Makroekonomia

Makroekonomia
Makroekonomia zajmuje się badaniem sposobu działania
gospodarki jako całości.
W centrum zainteresowania znajdują się w szczególności:
•Czynniki określające poziom i wzrost produkcji ogółem w
gospodarce w okresie krótkim i długim,
•Cykliczność rozwoju gospodarki, a zwłaszcza przyczyn cykli
koniunkturalnych i antycyklicznej działalności państwa,
•Zatrudnienia i bezrobocia, a zwłaszcza przyczyn bezrobocia
i sposobów jego zmniejszania,
•Ogólnego poziomu cen i tendencji inflacyjnych, ich przyczyn
i polityki antyinflacyjnej państwa,
•Powiązań gospodarki z zagranicą,
•Roli polityki gospodarczej państwa w procesach gospodarczych
Problemy agregacji
Zasoby – określają nagromadzony stan danej
wielkości w określonym momencie
Strumienie – ukazują wartości pewnych wielkości
ekonomicznych w jakimś przedziale czasu
Zasoby: zatrudnienie, bezrobocie, kapitał
Strumienie: produkcja, dochód, inwestycje
Mierzenie – jednostki naturalne lub pieniężne
Deflowanie – podzielenie nominalnej wartości przez
indeks cen
Deflowanie
2000
2001
2002
2003
Produkcja sprzedana w
cenach bieżących w
430
mln zł
500
550
590
Indeks cen
105
103
102
500/1,05
550/(1,05 ∙
1,03)
590/(1,05 ∙
1,03 ∙ 1,02)
107
Produkcja sprzedana w
cenach stałych z roku
430
2000
Produkt krajowy brutto (PKB)
Jest syntetyczną miarą wartości produkcji
wytworzonej w gospodarce w ciągu roku
Jest to wartość wszystkich wytworzonych w
ciągu roku dóbr i usług finalnych przez
czynniki produkcji zlokalizowane na terenie
danego kraju
Ruch okrężny w gospodarce
wynagrodzenia
Usługi czynników produkcji
Gospodarstwa
domowe
Przedsiębiorstwa
Wydatki na dobra i usługi
Dobra i usługi
Produkt narodowy brutto (PNB) i
produkt narodowy netto (PNN)
PNB
jest
to
wartość
wszystkich
wytworzonych w ciągu roku dóbr i usług
finalnych przez czynniki produkcji należące do
obywateli danego kraju (niezależnie od
miejsca świadczenia usług)
PNN
(nazywany
również
dochodem
narodowym) to PNB pomniejszony o
amortyzację
Ruch okrężny w gospodarce cd.
wynagrodzenia
Usługi czynników produkcji
Gospodarstwa
domowe
Przedsiębiorstwa
S
Wydatki na dobra i usługi
Dobra i usługi
I
Równowaga w gospodarce
>
<
=
PKB = CPp + S
PKB = CPd + I
Determinanty dochodu narodowego
(analiza krótkookresowa)
Produkcja potencjalna – produkcja możliwa do
osiągnięcia, przy racjonalnym (pełnym)
wykorzystaniu zasobów.
Produkcja faktyczna – produkcja rzeczywiście
wytwarzana w gospodarce Ustala się ona w
wyniku wzajemnego oddziaływania
agregatowego popytu i agregatowej podaży
Poziom cen
Krzywe agregatowej podaży i agregatowego
popytu – ekstremalne stanowisko neoklasyczne
APp1
APp
Yp
Dochód narodowy
Poziom cen
Krzywe agregatowej podaży i agregatowego
popytu – ekstremalne stanowisko keynesistowskie
APd
APp1
APp
Yp
Dochód narodowy
Poziom cen
Krzywe agregatowej podaży i agregatowego
popytu –stanowisko kompromisowe
APd
APp1
APp
Yp
Dochód narodowy
Równowaga na rynku towarów
Równowaga oznacza sytuację, w której nabywcy
chcą kupić dokładnie taką ilość towarów, jaką
gospodarka wytwarza.
Warunek równowagi możemy zapisać następująco:
APp = Y
APp = C + I
Y=C+I
Funkcja konsumpcji
Y=C+S
C/Y – przeciętna skłonność do konsumpcji
∆C/ ∆Y – krańcowa skłonność do konsumpcji,
mówi ona o tym, jaka część przyrostu
dochodu przeznaczona jest na
wydatki konsumpcyjne
Funkcja konsumpcji cd.
Y=C+S
∆Y = ∆C + ∆S
∆Y/ ∆Y = ∆C/ ∆Y + ∆S/ ∆Y
1 = ksk + kso
C = Ca + kskY
S=Y–C
S = Y – (Ca +kskY)
S = Y – Ca – kskY
S = - Ca + (1-ksk)Y
S = -Ca + ksoY
Funkcja inwestycji
Inwestycje to wydatki związane z powiększaniem lub
utrzymaniem zasobów kapitału (maszyn, urządzeń,
budynków oraz zapasów)
Najważniejsze czynniki, mające wpływ na inwestycje:
• Stopa procentowa
• Skala przyrostu popytu konsumpcyjnego (zasada
akceleracji)
• Koszty i efektywność wyposażenia kapitałowego
• Oczekiwania co do przyszłości
Przyjmijmy założenie, że:
I = Ia
Równowaga na rynku towarów cd.
Y=C+I
Y = Ca + kskY + Ia
Y – kskY = Ca + Ia
Y(1-ksk) = Ca + Ia
C a  Ia
Y
1  ksk
Równowaga na rynku towarów cd.
C a  Ia
1  ksk
+
+
+
Y (Ca, Ia, ksk)
Mnożnik
Y = [1/(1-ksk)] ∙ Ca + [1/(1-ksk)] ∙ Ia
∆Y = 0 + [1/(1-ksk)] ∙ ∆Ia
∆Y = [1/(1-ksk)] ∙ ∆Ia
[1/(1-ksk)] = mi
∆Y = mi ∙ ∆Ia
Mnożnik cd.
Y=C+I
∆Y = ∆C + ∆I
C = Ca + kskY
∆C = ksk ∆Y
niech:
ksk = 0,8
∆Ia = 100
t
∆Y
∆C
∆I
1
-
-
100
2
100
80
-
3
80
64
-
4
64
51,2
-
…
…
…
-
∆Y = 100 + 80 + 64 + 51,2 + …. – nieskończony ciąg geometryczny
zbieżny do zera
Sg = a1 /(1-q)
Sg = 100/(1-0,8) = 500
∆Y = ∆Ia/(1-ksk)
Mnożnik cd.
Y = APp
APp
APp1 = C + I + ∆I =kskY + Ca + Ia + ∆Ia
APp = C + I = kskY + Ca + Ia
Y0
Y1
Y (APd)
∆Y = Y1 – Y0 = Ca + kskY1 + Ia + ∆Ia – (Ca + kskY0 + Ia) = Ca +kskY1 + Ia + ∆Ia – Ca – kskY0 – Ia
∆Y = kskY1 –kskY0 + ∆Ia
∆Y = ksk(Y1 – Y0) + ∆Ia
∆Y = ksk ∆Y + ∆Ia
∆Y - ksk ∆Y = ∆Ia
∆Y(1 – ksk) = ∆Ia
∆Y = ∆Ia/(1 – ksk)
Państwo a gospodarka
•
•
•
•
Państwo pełni funkcje ekonomiczne,
społeczne i polityczne. Do najważniejszych
funkcji ekonomicznych zaliczamy:
Tworzenie ładu instytucjonalnego i prawnego
Funkcję alokacyjną
Funkcję redystrybucyjną
Funkcję stabilizacyjną
Budżet państwa
Budżet państwa jest to plan finansowy państwa,
zawierający dochody i wydatki państwa
Funkcje budżetu:
Funkcja fiskalna – gromadzenie dochodów budżetowych
Funkcja redystrybucyjna – umożliwia dokonywanie
pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego
Funkcja stymulacyjna – oddziaływanie dochodów i
wydatków budżetu na życie gospodarcze i społeczne
Funkcja alokacyjna – dokonywanie zmian struktury
wytworzonego dochodu narodowego
Zasady polityki budżetowej
•
•
•
•
•
zasada rocznego budżetowania
zasada zupełności
zasada jedności
zasada jawności
zasada równowagi budżetowej
Dochody budżetu państwa
Dochody te to: podatki, cła, dochody z prywatyzacji, opłaty (skarbowe,
sądowe, notarialne i inne)
PODATKI – przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia
pieniężne pobierane przez państwo
Klasyfikacje podatków:
• dochodowe
• konsumpcyjne
• majątkowe
Inny podział:
• bezpośrednie (nakładane na dochody i majątek)
• pośrednie (zawarte w cenie towarów)
W Polsce: dochodowe ok. 30% ( w tym od osób prawnych ok. 7%), PTU
ok. 37%, składki na ubezpieczenia społeczne ok. 29%, pozostałe
ok. 4%
Przychody z podatków
Krzywa Laffera
Tmax
to
Stopa podatkowa
100%
Zasady dobrego systemu podatkowego
(wg. A Smitha)
• podatki powinny być sprawiedliwe i nie
powinny przekraczać możliwości podatnika
• wysokość podatków powinna być z góry
określona
• sposób i warunki płatności powinny być
wygodne dla płatnika
• koszty poboru podatku powinny być niskie, a
podatki nie powinny wpływać hamująco na
aktywność i przedsiębiorczość podatników
Wydatki budżetu państwa
z punktu widzenia przeznaczenia:
• Wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez
państwo takich funkcji jak: obrona narodowa,
administracja i wymiar sprawiedliwości
• Wydatki związane z realizacją celów społecznych
„państwa dobrobytu” (oświata, kultura, ochrona
zdrowia, świadczenia socjalne)
• Wydatki wynikające z pełnienia funkcji
interwencyjnych w gospodarce
Polityka fiskalna
• ekspansywna polityka fiskalna – jej celem jest zwiększenie
popytu agregatowego poprzez wzrost wydatków państwa
lub zmniejszenie podatków
• restrykcyjna polityka fiskalna – jej celem jest zmniejszenie
popytu agregatowego poprzez zmniejszenie wydatków
państwa lub wzrost podatków
Instrumenty polityki fiskalnej:
• Aktywne instrumenty p.f. – to działania dotyczące
dochodów i wydatków budżetowych, które pozwolą
osiągnąć zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze
• Pasywne instrumenty p.f. – to instrumenty które
samoczynnie, bez potrzeby podejmowania konkretnych
decyzji, reaguja na zmianę koniunktury. Nazywamy je
automatycznymi stabilizatorami koniunktury
Mnożniki w gospodarce z
uwzględnieniem państwa
Y=C+I+G
C = Ca + ksk YD
YD = Y – T
T = Ta + tY
I = Ia
G = Ga
Mnożniki cd.
Y = Ca + ksk(Y – Ta – tY) + Ia + Ga
Y = Ca + kskY – kskTa – ksktY + Ia + Ga
Y – kskY + ksktY = Ca + Ia + Ga – kskTa
Y(1-ksk(1-t)) = Ca + Ia + Ga – kskTa
Y = [Ca + Ia + Ga – ksk Ta]/[1-ksk(1-t)]
Mnożniki cd.
1
ΔY 
ΔIa
1  ksk(1  t)
1
ΔY 
ΔGa
1  ksk(1  t)
 ksk
ΔY 
ΔTa
1  ksk(1  t)
Pieniądz. Polityka monetarna
Istota pieniądza przejawia się w jego funkcjach:
• Środka wymiany
• Jednostki obrachunkowej (miernika wartości)
• Środka płatniczego
• Środka przechowywania bogactwa (środka
tezauryzacji
Zasoby pieniądza
Najczęściej przez pieniądz rozumiemy gotówkę
oraz salda na bankowych rachunkach na
żądanie.
W praktyce stosowane są różne definicje podaży
pieniądza oraz popytu na pieniądz.
Np. w Wielkiej Brytanii wyodrębnia się
następujące miary: M0, M1, M2, M3, M4 i M5
Zasoby pieniądza cd.
M0 – banknoty i monety znajdujące się w obiegu oraz
pogotowie kasowe banków komercyjnych (baza
monetarna)
M1 – banknoty i monety znajdujące się w obiegu oraz
wkłady bankowe na żądanie
M2 – M1 oraz wkłady bankowe krótkoterminowe
M3 – M1 oraz krótko- i długoterminowe wkłady bankowe
M4 – M3 oraz wkłady i udziały towarzystw
ubezpieczeniowych
M5 – M4 oraz bony skarbowe, obligacje i inne papiery
wartościowe
Popyt na pieniądz (wg Keynesa)
Popyt transakcyjny – posiadanie pieniądza w
celu dokonywania transakcji
Popyt przezornościowy - posiadanie pieniądza
w celu realizacji nieoczekiwanych zakupów
Popyt spekulacyjny – przechowywanie
pieniądza w nadziei na przyszłe dochody
Kreacja pieniądza
Bank centralny wprowadzając pieniądz na rynek
dokonuje jego emisji, natomiast banki
komercyjne poprzez udzielanie kredytu
dokonują kreacji pieniądza. Udzielając kredytu
bank komercyjny musi utrzymywać pewien
minimalny poziom rezerw w postaci gotówki
nazywany rezerwami obowiązkowymi. Stopę
rezerw
obowiązkowych
określa
bank
centralny.
Kreacja pieniądza cd.
Banki
Wkłady pieniężne
(depozyty
bankowe)
Rezerwy
Rezerwy
obowiązkowe nieobowiązkowe
(20%)
umożliwiające udzielenie
kredytu
A
1000
200
800
B
800
160
640
C
640
128
512
D
512
103
409
…
…
…
…
Sg = a1/(1-q)
M = 1/Sro ∙ B
Sg = 1000/(1-0,8) = 5000
Kreacja pieniądza cd.
M = mp ∙ B
mp = M/B
mp = (G + D)/(G + R)
mp = (G/D + D/D)/(G/D + R/D)
mp = (su + 1)/(su + sr)
Bank centralny
Funkcje banku centralnego:
• Posiada monopol na emisję pieniądza
gotówkowego
• Pełni funkcję banku banków
• Pełni funkcję banku państwa
• Stabilizuje rynki finansowe
• Współuczestniczy w realizacji polityki
pieniężnej państwa
Instrumenty oddziaływania na podaż
pieniądza
Do najważniejszych instrumentów kontroli
podaży pieniądza należą:
• Zmiany stopy rezerw obowiązkowych
• Zmiany stopy redyskontowej
• Operacje otwartego rynku
Stopa procentowa
Równowaga na rynku pieniężnym
r1
r0
r2
L
QM1
QM0
QM2
Realne zasoby pieniądza
Inflacja
Jest to proces wzrostu ogólnego poziomu cen.
Do pomiaru tego zjawiska wykorzystuje się
powszechnie jako wskaźnik stopę inflacji.
Liczy się ją następująco:
1. Porównując ogólny poziom cen w roku t1 z
analogicznym poziomem cen w roku t0 przy
czym bierze się pod uwagę wskaźniki przeciętne
2. Porównując ogólny poziom cen z grudnia roku t1
z ogólnym poziomem cen z grudnia roku t0
Inflacja cd.
• inflacja pełzająca – nie wyższa niż 5%
• Inflacja umiarkowana (krocząca) – 5-10%
• Inflacja galopująca – 10-150%
• Hiperinflacja – powyżej 150%
Skutki inflacji
•
•
•
•
zniekształcenie informacyjnej funkcji cen
„ucieczka” od pieniądza
redystrybucja dochodów
wzrost niepewności i osłabienie aktywności
gospodarczej
• niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym
• wzrost kosztów obsługi działalności
gospodarczej
Główne teorie inflacji
• popytowa teoria inflacji
• kosztowa teoria inflacji
• monetarna teoria inflacji
Poziom cen
Popytowa teoria inflacji
APp1
Luka inflacyjna
APp0
Y0
Yp
Y1
Dochód narodowy
Poziom cen
Popytowa teoria inflacji cd.
P2
P1
P0
Y0
Yp
Dochód narodowy
Kosztowa teoria inflacji
Według teorii kosztowej przyczyna inflacji jest
wzrost kosztów produkcji niezależny od
agregatowego popytu na towary
Typy inflacji kosztowej:
•Inflacja płacowa
•Inflacja wywołana przez zyski
•Inflacja wywołana przez ceny dóbr
importowanych
•Inflacja wywołana przez podatki
Monetarna teoria inflacji
M ∙ Vm = P ∙ Y
równanie Fischera
Tempo wzrostu cen zdeterminowane jest tempem wzrostu podaży pieniądza
Przyczyną inflacji jest błędna polityka banku centralnego
Nowoczesna teoria ilościowa (teoria neoilościowa) M. Friedmana:
1. Szybkość obiegu pieniądza nie jest stała ale zmienia się stosunkowo
wolno. Popyt na pieniądz jest dosyć stabilny.
2. Podaż pieniądza ma charakter egzogeniczny i znajduje się pod kontrolą
banku centralnego
3. Podaż pieniądza ma zasadniczą rolę w kształtowaniu zmian nominalnego
dochodu narodowego
4. W długim okresie zmiany pieniądz nie wpływa na wielkości realne
natomiast w krótkim zmiany podaży pieniądza powodują zmiany
zarówno cen jak i realnego dochodu narodowego
Bezrobocie
Ludność w wieku
produkcyjnym (Lp)
Aktywni zawodowo (zasoby siły
roboczej) (Sr)
Zatrudnieni (Z)
Bezrobotni (B)
Bierni zawodowo (NSr)
Bezrobocie cd.
Bezrobotnymi nazywamy osoby, które są w
wieku produkcyjnym, są gotowe i zdolne do
podjęcia pracy na typowych warunkach
występujących w gospodarce i pomimo tego
pozostają bez pracy.
Stosunek liczby aktywnych zawodowo do liczby
ludności w wieku produkcyjnym nazywamy
współczynnikiem aktywności zawodowej
az = Sr/Lp
Bezrobocie cd.
Sr = Z+B
B = Sr –Z
Sr = az ∙ Lp
B = az ∙ Lp – Z
Rozmiary bezrobocia zależą od:
• Współczynnika aktywności zawodowej
• Liczby ludności w wieku produkcyjnym
• Rozmiarów zatrudnienia
stopa bezrobocia:
b = (B/Sr) ∙ 100%
Bezrobocie cd.
Zasób zatrudnienia
Z
Zasób bezrobocia
B
Zasób osób nie należących do siły roboczej
NSr
Typy bezrobocia
• bezrobocie frykcyjne
• bezrobocie strukturalne
• bezrobocie koniunkturalne
Bezrobocie związane z
niedopasowaniami
strukturalnymi
Bezrobocie związane z
nadwyżka podaży pracy
nad popytem
Wolne miejsca pracy
Krzywa Beveridge’a
Pp = Z + V
Pd = Z + B
Pp = Pd
bezrobocie
Z=B
Stawka płac realnych
Przyczyny bezrobocia nierównowagi
w0
A
B
w1
C
Sr2
Sr1
Sr0
Siła robocza
Stawka płac realnych
Przyczyny bezrobocia nierównowagi cd.
A
w0
w1
C
B
Sr2
Sr1
Sr0
Siła robocza
Polityka rynku pracy
Aktywna polityka rynku pracy
•Aktywna polityka makroekonomiczna
•Aktywna polityka mikroekonomiczna
1.Subsydiowanie zatrudnienia
2.Pożyczki dla przedsiębiorstw
3.Szkolenia zawodowe
4.Usługi pośrednictwa pracy
Pasywna polityka rynku pracy
Bezrobocie a inflacja
Tempo wzrostu płac
Krzywa Phillipsa
Stopa bezrobocia
Bezrobocie a inflacja cd.
Tempo wzrostu cen
Zmodyfikowana krzywa Phillipsa
Stopa bezrobocia
Bezrobocie a inflacja cd.
Tempo wzrostu cen
Naturalna stopa bezrobocia a inflacja
D
E
B
C
A
b1
bn
Stopa bezrobocia
Wzrost gospodarczy
Wzrost gospodarczy – jest to proces powiększania
podstawowych wielkości makroekonomicznych a w
szczególności produkcji
Najpowszechniej stosowanym miernikami są: stopa wzrostu
produkcji i indeks wzrostu produkcji.
Stopa wzrostu produkcji:
g = ∆Y/ Y = (Y1 – Y0)/Y0
Indeks wzrostu produkcji:
γ= Y1/Y0
Między miernikami wzrostu występują określone powiązania:
g = ∆Y/Y0 = (Y1 – Y0)/Y0 = Y1/Y0 – Y0/Y0 = γ - 1
Wzrost gospodarczy cd.
Długookresowy wzrost produkcji w gospodarce
wyznaczony jest przez wzrost produkcji
potencjalnej
Produkcja potencjalna zależy od następujących
czynników:
1. Wielkości zasobów czynników produkcji
2. Efektywności wykorzystania tych czynników
Wzrost gospodarczy cd.
Y = F(K,Z)
∆Y/∆K > 0, ∆Y/∆Z > 0
Y ∙ (1/Z) = F(K,Z) ∙ (1/Z)
Y/Z = F (K/Z, 1)
Y/Z = F (K/Z)
Y/Z – wydajność pracy
K/Z – techniczne uzbrojenie pracy
Cykl koniunkturalny
Cykl koniunkturalny to okresowe zmiany
aktywności gospodarczej.
Najczęściej wyodrębnia się trzy rodzaje wahań
cyklicznych:
• Cykle Kitchina (ok. 3,5 roku)
• Cykle Juglara (8-10 lat)
• Cykle Kondratiewa (50-60 lat)
Dochód narodowy
Cykl koniunkturalny cd.
YP
YF
Czas
Cykl koniunkturalny cd.
Możemy wyróżnić dwa nurty refleksji
teoretycznej nt. wahań cyklicznych:
• teorie neoklasyczne (egzogeniczne)
• teorie keynesistowskie (endogeniczne)
teorie neoklasyczne : Teoria plam na Słońcu
(Jevonsa), teoria innowacji (Schupetera),
teoria cyklu polityczego
Dochód narodowy
Cykl koniunkturalny cd.
A
B
C
D
E
Czas
Handel międzynarodowy
Powiązania gospodarcze między krajami materializują się w
postaci przepływów:
• towarów i usług
• kapitału
• ludzi (pracy)
• informacji
Podstawą powiązań ekonomicznych jest specjalizacja
produkcji w efekcie której dochodzi do tzw.
międzynarodowego podziału pracy
Istnieje związek między poziomem rozwoju gospodarczego a
jego miejscem w międzynarodowym podziale pracy.
Handel międzynarodowy cd.
Handel zagraniczny to eksport i import towarów
Handel światowy to suma eksportu wszystkich
krajów
Równowaga w gospodarce otwartej
Y = APp
APp = C + I + G + X
X = Ex – Im
Y = C + I + G + Ex – Im
X = Xa + ksi ∙ Y
Y = Ca + ksk ∙ (Y – Ta – tY) + Ia + Ga + Xa – ksi ∙ Y
Handel międzynarodowy cd.
Y = Ca + ksk∙Y - ksk∙Ta - ksk∙t∙Y + Ia + Ga + Xa - ksi∙Y
Y - ksk∙Y + ksk∙t∙Y + ksi∙Y = Ca + Ia + Ga + Xa – ksk∙Ta
Y[1 – ksk(1-t) + ksi] = Ca + Ia + Ga + Xa – ksk∙Ta
Y = (Ca + Ia + Ga + Xa – ksk∙Ta) / [1 – ksk(1-t) + ksi]
mi = 1/[1 – ksk(1-t) + ksi]
mg = 1/[1 – ksk(1-t) + ksi]
mx = 1/[1 – ksk(1-t) + ksi]
mt = -ksk/[1 – ksk(1-t) + ksi]
Handel międzynarodowy cd.
Korzyści z handlu międzynarodowego:
• różnice w absolutnych kosztach
produkcji
• teoria obfitości zasobów
• teoria kosztów komparatywnych
Handel międzynarodowy cd.
Teoria kosztów komparatywnych
Kraj A
Kraj B
Towar X
1
3
Towar Y
2
4
Kraje są odizolowane:
wrA = X = 1/2Y
wrB = 1/3X = 1/4Y
cxA/cyA = 1/2
cxB/cyB = ¾
Gdy kraje przestają być odizolowane:
½ < cx/cy < ¾
cx/cy = 2/3
Handel międzynarodowy cd.
w’rA = 1X = 2/3Y
w’rB = 1/4Y = 3/8X
Z zasady kosztów komparatywnych wynika, że
dany kraj powinien się specjalizować w
produkcji tych towarów, których koszty
produkcji są względnie niskie w porównaniu z
innymi krajami.
Handel międzynarodowy cd.
polityka handlowa:
Klasycznym instrumentem tej polityki jest cło.
Cło jest opłatą, która importer lub eksporter
musi uiścić na rzecz budżetu państwa przy
dokonywaniu transakcji zagranicznej.
Handel międzynarodowy cd.
Cena
Pd
E
F
D
C
cło
G
A
B
H
Pp
Ilość
Handel międzynarodowy cd.
• Wskutek nałożenia cła popyt krajowy i import maleją, a
podaż krajowa rośnie
• Zyskują krajowi producenci (pole FGDE)
• Straty ponoszą konsumenci (pola GAD i BHC)
Motywy nakładania cła:
• Dążenie władz do zwiększenia dochodów budżetowych
• Popieranie działalności produkcyjnych w wybranych
dziedzinach
• Osłanianie zatrudnienia w niekonkurencyjnych wobec
zagranicy gałęziach
• Ochrona pewnych grup społecznych
Handel międzynarodowy cd.
Wybrane inne narzędzia polityki handlowej:
• Ograniczenia ilościowe (tzw. kwoty)
• Bariery pozataryfowe (normy techniczne,
przepisy sanitarne, zasady dotyczące
opakowania towarów itp.)
• Subsydia eksportowe (lub subsydia
skierowane przeciw importowi)
Handel międzynarodowy cd.
Stadia procesu integracji:
• obszar preferencyjnego handlu
• strefa wolnego handlu
• unia celna
• wspólny rynek
• unia ekonomiczna
Międzynarodowe finanse
Kurs walutowy - jest relacją wymienną danej waluty na
inną. Jest zatem ceną danej waluty wyrażoną w innej.
Rynek walutowy – to miejsce transakcji, których
przedmiotem są waluty krajowe.
Przykład transakcji:
Cena 1 samochodu wynosi 25 500 euro.
Firma kupuje 50 samochodów.
Do zapłaty: 25 500 euro ∙ 50 samochodów = 1 275 000
euro.
Kurs 1 euro = 0,66 GBP (lub 1 GPB = 1,51 euro)
Bank sprzedaje: 850 000 GPB
Międzynarodowe finanse
trzy główne systemy kurów walut:
• waluta złota
• „czyste” płynne kursy walutowe
• „kierowane” płynne kursy walutowe
waluta złota - Kurs ten zależał jedynie od zawartości złota w walucie
danego kraju. System ten działał do I Wojny Światowej i po II WŚ z
pewnymi modyfikacjami jako system z Bretton Woods aż do roku
1971. Oznaczał on stałe kursy wymiany między krajami.
„czyste” płynne kursy – kurs określany jest wyłącznie przez popyt i
podaż bez jakiekolwiek interwencji państwa.
„kierowane” płynne kursy – państwo interweniuje poprzez zakup lub
sprzedaż waluty aby zapobiec dużym wahaniom kursu.
Międzynarodowe finanse
Po II WŚ powstały cztery główne instytucje, dzięki
którym gospodarka międzynarodowa mogła
szybko zostać odbudowana:
• Plan Marshalla
• System kursów walutowych z Bretton Woods
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy
• Bank Światowy
Międzynarodowe finanse
Plan Marshalla
Od 1945 do 1950 USA przekazały Europie Zachodniej 20 mld dol. W postaci
darów i pożyczek.
System kursów walutowych z Bretton Woods
W ramach tego systemu kursy walut były stałe, ale ich zmiany były możliwe.
Nowy mechanizm miał zapobiegać nieuchronnym w systemie waluty złotej
zjawiskom deflacji bezrobocia.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Jego zadaniem miało być kierowanie systemem kursów walutowych oraz
spełnianie roli swego rodzaju banku międzynarodowego. MFW udziela
pożyczek krajom przeżywającym trudności w zakresie bilansu płatniczego
Bank Światowy
Bank udziela pożyczek krajom przedstawiającym dobrze uzasadnione projekty,
które nie mogą uzyskać kredytów ze źródeł prywatnych. Bank Światowy
może emitować obligacje i wykorzystywać uzyskiwane z tego tytułu
fundusze do udzielania kredytów.
Globalizacja
• Globalizacja jest to postępująca integracja
państw oraz ludzi na świecie, spowodowana
znoszeniem barier w przepływach dóbr, usług
kapitału i wiedzy oraz znaczącą obniżką
kosztów telekomunikacji i transportu.
Globalizacja
Kluczowa rolę w przyspieszaniu procesów
globalizacji odegrała polityka GATT (Układ
Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu) oraz WTO
Światowa Organizacja Handlu) w zakresie
liberalizacji handlu i redukcji ceł