Geologia- Opracowanie pytan egzaminacyjnych

Geologia- Opracowanie pytan egzaminacyjnych.doc
(748 KB) Pobierz
1.
Rozkład temperatury w Ziemi
Jądro Ziemi-centralnie położona część kuli ziemskiej. Temperatura dochodzi tu do 6500 C
Jądro zewnętrzne-ciecz o temperaturze 4000-4800 C (prądy cieczy tworzą pole magnetyczne)
Płaszcz ziemi- 3000 C
Skorupa ziemska
Jądro - 4000-6500 C; Ciepło przenika w postaci tzw. Strumienia cieplnego do chłodnej powierzchni skorupy i
rośnie wypromieniowane w kosmos.
Do 1,5 m strefa dobowych wahań temperatury, zależna od klimatu i pór roku.
Do 8 m strefa sezonowych wahań temperatury
20-30 m występuje strefa neutralną ze średnią temperaturą stałą (średniej temp. rocznej na danym obszarze) niżej
następuje wzrost temperatury, ale nie liniowo. Jest zależny od rodzaju skał, ich przewodności cieplnej i innych
czynników.
Energia geotermiczna jest źródłem procesów kształtujących wnętrze Ziemi (magmatyzm, aktywność tektoniczna,
metamorfizm).
Głównym źródłem ciepła jest rozpad pierwiastków promieniotwórczych. Z gorącego wnętrza Ziemi ciepło przenika
w postaci tzw. strumienia cieplnego do chłodnej powierzchni skorupy i zostaje wypromieniowane w kosmos. Przy
samej powierzchni do głębokości ok. 1,5m występuje strefa dobowych wahań temperatury, zależna od klimatu i pór
roku (energia słoneczna). Niżej do głębokości ok 5-8m możemy wyróżnić strefę sezonowych wahań temperatury.
Idąc niżej mamy strefę rocznych wahań temperatury, a na głębokości 20-30m występuje strefa neutralna ze średnia
temperatura stałą, równą średniej rocznej temp. powietrza dla danego obszaru. Głębiej dochodzi do stopniowego
wzrostu temperatury wg stopnia geotermicznego: g=15+48m (związek ten, charakteryzujący wzrost temp. wraz z
głębokością nie ma charakteru liniowego i zależy m.in. od rodzaju skał i ich przewodności cieplnej. Temperatura
wnętrza Ziemi wzrasta wraz ze stopniem geotermicznym tylko do pewnej głębokości, a mianowicie do ok. 100km, a
dalej wzrasta znacznie wolniej.
Na głębokości 100km temp. wynosi 1500 C, na głębokości 600km – 1800 C, a w jądrze - ok. 5000-6000 C.
2.
Charakterystyka procesów magmowych
Magmatyzm jest to ogół procesów endogenicznych (odbywających się wewnątrz Ziemi) prowadzących do
powstania skał magmowych.
Magmatyzm dzieli się na:
· plutonizm – powstawanie skał magmowych w głębszych partiach skorupy ziemskiej w warunkach wolno
obniżającej się temperatury jako skały głębinowe, plutonity
wulkanizm – tworzenie się skał magmowych wylewnych na powierzchni lub tuż pod powierzchnią Ziemi. Tak
tworzą się wulkanity, a ich formy zależą od lepkości lawy oraz miejsca i sposobu, w jaki lawa wydostaje się na
powierzchnię Ziemi.
3.
Skały wulkaniczne, warunki powstania, rozpoznanie makroskopowe
Magma jest to płynny lub gazowo-płynny stop pierwiastków i związków chemicznych, występujący w litosferze i
płaszczu Ziemi. Magma wydobywająca się na powierzchnię Ziemi nazywana jest lawą.
Pierwsze skały, które powstały w trakcie stygnięcia Ziemi były skałami magmowymi, a skład chemiczny magmy z
której się utworzyły był taki, jaki ma obecnie litosfera. Dominującymi związkami chemicznymi będą więc
krzemiany oraz glinokrzemiany, mające różną temperaturę krystalizacji, a więc krystalizujące w pewnej kolejności
w ochładzającej się magmie.
Minerały skał magmowych [krzemiany i glinokrzemiany różnych pierwiastków] dzielimy na ciemne [femiczne],
zawierające dużo żelaza i magnezu oraz jasne [saliczne], w których dominują krzem i glin. Poniższa tabela zawiera
podstawowe minerały skałotwórcze skał magmowych i ich właściwości.
o
o
o
Klasyfikacja skał magmowych zaczęła się od makroskopowego rozróżniania ich wyglądu, który jest spowodowany:
składem mineralnym,
strukturą i teksturą.
Ze względu na skład mineralny skały magmowe podzielono na rodziny
Makroskopowe rozpoznawanie skał MAGMOWYCH
Aby rozpoznać skałę należy określić jej:
strukturę,
teksturę,
skład mineralny.
Ustalenie struktury badanej skały pozwoli na stwierdzenie czy jest to skała głębinowa czy wylewna.
Tekstura skały pozwala wnioskować o użyteczności skały, szczególnie w różnych dziedzinach budownictwa.
Skład mineralny jest tą cechą na podstawie której zaliczamy badaną skałę do odpowiedniej rodziny.
4.
Struktury skał magmowych
Struktura - sposób wykształcenia składników skały, a więc stopień krystalizacji, wielkość kryształów i
równomierność lub nierównomierność ziaren.
Struktury skał magmowych:
a)skały wylewne:
- skrytokrystaliczna – kryształów bardzo małych rozmiarów
- afanitowa – kryształy widoczne tylko pod mikroskopem
- hipokrystaliczna (półkrystaliczna) – obok kryształów występuje szkliwo
- porfirowa – obecność większych prakryształów na tle ciasta skalnego
b) skały głębinowe:
- jawnokrystaliczna
- grubokrystaliczne – minerały > 5mm
- średniokrystaliczna – minerały 2-5mm
- drobnokrystaliczna – minerały < 2mm
- porfirowata – pomieszane minerały większe z mniejszymi
5. Czynniki (przyczyny) wietrzenia fizycznego
a) zmiana temperatury
- nagrzanie skały powoduje zwiększenie objętości składników skały, oziębienie zaś - kurczenie się kryształów
- dobowe zmiany temp. prowokują naprężenia i mikroruchy w skale, co prowadzi do spękań i izolowanych ziaren.
b) działanie organizmów żywych
- korzenie roślin wciskając się w pęknięcia skalne, rosnąc powodują ich poszerzanie
c) działanie fizyczne wody
- woda opadowa czy skroplona mogą wypełniać szczeliny skalne, a po zamarznięciu dodatkowo rozsadzać skałę
Wszystkie te czynniki prowadzą do rozpadu blokowego i ziarnistego skał.
Działanie wiatru, wody, śniegu, mrozu, wysokiej temperatury, czynników organicznych.
6.
Skutki i produkty wietrzenia fizycznego
Skutki: rozpad blokowy a później ziarnowy zwięzłych skał, na większe i mniejsze odłamki (okruchy) oraz
pojedyncze ziarna minerałów.
Produkty: kwarc ale również towarzyszą mu pewne ilości muskowitu, skaleni i
in. minerałów i okruchów skał magmowych.
a) zmiana temperatury
- nagrzanie skały powoduje zwiększenie objętości składników skały, oziębienie zaś - kurczenie się kryształów
- dobowe zmiany temp. prowokują naprężenia i mikroruchy w skale, co prowadzi do spękań i izolowanych ziaren.
b) działanie organizmów żywych
- korzenie roślin wciskając się w pęknięcia skalne, rosnąc powodują ich poszerzanie
c) działanie fizyczne wody
- woda opadowa czy skroplona mogą wypełniać szczeliny skalne, a po zamarznięciu dodatkowo rozsadzać skałę
Wszystkie te czynniki prowadzą do rozpadu blokowego i ziarnistego skał.
7.
Opisać (narysować) typowy profil strefy wietrzenia skał
Idąc od góry:
glina lub glina z gruzem
gruz skalny z gliną
gruz skalny
skała macierzysta
Podr. str. 51 :D
8.
Główne cechy minerałów ilastych
mają właściwości gąbczaste-wchłaniają wodę do pewnego momentu
są plastyczne
9.
Wymień procesy prowadzące do powstania skał osadowych
a) wietrzenie fizyczne i chemiczne – rozpad skał i minerałów pod wpływem fizycznego działania temp. i jej zmian,
wody, lodu, roślin oraz rozkład z udziałem gazów atmosferycznych, wody i wielu związków chemicznych w niej
rozpuszczonych.
b) erozja – usuwanie zwietrzeliny i innych utworów skalnych przez deszcz, wiatr, lodowiec, wody płynące oraz
wody jezior, mórz i oceanów.
c) transport – przenoszenie materiału np. za pomocą lodu, wiatru, czy deszczu. Na wszystko to niemniej jednak
znaczący wpływ ma ukształtowanie terenu i szata roślinna. Transport umożliwia przenoszenie, ale także dalszą
obróbkę produktów wietrzenia.
d) sedymentacja – osadzanie się materiału zwietrzelinowego (okruchy skalne, ziarna, cząstki mineralne) w
zbiorniku wodnym poprzez wcześniejszy transport.
e) akumulacja – nagromadzenie się materiału
f) denudacja – zespół czynników prowadzących do zrównania terenu przez transport materiału skalnego w dół.
g) diageneza – proces tworzenia skały litej ze skał luźnych, polegający na łączeniu spoiwem ziaren skalnych.
10.
Rodzaje spoiwa w skałach okruchowych
- krzemionkowe – nadaje twardość skale, brak reakcji z HCl (z chalcedonu lub opału)
- węglanowe – reaguje z HCl (z kalcytu i/lub dolomitu)
- ilaste – słabe mechanicznie, barwa szara, jasna (z minerałów ilastych)
- żelaziste – czerwona i brunatna barwa (z tlenków i wodorotlenków żelaza)
- margliste – burzące z HCl i pozostawiające osad, barwa szara, jasna (z węglanu wapnia i min. Ilastych)
-mieszane
11.
Główne składniki skałotwórcze skał okruchowych
Ziarna: okruchy skał, skalenie, łyszczyki
Spoiwa - pyt. 11
12.
Objaśnij pojęcia sedymentacji i diagenezy
sedymentacja - osadzanie skał okruchowych w środowisku wodnym
diageneza - zestalenie osadzonych okruchów skalnych; etapy: kompakcja, odwodnienie, powstanie spoiw,
utwardzenie.
Prowadzi do powstania nowego typu osadu –zwięzłej skały osadowej (np. piaskowce, zlepieńce).
13.
Formy przestrzenne występowania skał osadowych
Cechą większości skał osadowych jest występowanie w formie ławic (warstw) ograniczonych od spodu płaszczyzną
spągu i od góry płaszczyzną stropu. Ławica może rozciągać się na dużych przestrzeniach (tysiące km ). Czasem
zmniejsza się jej miąższość (grubość), aż do całkowitego zaniku i wtedy skała przybiera formę soczewek. Istnieją
2
również skały osadowe, które powstają z nieorganicznych części organizmów żywych i niektóre z nich, np. rafa
koralowa, nie są warstwowe. Na lądzie i w małych zbiornikach akumulacyjnych (rzeka, jezioro) powstają osady o
małej miąższości i małym zasięgu. Inaczej jest w morzach i oceanach.
14.
Podział skał osadowych okruchowych ze względu na strukturę
Skały okruchowe obejmują skały, w których w przewadze (>50%) występują okruchy i ziarna minerałów (produkty
wietrzenia fizycznego i erozji).
psefity (gruboziarniste) 50% ziaren >2mm
psamity (średnioziarniste) 50% ziaren od 0,05-2mm
pelity (drobnoziarniste) 50% ziaren <0,05mm
15.
Charakterystyka osadów rzecznych
związki chemiczne wytrącające się z roztworów wodnych: węglowy, siarczany, chlorki, fosforowy, krzemionka
bezpostaciowa, wodorotlenki żelaza i glinu
muszle, szkielety i inne części zwierząt i roślin, zbudowane z kalcytu, opalu i chalcedonu
składniki klasyczne, znajdujące się w zbiorniku sedymentacyjnym
Inaczej osady fluwialne, bądź aluwia - osady transportowane i deponowane przez rzeki i potoki. Aluwia tworzą
także stożki napływowe. Materiał tu zaliczany jest bardzo różnorodny i obejmuje zarówno osady drobnoziarniste
(frakcja ilasta jak i pylasta) jak i gruboziarniste (piaski i żwiry). Rzeka transportuje i osadza żwiry, piaski oraz muły
i iły w zależności od siły transportowej. W górnym biegu aluwiami są osady bardziej gruboziarniste, np. żwiry i
głazy, czasem o ogromnych rozmiarach. W środkowym biegu na zakolach osadzają się frakcje drobniejsze, np.
piaski i muły, co często prowadzi do powstawania meandrów. Przy ujściu siła transportowa jest znikoma, więc
zazwyczaj osadza się materiał najdrobniejszy,
co przy sprzyjającym ukształtowaniu terenu prowadzi do powstania delty. W rzekach krótkich, górskich,
wpadających do jeziora lub morza frakcja osadu może być dość znaczna nawet przy ujściu.
16.
Czynniki erozji morskiej (jeziornej)
falowanie wody, przemieszczanie materiału klastycznego, niszczenie
brzegów
Jezioro: sedymentacja przebiega wolno, w skutej grawitacji materiał opada
Erozję morską wywołują dwa główne czynniki: falowanie i pływy (przypływy i odpływy), zaś w mniejszym stopniu
prądy przybrzeżne. Rozmiar erozji zależy tu od siły fali, wielkości pływów, prędkości prądów morskich i
konfiguracji wybrzeża. W morzach zamkniętych większy wpływ na erozję ma falowanie, a w otwartych akwenach
rośnie rola pływów. Erozja brzegu morskiego wynika z hydraulicznego działania wody i abrazji, które są
następstwem uderzania fal o brzeg. Stale atakowany przez wodę wysoki brzeg morski ulega podcinaniu u podstawy
i osuwaniu; w ten sposób tworzy się klif, który się nieustannie cofa.
17.
Mechanizm i skutki erozji deszczowej
Krople deszczu padające na miękką powierzchnie(gleba, pył, glina, piasek, itp.)żłobi na nim zagłębienia, mniejsze i
większe bruzdy. Przy nawet niewielkim nachyleniu terenu woda spływa po powierzchni i zabiera ze sobą
zwietrzeliny te części, które może unieść i rozpuścić-ablacja ( nazwa tego rodzaju erozji).
Zależy od: nachylenia stoku, rodzaju zwietrzeliny, rodzaju szaty roślinnej oraz ilości wody opadowej’
Skutki: zniszczenia na polach ornych(np.. ziemniaki), akumulacja wody w mniejszych lub większych zbiornikach,
zmętnienie wody w polach i rzekach przy większych opadach.
Erozja deszczowa (inaczej ablacja) to spłukiwanie luźnej, wierzchniej warstwy terenu (zwłaszcza cząstek gleby)
przez wody deszczowe. Proces niszczącego oddziaływania wody deszczowej na skały lite jest niewielkie, ale
współdziałając z wietrzeniem chemicznym może spowodować powstanie na powierzchni skał bruzd, rowków,
rynien i zagłębień. Gdy skała jest luźna (np. piasek) spływająca woda może szybko żłobić w niej początkowo
drobne jary, które z czasem mogą przejść w głębokie parowy. Ablacja prowadzi do wyjałowienia (uczynienia
nieurodzajnym) gleby, jest główny źródłem rumowiska (luźny materiał skalny) unoszonego przy stanach
powodziowych. Produkty wymycia osadzone w pobliskich zagłębieniach nazywamy deluwiami – przeważnie osady
drobnoziarniste, warstwowe zawierające domieszki części organicznych (głównie roślinnych).
18.
Rodzaje erozji rzecznej
Erozja rzeczna – niszczenie koryt rzek i potoków przez płynącą wodę. Postęp erozji zależy od odporności podłoża
koryta i prędkości wody.
W górnym biegu rzeki występują:
- erozja wgłębna - polega na wcinaniu się rzeki w koryto rzeczne poprzez niszczenie go przez niesione przez rzekę
materiał skalny; powstają charakterystyczne doliny V-kształtne o wąskim dnie i pochyłych zboczach.
- erozja wsteczna - cofanie się źródeł rzeki w kierunku działu wodnego (może doprowadzić do przejęcia
początkowego odcinka innej rzeki tzw. kaptaż); zachodzi tam, gdzie tworzą się katarakty czy wodospady.
W środkowym biegu rzeki:
- erozja boczna - podmywanie brzegów rzeki, spowodowane nierównomiernym nurtem rzecznym; rzeka
meandruje, czyli tworzy zakola i zakręty. Z doliny rzecznej V-kształtnej powstaje U-kształtna.
Powstaje starorzecze - jezioro przyrzeczne – jezioro leżące na dnie doliny rzecznej, będące fragmentem jej byłego
koryta i odcięte wałem przykorytowym od obecnego nurtu. Ma ona zwykle sierpowaty kształt.
- erozja denna - żłobienie dna rzeki przez płynącą wodę i niesiony przez nią materiał; może powodować
powstawanie poprzecznych do koryta rzeki wypłyceń lub progów wodnych.
W dolnym biegu rzeki zwykle nad erozją przeważa akumulacja osadów niesionych przez rzekę.
19....
Plik z chomika:
ola150794
Inne pliki z tego folderu:



CAM01420.jpg (572 KB)
CAM01421.jpg (406 KB)
 Cig_niwelacyjny.doc (50 KB)
Geologia- Opracowanie pytan egzaminacyjnych.doc (748 KB)
 geologia_-_opracowania.doc (136 KB)
Inne foldery tego chomika:


chemia
 Geologia
 PIiOŚ
 Termodynamika techniczna
Urządzenia Elektryczne i Mechaniczne
Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl