zachodzi, kiedy członek rodziny, mąż, żona lub partner próbuje zdominować fizycznie lub psychicznie drugiego partnera, dzieci, rodziców, dziadków, teściów, używając przewagi fizycznej, gróźb, szantażu, w celu zranienia moralnie lub fizycznie. Destruktywna krytyka i słowne ubliżanie: np. krzyki, oskarżanie, wyzwiska, werbalne groźby. Taktyka nacisków: grożenie (niedawaniem pieniędzy, wyłączaniem telefonu, zabraniem samochodu, popełnieniem samobójstwa, złożeniem na skargi do instytucji socjalnych) Nadużycie zaufania: kłamstwa, okazywanie zazdrości, zdradzanie, niedotrzymywanie obietnic i wspólnych uzgodnień Przemoc seksualna: gwałcenie (zmuszanie siłą i groźbą czy zastraszaniem do współżycia płciowego, współżycie wtedy, gdy ofiara tego nie chce), upokarzające traktowanie z powodu orientacji seksualnej Brak szacunku: upokarzanie ofiary przy innych, nieodpowiadanie na pytania ofiary. Objawy przemocy seksualnej u dzieci możemy podzielić na somatyczne i psychiczne. Wśród bezpośrednich skutków somatycznych należy wymienić: * urazy zewnętrznych narządów płciowych, * przerwanie błony dziewiczej, * ciąża, * infekcje przenoszone drogą płciową, * urazy odbytu, * infekcje jamy ustnej, Równie długa jest lista następstw psychicznych, do których możemy zaliczyć: * nadmierna erotyzacja dziecka (prowokacyjne i uwodzicielskie zachowanie seksualne, agresywne zachowania wobec rówieśników) * obniżony nastrój, * lęk, niepokój (problemy w szkole, zaburzenia snu), * poczucie winy, niska samoocena, * myśli samobójcze, * nadpobudliwość psycho- ruchowa, * trudności w koncentracji, Osoby dorosłe, które były wykorzystywane w dzieciństwie cechuje niższa samoocena, skłonności do zaburzeń nastrojów i problemów Interpersonalnych. Mogą wystąpić u nich zaburzenia psychotyczne, zaburzenia osobowości, depresje, a nawet próby samobójcze. Ofiary w dorosłym życiu mogą również przejawiać tendencje do zachowań o charakterze przestępczym oraz do stosowania przemocy także wobec dzieci. Trudno jest ustalić zasięg tego zjawiska, gdyż przemoc seksualna to temat tabu. Na utrzymaniu tajemnicy zależy nie tylko sprawcy, ale także dziecku, które boi się, wstydzi, jest po prostu zagubione i nie wie, do kogo zwrócić się o pomoc. Zależy na tym także pozostałym domownikom zwłaszcza, jeśli sprawcą był ktoś z rodziny. Wbrew powszechnym mniemaniom sprawcami większości nadużyć seksualnych nie są ludzie dziecku obcy – częściej są to członkowie rodziny, sąsiedzi, przyjaciele domu, nauczyciele i znajomi. Ofiarami czynów lubieżnych są najczęściej dzieci w wieku 7 – 12 lat, przy czym wiele przypadków dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym, nie wyłączając niemowląt. Dziewczęta znacznie częściej niż chłopcy są obiektami zachowań seksualnych, choć liczba przypadków zgłaszanych przez chłopców wyraźnie rośnie. powinno usłyszeć, że nie jest winne temu, co się stało, nie ponosi winy za to, że nie powiedziano mu o tym od razu. Jego złe samopoczucie, lęki, napady płaczu czy złości są całkowicie zrozumiałe i miną. Jego ciało jest nadal niewinne, nie jest jedyne – co roku to samo spotyka wiele dzieci. Pierwszy etap w pracy z ofiarą przemocy seksualnej to diagnoza, a dalej odpowiednia terapia. Dziecko Profilaktyka przemocy seksualnej wobec dzieci powinna się odbywać od najwcześniejszych lat. W rodzinie, w szkole, w świetlicy. Powinna ona polegać nie tylko na dostarczaniu informacji o czyhających zagrożeniach, ale przede wszystkim uczyć dzieci mówienia NIE, czyli tzw. asertywności. Ponadto należy dziecku wskazać, gdzie i u kogo należy szukać pomocy.