Zmiany zachowań i przestępczości seksualnej

Zbigniew Lew-Starowicz
Zakład Seksuologii Medycznej i
Psychoterapii CMKP - Warszawa
Zmiany zachowań i
przestępczości
seksualnej
Przestępstwa seksualne
[ J. Wessenhoft 1792 ]
Cudzołóstwo
Sodomia, bestialstwo, prostytucja
Nakłanianie żony do nierządu
Nierząd pani domu ze sługą
 Incest spirytualis; seks z osobami
duchowo spokrewnionymi [spowiednik –
penitentka, kum z kumą, seks z rodzicami
chrzestnymi.




Przykłady przestępstw
seksualnych w przeszłości
Pocałunki i pieszczoty w miejscach
publicznych
 Całowanie narządów płciowych
 Stosunki pozapochwowe; oralne,
analne…
 Przebieranie się w ubiór płci odmiennej
 Seks między: chrześcijanami a Żydami,
białą kobietą a Murzynem, służącego z
panią domu
 ‘obscena’ w sztuce, literaturze…….

Zmiany w zachowaniach
Obniżanie się wieku inicjacji seksualnej
 Upowszechnianie się seksu
pozapartnerskiego
 Akceptacja zróżnicowanych kontaktów
sex
 Nowe kryteria wierności i zdrady
 Seks w internecie, cybersex
 Mody seksualne
 Zróżnicowanie relacji partnerskich

Rzadziej spotykane
przestępstwa
Zachowania ekshibicjonistyczne
Ocieractwo, podglądactwo
 Zgwałcenia zbiorowe
 Seks ze zwierzętami
 Wiążące się z prostytucją dorosłych
 Nekrofilia


Częściej spotykane
przestępstwa
Zachowania pedofilskie!!!
Pornografia pedofilska
Kazirodztwo
Przemoc seksualna w związkach
Przemoc seksualna w miejscu pracy
Relacje seksualne z pacjentami
 Przemoc seksualna kobiet wobec
partnerów






Kierunki rozwoju seksuologii
sądowej
Badanie przyczyn
przestępstw
Traktowanie parafilii jako zaburzeń
obsesyjno – kompulsywnych
 Typologie dewiantów i przestępców sex
 Model biologiczny: neuroprzekaźniki i
zmiany strukturalne w OUN
 Model behawioralny np..pornografia
 Model społeczny np..rygoryzm religijny

Metody diagnostyczne
Skale, kwestionariusze, testy
Wariografia
 Pletyzmografia
 Metody obrazowania mózgu
 Metody laboratoryjne [oznaczenie
poziomu hormonów, neuroprzekaźników


DIAGNOSTYKA
SPRAWCÓW
WYKORZYSTANI
A
SEKSUALNEGO
Metody rutynowe

Analiza akt sprawy

Badanie przedmiotowe –
somatyczne

Badanie podmiotowe –
wywiad sądowoseksuologiczny
Badania diagnostyczne
CT (tomografia komputerowa lub
MRI (rezonans magnetyczny)
 Umożliwia ocenę struktur
anatomicznych i ich
ewentualnych nieprawidłowości
w mózgu w płaszczyźnie
poprzecznej oraz poprzez
odpowiednie rekonstrukcje (w
innych płaszczyznach)
 Możliwość odróżnienia od siebie
poszczególnych frakcji tkanek
miękkich ustroju (Depko, 2012)

Fallopletyzmografia
(PPG)

Zapis zmian części ciała, zmienionej przez krążenie krwi w niej (Dorland’s
Illustrated Medical Dictionary 1994, s. 1306)
Istnieją dwie główne metody pomiary zmian w zakresie rozmiaru prącia:
1) metoda objętościowa (volumetric method), opracowana przez Freunda,
polegająca na pomiarze objętości powietrza w szklanej tubie, w której
umieszczone zostaje prącie;

2) metoda obwodowa (circumferential method), w której pomiar
dokonywany jest za pomocą wypełnionej rtęcią, silikonowej tuby
podłączonej do aparatury rejestrującej zmiany w obwodzie rtęci
(Bancroft, Jones, Pullan 1966) lub tenzoczujników podłączonych do
pierścienia ze stali chirurgicznej (Barlow, Becker, Leitenberg, Agras
1970).
Nierutynowe metody
badań seksuologicznych

Stosowane w celu uzupełnienia lub
kierunkowego pogłębienia metod
rutynowych (analiza akt sprawy, badanie
podmiotowe i przedmiotowe)
Przykłady:
Test Rorschacha
 Rysunek Postaci Ludzkiej
 Test Zaczarowania
 Test Zdań Niedokończonych
 Skala Patologii Seksualnej
 Skala Bodźców Seksualnych
 Inwentarz Płci Psychologicznej
 inne


Kontrowersje
Świat inności seksualnych
Zły czy chory?, leczony czy ukarany?
 Parafilia jako niezdolność utrzymania
związku uczuciowego z drugą osobą?
 Skuteczność metod diagnostycznych
 ‘wojna’ z pedofilią jako ukryta forma
antyseksualnej krucjaty?


Leczenie sprawców kontrowersje
Ocena ryzyka: czego?, w stosunku do
kogo?, szkodliwości czynu? Czasu?
 W sadyźmie ważne jest cierpienie ofiary
czy absolutna władza nad nią?
 Kryteria wyboru metody leczenia?
 Kryteria wypisania z zakładu?
 Skuteczność kastracji?

Ocena ryzyka

Ryzyko czego?
… ogólna zbrodnia, przemoc, seksualne, samobójstwa,
przemocy domowej,

Ramy czasowe
… natychmiast, tygodnie, miesiące, lata, w ciągu całego
życia

Inne – częstość , stopień szkodliwości – są rzadko brane
pod uwagę (wyj. LSI-R, VASOR)

W stosunku do kogo?
17
Ocena ryzyka
– 50 letnia debata

Meehl 1954
Od 20 lat w ocenie korzysta się ze specjalnych skal:

Ogólne ryzyko recydywy kryminalnej – LSI-R; 1995

Recydywa - przemoc - VRAG; 1994

Seksualna recydywa:
1. ogólny charakter kryminalny – RRA-SOR; 1997
2. związana z kontaktem fizycznym – MnSOST-R; 1999
18
Terapeuta

Unikanie agresywnej konfrontacji

Unikanie ‘zmowy’

Kontrola gniewu i życzliwości

Bardziej pozytywny
Miller, Benefield,Tonigan (1993)
- alkoholicy, 1 roczny follow-up
Błędem jest postawa bezwarunkowej pomocy, dająca
poczucie sprawcy, że to on jest ofiarą
19
Błędne postawy terapeuty
Lęk
nienawiść
przerażenie
odraza
pogarda
chęć ukarania , umoralniania
 zgoda na unikanie rozmowy z
pacjentem o jego perwersji.






20
Cele terapii

Kontrola pobudzeń seksualnych:
1.
2.
Techniki awersyjne
Techniki samokontroli ( „myśli stop” , uderzenie
gumą w rękę ).
Identyfikacja „ łańcucha zdarzeń”.
Metody kontroli stresu i nabywanie pewności
siebie w trudnych sytuacjach społecznych.
Farmakoterapia ( antyandrogeny , SSRI).
3.
4.
5.
Zmiana postaw, sposobu myślenia
Zapobieganie nawrotom
Wzrost kontroli i odpowiedzialności społecznej
otoczenia sprawcy
 Zmniejszenie dostępu do ofiary i zwiększenie
nadzoru przez najbliższych.



1.
2.
3.
nagłośnienie
rezygnacja z autorytetu sprawcy
rezygnacja z kontaktu z potencjalną ofiarą
21
Parafilie
(pedofilia)
–
terapia
 Program terapii poznawczo –





behawioralnej w specjalistycznych
klinikach, lub zakładach karnych
Konsultacje, diagnozowanie, terapia
grupowa i indywidualna
Kastracja chemiczna – supresja
testosteronu (odwracalna i
kosztowna)
Kastracja fizyczna – (względnie
odwracalna - egzogenny
testosteron)
SSRI, topiramat
Warunkowanie awersyjne i
przewarunkowanie masturbacyjne
Antyandrogeny – obecny stan
wiedzy

Farmakologiczne leczenie przestępców
seksualnych u parafilnych pacjentów przy
zastosowaniu leków antyandrogenowych
prowadzone było od końca lat sześćdziesiątych
XX w.

Ze względu na znane ważne wpływy T na
seksualne pobudzenie i pożądanie, znaczne
obniżenie poziomów T może być pomocne w
kontrolowaniu impulsów seksualnych u
przestępców seksualnych.


Celem leczenia jest zredukowanie popędu
seksualnego i, w konsekwencji, zredukowanie ryzyka
recydywy u pacjentów parafilnych i przestępców
seksualnych.
Terapia antyandrogenowa –
ocena wyników

Pomimo dużej liczby badań, skuteczność
leczenia antyandrogenowego celem
zmniejszenia popędu seksualnego i obniżenia
ryzyka recydywy jest nadal przedmiotem dyskusji.

Istnieją liczne raporty z badań, w których efekty
leczenia antyandrogenami pacjentów
parafilnych oraz przestępców seksualnych
zostały ocenione.

Większość z tych badań nie osiągałoi kryteriów
Maryland Scale of Scientific Rigor.

Schober i in. zwrócili uwagę, że samoopisy
pacjentów nie wydają się być rzetelne.

Na podstawie tego krytycznego przeglądu,
Eher i in. stwierdzili, że w braniu pod uwagę
wyników badań oraz uwzględniając
niechciane skutki uboczne, zastosowanie
takich leków dla przestępców seksualnych
powinno zostać ponownie rozpatrzone –
zwłaszcza, że wskaźniki nawrotów
przestępców seksualnych są niższe niż to
generalnie zakładano.
ORZECZNICTWO
Eksperci: seksuolog, certyfikat biegłego
seksuologa, psychiatra z certyfikatem
 Akredytowane ośrodki i instytucje,
 Zakłady naukowe seksuologii sądowej
 Ekspertyzy uzupełniające i pomocnicze
 Specjalistyczna literatura np..wykładnia
SN, UE, kazuistyka......

Diagnoza seksuologiczna






Nozologiczna
Różnicowa
Systemowa
Społeczna
Kulturowa
psychologiczna
Ważne w dg różnicowej
Agresja sex jako: cecha osobowości,
rola obiektu, reakcja na bodziec,
redukcja napięcia, potrzeba władzy,
poniżenia.....
 Osobowość dyssocjalna, borderline....
 Zaburzenia kompulsywne, uzależnienie...
 Specyficzne zaburzenia nie-parafilijne
 Parafilijne zachowanie a padaczka

Błędy w opiniach
Diagnostyczne
Dg poza ICD-10 lub DSM-IV.R
Brak uzasadnienia rozpoznania
Przecenianie doświadczenia, szkoły...
 Brak krytycyzmu wobec dokumentacji
medycznej, psychologicznej
 Nakładanie się roli biegłego i terapeuty




4. Sportsmenki a grupa kontrolna:
- wcześniejszy wiek menarche
- większa ilość partnerów
seksualnych
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
- wyższy poziom libido,
aktywności
seksualnej