Beata Sanakiewicz Spis treści Wprowadzenie Programy obsługi baz danych Elementy bazy danych Formularze Tworzenie tabeli Wprowadzanie danych Formuły w tabeli Sortowanie danych Wprowadzenie Gromadzenie i przetwarzanie informacji jest dziś niezbędne w wielu dziedzinach życia. Do niedawna wszelkie zbiory informacji tworzone były za pomocą kartotek, segregatorów, teczek na dokumenty. Rozwój techniki komputerowej sprawił, że obecnie informacje gromadzi się w komputerowych bazach danych. Korzystając z komputerowych baz danych, użytkownik może szybko wyszukać informacje, segregować w określonym porządku, wprowadzić do nich zmiany lub usunąć niepotrzebne dane. Programy obsługi baz danych Programy, za pomocą których informacje są gromadzone, przechowywane i przetwarzane, nazywamy programami (systemami) obsługi baz danych. Podstawowe możliwości tych programów to: Tworzenie i modyfikowanie bazy danych, Zapisywanie, aktualizowanie i usuwanie danych, Wyszukiwanie danych, Sortowanie danych, Tworzenie raportów i wydruków. Programy obsługi baz danych Bazy danych można tworzyć za pomocą aplikacji Access pakietu Office, Oracle, Paradox, MySQL. Dla potrzeb obsługi baz danych stworzono specjalny język programowania SQL. Dla naszych potrzeb prostą bazę danych możemy stworzyć w programie MS Excel. Elementy bazy danych Podstawowym elementem w bazie danych jest tabela, czyli uporządkowany zbiór danych. Wiersze tabeli nazwane są rekordami. Rekord opisuje pojedynczy obiekt w tabeli bazy danych. Elementy bazy danych Rekordy składają się z pól przeznaczonych do przechowywania informacji. Pole to najmniejszy element bazy danych, w którym zapisywane są fragmenty informacji o obiekcie. Formularze Tabela wyświetla jednocześnie dużą liczbę rekordów, czyli informacji o wielu obiektach. Jeśli chcemy wyświetlić informacje o jednym obiekcie, wygodniejsze będzie użycie formularza. Formularz w przejrzysty sposób przedstawia zawartość pojedynczego rekordu (wiersza). Tworzenie tabeli Przystąpimy do tworzenia bazy danych z wykorzystaniem tabel programu MS Excel. Pierwszym etapem będzie utworzenie etykiet kolumn. Program będzie je wykorzystywał do wyszukiwania i organizowania danych. Każda kolumna powinna posiadać ten sam typ danych. Przykładowo, wpisując dane adresowe, jedną kolumnę przeznaczamy na kod pocztowy, a następną na nazwę miejscowości. Tworzenie tabeli W przedstawionym przykładzie etykietą (nazwą pola) będzie kolejno: liczba porządkowa, miasto, ludność, aglomeracja, województwo. Po utworzeniu etykiet przystępujemy do formatowania czcionek, obramowania i deseni, aby wiersz z nazwami pól odróżniał się od pól z danymi. Wprowadzanie danych W celu wprowadzenia kolejnych rekordów do bazy danych możemy wykorzystać formularz. W programie MS Excel formularz jest utworzony automatycznie przez program. Aby utworzyć formularz oparty na przygotowanej przez nas tabeli, ustawiamy kursor myszy w dowolnym polu. Z menu Dane wybieramy polecenie Formularz. Wprowadzanie danych Utworzony formularz posiada liczbę pól zgodną z ilością pól tabeli. Do odpowiednich pól formularza wpisujemy dane rekordu. Rekord zostaje dodany do tabeli po wybraniu przycisku Nowy lub Zamknij. Aby przenieść kursor do następnego pola formularza, używamy klawisza Tab. Powrót do poprzedniego pola umożliwią klawisze Shift + Tab. Formuły w tabeli W polach tabeli możemy umieszczać formuły, analogicznie jak w zwykłych tabelach arkusza kalkulacyjnego. Formuły tworzymy w polach wyliczeniowych, w których nie ma danych. Dane w polu wyliczeniowym pojawią się po dodaniu rekordu. Zostaną wyliczone na podstawie innych, wskazanych w formule pól. W przykładzie formuła oblicza wartość danego towaru (=C2*D2). Formuły w tabeli Po uzupełnieniu danych widzimy, że w polu wyliczeniowym Wartość pojawiła się kwota 14,40zł. Jest to wynik działania formuły. Każdy kolejny rekord będzie zawierał tę formułę. Sortowanie danych Wszystkie dane powinny być uporządkowane w sposób, który umożliwi szybkie wyszukanie potrzebnych informacji. Porządkowanie rekordów w bazie danych nazywamy sortowaniem. Sortowanie przeprowadzamy według dowolnego pola bazy danych, np. nazwiska, nazwy towaru, roku urodzenia. Aby uporządkować rekordy, należy wskazać pola, według których mają być posortowane, oraz wskazać porządek sortowania rosnący lub malejący. Sortowanie danych W programie MS Excel, proste sortowanie można przeprowadzić, korzystając z przycisku paska narzędzi: Rosnąco lub Malejąco. Przed rozpoczęciem sortowania, musimy w tabeli wybrać pole, względem którego odbędzie się sortowanie. W przykładzie zastosowano sortowanie w porządku rosnącym, względem pola Miasta. Sortowanie danych Rekordy mogą być sortowane względem dwóch lub więcej pól. W programie Excel możliwe jest sortowanie najwyżej trzech pól. Aby przeprowadzić sortowanie względem dwóch lub trzech pól, należy zaznaczyć komórkę tabeli. Z menu Dane wybieramy polecenie Sortowanie. Rozwijamy listę (rys. 1) i wybieramy nazwę pola, względem którego rekordy będą sortowane w pierwszej kolejności. Ustalamy porządek sortowania – rosnący lub malejący. 1. Sortowanie danych Ustalamy nazwę pola względem którego rekordy będą sortowane w następnej kolejności. W dolnej części okna, w grupie opcji Lista, zaznaczamy Ma wiersz nagłówka. Po zatwierdzeniu przyciskiem OK zostanie wykonane sortowanie. Sortowanie danych W podanym przykładzie sortowanie przeprowadzono według województwa, a następnie według ludności. W wyniku sortowania otrzymaliśmy kolejne województwa uporządkowane alfabetycznie. Miasta należące do danego województwa zostały uporządkowane względem liczby ludności.