Analiza techniczna

Analiza techniczna
Założenia AT
Analiza Techniczna a Analiza
Fundamentalna
Narzędzia AT
Stosowalność AT
(materiały własne, stockcharts.com)
wprowadzenie
 „Analiza techniczna to badanie zachowań
rynku, przede wszystkim przy użyciu
wykresów, którego celem jest przewidywanie
przyszłych trendów cenowych” (J.J.Murphy)
 zachowanie rynku akcji to
 Cena akcji
 Wolumen
 Liczba otwartych kontraktów
wprowadzenie
 „Złudne wrażenie przypadkowości
stopniowo znika w miarę nabywania
umiejętności czytania wykresów”
 (J.J. Murphy)
Literatura
 J. J. Murphy „Analiza techniczna rynków
finansowych”
 J.D. Schwager „ Analiza techniczna rynków
terminowych”
 M. J. Pring „Podstawy analizy technicznej”
 S. Achelis „ Analiza techniczna od A do Z”
 Z. Komar „Sztuka spekulacji”
 StockCharts.com - ChartSchool
Wprowadzenie – filozofia AT
 Rynek dyskontuje wszystko
 Ceny podlegają trendom
 Historia się powtarza
Rynek dyskontuje wszystko
 Wszystkie czynniki wpływające na cenę akcji
(fundamentalne, makroekonomiczne,
polityczne, psychologiczne i inne)
znajdują pełne odbicie w cenie akcji.
Inaczej:
wszystkie ważne, cenotwórcze informacje są
już uwzględnione w cenie akcji
Rynek dyskontuje wszystko
 Perspektywa fundamentalisty:
 Cena akcji odzwierciedla relację popytu i
podaży: jeżeli istnieje duży popyt na akcję,
jej cena rośnie
 Przyczyną hossy lub bessy na danym rynku
są uwarunkowania gospodarcze
 To nie wykresy same w sobie są przyczyną
wzrostów lub spadków cen, one jedynie
odzwierciedlają psychologię rynku byka lub
niedźwiedzia
Rynek dyskontuje wszystko
Perspektywa analityka technicznego:
 Jeżeli cena akcji rośnie to oznacza, że musi być na
nią zwiększony popyt (niezależnie od przyczyn
takiego stanu rzeczy, których nie warto badać)
 Przyczyna wzrostu (bądź spadku) ceny nie jest
istotna, gdyż w początkowych stadiach trendu
cenowego lub w momentach zwrotnych nikt
dokładnie nie wie, dlaczego rynek zachowuje się
właśnie w ten sposób.
 Skoro wszystkie istotne czynniki są już
uwzględnione w cenach, to badanie ceny jest
„samowystarczalne”
(czynniki fundamentalne są także uwzględnione)
Analiza techniczna a analiza
fundamentalna
 Przyjmując przesłankę o zdyskontowaniu w
cenach wszystkich informacji, odczytywanie
wykresów jest swego rodzaju skróconą formą
analizy fundamentalnej.
 Optymalne zawieranie transakcji możliwe jest
tylko na podstawie AT (timing), zawierając
transakcję tylko na podstawie AF narażamy się
na niekorzystny moment zakupu.
Rynek dyskontuje wszystko
 Dzięki dużej liczby wskaźników bazujących na
danych historycznych analityk „dowiaduje się
od rynku” w którą stronę rynek
prawdopodobnie podąży.
 Celem AT nie jest „przechytrzenie rynku” tylko
sformułowanie prawdopodobnej prognozy.
 Analityk zdaje sobie sprawę z przyczyn dla
których ceny rosną bądź spadają ale nie sądzi,
by ich poznanie było niezbędne dla
prognozowania sytuacji na rynku
ceny podlegają trendom
 Celem badania wykresów jest rozpoznawanie
trendów w ich wczesnych stadiach, by
dokonywać transakcji zgodnie z ich
kierunkiem. (Trendy nie trwają wiecznie)
 Trend wykazuje silniejszą tendencję do
kontynuacji niż do zmiany (należy inwestować
zgodnie z trendem, dopóki nie pojawią się
oznaki jego końca)
historia się powtarza
 Analiza zachowań rynku wiąże się badaniem
zachowań inwestorów a więc badaniem
ludzkiej psychiki.
 Formacje cenowe pojawiające się od stuleci
na wykresach cenowych odzwierciedlają
dominujące stany psychiczne uczestników
rynku.
 Ponieważ formacje te sprawdziły się w
przeszłości, wnioskuje się, że znajdą
potwierdzenie w przyszłości
Trend wzrostowy na WIG–u 20
(III 2003 – X 2007)
Kilkuletni trend spadkowy na WIGu
80 (VII 2007 – III 2009)
Przykład zmiennych trendów
średnioterminowych
Brak trendu
Spółka American States Water Co.
Brak trendu
Spółka Kable
Koncepcja zmian cenowych jako
błądzenia losowego
Jednakowe prawdopodobieństwa wzrostu i
spadku. Losowe wahanie z przedziału (0;1)
70
65
60
55
50
45
40
35
301
289
277
265
253
241
229
217
205
193
181
169
157
145
133
121
109
97
85
73
61
49
37
25
13
1
30
Cele AT
 Identyfikacja trendu głównego, trendów niższego rzędu
(linie trendu, kanały trendu, średnie ruchome, wstęgi)
 Ustalenie poziomów cen atrakcyjnych dla popytu, dla
podaży (obszary wsparcia, obszary oporu, linie
wsparcia, linie oporu)
 Pomiar impetu rynku – siły trendu, dojrzałości trendu
(oscylatory Momentum, RSI, ROC, MACD)
 Ustalenie stanów skrajnych, stanów alertowych,
stanów neutralnych (oscyl. RSI, CCI)
 Identyfikacja presji kupujących, presji sprzedających
(oscyl. CMF, OBV)
 Pomiar siły relatywnej papieru wartościowego
względem benczmarku
 Określenie poziomów ceny zakupu, ceny sprzedaży
 Określenie momentu transakcji
Narzędzia analizy technicznej
Wykresy: słupkowe, świecowe
Linie trendu, kanały trendu, linie wsparcia, oporu
Średnie kroczące
 proste
 ważone liniowo
 ważone wykładniczo
Wstęgi
Formacje cenowe
Oscylatory (bazujące na cenie, obrotach, mieszane)
 Prognostyczne (wyprzedzające trend)
 Inercyjne (postępujące za trendem)
Systemy transakcyjne
Wykreślanie linii trendu
wzrostowego
(stockcharts.com)
Wykreślanie linii trendu spadkowego
Linie wsparcia i linie oporu
Linia wsparcia
Strefy: wsparcia oporu
Przełamanie linii wsparcia
Wstęga Bollingera (różowy)
Formacje cenowe
H&S (głowa i ramiona)
Formacje cenowe
Formacja głowy i ramion
formacja głowy i ramion – przykład
(BZWBK)
Odwrócona formacja H&S
Przełamanie linii szyi
Formacja podwójnego szczytu
Luki cenowe
luka ucieczki
Formacje świecowe
odwrócony młot, spadająca gwiazda
Formacja przenikania – zapowiedź
wzrostu
Klin zwyżkujący
Trójkąt zwyżkujący
wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/
Formacja spodka
wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/
Średnie kroczące – wygładzanie,
podążanie za trendem
kurs BRE w okresie 3 lat: 2007,2008,2009 oraz średnie kroczące: 15,
45,100
700,0
15
45
100
kurs BRE
721
685
649
613
577
541
505
469
433
397
361
325
289
253
217
181
145
109
73
37
1
0,0
Sygnały płynące z dwóch średnich
kroczących (stockcharts.com)
Oscylator ROC - rate of change
Miara siły trendu
Wykres ceny oraz ROC(20)
negatywna dywergencja (stockcharts.com)
ŚREDNIE KROCZĄCE,
Oscylator MACD
- porównanie sygnałów (stockcharts.com)
Stany skrajne oscylatora RSI – wykupienie, wyprzedanie
Przykład negatywnej dywergencji
Wykres cenowy i oscylator RSI
Dywergencje
Wykres cenowy i ROC(15)
System „SAR” – stop and reverse
(zatrzymaj i odwróć pozycję)
Zastosowanie AT
horyzont czasowy
 Trendy długookresowe (kilkanaście lat)
 Trendy długie (kilka lat)
 Trendy średnioterminowe (od kilku, do
kilkunastu miesięcy)
 Trendy krótkoterminowe (od kilku, do
kilkunastu tygodni)
 Trendy dzienne
 Trendy godzinowe
Przykład trendu 4 - godzinowego
Przykład 10-letniego trendu wzrostowego
- PEKAO
Dow - Jones Industrial Average
(30 lat)
Dow - Jones Industrial Average
(10 lat)
Analiza techniczna, analiza fundamentalna
Moment zawierania transakcji
 Wskazania płynące z ANALIZY FUNDAMENTALNEJ :
 kup i trzymaj
 trzymaj (jeśli wcześniej kupiłeś)
 akumuluj
 redukuj
 sprzedaj
możliwe do realizacji w przypadku rynku akcji, nie
znajdują zastosowania (ze względu na lewar
finansowy) dla rynków terminowych.
W przypadku rynków instrumentów pochodnych
nieodzowne jest stosowanie AT, nawet wtedy, gdy
decyzje inwestycyjne podejmowane są
fundamentalnie
Analiza techniczna a analiza
fundamentalna
 Analityk T. może śledzić wiele różnych rynków,
dokonując różnorodnych inwestycji, analityk F.
koncentruje się, na ogół, na wycenie jednego aktywu
bądź pewnej grupy towarów (różne rynki przeżywają
silne trendy niekoniecznie w tym samym czasie, co
pozwala przenosić kapitał między np. rynkami akcji,
surowców, walut )
 Techniczna znajomość wielu rynków daje szerokie
spojrzenie na wzajemne powiązania, także
przyczynowo - skutkowe. Zachowanie cen na jednym
rynku może stanowić prognozę dla innego rynku (rynek
obligacji – rynek akcji, rynki walutowe – rynki akcji,
rynki surowców - rynki akcji, rynki surowców - rynki
walutowe )
Zastosowanie AT







Rynki akcji
Rynki kontraktów terminowych
Rynek obligacji
Rynki surowcowe
Rynki towarowe
Rynki walutowe
Rynek nieruchomości
Cena (1t) miedzi (od lutego 2005)
Cena (1t) miedzi (od marca 2009)
Cena (baryłki) ropy naftowej
(od czerwca 2005)
Analiza Top - Down
 Analiza „szerokiego rynku”
reprezentowanego przez główne indeksy
krajowe a także zagraniczne DJIA,
S&P500, DAX, FTSE100, NIKKEI
 Analiza sektorowa, wybór najsilniejszego
segmentu rynku
 Analiza poszczególnych spółek w
wybranym sektorze
Prognozowanie ekonomiczne
 Istnienie silnych trendów lub oznaki ich końca
są ważnymi wskaźnikami
makroekonomicznymi
 Zachowanie S&P 500 jest traktowane jako
wskaźnik wyprzedzający gospodarki
amerykańskiej
 Trendy na rynkach kontraktów surowcowych
wyprzedzają koniunkturę w przemyśle
(słabość dolara to słabość gospodarki światowej)
 Trendy na rynkach dają wskazania dla
przyszłej inflacji, poziomu zatrudnienia, PKB
Korelacja indeksów DJIA i TRAN
dostrzeżona przez Ch. Dowa
(wyprzedzenie indeksu transportowego)
Wyprzedzający charakter rynków
surowcowych
Ujemna korelacja WIG20 i kursu dolara
Powody skuteczności AT
 Koncentracja na cenie akcji, która często wyprzedza
rozwój ekonomiczny spółki „koncentracja na
przyszłości”
 Posiadanie informacji o presji kupujących,
rozpoznawanie okresu akumulacji – poprzedzającego
wzrost
 Posiadanie informacji o presji sprzedających,
rozpoznawanie okresu dystrybucji –
poprzedzającego spadki
 Rozpoznawanie poziomów przy których mobilizuje się
kupno oraz poziomów zwiększonej podaży
 Wskazania momentu zakupu, momentu sprzedaży
 Historia notowań daje wskazania co do reakcji spółki
na istotne wydarzenia, przeszłą i obecną zmienność,
historyczne poziomy obrotów, siłę relatywną spółki
„Słabości” AT
1. Formacje cenowe są raczej wytworem
wyobraźni niż rzeczywistym bytem
(niejednoznaczność interpretacji)
2. AT funkcjonuje jako samospełniająca się
przepowiednia: fale zakupów bądź
sprzedaży są konsekwencją pojawienia się
formacji, którą zna większość uczestników
rynku
3. Wykresy cenowe wskazują przeszłość nie
zaś przyszłość
4. Istnienie trendów nie jest oczywiste –
twierdzą zwolennicy błądzenia losowego
(random walk theory)
słabości - dyskusja
Ad.1 (niejednoznaczność interpretacji)
Analiza wykresów jest faktycznie w dużym
stopniu subiektywna i niejednoznaczna.
Istnieje dość duża tolerancja w identyfikacji
typowych formacji cenowych. Występowanie
różnic interpretacyjnych jest zjawiskiem
częstym
słabości - dyskusja
Ad.2 (samospełniająca się przepowiednia)
Konsekwencją w/w różnic są różne decyzje
inwestycyjne. Inwestorzy różnią się także
upodobaniami odnoszącymi się do faz wejścia
na rynek a także horyzontem czasowym
inwestycji.
Obecność graczy dziennych osłabia efekt
samospełniającej się przepowiedni
 Hossa i bessa mogą utrzymać się dłuższy czas
tylko przy odpowiednich relacjach popytu i
podaży. Jednakowe reakcje analityków
technicznych nie są w stanie wywołać hossy
czy bessy.
słabości - dyskusja
Faktycznym problemem są komputerowe systemy
transakcyjne – podobnie zaprogramowane,
wykonują automatycznie te same zlecenia
przyczyniając się do gwałtownych ruchów indeksów
w górę lub w dół.
Ad.3 (przeszłość a nie przyszłość) Metody AT mają
wiele wspólnego z wnioskowaniem i
prognozowaniem statystycznym, które zakłada
ekstrapolację na podstawie danych
historycznych. Wnioskowanie w AT odbywa się w
sposób mniej sformalizowany (np. nie są podawane
prawdopodobieństwa błędów). Analiza wykresów jest
pewną formą analizy szeregów czasowych, jest
zatem zgodna z nowoczesnym kanonem
tworzenia prognoz ekonometrycznych
słabości - dyskusja
Ad.4 (istnienie trenów) Krytycy założenia o istnieniu
trendów stwierdzają całkowitą przypadkowość i
nieprzewidywalność ruchu cen (nie istnieje żadne
„prawo serii”). Według hipotezy o efektywności
rynku ceny oscylują wokół rzeczywistej wartości
danego towaru czy akcji (faktycznie: od skrajnego
niedowartościowania do skrajnego
przewartościowania).
Trudność formalnego wykrycia jakichś formacji
cenowych, czy trendu nie jest dowodem, że one nie
istnieją
Odpowiedzią zwolenników AT są badania empiryczne
– wykazujące istnienie trendów oraz przynoszące
zyski systemy transakcyjne oparte na tym
założeniu
Problemy „wewnętrzne” w AT
 Możliwość różnych interpretacji tych samych
formacji cenowych a także sytuacji technicznej
spółki płynącej ze wskaźników
 Dobór optymalnych parametrów musi nastąpić
indywidualnie dla każdej spółki (indeksu)
 Indywidualne, psychiczne nastawienie
analityka („bycze” bądź „niedźwiedzie”) wpływa
na interpretację danych
Problemy „wewnętrzne” w AT
 Opóźnienie w działaniu wielu indykatorów,
powodujące zwiększenia ryzyka w zajęciu
pozycji na rynku
 Częsty brak pewności postawionej prognozy,
konieczność oczekiwania na potwierdzenia
sygnałów
 Występujące nierzadko sprzeczności
generowanych sygnałów przez różne
wskaźniki
 Konieczność dokonania syntezy płynącej z
interpretacji wielu analizowanych składników
 AT- bardziej „sztuka interpretacji” niż obiektywne
wnioskowanie
Zarzuty - dyskusja
 Behawioralna teoria finansów jest nową
dziedziną zakładającą wzajemną
zależność między strukturą cen a
psychologią zachowań