Świadomość

Świadomość
Adriana Schetz
Typy świadomości
Trochę teorii:
 Świadomość w sensie przytomności (awareness)
 Świadomość w sensie uwagi (attention)
 Świadomość dostępu (access consciousness)
 Świadomość fenomenalna (phenomenal
consciousness)
 Świadomość animalna (animal consciousness)
Kryterium tego podziału jest funkcja procesów
świadomych.
Teorie świadomości
Trochę teorii:
 Świadomość w sensie FOE (first order experience)
 Świadomość w sensie FOR (------------ representation)
 Świadomość w sensie FOT (------------ thought)
 Świadomość w sensie HOE (higher order experience)
 Świadomość w sensie HOR (----------- represenstation)
 Świadomość w sensie HOT (----------- thought)
Kryterium tego podziału jest status ontologiczny
świadomych stanów.
Wprowadzenie
 Kartezjański „duch w maszynie” (Ryle 1949)
„Nie jest rzeczą zaskakującą mówienie, że wewnątrz każdego z nas jest
coś, co myśli i czuje i decyduje. Było to stanowisko
siedemnastowiecznego filozofa René Descartesa, który utrzymywał, iż
każdy z nas jest identyczny z czymś wewnętrznym, czego istotą jest
świadomość. Każdy z nas naprawdę jest wewnętrzną res cogitans lub
czymś myślącym” (Noé, Out of Our Heads, 2009, s. 5).
Interesujące jest to, że takie podejście jest w pewnym sensie bliskie
kognitywistyce: treść świadomości jest konstytuowana i wyjaśniana w
oparciu o wewnętrzne mechanizmy przetwarzania informacji.
Kognitywistyce bliski jest internalizm: „Powiedz mi jaki jest twój mózg, a
powiem ci kim jesteś…”
Wprowadzenie
 Kartezjańskie „dowcipnisie w mózgu”, „teatr”,
(Dennett, Consciousness Explained, 1993, s. 6, s. 49, )
 Kartezjański „snop światła”, „wyjątkowa nastrojona
talia” (Dennett, Słodkie sny, 2005, s. 111):
„«Magia» świadomości, tak jak magia cyrkowa nie daje
się wyjaśnić dopóty, dopóki przyjmujemy ją za dobrą
monetę” (s. 114).
Wprowadzenie
 Powstaje pytanie:
Czy świadomość bardziej przypomina snop światła
(lub oko umysłu) poruszający się po sztalugach z
obrazami umieszczonymi w magazynie wnętrza
mózgu, czy też jest podobna do sławy towarzyszącej
danej osobie czy zdarzeniu, tj. towarzyszy działaniu,
ale go nie podejmuje?
„Mental eye” czy „fame in the brain”?
A może jest jeszcze czymś innym?
Wprowadzenie
Trochę teorii:
F. Brentano:
 Świadomość wewnętrzna
 Świadomość zewnętrzna
Brentano – świadomość wewnętrzna v.
świadomość zewnętrzna
 Akt i przedmiot tego aktu w świadomości
wewnętrznej: aktem jest ujmowanie czegoś
wewnętrznego (np. odczuwanie bólu);
 Akt i przedmiot tego aktu w świadomości
zewnętrznej: aktem jest ujmowanie czegoś
zewnętrznego (np. czerwonego jabłka);
 PYTANIE: CZY PODZIAŁ TEN DAJE SIĘ ZACHOWAĆ
W ŚWIETLE TEZY O UCIELEŚNIENIU
ŚWIADOMOŚCI?
Przykład 1: samo-lokalizacja we śnie
 We śnie lokalizacja „ja” często nie jest singularna
 Moment przebudzenia ze snu jest momentem, w
którym świadomość dokonuje integracji informacji
napływających z organizmu i otoczenia
Przykład 2: Kończyny fantomowe
 AZ, 44 lata,
pacjentka Petera Bruggera
(Zürich),
full-body illusions
(FBIs)
Przykład 2: eksperyment z gumową ręką
 Rubber hand illusion
Zagadnienie: schemat ciała a obraz ciała
(Shaun Gallagher)
Przykład 3: doświadczenie opuszczenia ciała
Przykład 3: doświadczenie opuszczenia ciała
 Eksperyment
Olafa Blanke’a,
Z École Polytechnique Fédérale
in Switzerland
(OBEs)
(podczas
synchronicznego
łaskotania pleców iluzja
przebywania
w wirtualnym ciele)
Ucieleśniona świadomość
 Pojęcie świadomości jest logicznie nieseparowalne od
pojęcia ciała, tzn:
1. Świadomość jako akt swoją naturę zawdzięcza temu,
że jest realizowana w ciele;
2. Treść świadomości (czyli jej przedmiot w sensie
Brentany) jest konstytuowana przez niektóre
czynniki w sposób konieczny związane z funkcjami
ciała, w którym jest ona zrealizowana.
 Ucieleśnienie a zakorzenienie (embodiment v.
embedding)
Antonio Damasio
 Dlatego może lepiej jest w miejsce dystynkcji przejętej od Brentana
wprowadzić dystynkcję Damasia na świadomość:
1.
rdzenną
2. rozszerzoną
Mapy neuronalne pierwszego poziomu (świadomość sensomotoryczna, tj.
reprezentacje otoczenia)
Mapy neuronalne drugiego poziomu (reprezentacje relacji organizmotoczenie) – świadomość rdzenna, obrazowa, rama czsoprzestrzenna dla
reprezentacji pierwszego poziomu
Reprezentacje reprezentacji drugiego poziomu (nabudowana na
świadomości rdzennej, odnosi się do pamięci autobiograficznej) –
świadomość rozszerzona, umożliwia operacje na reprezentacjach drugiego
rzędu
Świadomość ciała (bodily awareness),
Frédérique de Vignemont, SEP
 Przykład sterowania ruchem ręki oraz kursorem
uzasadnia dystynkcję na:
1. Inferencyjną wiedzę anatycypującą działanie;
2. Bezpośrednią wiedzę antycypujacą działanie.
Na:
1. Doświadczenie ciała od wewnątrz
2. Doświadczenie ciała od zewnątrz
[tzw. touchant-touché phenomenology], czyli podwójny
dostęp do własnego ciała.
Świadomość ciała (bodily awareness),
Frédérique de Vignemont, SEP
 Typy reprezentacji cielesnych:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Schemat postawy (postural schema)
Płytki (powierzchowny) schemat
Obraz ciała
Schemat ciała
Reprezentacja krótkotrwała
Reprezentacja długotrwała
Świadomość ciała (bodily awareness),
Frédérique de Vignemont, SEP
 Inne typologie
1. Ze względu na dostępność stanu: (a) świadoma, (b)
nieświadoma;
2. Ze względu na dynamikę procesu: (a) krótkotrwała, (b)
długotrwała;
3. Ze względu na rolę funkcjonalną stanu czy procesu: (a)
dla działania, (b) dla percepcji;
4. Ze względu na format: (a) sensomotoryczna, (b)
wzrokowo-przestrzenna, (c) pojęciowa.