Skala mapy w obliczaniu powierzchni
advertisement
E-learning GEOGRAFIA Opracowanie: Arkadiusz Dera Bryza i monsun. Bryza dzienna to wiatr miejscowy, wiejący z morza w kierunku lądu, powstający wskutek nierównomiernego nagrzania się lądu i morza. W dzień ląd jest cieplejszy od wody i dlatego w obszarach przybrzeżnych wytwarza się gradient ciśnienia, (czyli różnica ciśnień) skierowany od morza w stronę lądu powodujący ruch powietrza znad powierzchni morza nad powierzchnię lądu. Bryza morska rozpoczyna się około godz. 9 - 10 rano i osiąga szybkość 4 - 7 m/s. W ciągu dnia jej prędkość wzrasta, a jednocześnie następuje skręt w wiatru w prawo i w godzinach popołudniowych kierunek bryzy może być odchylony o 60 stopni od kierunku początkowego. Proces występuje w dolnych warstwach atmosfery na wysokości od kilkuset metrów do 1 – 2 km, a zasięg w głąb lądu może dochodzić do 20 - 40 km. W Polsce, nad morzem, bryza dzienna pojawia się około godziny 10 - 11 i może być odczuwalna do 30 km w głąb lądu. Prędkość wiatru osiąga 3 - 5 m/s, a w obszarach międzyzwrotnikowych prędkość jest jeszcze większa. Bryza dzienna nieco obniża temperaturę nad lądem i podnosi wilgotność względną powietrza. Bryza nocna to wiatr wiejący w nocy z lądu na morze. W nocy powierzchnia lądu ochładza się bardziej niż powierzchnia morza i wskutek tego, w okolicy przybrzeżnej, wytwarza się gradient baryczny skierowany z lądu w stronę morza. Dlatego też w nocy wiatr wieje z lądu w stronę morza. Bryza ta jest o wiele słabsza i ma mniejszy zasięg niż bryza morska z powodu mniejszych różnic temperatury pomiędzy lądem a morzem w nocy. Rozpoczyna się ona po zachodzie słońca i trwa do późnego rana. Zasięg jej w głąb morza dochodzi do 8 - 10 km. W miarę wzrostu prędkości wiatru kierunek jej ulega skrętowi w prawo. Zasięg bryzy nocnej nie „Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu” 1 E-learning GEOGRAFIA Opracowanie: Arkadiusz Dera przekracza 20 - 30 km od brzegu, a jej siła maksymalna osiąga 3 - 4 w skali Beauforta. Monsuny Monsuny są podobne w swej naturze do bryzy jednak swoim zasięgiem przekraczają skalę występowania. Cyrkulacja monsunowa jest skutkiem różnic w pojemności cieplnej kontynentów i oceanów. W lecie wiatry te wieją zwykle znad oceanu, wywołując silne opady deszczu w głębi lądu. W zimie wiatry zmieniają kierunek i wieją znad lądu w stronę oceanu, co powoduje brak opadów. Identyczne zjawisko zachodzi na mniejszą skalę w rytmie dobowym i nosi ono nazwę bryzy. Ląd szybciej ociepla się w dzień i szybciej i szybciej wyparowuje ciepło nocą. Bryza dzienna odpowiadająca monsunowi letniemu wieje znad morza, bryza nocna- z lądu na morze. Chociaż termin "monsun" został po raz pierwszy sprecyzowany w odniesieniu do subkontynentu indyjskiego, cyrkulacja monsunowa występuje również w innych regionach świata: w Europie, Afryce, Australii oraz u zachodnich wybrzeży Chile i Stanów Zjednoczonych. W przybliżeniu 65% ludności świata żyje w regionach występowania monsunów. Najbardziej znana jest cyrkulacja monsunowa, która występuje w Indiach i w południowo-wschodniej Azji. Latem powietrze nad kontynentem jest cieplejsze niż powierzchnia wody, dlatego masy powietrza przemieszczają się znad oceanu w stronę lądu. Tu dochodzi do spotkania wilgotnych mas powietrza znad oceanu z powietrzem suchym znad lądu, co wywołuje opady deszczu. Napotykając na przeszkody orograficzne (wyżyny, góry), wilgotne powietrze podnosi się, co wywołuje obfite opady deszczu, w niektórych miejscach nawet ponad 10 000 mm! Podczas zimy cyrkulacja monsunowa zmienia kierunek, a przy powierzchni Ziemi przeważają wiatry wiejące znad lądu w stronę oceanu. Monsun letni trwa w Indiach zwykle od czerwca do września. W tym czasie duże obszary zachodnich i środkowych Indii otrzymują ponad 90% rocznej sumy opadów, podczas gdy południe i północno-zachodnia część kraju otrzymuje 50-75% „Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu” 2 E-learning GEOGRAFIA Opracowanie: Arkadiusz Dera rocznej sumy opadów. Miesięczne sumy opadów atmosferycznych sięgają przeciętnie 200 - 300 mm, a najwyższe wartości osiągają w połowie monsunu letniego - w lipcu i sierpniu. Deszcze występujące w południowo-wschodniej części Azji także są związane z oddziaływaniem monsunu. Największe sumy opadów odnotowuje się pomiędzy majem a wrześniem. W każdym z tych miesięcy wysokość średnich sum opadów wynosi zwykle 200 mm, a sumy opadów dla trzech miesięcy łącznie osiągają zwykle wysokość 1000 mm. Bibliografia: http://www.interklasa.pl/portal/index/strony?mainSP=subjectpages&mainSRV=geog rafia&methid=1182537&page=subpage&article_id=317720&page_id=12431 „Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu” 3
