stereotypy w naszym życiu

1. Stereotypy w naszym życiu
a. 1. Cele lekcji
Cel ogólny: Dostarczenie informacji o stereotypach.
i. a) Wiadomości

Uczeń wie, co to jest stereotyp.

Uczeń zna sposoby tworzenia stereotypów.
ii. b) Umiejętności

Uczeń potrafi szukać sposobów likwidowania uprzedzeń wobec innych.
b. 2. Metoda i forma pracy
Metoda pracy:

Łańcuch skojarzeń

Burza mózgów

Dyskusja
Forma pracy:

Indywidualna

Grupowa

Zbiorowa
c. 3. Środki dydaktyczne
Materiały plastyczne (arkusz szarego papieru, flamastry)
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Rundka wstępna: Uczniowie kolejno określają swoją gotowość do zajęć w skali od 1 do 10.
Łańcuch skojarzeń: Uczniowie kolejno wypowiadają skojarzenia z pojęciem stereotyp, a następnie
zapisują je na arkuszu szarego papieru.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Burza mózgów – Tworzymy własną definicję stereotypu (załącznik 1).
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy cztero-pięcioosobowe. Każda z grup ma za zadanie stworzyć
własną definicję pojęcia stereotyp. Pomocne mogą okazać się skojarzenia podane w łańcuchu
skojarzeń. Na wykonanie zadania grupy mają 10 minut. Po upływie czasu liderzy grup kolejno
prezentują definicje na forum klasy. Na zakończenie nauczyciel podaje definicje słowa stereotyp
według naukowców.
2.
Dyskusja – Stereotypy – utrudnienie czy ułatwienie?
Rozpoczynając dyskusję, nauczyciel zawiesza na tablicy arkusz szarego papieru. Uczniowie
wypowiadają stereotypy – obiegowe opinie, stwierdzenia, przysłowia, z którymi do tej pory się
spotkali. Nauczyciel odpowiedzi uczniów zapisuje na arkuszu. (Przykłady: Szkoci są skąpi, starsi są
zacofani, dzisiejsza młodzież to chuligani, mężczyźni są agresywni, chłopi są mało inteligentni,
blondynki są głupie, osoby o rudych włosach są fałszywe itp.). Gdy uczniowie podadzą wszystkie
znane im stereotypy, wówczas przy pomocy nauczyciela klasyfikują podane przykłady według
kategorii: wygląd, zawód, płeć, ludzie o różnej inteligencji, pochodzeniu i narodowości oraz inne.
Następnie nauczyciel przeprowadza z uczniami dyskusję.
Propozycje pytań do uczniów:

Jakie spostrzeżenia nasuwają wam się, gdy spoglądacie na utworzoną listę?

Jak tworzą się stereotypy?

Kto tworzy stereotypy?

Czego dotyczą stereotypy?

Skąd i od kogo pochodzą stereotypy?

Czy stereotypy utrudniają, czy ułatwiają życie?

Czy ktoś z was uważa, że stereotypy w jakiś sytuacjach mogą okazać się pomocne?

W jakim stopniu posługujecie się stereotypami wobec kolegów, rodziców, nauczycieli?

Jak zachowujecie się wobec tych osób, którym przypięliście etykietkę?

Czy w najbliższym otoczeniu często słyszycie stereotypy?

Jakie stereotypy na temat młodzieży słyszycie wśród ludzi dorosłych lub w mediach?

Jak czujecie się słysząc stereotypy na wasz temat?

Jakie konsekwencje płyną z faktu posługiwania się stereotypami?

Czy znacie jakieś sytuacje, w których istnienie wzajemnych uprzedzeń doprowadzało do
negatywnych skutków?

Co możemy zrobić, by w naszym kraju było mniej stereotypów, uprzedzeń?
Podsumowując, nauczyciel podaje, że stereotypy to skłonność do uproszczonego i krzywdzącego
spostrzegania innych osób. Stereotypy to zapisane w naszym umyśle wyobrażenia na temat wyglądu,
zachowań i cech przedstawicieli różnych grup – religijnej, klasowej, narodowej, zawodowej.
Stereotypy mają w sobie trochę prawdy (np. są gdzieś lekarze, którzy biorą łapówki), ale
niebezpieczeństwem stereotypu jest to, że wypaczają one nasze zrozumienie ludzi, a także to, że osoba,
która uwierzy w stereotyp, zachowuje się zgodnie z jego założeniami. Rezultatem stereotypów jest
tworzenie uprzedzeń. Zaczynamy wtedy oceniać ludzi na podstawie ich przynależności do danej grupy,
a nie cech, zalet czy zdolności.
iii. c) Faza podsumowująca
Uczniowie w parach zapisują sposoby pozbywania się uprzedzeń. Na wykonanie zadania mają 10
minut. Po upływie czasu kolejno prezentują swoje pomysły, a nauczyciel zapisuje je na arkuszu
szarego papieru. W ten sposób powstaje klasowa lista Pozbywamy się uprzedzeń.
(Przykłady: nie wierzymy w plotki, staramy się zrozumieć innych, nie traktujemy innych z góry itp.).
e. 5. Bibliografia
1. Encyklopedia Popularna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
2. Mały Słownik Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
f. 6. Załączniki
i. a) Materiały dla nauczyciela do wykorzystania w burzy mózgów
– Tworzymy własną definicję stereotypu
Załącznik 1
Według Encyklopedii Popularnej PWN:
Stereotyp – uproszczony, schematyczny obraz osób, grup, stosunków społecznych powstały na
podstawie niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalony jednak przez tradycję i trudny do
zmiany.
Według Małego Słownika Języka Polskiego:
Stereotyp – funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony, zabarwiony
wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący sie do rzeczy, osób, grup społecznych, instytucji itp.
Często oparty na niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utworzony jednak przez tradycję i
nieulegający zmianom; szablon.
g. 7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz lekcji godziny wychowawczej jest przeznaczony dla klasy trzeciej gimnazjum.