7. Czy i na jakiej podstawie można wypłacić tzw
advertisement
Dr Monika Latos – Miłkowska OPINIA 262 DOR 2013 1. Treść zadanego pytania Czy i na jakiej podstawie można wypłacić tzw. nagrodę roczną dyrektorowi i pracownikom samorządowej instytucji kultury? Z mocy prawa pracownicy instytucji kultury zostali pozbawieni tzw. 13-tek, podczas gdy pracownicy samorządowi je otrzymują. Chcąc zrekompensować brak dodatkowego wynagrodzenia gminy utrzymują w swoich budżetach tzw. nagrody roczne, premie roczne, których wysokość naliczana jest tak samo jak 13-tki. Czy to jest prawidłowe? 2. Sentencja odpowiedzi Obecnie w przepisach powszechnie obowiązujących nie ma podstawy do wypłaty nagrody rocznej „trzynastki” pracownikom samorządowej instytucji kultury. Prawo do takiego składnika wynagrodzenia może jednak wynikać z układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania. Wskazuje na to art. 31d ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Jeżeli jednak u danego pracodawcy (samorządowej jednostki kultury) nie obowiązuje układ zbiorowy pracy albo regulamin wynagradzania, określające warunki wynagradzania pracowników i przewidujące taki składnik wynagrodzenia, wówczas „trzynastka” nie może być wypłacona. W kwestii możliwości finansowania przez gminę „trzynastek” pracowników instytucji kultury powinien wypowiedzieć się specjalista z zakresu finansów publicznych. 3. Krótki opis stanu faktycznego Pytanie dotyczy możliwości wypłaty nagrody rocznej, tzw. „trzynastki” pracownikom instytucji kultury ze środków gminy. 4. Podstawa prawna udzielanej odpowiedzi Art. 31d ust. 2 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tj. Dz.U. 2012, poz. 406). Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 3 października 2012 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury (Dz.U. 2012, poz. 1105). Art. 772 k.p., art. 24126 § 2 k.p. 5. Uzasadnienie Przepisy ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej i wydane na jej podstawie nowe rozporządzenie z dnia 3 października 2012 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury nie przewidują takiego składnika wynagrodzenia jak nagroda roczna (zwana również „trzynastką”). Oznacza to, że obecnie na mocy przepisów powszechnie obowiązujących taki składnik wynagrodzenia pracownikom instytucji kultury nie przysługuje. Przeprowadzenie zamiaru opisanego w pytaniu, tj. przyznanie pracownikom instytucji kultury nagrody rocznej finansowanej ze środków gminy (organizatora) wymaga dwutorowego działania: na szczeblu gminy i samorządowej jednostki kultury. Ze strony gminy powinna zostać podjęta przez radę gminy stosowna uchwała. O możliwości podjęcia takiej uchwały przez radę gminy i pochodzeniu środków na finansowanie nagród rocznych powinien wypowiedzieć się specjalista z zakresu finansów publicznych i samorządowych. Jest to bowiem materia wykraczająca poza prawo pracy. Po stronie samorządowej instytucji kultury powinny zostać powzięte kroki zmierzające do wprowadzenia takiego składnika wynagrodzenia. Jak wyżej wskazano, obecnie nie ma w przepisach powszechnie obowiązujących podstawy do wypłaty „trzynastki”. Prawo do takiego składnika wynagrodzenia może jednak wynikać z autonomicznych źródeł prawa pracy: układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania. Będąca pracodawcą samorządowa instytucja kultury powinna zatem wprowadzić zmianę do regulaminu wynagradzania lub układu zbiorowego pracy polegającą na zagwarantowaniu pracownikom takiego składnika wynagrodzenia. Z punktu widzenia prawa pracy jest to dopuszczalne – przepisy autonomicznych źródeł prawa pracy mogą przewidywać warunki pracy i płacy korzystniejsze dla pracowników niż wynikające z przepisów powszechnie obowiązujących (art. 9 k.p.). Hierarchia źródeł prawa pracy jest bowiem oparta na zasadzie uprzywilejowania pracowników. Możliwość wprowadzenia takiego dodatkowego składnika wynagrodzenia w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania wynika również z art. 31d ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, zgodnie z którym warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w instytucjach kultury, określone w ustawie (i wydanym na jej podstawie rozporządzeniu), obowiązują do czasu objęcia ich układem zbiorowym pracy lub regulaminem wynagradzania. Oznacza to, że jeżeli warunki wynagradzania pracowników ustalone są w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania, mogą one odbiegać od zasad wynagradzania przewidzianych w ustawie (i wydanym na jej podstawie rozporządzeniu), w tym również wprowadzać dodatkowe składniki wynagradzania, np. trzynastkę. Jeżeli jednak u danego pracodawcy (samorządowej jednostki kultury) nie obowiązuje układ zbiorowy pracy albo regulamin wynagradzania określający warunki wynagradzania pracowników, wówczas „trzynastka” nie może być wypłacona. Ze sformułowania art. 31d ust. 2 wynika bowiem, że objęcie pracowników układem zbiorowym pracy lub regulaminem jest warunkiem możliwości modyfikacji warunków wynagradzania wynikających z ustawy i wydanego na jej podstawie rozporządzenia. Należy jednak zauważyć, że ani regulamin wynagradzania, ani układ zbiorowy pracy nie mogą być podstawą wypłaty nagrody rocznej dyrektorowi instytucji kultury. Zakładowy układ zbiorowy pracy oraz regulamin wynagradzania nie mogą bowiem regulować warunków wynagradzania za pracę pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, a takim w omawianym przypadku jest dyrektor samorządowej instytucji kultury (art. 24126 § 2 k.p., art. 24126 § 2 w zw. z art. 772 § 5 k.p.) Tryb wprowadzenia zmiany do regulaminu wynagradzania jest zróżnicowany w zależności od tego, czy u pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa. Jeżeli u pracodawcy zakładowa organizacja związkowa nie działa, wówczas pracodawca wprowadza zmianę do regulaminu wynagradzania samodzielnie. Jeżeli u pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa wówczas zmiana regulaminu wynagradzania wymaga uzgodnienia z zakładową organizacją związkową (art. 772 § 4 k.p.). Regulamin (zmiana) wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia jego ogłoszenia w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Ponieważ wprowadzenie nagrody rocznej jest zmianą korzystniejszą dla pracowników niż dotychczasowe warunki pracy i płacy, nie wymaga dokonywania wypowiedzeń zmieniających i modyfikuje treść stosunku pracy na zasadzie automatyzmu prawnego (art. 24113 § 1 k.p w zw. z art. 772 § 5 k.p.). Należy zauważyć, że wprowadzenie do regulaminu wynagradzania (ewentualnie układu zbiorowego pracy) nagrody rocznej kreuje po stronie pracowników roszczenie o wypłatę takiego składnika wynagrodzenia. Ewentualna rezygnacja z jego wypłacania będzie wymagała stosowanej zmiany regulaminu wynagradzania lub układu zbiorowego pracy, a następnie dokonania wypowiedzeń zmieniających (art. 24113 § 2 k.p. w zw. z art. 772 § 5 k.p.). 6. Wykaz wykorzystanej literatury Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2011. M. Rycak, A. Rycak, J. Stelina, Ustawa o pracownikach samorządowych, Warszawa 2013. Niniejsza porada prawna nie jest oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Udzielane porady prawne nie mogą być wykorzystywane postępowaniach sądowych, administracyjnych i innych, w jakichkolwiek jako dowód na poparcie stanowiska stron, posiadają bowiem walor doradczo-informacyjny.
