Książki w starożytności

Książka w starożytności
Najstarszy rodzaj pisma .
 Najstarszy rodzaj pisma, wynaleziony przez Sumerów
w czwartym tysiącleciu p.n.e. Później przejęły go
inne ludy starożytnego Bliskiego Wschodu:
Akadowie, Babilończycy, Asyryjczycy, Hetyci.
 Początkowo było to pismo obrazkowe. Z czasem
uproszczono je, by łatwiej i szybciej móc ryć znaki
trzcinowym rylcem na glinianej tabliczce. Sumerowie
jako pierwsi rozwinęli fonetyczny zapis mowy (sylaby,
zgłoski); stosowali też znaki pojęciowe (ideogramy),
które oznaczały całe słowa.
Najstarsza cywilizacja .
Mezopotamia – Międzyrzecze,
nazwa przejęta z języka perskiego
i aramejskiego to starożytna
kraina na Bliskim Wschodzie
leżąca w dorzeczu rzek: Tygrysu i
Eufratu. Na obszarze tym w
starożytności rozwijał się szereg
kultur, państw i imperiów,
których twórcami były różne ludy
(Sumerowie, Akadyjczycy,
Asyryjczycy Chaldejczycy),
kontynuujące jednak wspólne
dziedzictwo kulturowe.
Powszechnie uważa się, że
właśnie na terenach Mezopotamii
narodziła się pierwsza cywilizacja.
Książki w Mezopotamii .
•
Mezopotamskie pismo klinowe
było najstarszym, w pełni
rozwiniętym systemem pisania w
dziejach całej ludzkości. Zostało
ono wynalezione pod koniec IV
tysiąclecia p.n.e. przez Sumerów.
Na samym początku miało formę
tzw. pisma piktograficznego w
którym kolejne znaki i rysunki
oznaczały przedstawiające je
słowa. Około początku III
tysiąclecia p.n.e. przeszło w
bardziej rozwiniętą formę
ideograficzną. w której
poszczególne znaki oznaczały
pojęcia związane z przedmiotami
np: (rysunek nogi - mógł oznaczać
słowa stać, iść, biec itp) Jeszcze
później wprowadzono pierwsze
elementy zapisu wymowy fonetyki.
Pismo w starożytnym
Egipcie .
•
Hieroglify były pismem
starożytnych Egipcjan,
znakami niezrozumiałymi poza
ich krajem, ale i dla
większości jego ludności.
Sztuka pisania stanowiła
tajemnicze, ekskluzywne
narzędzie, jej znajomością
mogli się szczycić tylko
nieliczni spośród
mieszkańców Egiptu. Z
upływem czasu, w związku z
przemianami kulturowymi,
nastaniem ery
chrześcijańskiej, księgi
zapisane hieroglifami stawały
się jeszcze mniej zrozumiałe,
a wiele z nich uległo
zniszczeniu.
Kamień z Rosetty .
Kamień z Rosetty – zabytek
piśmiennictwa staroegipskiego, którego
odkrycie stało się przełomem na drodze
do odczytania egipskich hieroglifów.
Jest to czarna kamienna (bazaltowa)
płyta o wysokości maksymalnej 114,4 cm,
szerokości 72,3 cm i grubości 27,9 cm
oraz wadze 762 kg. Na kamieniu wyryty
został tekst dwujęzyczny w trzech
wersjach – po egipsku pismem
hieroglificznym i demotycznym oraz po
grecku. W górnej części znajduje się 14
linijek z 1419 hieroglifami, w środkowej
32 linijki z zapisem demotycznym, w
dolnej – 34 linijki zapisane pismem
greckim. Górna część z hieroglifami jest
uszkodzona, środkowa demotyczna
zachowała się najlepiej, w dolnej
brakuje prawego rogu, a więc
zakończenia tekstu.
Książka w Egipcie III
tys.p.n.e.
• Zwój papirusowy książka elegancka i
bardzo droga. Ta forma
przeniesiona do innych
krajów.
• Pas o szerokości 12 – 30
cm.
• Tytuł na końcu tekstu.
• Od II w.p.n.e wypierana
przez kodeks.
Pismo w starożytnej
Grecji .
•
•
Sposób pisania :
Alfabet grecki – powstały ok.
Materiał używany przez
IX w. p.n.e. alfabet służący
starożytnych Greków do
do zapisu języka greckiego
utrwalania tekstu był bardzo
i języków kilku ludów
różnorodny, począwszy od
znajdujących się pod
liści palmowych, korę drzew,
wpływem kultury greckiej.
płótno, skończywszy na
Jego znaki służyły Grekom
papirusie i tabliczkach
także do zapisu liczb oraz
metalowych lub drewnianych.
do notacji muzycznej.
Te ostatnie cieszyły się
większą popularnością w życiu
codziennym. Przetrwało
pisanie na tabliczkach
drewnianych aż do
średniowiecza. Najczęściej
malowano je na biało, aby
pismo było lepiej widoczne,
następnie pokrywano warstwą
wosku, który ułatwiał pisanie.
Zwój papirusu .
• Oba końce zwoju przymocowane były do drążków,
wykonanych najczęściej z drewna lub kości słoniowej,
które ułatwiały rozwijanie i zwijanie. Długość zwoju nie
przekraczała zwykle 10 metrów. Jeżeli utwór nie mieścił
się w jednym zwoju, dalszą jego część pisano na innym
zwoju, oznaczając go jako II, III i kolejny. Pisano po
jednej, wewnętrznej stronie w regularnych kolumnach z
zachowanymi co najmniej 2 cm odległościami między
nimi. Kolumny te pisane były poprzecznie do długości
zwoju. Czytano, trzymając zwój w obu rękach: prawa
rozwijała rulon, a lewa w miarę czytania zwijała go.
Pergamin .
Pergamin – materiał pisarski (podłoże, na
którym można pisać) wyrabiany ze skór
zwierzęcych. Pergamin wyparł
rozpowszechniony wcześniej papirus
stosowany w starożytności i był głównym
materiałem pisarskim w Europie i na Bliskim
Wschodzie przez cały okres średniowiecza, po
czym został skutecznie wyparty przez papier.
Używano go również jako materiału
pokryciowego do opraw.
Najstarsze biblioteki w
Starożytności .
• Aleksandryjska :
największa biblioteka świata
starożytnego założona w
Aleksandrii przez
Ptolemeusza I Sotera za
radą Demetriusza z
Faleronu. Biblioteka działała
prawdopodobnie od III w.
p.n.e. przy Muzeum
Aleksandryjskim
(Muzejonie), ówczesnym
odpowiedniku instytutu
badawczo-naukowego.
Ptolemeusz II Filadelfos
przyczynił się istotnie do
zgromadzenia wielu
znaczących zbiorów.
• Pergamońska :
największa po Bibliotece
Aleksandryjskiej książnica
starożytna w Pergamonie.
Została założona przez króla
Attalosa I Sotera w 2.
połowie III wieku p.n.e. w
Azji Mniejszej jako warsztat
pracy dla artystów i
uczonych gromadzących się
przy dworze. Wspaniały
gmach biblioteki zbudował
Eumenes II. Ruiny biblioteki
odsłoniły wykopaliska Carla
Humanna w roku 1878.
Biblioteka zajmowała cztery
pomieszczenia, w tym w
jednym było zapewne
skryptorium
Zdjęcia bibliotek .
Biblioteki Pergamońska
Biblioteka Aleksandryjska