Celem dalekosiężnym tworzenia krajowego planu gospodarki
advertisement
Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego 2. ZAŁOŻENIA I DANE PODSTAWOWE 2.1. ŹRÓDŁA DANYCH Plan obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie powiatu gliwickiego, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, opony oraz odpady niebezpieczne (w tym: pojazdy wycofane z eksploatacji, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, PCB, azbest, odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory). Aktualizacja „Planu gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego” określa cele i kierunki działań na lata 2008-2011 wraz z perspektywą na lata 2012-2018. W opracowaniu wykorzystane zostały dane pochodzące głównie z: Wojewódzkiego Systemu Odpadowego (WSO), dotyczącego wytwarzania i gospodarowania odpadami, administrowanego przez Marszałka Województwa Śląskiego, rejestrów prowadzonych przez Wojewodę Śląskiego oraz Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w Warszawie (SIGOP), Urzędu Statystycznego w Katowicach, ankietyzacji zarządzających składowiskami i instalacjami do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, „Krajowego planu gospodarki odpadami 2010” (Kpgo 2010), aktualizacji „Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” (WPGO 2010), „Krajowego planu oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK) i innych opracowań, „Sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego za lata 2004-2006”. W przypadku szacunkowych ilości powstających odpadów komunalnych oraz prognoz w zakresie zmian ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, oparto się na wskaźnikach i składzie morfologicznym odpadów przyjętym w Kpgo 2010 i aktualizacji „Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” (WPGO 2010) oraz doświadczeniu wykonawcy opracowania. Aktualizacja „Planu gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego” została opracowana według stanu prawnego na dzień 31 grudnia 2007 r. dla danych dotyczących wytwarzanych i zagospodarowanych odpadów pochodzących z sektora komunalnego. Natomiast dla odpadów pochodzących z sektora gospodarczego, jako rok bazowy przyjęto 2006 r. Z kolei, dane dotyczące istniejących na terenie powiatu gliwickiego instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów zostały przedstawione według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. 3 Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego 2.2. UWARUNKOWANIA GOSPODARKI ODPADAMI WYNIKAJĄCE Z OBOWIĄZUJĄCYCH DOKUMENTÓW PLANISTYCZNYCH 2.2.1. Aktualizacja „Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” Aktualizacja „Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” obejmuje pełny zakres zadań koniecznych do zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami w województwie śląskim w sposób zapewniający ochronę środowiska, uwzględniając obecne i przyszłe możliwości i uwarunkowania ekonomiczne oraz poziom technologiczny istniejącej infrastruktury. Główne cele zawarte w aktualizacji „Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” to: ●●● minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów w stosunku do tempa wzrostu gospodarczego województwa, ●●● zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, ●●● prowadzenie zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska i normami europejskimi systemu odzysku i unieszkodliwiania odpadów, ●●● zmniejszenie strumienia odpadów kierowanych na składowiska, w tym w szczególności odpadów biodegradowalnych, wielkogabarytowych odpadów niebezpiecznych, ●●● wyeliminowanie procederu nielegalnego składowania i zagospodarowywania odpadów oraz procederu turystyki odpadowej, ●●● optymalne wykorzystanie pojemności istniejących składowisk w celu maksymalnego wydłużenia okresu ich eksploatacji, ●●● zapewnienie niezbędnej ilości instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, ●●● zapewnienie wiarygodnego i obszernego monitoringu pozwalającego na diagnozowanie potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami w województwie, ●●● zwiększenie działań kontrolnych i skuteczna egzekucja prawa. Zgodnie z aktualizacją „Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” system gospodarki odpadami komunalnymi w województwie śląskim realizowany będzie w 11 regionach, w których w oparciu o istniejąca infrastrukturę utworzone zostaną tzw. zakłady zagospodarowania odpadów (zzo) zapewniające mechaniczno-biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni. ZZO zapewnią również składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych, kompostowanie odpadów zielonych oraz opcjonalnie sortowanie frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie wielkogabarytowych także przetwarzanie odpadów wielkogabarytowych i zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Zgodnie z powyższym, powiat gliwicki łącznie z powiatem tarnogórskim został przyporządkowany do Regionu nr 8. 2.2.2. Strategia Rozwoju Powiatu Gliwickiego na lata 2005-2020 Strategia Rozwoju Powiatu Gliwickiego została przyjęta przez Radę Powiatu Gliwickiego Uchwałą Nr XXXI/237/2005 z dnia 28 kwietnia 2005 r. Stanowi ona plan rozwoju społeczno gospodarczego terytorium powiatu oraz ludności go zamieszkującej, przygotowany przez władze powiatu we współpracy z władzami gmin, liderami lokalnymi i wiodącymi środowiskami prorozwojowymi, tworzony pod okiem ekspertów, skonsultowany ze społecznością lokalną, jako odzew na wyzwania rozwojowe wynikające z uwarunkowań historycznych i sytuacji geopolitycznej. Zawarta w Strategii misja rozwoju powiatu to: 4 Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego W postawie odpowiedzialności i służby, kompetencji i uczciwości, otwartości i gotowości na zmiany, które niesie pozycja powiatu, zrobić wspólnie z mieszkańcami wszystko, aby zapewnić im możliwość podniesienia ich poziomu życia. Dla urzeczywistnienia misji powiatu gliwickiego sformułowano pięć priorytetów rozwoju: przedsiębiorczość, innowacyjność i gospodarka oparta na wiedzy, integracja systemów infrastruktury transportowo-komunikacyjnej, infrastruktura ochrony środowiska i systemy znoszenia ryzyka, obszary wiejskie, jakość życia, a w ramach nich szereg celów strategicznych. Jako cel strategiczny Nr 2 przyjęto Proekologiczną przebudowę terenów wiejskich dla rozwoju turystyki bliskiej jako zaplecza dla aglomeracji górnośląskiej. W ramach tego celu określono szereg działań strategicznych związanych m.in. z rekultywacją i rewitalizacją terenów zdegradowanych, uporządkowaniem gospodarki odpadami oraz edukacją ekologiczną społeczeństwa. 2.3. WPŁYW ZMIAN POLITYCZNYCH, GOSPODARCZYCH I SPOŁECZNYCH NA GOSPODARKĘ ODPADAMI Zmiany polityczne, gospodarcze i społeczne, które nastąpiły od momentu uchwalenia poprzedniego „Planu gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego”, w istotny sposób mają wpływ na stan gospodarki odpadami w powiecie. Do najbardziej istotnych czynników oddziałujących, w sposób bezpośredni lub pośredni, na ilość wytwarzanych odpadów oraz sposób postępowania z nimi można zaliczyć: wstąpienie 1 maja 2004 r. Polski w struktury Unii Europejskiej i związane z tym: przyjęcie norm środowiskowych ujętych w decyzjach UE oraz transpozycja do prawodawstwa polskiego zapisów dyrektyw unijnych dotyczących zagadnień związanych z gospodarką odpadami, otwarcie rynku pracy i związana z tym emigracja zarobkowa, swobodny przepływ usług i produktów (między innymi technologii środowiskowych, ale także używanych samochodów i sprzętu elektrycznego i elektronicznego), tendencję wzrostową ilości podmiotów gospodarczych ujętych w rejestrze REGON, szczególnie w sektorze prywatnym, wzrost wydatków inwestycyjnych na ochronę środowiska w tym na gospodarkę odpadami, spadek stopy bezrobocia rejestrowanego, zmianę struktury produkcji w kierunku przetwórstwa przemysłowego przy jednoczesnym zmniejszaniu materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności oraz stosowaniu najlepszych dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarczych, zwiększającą się konsumpcję oraz zmiany modelu konsumpcji wpływające na skład morfologiczny wytwarzanych odpadów, ujemny przyrost naturalny oraz utrzymujące się dodatnie saldo migracji, wzrost atrakcyjności turystycznej powiatu. 5 Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego 2.4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU GLIWICKIEGO Położenie powiatu Powiat gliwicki położony jest w środkowo-zachodniej części województwa śląskiego, w obrębie Wyżyny Śląskiej. Od wschodu powiat gliwicki graniczy z powiatem tarnogórskim, miastem na prawach powiatu - Gliwice oraz z miastem na prawach powiatu - Zabrzem. Na południu graniczy z powiatem rybnickim, miastem na prawach powiatu - Rybnikiem i powiatem mikołowskim. Z zachodniej strony powiatu zlokalizowany jest powiat kędzierzyńsko-kozielski (województwo opolskie), strzelecki (województwo opolskie) oraz raciborski. Położenie powiatu gliwickiego na tle województwa śląskiego przedstawia rysunek 2-1. strzelecki tarnogórski gliwicki Zabrze Gliwice Ruda Śląska kędzierzyńsko-kozielski mikołowski raciborski Rybnik rybnicki Rysunek 2-1 Położenie powiatu gliwickiego na tle województwa śląskiego Powiat gliwicki położony jest w południowo - zachodniej części Wyżyny Śląskiej i zajmuje obszar o powierzchni ok. 663 km2. Swym zasięgiem obejmuje osiem gmin, w tym dwie gminy miejskie Knurów i Pyskowice oraz dwie gminy wiejsko-miejskie; tj. Toszek i Sośnicowice. Cztery pozostałe to gminy wiejskie: Gierałtowice, Pilchowice, Rudziniec, Wielowieś. Na koniec 2006 r. powiat gliwicki zamieszkiwało 114 tys. osób. Klimat W powiecie gliwickim średnie miesięczne nasłonecznienie rzeczywiste jest najniższe w styczniu i wynosi minimum 40 godzin. Najwyższe nasłonecznienie rzeczywiste wynosi ponad 200 godzin, co stanowi najwyższą wartość w całym badanym obszarze. Ze względu na zmienność średnich przestrzennych temperatur powietrza w ciągu roku w powiecie gliwickim można przyjąć, że temperatura wynosi +70C. Najcieplejszym 6 Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego miesiącem jest lipiec, najchłodniejszym styczeń. Opady kształtują się w granicach 600-800 mm rocznie. Wiatry są słabe i bardzo słabe, głównie z kierunku zachodniego. Poza czynnikami naturalnymi, ważnym czynnikiem wpływającym na kształtowanie się klimatu powiatu gliwickiego i całego województwa śląskiego jest działalność gospodarcza człowieka. Na obszarze województwa znajdują się cztery duże okręgi przemysłowe: Częstochowski na północy, Górnośląski wraz z Rybnickim w centrum oraz Bielski na południu. Zasoby naturalne Ziemie powiatu gliwickiego obfitują w bogate zasoby węgla kamiennego, a także innych kopalin zaliczanych do kopalin pospolitych. Wynika z tego duża uciążliwość wynikająca z faktu eksploatacji górniczej, jak i ograniczenia wynikające z zagospodarowania terenu związane z ochrona złóż. Największe złoża węgla kamiennego zlokalizowane są w południowej części powiatu gliwickiego m. in. w Gierałtowicach, Knurowie i w części Pilchowic. Budowa geologiczna Powiat gliwicki położony jest w północno-zachodniej części obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W profilu geologicznym podłoża zalegają utwory czwartorzędu, trzeciorzędu, triasu i karbonu. Utwory czwartorzędu występują ciągłą pokrywą praktycznie na całej powierzchni powiatu wyjątek stanowią strefy wychodni utworów triasu w północnej części powiatu (gmina Wielowieś i północna część gminy Toszek). Czwartorzęd to utwory akumulacji rzecznej i lodowcowej zlodowacenia środkowopolskiego. Wykształcony jest w postaci żwirów, piasków, mułków, iłów i glin zwałowych. Na szczególną uwagę zasługują piaszczystożwirowe utwory dolin rzecznych Bierawki i Kłodnicy (z Dramą), stanowiące kolektor dla wód podziemnych, zawierające złoża kopalin (kruszyw naturalnych, piasków podsadzkowych). Utwory trzeciorzędowe występują w postaci ciągłego miąższego kompleksu w południowej i środkowej części powiatu. Trzeciorzęd reprezentowany jest przez mioceńskie iły z przewarstwieniami piasków, margli, wapieni, gipsów, piaskowców i iłowców. Charakterystyczną cechą utworów ilastych jest ich duża jednorodność i ciągłość zalegania. Trias wykształcony jest w postaci utworów triasu środkowego (wapienia muszlowego) leżących na osadach triasu dolnego. Utwory triasu występują w środkowej i północnej części powiatu (z wyjątkiem centralnej części gminy Toszek). Trias środkowy buduje kompleks skał węglanowych facji morskiej, są to wapienie, margle i dolomity wapienia muszlowego. Poniżej zalegają utwory triasu dolnego (pstrego piaskowca) w postaci węglanowych skał retu oraz utworów piaszczysto-ilastych dolnego i środkowego pstrego piaskowca. Utwory triasu stanowią kolektor wód podziemnych o istotnym znaczeniu dla zaopatrzenia w wodę mieszkańców powiatu. Skały triasu od powierzchni izolowane są osadami czwartorzędu i trzeciorzędu, w strefie wychodni (gminy Wielowieś i Toszek) zalegają bezpośrednio na powierzchni lub pod płytkim przykryciem czwartorzędu. Utwory karbonu górnego występują w południowej i środkowej części powiatu. W ich obrębie należy zwrócić uwagę na skały budujące grupę łękową, siodłową i brzeżną. Seria węglonośna karbonu zbudowana jest z cyklicznie występujących piaskowców, mułowców, iłowców i pokładów węgla. Udział poszczególnych typów litologicznych skał jest zmienny w obrębie warstw. Karbon dolny wykształcony jest w facji kulmu, tj. mułowców, iłowców, piaskowców. Osady te występują na powierzchni i bezpośrednio pod czwartorzędem w rejonie Toszka. 7 Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego Wody powierzchniowe Powiat gliwicki położony jest w całości w obrębie zlewni rzeki Odry. Głównymi ciekami przepływającymi przez teren powiatu są: - rzeka Kłodnica wraz z potokami Chudowskim, Toszeckim, Gierałtowickim, Ślepotką, Ostropką, Kozłówką, - rzeka Bierawka wraz z potokami Jaśkowickim, Jordanek, Szczygłowickim, Krywałdzkim, Knurowskim, Sośnicowickim, Łopusza, Książenickim, Pilchowickim, - rzeka Drama (wpływająca do Kanału Gliwickiego) z potokiem Pniowskim, - kanał Gliwicki. Zbiorniki wodne Największymi zbiornikami wód powierzchniowych na terenie powiatu są sztuczne zbiorniki wodne tj.: Dzierżno Duże (Rzeczyce), Dzierżno Małe, Pławniowicki. Ponadto, należy wspomnieć o stawie Hubertus zlokalizowanym na północ od miejscowości Dąbrówka oraz licznych sztucznych zalewiskach na terenie gminy Gierałtowice i miasta Knurowa oraz budowanym zbiorniku na potoku Toszeckim. Na terenie gminy Toszek istnieją następujące potoki: Potok Toszecki – prawobrzezny dopływ Kłodnicy, Potok Pniowski – uchodzący do Kanału Gliwickiego, Potok Ligocki – uchodzący do Potoku Toszeckiego, Potok Chechelski – uchodzący do Dziedzinki. Wody podziemne Główne zasoby wód podziemnych na terenie powiatu gliwickiego występują w utworach węglanowych triasu, utworach czwartorzędowych, częściowo trzeciorzędowych, podrzędnie karbonu dolnego. Główne poziomy wodonośne triasowego piętra wodonośnego to poziomy wapienia muszlowego i retu traktowane jako jeden kompleks wodonośny serii węglanowej triasu. Kolektorem wód są w nim wapienie, wapienie zdolomityzowane, dolomity z przewarstwieniami margli. Kompleks jest zasilany bezpośrednio opadami oraz pośrednio poprzez przesączenia z innych warstw np. czwartorzędowych. Stanowi on podstawę zaopatrzenia w wodę (na terenach gdzie występuje). Skład chemiczny jego wód jest bardzo zróżnicowany. Dominują wody typu HCO3-SO4-Ca-Mg oraz wody typu HCO3-Ca-Mg. Jakość tych wód jest wysoka w klasie Ia i Ib. W ramach wymienionego kompleksu na terenie powiatu gliwickiego występują dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych GZWP 330 (Gliwice), GZWP 327 (Lubliniec-Myszków).Wymienione zbiorniki maja charakter szczelinowo-porowo-krasowy. GZWP 330 (Gliwice) na terenie powiatu obejmuje swoim zasięgiem miasto Pyskowice, fragment gmin Toszek i Rudziniec. Utwory wodonośne zbiornika na części jego występowania izolowane są nieprzepuszczalnymi utworami trzeciorzędu i czwartorzędu na terenie okien hydrogeologicznych nie posiadają izolacji. Drugim zbiornikiem wodonośnej serii węglanowej triasu występującym na terenie powiatu jest GZWP nr 327 Lubliniec – Myszków obejmujący gminę Wielowieś i część gminy Toszek. Poziom ten na większości terenu występowania (w powiecie gliwickim) nie jest izolowany od powierzchni utworami nieprzepuszczalnymi. Kolektorem wód w tym poziomie są wapienie i zdolomityzowane wapienie z przewarstwieniami margli. Ponadto obfite zasoby wód podziemnych występują w utworach piaszczystych czwartorzędu i związane są z kopalnymi dolinami Bierawki, Kłodnicy i Dramy znajdującymi się na terenie gminy Rudziniec i miasta Pyskowice (doliny Kłodnicy i Dramy) oraz gminy Pilchowice i Sośnicowice (dolina Bierawki). Wody w utworach doliny Bierawki 8 Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego wchodzą w skład użytkowego poziomu wód podziemnych UPWPQI Rejon Górnej Odry. W utworach doliny i pradoliny Kłodnicy i Dramy występuje główny zbiornik wód podziemnych GZWP 351 Pyskowice. Utwory wodonośne wymienionych jednostek to piaski, żwiry i pospółki. Ze względu na łatwość migracji zanieczyszczeń powierzchniowych wody w utworach czwartorzędowych mają niższą klasę czystości niż w izolowanych utworach triasowych. Częstym składnikiem wód w utworach czwartorzędu są: żelazo, związki azotu, fosforany, które w zasadniczy sposób rzutują na klasę jakości. Znacznie mniejsze ilości wód podziemnych występują w stosunkowo mało zasobnych utworach piaszczystych trzeciorzędu (gmina Sośnicowice - centralne i zachodnie tereny gminy znajdują się w zasięgu trzeciorzędowego Użytkowego Poziomu Wód Podziemnych (UPWP) Tr1 – Kuźnia Raciborska) oraz karbonu dolnego, kulmu (UPWPCIII Toszek) w gminie Toszek. Gminy Wielowieś, Rudziniec i Toszek wraz z 21 gminami województwa opolskiego wchodzi w skład Związku Komunalnego „Trias Opolski”, którego zadaniem jest pozyskiwanie funduszy na realizację kompleksowego programu ochrony zbiornika triasowych wód podziemnych Triasu Opolskiego. Związek ten docelowo ma być instytucją pomocną w zdobywaniu funduszy na inwestycje proekologiczne i podwyższające zaplecze infrastruktury technicznej gmin należących do związku. Działania związku powinny doprowadzić do osiągnięcia w stosunkowo niedługim czasie norm i standardów dotyczących ochrony środowiska, obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Na terenie powiatu znajdują się punkty regionalnego i krajowego monitoringu wód podziemnych. Działalność gospodarcza Na terenie powiatu gliwickiego w 2006 r. funkcjonowało 7 326 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Tabela 2-3 Ilość podmiotów gospodarczych w poszczególnych gminach (wg stanu na 2006 r.) Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 Ilość podmiotów gospodarczych Gmina Wielowieś Toszek Rudziniec Pyskowice Sośnicowice Pilchowice Knurów Gierałtowice 291 445 599 1414 534 650 2566 827 powiat razem 7326 Przeważająca ilość firm funkcjonuje w sektorze prywatnym (ok. 95%). Głównie są to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stanowiące ok. 90% ogółu firm sektora prywatnego. Głównym źródłem utrzymania na obszarze powiatu gliwickiego, jak wynika ze struktury zatrudnienia, jest przemysł, ochrona zdrowia i opieka społeczna, edukacja, budownictwo oraz handel i naprawy. W powiecie gliwickim dominują małe i średnie przedsiębiorstwa. W tabeli 2-3 przedstawiono ilość podmiotów gospodarczych w poszczególnych gminach. Przedstawione dane pochodzą z ankiet skierowanych do gmin. 9
