PSYCHOLOGIA OGÓLNA - Psychologia ogólna

PSYCHOLOGIA OGÓLNA.doc
(128 KB) Pobierz
PSYCHOLOGIA OGÓLNA
Psychologia jako nauka - przedmiot i zadania psychologii
Psychologia = psyche (psychika) + logos (słowo) = słowo o psychice
Psychologia jest nauką, która zajmuje się badaniem i wyjaśnianiem mechanizmów funkcjonowania
człowieka. Jest nauką, tzn. dąży do spełnienia kryteriów jakie wyznaczane są nauką. Te kryteria to: dążenie
do prawdy, do obiektywizmu poznania oraz do precyzyjnego języka.
Psychologia jest nauką eksperymentalną, tzn. posługuje się precyzyjnie zaplanowanym i kontrolowanym
eksperymentem, czyli inaczej doświadczeniem.
Celem badań psychologicznych jest:
1. opis zjawiska
2. wyjaśnianie (stawianie hipotez) które weryfikujemy za pomocą określonych metod badawczych i
przyjmujemy hipotezę prawdziwą bądź odrzucamy hipotezę fałszywą
3. przewidywanie zachowań ludzkich
4. korekta
Dzięki wiedzy psychologicznej możemy optymalizować funkcjonowanie człowieka.
Psychologia dzieli się na szereg różnych dyscyplin. Wyróżniamy psychologię: wychowawczą rozwojową,
społeczną, zdrowia.
Jest to nauka powiązana z innymi dziedzinami nauki, a więc biologią, medycyną, socjologią, ale także
ekonomią czy zarządzaniem. W bardzo silnym związku pozostaje psychologia z pedagogiką, ponieważ
mechanizmy funkcjonowania człowieka opisane i wyjaśnione są wykorzystywane w praktyce pedagogicznej.
Wyróżniamy w psychologii kilka podstawowych kierunków, należą do nich:
*behawioryzm
*koncepcja psychodenamiczna
*koncepcja poznawcza
*koncepcja humanistyczna
Koncepcje te wzajemnie się nie wykluczają, ale uzupełniają.
BEHAWIORYZM – koncepcja ta powstała w wieku XIX, a więc wówczas kiedy rozwijały się nauki
przyrodnicze.
Podejście to stoi na stanowisku, że…
* zachowanie – a nie świadomość – powinno być przedmiotem psychologii.
Jedynie zachowanie podlega obiektywnemu badaniu naukowemu, ponieważ jedynie zachowanie można
poddać obserwacji oraz mierzeniu. Nie widzimy ani uczuć, ani emocji, ani myśli.
Tezę taką w 1913 roku postawił JOHN WATSON (1878-1958). Wierzył on, że można budować psychologię,
w której zamiast terminów „świadomość”, „stany psychiczne”, „psychika” będzie można posługiwać się takimi
określeniami jak „bodziec” „reakcja”, „tworzenie nawyków” itd.
Behawioryści nie kwestionowali istnienia życia wewnętrznego, jednak uważali, że nie należy posługiwać się
nim w badaniach naukowych.
ang. Behaviour – zachowanie
Niektóre główne terminy psychologii behawiorystycznej zapożyczył Watson od twórcy fizjologii
wyższych czynności nerwowych Iwana Pawłowa (1849-1836).
Introspekcja była do momentu pojawienia się podejścia behawiorystycznego podstawową metodą badawczą.
Polegało to na tym, że człowiek dokonywał wglądu w siebie, relacjonował swoje emocje i uczucia, była to
metoda przede wszystkim subiektywna.
Introspekcja – świadoma analiza własnych myśli i uczyć, zastąpiona została przez zwolenników
behawioryzmu obserwacją zachowania. Watson sądził, że psychologia powinna zajmować się procesem
uczenia się obserwowalnych reakcji w odpowiedzi na bodźce środowiskowe.
Współtwórcą behawioryzmu był także Edward Lee Thondike (1874-1949) - twórca ważnego dla psychologii
prawa efektu, a także Burrhus Frederic Skinner (1904-1990) – wierzył, że człowiek uczy się takich czy innych
reakcji,, ponieważ są one wzmacniane – reakcje te powodują pewne ważne dla organizmu funkcje.
Podstawowe założenia behawiorystyczne:
Wg behawiorystów człowiek jest ustawicznie poddawany wpływowi środowiska, a mianowicie środowisko
wpływa na człowieka za pomocą bodźców, które wywołują reakcję.
Konsekwencją reakcji człowieka są wzmocnienia. Wzmocnienia mogą być pozytywne bądź negatywne.
Dla człowieka szkodliwy jest zarówno nadmiar bodźców jak i ich niedobór. Niedobór bodźców powoduje, że
procesy intelektualne człowieka ulegają rozpadowi.
Ustalenia, których dokonali behawioryści:
** W społeczeństwach zachodnich istnieje dysproporcja w stosowaniu wzmocnień negatywnych i
pozytywnych, tzn. znacznie częściej stosowane jest wzmocnienie negatywne niż wzmocnienia pozytywne.
Wzmocnienie negatywne nie jest tożsame z karą:
*kary są nieprzyjemnymi zdarzeniami obniżającymi częstość pojawiania się zachowań, które je poprzedzają
* nagrody podnoszą częstość danego zachowania, wielu psychologów uważa, że nagroda i wzmocnienie
pozytywne znaczą to samo (Rathus, 2004)
** Kary mają szereg negatywnych konsekwencji:
1. kara nie wskazuje dziecku pożądanego sposobu zachowania;
2. kara ma tendencję do tłumienia zachowania tylko w warunkach zapewniających jej pojawienia się (w
innych warunkach, pod nieobecność kary, zachowanie i tak występuje);
3. karanie może prowadzić do wycofania dziecka z sytuacji (stąd surowo karane dzieci mogą wagarować czy
uciekać z domu);
4. nadmierne karanie może wyzwalać u dziecka gniew i agresję;
5. efekty kar mogą być zbyt szerokie np. dziecko karane za złe zachowanie przy stole mogę w ogóle przestać
jeść, zdarzyć się tak może szczególnie wtedy, gdy dziecko nie wie dokładnie za co jest karane oraz nie
pokazuje mu się innych możliwych sposobów zachowania.
Błędy stosowania wzmocnień:
- stosowane niewłaściwych procedur np. nagradzanie nie zależnie od tego jaką ludzie wykonali pracę
- odraczanie kary czy nagrody (wzmocnienia), ponieważ wzmocnienie jest najbardziej efektywne kiedy
występuje w bliskim związku czasowym z wykonaną reakcją, mówimy wówczas o styczności bodźca i reakcji.
Tyczy to przede wszystkim dzieci a także zwierząt.
Wzmocnienia powinny być stosowane tuż po wykonaniu reakcji.
- koncentracja na wzmocnieniach negatywnych i nie docenianie roli wzmocnień pozytywnych, tymczasem
wzmocnienia pozytywne budują nasze poczucie własnej wartości i motywują do działania
- przekonanie, że najbardziej skuteczna jest kara surowa podczas kiedy badania dowodzą, że najbardziej
skuteczna jest kara średniej surowości, ale nieuchronna.
Behawioralna wizja człowieka jest związana z określonym sposobem wychowania, jest to oddziaływanie
które ma na celu zmianę bądź wykształcanie zachowań i nawyków.
Koncepcja Psychodynamiczna która się wywodzi z Psychoanalizy Zygmunta Freuda.
Kierunek Psychodynamiczny
* Podejście to zawdzięczamy wiedeńskiemu lekarzowi specjalizującemu się w neurologii – Zygmuntowi
Freudowi (1865-1939).
* Zgodnie z opracowanym przez niego podejściem psychodynamicznym zachowanie człowieka motywowane
jest przez potężne siły wewnętrzne.
* Założenie to jest wspólne dla wszystkich teorii psychodynamicznych (Freud miał bowiem kontynuatorów
swojej idei).
* Wg Zygmunta Freuda rdzeniem osobowości są zdarzenia zachodzące w psychice człowieka (często
nieświadomie), które motywują go do działania.
* U każdego człowieka występują potrzeby, które człowiek zaspakaja po to, by uzyskać równowagę
pomiędzy otoczeniem a środowiskiem. Np. potrzebę pokarmową, potrzebę oddychania, potrzebę stymulacji,
potrzebę seksualną, potrzebę snu. Niezaspokojenie tych potrzeb powoduje dyskomfort psychiczny. Toteż
człowiek podejmuje aktywność ażeby te potrzebę zaspokoić. Aktywność tę nazywamy popędem.
* Każde zachowanie jest umotywowane, nie wyznacza go przypadek, ani doraźne zdarzenia.
Bardzo często nie jesteśmy świadomi motywów, które kierują naszym działaniem, co nie znaczy, że tych
motywów nie ma.
Cztery podstawowe pojęcia:
* determinizm psychiczny
* wczesne doświadczenia
* popędy i instynkty
* procesy nieświadome
Determinizm psychiczny

To założenie, że wszystkie reakcje umysłowe i zachowania zdeterminowane są wcześniejszymi
doświadczeniami człowieka.

Żadne objawy nie są przypadkowe, lecz powiązane z ważnymi wydarzeniami życiowymi. W
późniejszych latach w koncepcji psychodynamicznej zwraca się uwagę, że nasze zachowania mimo,
że zdeterminowane mogą być modyfikowane.
Wczesne doświadczenie

Pochodzące szczególnie z okresu wczesnego dzieciństwa, czyli początkowych faz rozwoju
psychoseksualnego mają najgłębszy wpływ na ukształtowanie osobowości i zachowań dorosłych.
Popędy i instynkty
Dwa podstawowe popędy:
Eros – to siła motoryczna związana z impulsami seksualnymi i zachowaniem gatunku. W tym ujęciu
ludzie pragnienia seksualne obejmowały nie tylko impulsy do podejmowania aktów seksualnych, ale
także wszystkie inne próby poszukiwania przyjemności lub fizycznego kontaktu z ludźmi.

Tanatos – do stworzenia tego pojęcia skłoniły Freuda obserwacje pacjentów, którzy doznali
tragicznych przeżyć w czasie I wojny światowej.
Tanatos był negatywną siłą popychającą ludzi do zachowań agresywnych i destrukcyjnych.
Impuls ten jest przejawem skłonności wszystkich żywych istot do podporządkowania się prawom
powrotu do stanu materii nieożywionej.

Procesy nieświadome



Uznawane za główny determinant ludzkich myśli i działań.
Zachowanie może być motywowane popędami, z których nie zdajemy sobie sprawy.
Znaczenie objawów nerwicowych, snów, pomyłek w mowie i czynach, odnaleźć można w
nieświadomości.
„Pomyłka Freudowska”

Zdarza się wówczas, gdy nieakceptowane przez nas impulsy wewnętrzne domagają się wyrazu i
wtedy nasza mowa czy zachowanie zdradza nieuświadomione pragnienie

Dla przykładu, spóźnianie się na spotkanie z jakąś osobą może nie być przypadkowe, lecz być
wyrazem naszych prawdziwych uczuć. Gospodarz zaś do niepożądanego gościa może „omyłkowo”
powiedzieć „Tak się martwię, że Cię widzę”.
Struktura osobowości:
* Id
* Ego
* Superego
ID (inaczej „ono”, „nasze wewnętrzne dziecko” )

To prymitywna, nieświadoma część osobowości, która rządzi się zasadą przyjemności – pogonią za
gratyfikacją, przyjemnością fizyczną, emocjonalną i seksualną, której należy doświadczyć, nie dbając
o konsekwencje.

Id działa irracjonalnie, na zasadzie impulsu.
SUPEREGO

Kieruje się z kolei zasadą moralności, nalega na czynienie tego, co właściwe.

Jest „magazynem” wartości jednostki, zawiera wyuczone społecznie postawy moralne.
Odpowiada ono pojęciu sumienia, to wewnętrzny system zakazów i nakazów, który rozwija się w
miarę, jak dziecko przyswaja wartości i normy od rodziców i innych dorosłych, które mówią o
społecznie pożądanych i niepożądanych działaniach.

Coś, co znajduje się nad moim „ja”, superego to nasz „wewnętrzny rodzic”.

EGO



Jest częścią osobowości, która jest najbardziej zakorzeniona w rzeczywistości i rządzi się zasadą
realizmu.
Jest ono arbitrem między toczącymi ciągłą walkę id i superego („rozsądza” konflikt impulsów id i
wymagań superego)
Reprezentuje osobiste poglądy człowieka na rzeczywistość. Wybiera działania, które zaspokoją
impulsy id bez niepożądanych konsekwencji, ponieważ przedkłada racjonalne wybory ponad
wymagania przyjemności.

Nasze ego jest to „wewnętrzny dorosły”.
superego = powinność
ego = realizm
id = hedonizm
Każdy człowiek prawidłowo socjalizowany i wychowany posiada wymienione wcześniej struktury osobowości,
a jego funkcjonowanie w życiu zależy od proporcji.
Pojęcie konfliktu
Konflikt występuje pomiędzy id a superego i jest nieświadomy, a także powoduje dyskomfort.
Mechanizmy obronne
Czasem jednak – w miarę, jak ciśnienie ze strony id i superego rośnie – strukturze ego trudno jest
wypracować optymalny kompromis. Nieraz kompromis ten wymaga nałożenia ograniczeń na id…
Mechanizmy obronne osobowości (mechanizmy obrony ego) to nieświadome, nawykowe sposoby
zachowania, obniżające przykre napięcie emocjonalne, najczęściej lękowe i ułatwiające utrzymywanie dobrej
samooceny.

Racjonalizacja – polega na dobieraniu racjonalnego, ale pozornie słusznego wytłumaczenia dla
własnego postępowania, którego prawdziwą przyczynę chcemy ukryć przed sobą. Np. piję, bo to
dobre dla nerek.
Racjonalizację można podzielić na:
a) kwaśne winogrona, która polega na tym, że pozbawiamy wartości to czego nie udało nam się
osiągnąć, co jest dla nas ważne i w związku z czym odczuwamy zazdrość.
b) słodkie cytryny – charakteryzują się tym, że próbujemy doszukać się pozytywnym wartości, w
tym co zrobiliśmy i co jest sprzeczne np. w naszym superego.

Wyparcie – polega na usuwaniu ze świadomości (w sposób bezwiedny) myśli, które jasno
uświadomione musiałyby wzbudzić lęk lub poczucie winy. Np. osoba, która doznała traumatycznych
przeżyć może nie pamiętać zdarzenia.

Tłumienie – mechanizm podobny do wyparcia, jest jednak procesem częściowo uświadamianej
kontroli własnego dziecka. Np. myśli takie, jak życzenie bliskiej osobie czegoś złego, choć mogą
przemknąć przez głowę, lecz są natychmiast tłumione i ulegają odrzuceniu jako niezgodne z
normami naszej kultury.

Projekcja – to przypisywanie innym własnych niekorzystnych cech – są one rzutowane na zewnątrz.
Np. osoba, która jest wybuchowa i opryskliwa, czym zraża sobie otoczenie, może uważać, że to nie
ona, ale inni ludzie mają trudny charakter.

Kompensacja – dążenie do uzyskania sprawności w danej dziedzinie i wyrównania w ten sposób
niepowodzeń na innym polu. Np. dziecko, niemogące dorównać rówieśnikom sprawnością fizyczną
próbuje dobrymi wynikami w nauce zdobyć pozycję w klasie.

Nadkompensacja – polega na osiągnięciu sukcesu w tej dziedzinie, która dotychczas była źródłem
niepowodzeń i doznać lękowych. Jeśli więc dziecko z powyższego przykładu w wyniku wytężonych
ćwiczeń zdoła dorównać kolegom w sporcie i w tym właśnie obszarze stanie się bardzo dobre (choć
było bardzo słabe), to świadczy to o mechanizmie nadkompensacji.



Sublimacja – umożliwia częściowe i zastępcze zaspokojenie dążenia, którego motywy nie są
aprobowane. Wg psychoanalizy sublimacji ulegać może m.in. popęd seksualny – w twórczości
literackiej czy malarskiej.
Fantazjowanie – zaspokajanie w wyobraźni niespełnionych pragnień lub przeżywanie w myślach
sukcesów, które w życiu nie zostały osiągnięte. Są to marzenia na jawie, które pokonują wszelkie
przeszkody i podają śmiałe rozwiązania trudności.
Reakcje upozorowane (przeciwstawne) – występują, gdy człowiek narzuca sobie zachowanie
sprzeczne z silną tendencją, jaka u niego występuje, ale której właśnie stara się przeciwstawić. Jeśli
więc człowiek boi się, na zewnątrz może przyjmować postawę odważną, na przekór swoim obawom.
Redukuje to w pewnej mierze lęk, ale nie usuwa jego źródła.
Model wychowania oparty na koncepcji psychodynamicznej to model konfliktowy. Oznacza to, iż
przyjmujemy, że dziecko jest istotą od urodzenia aktywną, posiadającą potrzeby, jednak w procesie
socjalizacji jest uczone zaspakajania tych potrzeb w sposób akceptowany społecznie, co w oczywisty sposób
może powodować konflikt.
Deformacja modelu konfliktowego to tzw. efekt wahadła. Efekt ten polega na tym, że na skutek oddziaływań
wychowawczych, które nie są spójne dziecko nie wie jakie normy obowiązują, kiedy i kogo obowiązują. W
związku z tym powstaje trudność związana z uwewnętrznieniem norm.
KONCEPCJA POZNAWCZA
Powstała w wieku XX i w odróżnieniu od poprzednich wizji człowieka przyjmuje, że jest on samodzielnym
podmiotem, który poznaje świat, pobiera informacje, przekształca je tworząc tzn. struktury poznawcze albo
inaczej kontrakty osobiste.
Już od urodzenia człowiek jest badaczem otaczającego go świata.
koncepcja psychodynamiczna, behawioralna = człowiek istotą niesamodzielną
koncepcja poznawcza = istotą samodzielną, badaczem świata
Struktura poznawcza – jest to wyobrażenie człowieka o sobie i o świecie zewnętrznym. Struktury
poznawcze stanowią sieć poznawczą i można je scharakteryzować ze względu na ich sieć oraz cechy
formalne. Treścią struktur poznawczych są wszystkie zjawiska, z którymi zetknęliśmy się w sposób pośredni
bądź bezpośredni. Tak więc będzie tu należeć środowisko społeczne, zjawiska fizyczne, relacje, emocje czy
uczucia.
Najważniejszą strukturą w naszej sieci poznawczej jest struktura „ja”, czyli obraz siebie samego.
PSYCHOLOGIA POZNAWCZA
Człowiek badaczem rzeczywistości
Organizacja wiedzy o otoczeniu społecznym w nasz...
Plik z chomika:
Aga2906
Inne pliki z tego folderu:

16.10.13 Psychologia.docx (15 KB)
 Podsumowanie do egzaminu - psychologia.doc.mp3 (11640 KB)
 Podsumowanie do egzaminu - psychologia.docx (312 KB)
 PSYCHOLOGIA OGÓLNA.doc (128 KB)
Inne foldery tego chomika:

Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
 Edukacja estetyczna
 Filozofia
 Historia wychowania i myśli pedagogicznej
 Pedagogika Specjalna
Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl