Umowy nienazwane w prawie bankowym





Pool (ang.) - zbiornik, suma (pieniężna), rezerwa
W anglosaskim kręgu prawnym – porozumienie,
którego celem jest wspólne i skoordynowane
wykonywanie bądź dochodzenie praw
podmiotowych tego samego rodzaju
wspólne gromadzenie majątku bądź obciążeń w
celu dokonania podziału wg z góry ustalonego
klucza
Po co? Wspólne działanie przyniesie więcej
korzyści, niż realizacja tych samych praw
indywidualnie.




Voting pool – porozumienie wspólników i
akcjonariuszy spółek w celu uzgadniania
koordynacji sposobu wykonywania prawa głosu
dla realizacji określonej strategii
Insurance pool – zawierany przez ubezpieczycieli
dla wspólnego gromadzenia wpływów i rozdziału
ryzyka.
Patent pool – podział zysków z tytułu
wykorzystania wspólnego patentu
Cash pool – efektywne zarządzanie finansami
zgrupowanych spółek i poprawa ich płynności
finansowej.




Kompensowanie przejściowych nadwyżek
finansowych wykazywanych przez jedne
podmioty z przejściowymi niedoborami u
innych podmiotów.
Minimalizacja kosztów kredytowania
działalności kredytowania działalności
jednostek ze zgrupowania
Zwiększenie dochodów odsetkowych z tytułu
funduszy własnych
Poprawa płynności finansowej uczestników




Rachunkowe bilansowanie kont podmiotów
uczestniczących w umowie i naliczaniu odsetek od
kwoty skumulowanych sald.
Jeśli bilans jednego podmiotu wykazuje saldo ujemne
to nie poniesie on kosztów związanych z
oprocentowaniem kredytu, tak długo jak istnieje
pełne pokrycie w dodatnim saldzie innego podmiotu
/ podmiotów uczestniczących w umowie.
Odsetki są naliczane od całości kwot poszczególnych
rachunków, co pozwala na osiągnięcie
korzystniejszych warunków (efekt skali)
Jeśli zadłużenie przekracza wolne środki, odsetki są
naliczane wyłącznie od kwoty netto kredytu
(zadłużenie – przyjęte depozyty
FIRMA
SALDO
(TYS. ZŁ)
% ROCZNE
ODSETKI ZA DZIEŃ
(ZŁ)
A
+400
1
+10,96
B
-200
12
-65,75
C
-600
12
-197,26
D
+200
1
+5,48
RAZEM
-200
-
-246,57
CASH POOL
ABCD
SALDO
(TYS. ZŁ)
-200
% ROCZNE
12
ODSETKI ZA DZIEŃ
(ZŁ)
-65,75
246,57 – 65,75 = 180,82 zł






Fizyczny transfer środków w porównaniu do wirtualnego
cash poolu
Jeden z uczestników otwiera dodatkowy rachunek
bankowy – rachunek zbiorczy, który służy do dokonywania
rozliczeń między stronami pool-u.
Nadwyżka z rachunku uczestnika jest przekazywana na
rachunek główny
Deficyty na rachunkach innych uczestników pokrywane są
ze środków zgromadzonych na rachunku głównym.
Odsetki są naliczane od środków zgromadzonych na
rachunku głównym i zasilają ten rachunek.
Nearly zero balancing cash pooling – pozostawienie
pewnej kwoty wolnych środków na rachunkach
uczestników – na rachunek główny transferowana jest
nadwyżka ponad pewną kwotę.
A
B
C
D
B
A
L
C
D



Podmiot odpowiedzialny za zarządzanie
kwotą zgromadzoną na rachunku głównym
Pool liderem jest albo bank albo wiodąca
spółka. W tym drugim przypadku rola banku
ogranicza się wyłącznie do roli wykonywania
dyspozycji finansowych na zlecenie pool
lidera.
Pool lider może otrzymywać prowizję od
pozostałych uczestników za zarządzanie
rachunkami zgrupowania.



Spółka cywilna (860 KC)?
Pożyczka (720 KC)?
Umowa nienazwana




Stosowanie przepisów o subrogacji.
Podmiot A spłacany jest z nadwyżki podmiotu
B i B wchodzi na miejsce wierzyciela (banku).
Korzystniejsze podatkowo od transferu
niedoboru do A przez bank.
Dużo skuteczniejszy wirtualny cash pooling,
ze względu na pewną fikcyjną konsolidację
kont bez konieczności transferu gotówki






Wątpliwości podatkowe (pczcp, CIT)
Wątpliwości dot. przepisów o kapitale zakładowym
(189,344,355 KSH)
Sporne jest, czy możliwe jest utworzenie wspólnego
rachunku bankowego na potrzeby cash-poolingu.
Ze względu na wątpliwości prawne i luki regulacyjne
jest to konstrukcja rzadko stosowana w Polsce
Art. 51 PrBank – rachunek bankowy może być
prowadzony dla kilku osób fizycznych albo kilku
jednostek samorządu terytorialnego (rachunek
wspólny) .
2 podejścia – a contrario – nie mogą osoby prawne /
wykładnia funkcjonalna, posiłkowanie się art. 58 i
353(1) KC.



Sporne jest czy w ogóle można mówić o
umowie
Jest to metoda organizowania działalności
gospodarczej polegająca na „wyprowadzaniu”
części działalności przedsiębiorstwa „na
zewnątrz”.
Neologizm – outside resource using –
używanie zasobów zewnętrznych, lub out
source – źródło z zewnątrz
A
B




Potrzeby usprawnienia finansów prowadzenia
działalności gospodarczej poprzez
zmniejszenie kosztów stałych realizacji
określonych usług
Zwiększenie jakości świadczonych usług
Zwolnienie własnych zasobów ludzkich do
innych celów
Wiedza, umiejętności, technologie



Forma outsourcingu wyróżniona ze względu
na rodzaj podmiotu będącego stroną umowy
ze względu na swój szczególny charakter w
systemie finansowym.
Nowelizacja Prawa Bankowego z 2004,2008 i
2011 r. wprowadziła katalog czynności, które
mogą zostać powierzone podmiotom
zewnętrznym przez banki
Art. 6a – 6d PrBank





Ze względu na możliwość zwiększenia ryzyka
operacyjnego banku, podlega on szczególnej kontroli
Komisji Nadzoru Finansowego.
Kontrola wstępna – uzyskanie zezwolenia na zawarcie
określonej umowy outsourcingu
Komisja bada stopień zwiększenia ryzyka (np. odległość
geograficzna między bankiem a przedsiębiorcą (brak
możliwości bieżącego monitorowania działalności
podmiotu), podoutsourcing)
Kontrola następcza – ocena, czy faktycznie nastąpiło
obniżenie kosztów działalności, czy jest to niezbędne,
zapoznawanie się z planem działania opracowywana przez
bank czy przedsiębiorcę
Możliwość cofnięcia zezwolenia w ramach kontroli
następczej





Wymóg formy pisemnej (ad probationem?)
Odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi zarówno bank
jak i przedsiębiorca
Nie można tej odpowiedzialności wyłączyć ani ograniczyć
Polskie prawo bankowe wprowadza wymóg powierzenia
wykonywania pośrednictwa w czynnościach bankowych
wyłącznie na podstawie umowy agencyjnej (758-764 KC)
Tajemnica bankowa - zgodnie z art. 104 ust. 2 pkt 2
PrBank, obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie
dotyczy przypadków ujawnienia informacji objętych tą
tajemnicą tym przedsiębiorcom, którym bank powierzył
wykonywanie stale lub okresowo czynności związanych z
działalnością bankową – w zakresie niezbędnym do
należytego wykonywania tych czynności