Lekcja 43 Dział: Świat w okresie konfliktów globalnych
advertisement
8. Świat w okresie konfliktów globalnych Lekcja 42 Dział: Świat w okresie konfliktów globalnych Temat: Znaczenie I wojny światowej w dziejach Europy i świata. 1. Przyczyny konfliktu. a. powstanie dwóch przeciwstawnych bloków polityczno – militarnych: Trójprzymierze (państwa centralne) – Austro - Węgry, Niemcy, Włochy. (1879 - 1882). W trakcie wojny dołączyły: Turcja (1914 r.), i Bułgaria (1915 r.) Trójporozumienie ( Ententa) – Rosja, Francja, Wielka Brytania. (1891 – 1907). W trakcie wojny dołączył: Rumunia (1916 r.), i USA i Japonia (1917 r.). Włoch ostatecznie poparły Ententę, (rywalizowały na Bałkanach z Austro -Węgrami). b. Agresywna polityka globalna Niemiec- chęć uzyskania większych wpływów w koloniach c. „kocioł bałkański” - rywalizacja o ziemie po upadającej Turcji. Bałkany były pod kontrolą dotkniętej kryzysem Turcji – rosły aspiracje niepodległościowe tutejszych państw, oraz Austro-Węgier które zajęły Bośnię i Hercegowinę. wojny bałkańskie: I wojna bałkańska 1912-1913 – to rywalizacja państw bałkańskich z Turcją która przegrywa i traci posiadłości w Europie II wojna bałkańska -rywalizacja Bułgarii z: Serbia, Grecją, Rumunią –Serbia zwycięża d. Udany zamach w Sarajewie w czerwcu 1914 r. na następcę tronu Austro -Węgier – Franciszka Ferdynanda. (serbski student członek organizacji niepodległościowej) Austria wystosowała ostre ultimatum (żądanie spełnienia warunków) – w stosunku do Serbii ta czuła wsparcie Rosji –i odrzuciła ultimatum 28 VII 1914 r. wojna stałą się faktem 2. Wybuch I wojny światowej (28 VII 1914 r.) a. wypowiadanie sobie wojny przez wrogie państwa dwóch bloków w sierpniu 1914r. Niemcy - wojna ! - Rosji i Francji. (1 VIII 1914 r.),Wielka Brytania - wojna! – Niemcom (4 VIII 1914 r.), Austro -Węgry - wojna! – Rosji ( 6 VIII 1914 r.) b. Niemiecki plan wojenny Schlieffena (czyt. Szlifina) – uderzenie cała siłą na Francję (przez Belgię) a następnie dopiero na Rosję (uniknąć wojny na dwa fronty) 3. Charakterystyka działań wojennych a. Front zachodni – powstrzymanie ofensywy niemieckiej na rzeka Marną – początkiem wojny pozycyjnej Ustabilizowanie frontu –okopy -wielkie ofensywy i liczne straty w ludziach a nikłe rezultaty Bitwa pod Verdun (czyt. Verdę) luty - czerwiec 1916 r. Niemiecka ofensywę na twierdzę Verdun - długie walki przyniosły straty, - front nie przełamany, kolejna ofensywa nad rzeką Sommą (VI –VII 1916 r.) – bez powadzenia. b. front wschodni – po początkowych sukcesach Rosjan w 1915 r. nastąpiła kontrofensywa wojsk austriackich i niemieckich. 1914 r. – Rosja w ofensywie zajmuje m.in. Prusy Wschodnie i Galicję Wschodnią. 1915 r. – wielka kontrofensywa państw centralnych - do 1917 r (mimo rosyjskiej ofensywy gen. Aleksja Brusiłowa w Galicji Wschodniej) zajęły obszar od Zatoki Ryskiej po Bałkany 4. Obcięcie władzy w Rosji przez bolszewików i wycofanie się z wojny Rosji a. Rewolucja lutowa -1917 – abdykacja ostatniego cara - Mikołaja II. Rosja - Republiką parlamentarną -władzę sprawuje Rząd Tymczasowy – liberalizacja życia. Włodzimierz Lenin przywódca bolszewików (radykalny odłam SDPRR) – zapowiada natychmiastowe zakończenie wojny i konfiskatę wielkich majątków b. rewolucja październikowa 1917 ( 25 X / 7 XI) – przejecie władzy przez bolszewików. 1917 X bolszewicy - dokonali przewrotu w Petersburgu -Rząd Tymczasowy został obalony powołany nowy rząd- Rada Komisarzy Ludowych na czele -Włodzimierz Lenin. c. 1918 r. III - pokój brzeski ( niemiecko - rosyjski) - zwycięstwo państw centralnych. Rosja zrzeka Ukrainy, Białorusi, Królestwa Polskiego i regionu nadbałtyckiego 5. Klęska państw centralnych – koniec wojny. a. Rewolucja w Berlinie - cesarz Wilhelm II abdykował - wprowadzono republikę b. 11 listopada 1918 r. zostało podpisane w Compiegne ( czyt. kompeń ) we Francji zawieszenie broni pomiędzy koalicją i Niemcami. 6. Konferencja pokojowa i Traktat Wersalski – 1919 r. (28 VI) Obrady w Paryżu 27 państw (bez Niemiec i Rosji Radzieckiej) - decydujący głos mieli: USA (T. W. Wilson), Wielka Brytania (David Georg), Francja (Gorges Clemenceau). Postanowienia traktatu wobec Niemiec: terytorialne - zwrot Francji Alzacji i Lotaryngii, Zagłębie Saary na 15 lat pod zarządem Ligi Narodów, Gdańsk Wolnym Miastem, utrata wszystkich kolonii militarne - demilitaryzacja Nadrenii, armia max. 100 tys. żołnierzy i lekko uzbrojona gospodarcze – zapłata wysokich reparacji ( ok. 132 miliardy marek w złocie – 1921 r.) Traktaty z innymi państwami centralnymi: Austrią (Saint - Germain 1919 r.) – utrata ok. 85% terytorium i ludności Bułgarią ( Neuilly 1919 r.) – straty terytorialne ok. 10% Węgrami ( Trianon – 1920 r.) – utrata 2/3 terytorium, samodzielność państwowa Turcją ( Sevres – 1920 r. zmieniony w Lozanie -1923 r.) –utrata posiadłości w Europie 7. Traktaty waszyngtońskie. – porozumienie międzynarodowe ograniczające zbrojenia morskie (konferencja w Waszyngtonie państw kolonialnych – 1922 r.) Ustalenie stref wpływów na Pacyfiku, Ustalono tonaż floty wojennej – USA i Wielka Brytania -5, Japonia - 3,.uznano suwerenność Chin - polityka „otwartych drzwi. 8. Liga Narodów – organizacja założona w 1919 r. miała zapewnić pokój i wzmocnić bezpieczeństwo międzynarodowe – rozstrzyganie pokojowe sporów miedzy państwami powstała z inicjatywy prezydenta USA T. W. Wilsona zapowiedź w 14 punktowym orędziu Członkami ligi były na początku 32 państwa (m.in. Polska) - bez Niemiec, Rosji, i USA Działalność Ligi oceniana źle – brak USA i nie zapobiegła II wojnie światowej 9. Problem mniejszości narodowych a. tzw. mały traktat wersalski (28 VI 1919r.) – nakładał obowiązek ochrony praw mniejszości narodowych w nowych państwach Europy Środkowej (m.in. Polska) Zadanie domowe str. 279 1. Oceń sposób rozwiązania problemu mniejszości narodowych po I wojnie światowej. mały traktat wersalski – nakładał obowiązek ochrony praw mniejszości narodowych Pytania sprawdzające: 1. Omów wydarzenia w Rosji 1917r. rewolucja lutowa -upadek caratu, rewolucja październikowa władza w rękach bolszewików. Lekcja 43 Dział: Świat w okresie konfliktów globalnych Temat: Odbudowa Polski po I wojnie światowej. 1. Orientacje polityczne w przededniu wojny Obóz niepodległościowy ( J. Piłsudski) - współpracą z Austrią i Niemcami przeciwko Rosji Obóz narodowy ( Roman Dmowski) - współpraca z Rosją przeciwko Niemcom i Austrii. 2. Sprawa polska w czasie I wojny światowej a. Orientacja austriacka (z Austriakami przeciwko Rosjanom) Pierwsza Kompania Kadrowa (Józef Piłsudski) Kompania Kadrową – wkraczająca 6 VIII 1914 r. do Królestwa Polskiego liczyła na wybuchu powstania antyrosyjskiego – nie udało się. Legiony Polskie (Józef Piłsudski) Dwa ochotnicze Legiony (ok. 15 tys.) mające walczyć u boku Austrii składały się z trzech brygad (I - J. Piłsudski, II –J. Haller, III- S. Szeptycki) - polskie mundury. 1915 r. - Niemcy i Austria zajmują Królestwo Polskie Akt 5 listopada 1916 roku – zapowiadał utworzenie : po wojnie samodzielnego Królestwa Polskiego powstanie Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem niemieckim 1917 r. -Kryzys przysięgowy -polscy legioniści odmawiają służby w armii Niemiec Legioniści osadzeni w obozach a Piłsudski uwięziony w Magdeburgu. b. Orientacja prorosyjska ( z Rosjanami przeciwko Niemcom i Austrii) Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu (R. Dmowski, I. Paderewski ) 1917 powstanie tzw. Błękitnej Armii we Francji (dowódca gen. Józef Haller) 3. Ośrodki tworzenia państwowości polskiej Rada Regencyjna – IX. 1917 –Warszawa – powołana przez Niemcy i Austro –Węgiery. Polska Komisja Likwidacyjna - X 1918- Galicja i Śląsk ( Wincenty Witos) Naczelna Rada Ludowa – XII 1918 - Wielkopolska Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej 6 XI 1918 –Lublin (I. Daszyński) 11 XI - Rada Regencyjna powierzyła J. Piłsudskiemu zwierzchnictwo nad wojskiem 4. Zręby ustroju odrodzonego państwa Józef Piłsudski Tymczasowym Naczelnikiem Państwa ( 22 XI 1918 r.) Powstał rząd Jędrzeja Moraczewskiego (17 XI 1918 r.) – brak poparcia KNP Powołanie rządu Ignacego Paderewskiego ( 16 I 1919 r.) – został uznany przez KNP Sejm Ustawodawczy ( wybory - I 1919 r. ) Mała konstytucja (20 II 1919 r.) – tymczasowe zasady funkcjonowania państwa 5. Zbrojna i dyplomatyczna walka o granice państwa a. Zwycięska wojna dla Polski z Ukrainą o Galicję Wschodnią (Lwów). 1918 r. XI - Ukraińcy proklamują swoją niepodległość i atakują Lwów - bohaterska postawa Polaków tzw. „Orlęta Lwowskie” - Lwów pozostał Polski. b. Powstanie wielkopolskie –zwycięskie wystąpienie polaków przeciwko Niemcom (1918) Niemcy pomimo kapitulacji w I wojnie światowej nie wycofali wojsk z Wielkopolski Powstańcami dowodzą gen. Stanisław Tkacz a potem gen. Józef Dowbór – Muśnicki. c. Traktat wersalski – sprawa Polska – I. J. Paderewski, R. Dmowski – 28.VI.1919r. Polska odzyskała - Wielkopolskę, część Pomorza Gdańskiego, o przynależności Górnego Śląska, Powiśla, Warmii i Mazur miał rozstrzygnąć plebiscyt. d. Ustalenie granicy z Niemcami. Walka Polaków o Górny Śląsk i jego podział I powstanie śląskie -1919 (16/17 - sierpnia) II powstanie śląskie -1920 (19/20 sierpnia) Plebiscyt na Górnym Śląsku 1921 ( 20 III ) przegrany przez Polaków (40%) III powstanie śląskie 1921 (2/3 maj) – dyktatorem Wojciech Korfanty Rada Ligi Narowów dzieli Śląsk - Polska 29% obszaru plebiscytowego 46 % zaludnienia – mniejszy obszar ale bardziej uprzemysłowiony e. Konflikt Polski z Czechami o Śląsk Cieszyński 1920 r. - większość Śląska Cieszyńskiego Rada Ambasadorów przyznała Czechom – wbrew zasadzie etnicznej (po stronie czeskiej postało 120 tys. Polaków) f. Walka o granice wschodnią państwa polskiego. Dwie Koncepcje granicy wschodniej państwa Polskiego Inkorporacyjna – R. Dmowski –do Polski ziemie tylko te na których mieszkają Polacy Federalistyczna – J. Piłsudski -związana z Polską federacja Litwy, Białorusi i Ukrainy Walki z bolszewikami i Litwą - ofensywa Polska wioną 1919 r. - zajęcie Wilna i Mińska Polsko - ukraiński - sojusz przeciwko państwu radzieckiemu – zajęcie Kijowa (V 1920 r.) Kontrofensywa Armii Czerwonej - wojna polsko - bolszewicka w 1920 roku. Wygrana Bitwa warszawska (16 VIII 1920) tzw. „cud nad Wisłą”, - powstrzymanie bolszewików w marszu na zachód Pokój ryski 1921 (18 III) – ustalenie granicy Polskiej z Rosją i Ukrainą Ustalenie granicy na linii rzek – Dzisna – Dokszyce – Ostróg – Zbrucz. g. Granica z Litwą – włączenie Wilna do Polski w 1922 r. Piłsudski chciał by Wilno było Polskie – plan realizuje gen. L. Żeligowski - „buntownik” wkracza z wojskami na Wileńszczyznę – powstaje Litwa Środkowa – włączona do Polski. 6. Problem z integracja odbudowanego kraju a. Dziedzictwo zaborów Odrodzone Polska składała się z trzech byłych zaborów – każdy z nich związany gospodarczo z innym państwem (np. różne systemy monetarne, różna sieć kolejowa) Polska krajem zacofanym gospodarczo z dominującym ekstensywnym rolnictwem b. Wielkość państwa, liczba mieszkańców i duży odsetek mniejszości narodowych II Rzeczpospolita - 389 tys. km2 , 27 mln (1921 r.) mieszkańców Polacy 69%, Ukraińcy 14, %, Żydzi 8%, Białorusini 4 %, Niemcy 4%. c. 1924 r. - reforma walutowa Władysława Grabskiego (złoty polski zamiast marki ). d. Budowa portu w Gdyni – symbol odrodzonej Polski e. Budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego w rozwidleniu rzek Wisły i Sanu. COP – powstał z inicjatywy wicepremiera E. Kwiatkowskiego – w celu rozwoju zwiększania potencjału obronnego i uprzemysłowienia kraju powstało 100 zakładów Dzieje II Rzeczpospolitej pod względem ustroju politycznego można podzielić: demokracja parlamentarna (1918 – 1926 r.) – podstawa konstytucja marcowa 1921r. rządy autorytarne sanacji (od 12.V.1926 r.) –symbolem konstytucja kwietniowa-1935r Zadanie domowe str. 289 1. Przedstaw w tabeli orientacje polityczne Polaków w przededniu I wojnie światowej J. Piłsudski – współpraca z Austrią, R. Dmowski współpraca z Rosją, Stańczyc - Trializm Pytania sprawdzające: 1. Omów problem integracji i odbudowy kraju po I wojnie światowej Dziedzictwo zaborów, duży odsetek mniejszości narodowych Lekcja 44 Dział: Świat w okresie konfliktów globalnych Temat: Problemy gospodarcze dwudziestolecia międzywojennego. 1. Wielki kryzys gospodarczy i jego następstwa Krótki kryzys powojenny – odbudowa zniszczeń, hiperinflacja Koniunktura gospodarcza w latach 1924 – 1929 USA – gorączka zakupów, gra na giełdzie – kupowania akcji na kredyt a. 24 X 1929 to tzw. „czarny czwartek” na giełdzie nowojorskiej - gwałtowny spadek cen akcji Kryzysy giełdowy wystawiono na sprzedaż 70mln akcji – spadek ich wartości o połowę gwałtowne pozbywanie się akcji powodowało dalsze obniżanie ich cen Kryzys w przemyśle - bezrobocie Zmniejszanie się popytu – ograniczenie produkcji (bankructwa firm) – redukcja zatrudnienia masowe bezrobocie Kryzys w rolnictwie – nożyce cenowe Gwałtowny spadek cen żywności przy umiarkowanym spadku cen artykułów przemysłowych Kryzys bakowy – upadek wielu banków paniczne wycofywanie z banków lokat – dalsze upadki banków Wielki kryzys który rozpoczął się w USA dotkną państwa szczególnie powiązana e z gospodarką USA – np. Niemcy ( odpływ amerykańskiego kapitału) W oczach wielu ówczesnych ludzi Wielki kryzys spowodowany był: liberalizm ekonomiczny – wiara w samoregulujący się mechanizm wolnego rynku Kapitalizm i system demokracji parlamentarnej ( rosła popularność totalitaryzmu) 2. Sposoby wyjścia z kryzysu - wzrost roli gospodarczej państwa protekcjonizm celny – ograniczanie importu a wspieranie eksportu ( polityka celna) dumping – sprzedaż towarów po zaniżonych cenach a. interwencjonizm państwowy (autor teorii – John Maynard Keynes) państwo powinno aktywnie oddziaływać na gospodarkę (np. poprzez inwestycje) przeciwieństwo liberalizmu gospodarczego b. Prezydent USA - F. D. Roosevelt przedstawił program reform gospodarczych nazywany New Deal (czyt. niu dil) – nowy ład – interwencjonizm państwowy (1933 r.) Pobudzanie popytu, podnoszenie wzrostu gospodarczego, i obniżanie bezrobocia. Bezrobotnym udzielono pomocy w postaci zasiłków. Państwo organizuje roboty publiczne (USA) Zalesiano nieużytki. Budowano drogi, lotniska, obiekty sportowe, elektrownie wodne (elektryfikacja) Od farmerów wykupiono działki, i tworzono duże nowoczesne farmy. Państwo organizuje skup interwencyjny płodów rolnych, (aby ceny nie malały) 3. Gospodarka państw totalitarnych a. III Rzesza - interwencjonizm państwowy metodami administracyjnymi etatyzm (fr. l'état - państwo) – przejmowanie przez państwo administracji nad prywatnymi przedsiębiorstwami i organizowanie produkcji. zamówienia rządowe na broń wielkie roboty publiczne ( np. budowa autostrad) b. Faszystowskie Włochy - nacjonalizacja przemysłu za pełnym odszkodowaniem system korporacyjny ( idea solidaryzmu) – tworzenie wspólnych przymusowych organizacji pracowników i pracodawców tych samych branż w celu rozwiązywania konfliktów. - arbitrem rozstrzygania sporów jest państwo, nie nożna strajkować c. Związek Radziecki komunizm wojenny (wojna domowa - 1918 -1921) – ruina gospodarcza kraju - głód państwowy monopol zbożowy obowiązkowe dostarczanie przez chłopów kontyngentów zbożowych zakaz prowadzenia prywatnego handlu powszechny obowiązek pracy reglamentacja żywności Nowa Ekonomiczna Polityka (NEP) – 1921 r. - przywrócenie wolnego handlu – odbudowa gospodarki zniesienie reglamentacji i przymusu pracy oraz obowiązkowych dostaw żywności socjalistyczna industrializacja – uprzemysłowienie kraju rozwój przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego kolektywizacja wsi – zmuszanie chłopów do oddawania indywidualnych gospodarstw rolnych i wstępowania do kołchozów. władza stosowała przymus – co wywoływało opór chłopów a ten prowadził do stosowania terroru przez władzę bogaci chłopi zwani „kułakami” - wywożeni do obozów pracy (łagrów) kolektywizacja doprowadziła do śmierci ok. 10 mln ludności gospodarka nakazowo – rozdzielcza (komunizm) –dominacja własności państwowej i centralne planowanie oraz marginalizacja mechanizmu rynkowego Zadanie domowe str. 294 2. Scharakteryzuj główne założenia teorii Keynesa państwo powinno aktywnie oddziaływać na gospodarkę (np. poprzez inwestycje) Pytania sprawdzające: 1. Wyjaśni pojęcie etatyzm etatyzm – przejmowanie przez państwo administracji nad prywatnymi przedsiębiorstwami Lekcja 45 Dział: Świat w okresie konfliktów globalnych Temat: Agresywna polityka państw totalitarnych w dwudziestoleciu międzywojennym. 1. Kryzys demokracji w Europie 1919 r. Europa -dominuje ustrój -demokracja parlamentarna –ustępuje reżimom- przyczyny: niska świadomość i kultura polityczna - brak społeczeństwa obywatelskiego mała stabilność rządów- duża liczba stronnictw parlamentarnych –niestabilne koalicje nierozwiązane problemy bezrobocia i inflacji 1939 r. – 17 państw autorytarnych i totalitarnych ZSRR, Turcja, Portugalia, Hiszpania, Litwa, Estonia, Łotwa, Polska, Albania, Węgry, Jugosławia, Rumunia, Bułgaria, Grecja, Albania, Włochy i Niemcy 2. Faszyzm we Włoszech Włochy po I wojnie światowej bez nabytków terytorialnych –„okaleczone zwycięstwo” 1919 r. - Benito Mussolini powołuje - Włoskie Związki Kombatanckie ( wł. fasci di combatimento – geneza słowa faszyzm) - niezadowoleni weterani Program „Wielkie Włochy” –podatki dla bogatych, sprawiedliwa płaca i porządek futuryści (Filippo Tommaso Marinetti) – odrzucali przeszłości i tradycje – czarne koszule 1921 - Narodowa Partia Faszystowska – niema poparcia by legalnie zdobyć władzę a. zbrojne odziały faszystów – („czarne koszule”) z rozkazu Benito Mussoliniego maszerują na Rzym w 1922 (40 tys. król włoski Wiktor Emmanule oddaje władzę) b. Władzę przejmują faszyści - dyktatorskie rządy wodza (duce) Benito Mussoliniego Mussolini -nieograniczona władza, kult wodza, likwidacja wszystkich partii politycznych 3. Nazizm w Niemczech a. Republika Weimarska Niemcy (Republika Weimarska) - rządy republikańskie - nieudolne. upokorzenie „dyktatem wersalskim”, kryzys gospodarczy, hasła nacjonalistyczne b. Adolf Hitler powołuje do życia Niemiecką Nardowo -Socjalistyczną Partię Robotniczą (NSDAP) 1923 NSDAP organizuje nieudany zamach stanu – pucz monachijski Hitler trafia do więzienia - książka Mein Kampf (Moja walka) , rasistowskie państwo i przestrzeń życiowa na wschodzie) 1925 działalność NSDAP wznowiona - narodowi socjaliści (Nationalsozialismus - naziści) c. NSDAP wygrywa wybory i przejmuje władze – 1933 r. - Hitler kanclerzem d. 1934 umiera odstani prezydent Niemiec –Paul Hindenburg –Hitler (prezydent i kanclerz) ogłasza się wodzem (fuhrer) III Rzeszy (swastyka –Ind.”wiodący do pomyślności” indoktrynacja ludności, propaganda ( Joseph Goebbels) -defilady, manifestacje, kult Hitlera e. Organizacje związane z NSDAP SA –1921 - Odziały Szturmowe („brunatne koszule”) - zwalczanie innych partii, 1934 wykryto spisek - z rozkazu Hitlera - tzw. „noc długich noży” –mord kierownictwa. SS – 1923 – Sztafety Ochronne – znaczenie od 1933 - aparat bezpieczeństwa członkowie esesmani fanatycy nazizmu uważający się za nadludzi (symbol dwie błyskawice) Gestapo -Tajna Policja Państwowa – zwalczała opozycję f. Prześladowanie żydów - antysemityzm ustawy norymberskie 1935 - żydzi pozbawieni obywatelstwa, majątków i pracy „kryształowa noc” w 1938 9 XI -niszczenie sklepów domów żydowskich -szkło na ulicach 4. Agresje faszystowskie a. 1931 r. - Japońska agresja na Mandżurię (Chiny) – powstanie marionetkowego cesarstwa – Madżukuo z cesarzem Pu I. – wyjście Japonii z Ligi Narodów b. Podbój Abisynii (Etiopii) przez Włochy (1935-1936) – wyjście Włochy z Ligi Narodów c. 1936 r. - remilitaryzacja Nadrenii – zajęcie przez wojska niemieckie stref zdemilitaryzowanych nad rzeką Ren ( złamanie traktatu wersalskiego) d. Wojna domowa w Hiszpanii (1936-1939) – pomiędzy zwolennikami republiki a frankistami ( gen Francisco Franco i partia faszystowska Falanga) - którzy zwyciężają e. Oś Berlin –Rzym-Tokio (1936-1940) –system współpracy politycznej i wojskowej 1936 Niemcy i Japonia - pakt antykominternowski (zwalczanie Kominternu – Międzynarodówka Komunistyczna kierowana przez Moskwę) -1937 dołączyły Włochy f. 1938 r. - Anschluss Austrii - przyłączenie Austrii do Niemiec (bezkrwawe) g. 1939 r. – likwidacja Czechosłowacji i atak na Polskę Hitler przyłącza Czechy i Morawy do Rzeszy, uzależnia od siebie Słowację Włochy zajmują Albanię. Hitler wysuwa żądania wobec Polski – włączenie Gdańska do Niemiec, budowę eksterytorialnej autostrady przecinającej Polskie Pomorze Pakt Ribbentrop-Mołotow - zawarty między III Rzeszą a ZSRR - dołączony tajny protokół przewidywał rozbiór Polski. 5. Polityka uspokajania - appeasmentu - ustępstw Francji i Wielkiej Brytanii wobec III Rzeszy za cenę pokoju. 1925 r - Traktat w Locarno - nienaruszalność granicy francusko-niemieckiej (nic o granicy polskoniemieckiej- przyzwolenie na jej zmianę) a. 1938 r. - Konferencja monachijska - zgoda państw zachodnich na przyłączenie Sudetów (duża mniejszość niemiecka) do III Rzeszy Neville Chamberlain ( Wielka Brytania), Edouardo Daladier (Francja), A. Hitler (III Rzesza), B. Mussolini (Włochy) – bez przedstawicieli Czechosłowacji Brytyjski premier, na lotnisku po powrocie z Monachium "Przywożę wam pokój". Zadanie domowe str. 300 2. Wyjaśni i oceń politykę appeasmentu Polityka ustępstw Francji i Wielkiej Brytanii wobec III Rzeszy, nie przyniosła efektów Pytania sprawdzające: 1. Porównaj sposób dojścia do władzy Mussoliniego i Hitlera Mussolini drogą zamachu stanu –„marsz na Rzym”, Hitler legalnie w wyborach Technikum uzupełniające Historia TU Lekcja 46 Dział: Świat w okresie konfliktów globalnych Temat: Druga wojna światowa. 1. Atak na Polskę. a. Atak niemiecki na Polskę – 1 wrzesień 1939 r. – kampania wrześniowa „Dziwna wojna” - 3 IX Anglia i Francja wypowiedziały wojnę - nie podjęły czynnej walki Bitwa graniczna (1-3 IX) i walka na głównej linii obrony Wisła - San (4-6 IX) Oblężenie Westerplatte (1-7 IX) – kapitulacja po bohaterskiej walce – major H. Suchraski Bitwa nad Bzurą – (9-20 IX) – atak Polski (gen. T. Kutrzeba) największa bitwa - przegrana b. Radziecka agresja na Polskę -17 września 1939 Radziecka akcja zbrojna zaskoczyła władze polskie –nie podjęto walki Ewakuacja rządu polskiego z wodzem naczelnym (E. Rydz-Śmigły) – do Rumunii Obrona i kapitulacja Warszawy 9- 28 września (prezydent S. Starzyński) Niemiecko –Radziecki „Układ o granicy i przyjaźni 28 IX– ostateczna linia podziału Polski Bitwa pod Kockiem –ostatnia bitwa (2-5 XI) kapitulacja Samodzielnej G.O. „Polesie” 2. Działania wojenne do 1941 roku a. Podboje ZSRR Wojna radziecko – fińska (1939 -1940) zakończona korektą granicy na korzyść ZSRR Aneksja (przyłączenie) przez ZSRR: Litwy, Łotwy i Estonii – VI 1940 b. Agresja niemiecka na zachodzie Europy Atak na Danię i Norwegię – 9 IV 1940 Atak na Belgię, Holandię i Francję – 10 V -VI 1940 (14 VI zajęcie Paryża) Francja z Niemcami podpisują rozejm w Compiegne ( 22 VI ) podział Francji: Część północną okupowana przez Niemców Część południową kolaborujące państwo Vichy ( Philipp Petain) Patrioci m.in. gen. Carels de Gaull utworzyli Komitet Wolnej Francji w Londynie Bitwa o Anglię – nieudany niemiecki powietrzny atak na Wyspy Brytyjskie (1940) c. Agresja Włoska na Bałkanach i w Afryce Nieudolny atak Mussoliniego na Grecję i podjęcie działań w Afryce przeciwko Brytyjczykom – konieczna pomoc Hitlera – atak na Jugosławie i wysłanie w Afryce. d. Agresja Niemiec na Związek Radziecki ( 22 VI 1941) ZSRR nieprzygotowany i zaskoczony - Niemcy docierają do Leningradu i Moskwy –zima armia czerwona przeszła do kontrofensywy –koniec wojny błyskawicznej e. Atak Japonii na Pearl Harbor (7 XII 1941) - przystąpienie USA do Wojny 3. Powstanie Wielkiej Koalicji Po ataku Niemiec na ZSRR i Japonii na Perl Harbor Świat podzielona na dwa bloki: Agresorzy Niemcy, Włochy i Japonia -państwa alianckie (26 koalicja antyhitlerowska) Lend Lease Act (Ustawa o pożyczce i wynajmie) – marzec 1941 Rząd amerykański mógł udzielać państwom, walczącym z hitleryzmem kredytów Układy z ZSRR podpisały: Anglia , Czechosłowacja, Polska, Wolna Francja VII-IX 1941 r. b. Karta Atlantycka (14 sierpnia 1941) Podpisują F. D. Roosvelt i W. Churchil na pancerniku Prince of Wales – deklaracja ze: Wyrzeczenie się ekspansji podkreślenie praw narodów do suwerenności i ustroju c. Deklaracja Narodów Zjednoczonych (1 I 1942) (Pakt Waszyngtoński) Podpisana przez USA, Wielką Brytanię 26 państw (w tym Polska) koalicji antyhitlerowskiej wspólna walka z państwami osi aż do podpisania wspólnego pokoju (początki ONZ) Konferencja w Casablance (I 1943 Maroko) W. Churchil , F.D. Roosvelt Decyzja o otwarciu drugiego frontu w Europie w celu odciążenia ZSRR. d. Konferencja w Teheranie XI -XII 1943 (Iran) W. Churchil , F.D. Roosvelt i J. Stalin Otwarcie drugiego frontu w Europie przeciwko Niemcom – w Normandii (Francja) Kwestia polska – wschodnia granica na linii Curzona, zachodnia na Odrze 4. Działania wojenne do 1945 roku a. Przełom na froncie Zachodnim (1943 -1944) Koniec wojny w Afryce – 1942 r. bitwa pod El Alamein – przełomowe zwycięstwo Brytyjczyków (B. Montgomery) nad niemieckimi wojskami Afrika Korps (gen. E. Rommel) Inwazja aliantów we Włoszech (VII 1943) - udany desant z Afryki na Sycylię a następnie na Półwysep Apeniński Kapitulacja Włoch – obalenie i aresztowanie Mussoliniego – kapitulacja Włoch (IX 1943) Hitler uwolnił Mussoliniego który staną na czele marionetkowego państwa – Republika Salo w północnej Italii V 1944 r. - Bitwa o Monte Cassino – zdobycie twierdzy przez II Korpus Polski gen. W. Andersa (przełamanie niemieckich linii umocnień Gustawa ). b. Przełom na froncie wschodnim (1942-1943) Bitwa stalingradzka (IX 1942 – II 1943) - Wojska niemieckie (marsz. F. Paulusa) okrążone przez Armie Czerwoną (marsz G. Żukow) poddały się po 6 miesiącach bitwa na łuku kurskim (VII -VIII 1943) - największa bitwa pancerna - klęską Niemców c. Kontrofensywa Armii Czerwonej 1943/4 - wyzwolenie Ukrainy, Białorusi, Litwy –zatrzymanie ofensywy nad Wisła IX 1944 d. Lądowanie wojsk alianckich w Normandii (6 VI 1944 D –day) – największa morsko -powietrza operacja desantowa „Overlord” - otwarcie drugiego frontu w Europie udział polaków: 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa gen. S. Sosabowskiego i 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka - wkroczenie aliantów do Paryża 25 VIII Ostania nieudana ofensywa niemiecka w Ardenach 1944/5 r. e. Wojna na Dalekim Wschodzie - ekspansja Japonii w Azji i na Pacyfiku. Zwycięska dla amerykanów lotniczo –morska bitwa pod Midway (VI 1942) Przełom na Pacyfiku - utrata inicjatywy Japończyków w rejonie Pacyfiku Zrzucenie bomb atomowych przez amerykanów na Hiroszimę i Nagasaki (VIII 1945) 5. Zwycięstwo państw sprzymierzonych Operacja wiślańsko –odrzańska i ofensywa berlińska (I –V 1945) Wyzwolenie przez Armie Czerwoną Polski, zdobycie Berlina 2 V 1945 (samo Hitlera) a. 9 maj 1945 Kapitulacja Niemiec - koniec wojny w Europie 7 maj Reims (kwatera gen. Dwight Eisenhowera) kapitulacja niemiecka (gen. Alfred Jodl) 9 maj Berlin (kwatera mar. Georigi Żukowa) kapitulacja niemiecka (mar. Wilhelm Keitl) b. 2 IX 1945 kapitulacja Japonii -zakończenie wojny na dalekim wschodzie 6. Totalny charakter wojny (zaangażowane w wojnę całe społeczeństwo) W wojnie wzięło udział 61 państw, 100 mln ludzi, zginęło 36-45 mln. 60% cywilów bezpośrednie działania wojenne terror, fatalne warunki życia dywanowe naloty ludobójstwo Wojna techniczna i manewrową – duża rola: lotnictwa (lotniskowce), czołgów okrętów podwodnych, nowa bron: rakietowa, atomowa Zadanie domowe str. 311 2. Przedstaw główne etapy II wojny światowej Atak niemiecki na Polskę, agresja niemiecka na zachodzie, agresja Niemiec na ZSRR Pytania sprawdzające: 1. Opisz przebieg ataku na Polskę w 1939 r. Atak niemiecki na Polskę – 1 IX 1939 r., Radziecka agresja na Polskę -17 września 1939
