JAK I GDZIE POSZUKIWAĆ PRACY

JAK I GDZIE POSZUKIWAĆ PRACY?
Zanim przystąpimy do poszukiwania pracy, musimy odpowiedzieć sobie na
pytanie, jakiej posady oczekujemy? Jednak oczekiwania to nie wszystko – warto
odpowiedzieć sobie na pytania:
 Co nas interesuje?
 W jakich dziedzinach jesteśmy naprawdę dobrzy?
 Jakim rodzajem pracy jesteśmy zainteresowani? (czy ma być to praca w
domu, w biurze, w terenie, z ludźmi)
 Jakie stanowisko byłoby dla nas najodpowiedniejsze? (czy lubimy kontakt
z ludźmi, czy potrafimy podejmować decyzje, czy potrafimy kierować
innymi)
Odpowiedzi na te pytania pozwolą nam określić własne predyspozycje zawodowe.
Prezentujemy miejsca, w których można znaleźć oferty zatrudnienia i
wskazujemy, jak do nich dotrzeć!

Znajomi
Najwięcej informacji o zapotrzebowaniu na konkretne stanowisko otrzymujemy
właśnie od naszych znajomych. Pracodawcy korzystają z tego źródła gdyż
zdecydowanie obniża ona koszty rekrutacji oraz ją przyspiesza. Ponadto
polecenie kandydata przez innego pracownika jest już pierwszą selekcją.
Polecając kandydata do pracy gwarantujemy, że spełnia on wymagania. Dlatego
warto pytać swoich znajomych, czy nie słyszeli o jakimś stanowisku w swojej
firmie. Rynek pracy jest pełny ukrytych ofert pracy, które nigdy nie ujrzą światła
dziennego, a są sobie przekazywane po prostu pocztą pantoflową. Nie ma nic
złego w poszukiwaniu pracy w taki sposób – jest to kolejna alternatywa dla osoby
bezrobotnej, dla której liczy się każda oferta, a im więcej ofert tym większa
szansa na znalezienie zatrudnienia.

Telewizja, radio, prasa
Media są najbogatszym źródłem ogłoszeń o pracę. Dostęp do nich jest
najłatwiejszy, dlatego korzysta z niego zdecydowanie największa ilość osób
poszukujących zatrudnienia. Ogłoszenia o rekrutacji pracowników prezentowane
są w programach telewizji ogólnopolskiej, regionalnej oraz lokalnej.
W gazetach ogólnopolskich są specjalne dodatki, w których drukowane są tylko
ogłoszenia o pracy, dotyczy to także prasy lokalnej.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
1

Urzędy Pracy
Urzędy Pracy mają swe siedziby w każdym mieście powiatowym, ilość ofert jest
tam zdecydowanie mniejsza niż w zaprezentowanych dotychczas miejscach.
Jednak ich atutem jest to, iż są to oferty sprawdzone i skorzystanie z nich nie
narazi nas na żadne szkody, zwłaszcza w przypadku pracy zagranicą. W Urzędach
Pracy można się również dowiedzieć o szkoleniach, dzięki którym zdobędziemy
nowe kwalifikacje, które pomogą nam w znalezieniu zatrudnienia. Formą pomocy
absolwentom są staże, o których informacje znajdziemy właśnie w odpowiednim
dla naszego miejsca zamieszkania Urzędzie Pracy.

Internet
Internet staje się coraz bardziej popularnym miejscem poszukiwania pracy,
jednak niestety również tym najbardziej zwodniczym.
Na szczęście nie dotyczy to wszystkich propozycji w nim zamieszczanych.
Poszukiwanie pracy przez Internet daje możliwości jej znalezienia praktycznie w
całym kraju bez wychodzenia z domu. Możemy wysyłać swoje CV bezpośrednio do
pracodawcy na jego adres e-mailowy. W Internecie znajduje się szereg portali,
których tematyka dotyczy poszukiwania pracy – w sposób możliwie najbardziej
skuteczny. Są w nich przedstawione wskazówki odnośnie sporządzania życiorysu,
redagowania listu motywacyjnego itp.
Warto również zamieścić ogłoszenie o poszukiwaniu pracy – znacznie zwiększy to
szansę jej znalezienia

Biura karier
Jest to forma pomocy skierowana do studentów, znajdują się one na każdej
uczelni. Ich zadaniem jest przygotowanie studentów do wkroczenia na rynek
pracy tak, aby te pracę znaleźć. Biura karier posiadają oferty staży, praktyk (w
kraju i zagranicą) oraz oferty pracy.

Targi Pracy
Jest to świetna okazja do bezpośredniego kontaktu z pracodawcą, który
poszukuje pracownika na konkretne stanowisko. Jest to także możliwość poznania
firmy.

Agencje pośrednictwa pracy
Są to instytucje poszukujące pracy dla swoich beneficjentów, mogą świadczyć
swoje usługi płatnie lub nieodpłatnie. Na terenie Elbląga jedną z instytucji
poszukujących pracy dla osób bezrobotnych jest Agencja Zatrudnienia
Elbląskiego Uniwersytetu Robotniczego, która zajmuje się pośrednictwem pracy
w kraju i zagranicą. Świadczy ona swe usługi całkowicie bezpłatnie.
Poniżej zamieszczamy adresy agencji pośrednictwa pracy zlokalizowanych na
terenie województwa warmińsko – mazurskiego:
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
2
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
1) Elbląski Uniwersytet Robotniczy Sp. z o.o. Nr rejestru: 13/
Adres: 82-300 Elbląg ul. 1 Maja 54 Telefon: 055/ 2326514
Data wprowadzenia do rejestru: 2003-07-01
FILIA Adres: Braniewo ul. Olsztyńska 4
Telefon: 055/2435748
FILIA Adres: Chojnice ul. Łużycka 3
Telefon: 052/ 3978133
FILIA Adres: Iława ul. Sienkiewicza 1
Telefon: 089/6488734
FILIA Adres: Kwidzyn ul. Kopernika 8
Telefon: 055/2797075
FILIA Adres: Lidzbark Warmiński ul. Szwoleżerów 12
Telefon: 089/7676525
FILIA Adres: Malbork ul. Chopina 35
Telefon: 055/ 2731232
FILIA Adres: Nowy Dwór Gdański ul. Drzymały 4
Telefon:055/2473501
FILIA Adres: Pasłęk ul. Jagiełły 24
Telefon: 055/ 2482066
FILIA Adres: Pruszcz Gdański ul. Wojska Polskiego 18
Telefon: 058/6920426
FILIA Adres: Starogard Gdański ul. Wodna 4
Telefon: 058/7754393
FILIA Adres: Wejherowo ul. Mickiewicza 10
Telefon: 058/ 5726408
2) Nazwa firmy: IMPEL HR SERVICE SP. Z O.O. Nr rejestru: 35/1a
Województwo: DOLNOŚLĄSKIE Adres: 50-079 Wrocław
ul. Ruska 3/4Telefon: 071/ 7846370
Data wprowadzenia do rejestru: 2003-08-01
FILIA Adres: Olsztyn ul. Westerplatte 1 Telefon: 089/ 5267900
3) Nazwa firmy: CONSULT Sp. z o.o. Nr rejestru: 39/1a Województwo:
WARMIŃSKO-MAZURSKIE Adres: 10-163 Olsztyn ul. Limbowa 6
Telefon: 089/ 5353115 Data wprowadzenia do rejestru: 2003-08-18
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
3
4) Nazwa firmy: Agencja Pośrednictwa "WARMIA II", Krystyna
Łangowska
Nr rejestru: 142/1a Województwo: WARMIŃSKOMAZURSKIE
Adres: 10-514 Olsztyn ul. Pl. Pułaskiego 7/2 Telefon: 089/ 5229605
Data wprowadzenia do rejestru: 2003-09-15
5) Nazwa firmy: Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"
Zarząd Regionu Elbląg Nr rejestru: 417/1aWojewództwo: WARMIŃSKOMAZURSKIE
Adres: 82-300 Elbląg ul. 1 Maja 2 Telefon: 055/ 6415885
Data wprowadzenia do rejestru: 2003-12-18
6) Nazwa firmy: Placówka Kształcenia Zawodowego w Olsztynie
Nr rejestru: 437/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 10-516 Olsztyn ul. pl. Bema 1c Telefon: 5391110
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-01-05
7) Nazwa firmy: Przedsiębiorstwo Techniczno-Handlowe "TECHPAL" Sp. z
o.o. Nr rejestru: 553/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 10-685 Olsztyn ul. Barczak 16 Telefon: 089/ 5429821
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-03-15
8) Nazwa firmy: NDG MEDICA, Wojciech Czochara
Nr rejestru: 579/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 10-413 Olsztyn ul. Dworcowa 3Telefon: 089/ 5332024
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-04-01
9) Nazwa firmy: Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych
Nr rejestru: 617/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 82-300 Elbląg ul. 12 Lutego 5a Telefon: 055/ 2326935
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-04-15
10) Nazwa firmy: Poradnia Doradztwa Personalnego Marek Pyszkowski
Nr rejestru: 626/1aWojewództwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 82-300 Elbląg ul. Garnizonowa 14a Telefon: 055/ 2369774
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-05-01
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
4
11) Nazwa firmy: OŚRODEK KSZTA£CENIA ZAWODOWEGO EDUKACJA
JAN GRABOWSKI
Nr rejestru: 831/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 13-300 Nowe Miasto Lubawskie ul. Grunwaldzka 7
Telefon: 056/ 4743146Data wprowadzenia do rejestru: 2004-09-01
12) Nazwa firmy: Stowarzyszenie Promocji Zawodowej Kobiet i Młodzieży
Nr rejestru: 875/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 82-300 Elbląg ul. Komeńskiego 42 Telefon: 055/ 6429898
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-11-01
13) Nazwa firmy: Olsztyńska Szkoła Biznesu Nr rejestru: 878/1a
Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 10-684 Olsztyn ul. Murzynowskiego 20 Telefon: 089/ 5424270
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-09-07
14) Nazwa firmy: Biuro Usług Informatycznych "SOFTEL" S.C. Gęsicki &
S- ka Nr rejestru: 966/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 82-300 Elbląg ul. Grunwaldzka 2 Telefon: 055/ 2398920
Data wprowadzenia do rejestru: 2004-11-02
FILIA Adres: Elbląg ul. Jagiellończyka 1
15) Nazwa firmy: ETAT & AKAPULKO WORK AND TRAVEL CENTER S.C.
ANNA METZA, SONIA FIEDLER Nr rejestru: 1115/1a
Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 82-300 Elbląg ul. Żeglarska 64 Telefon: 0504646253
Data wprowadzenia do rejestru: 2005-01-01
16) Nazwa firmy: PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLOWO-USŁUGOWE PHU
CENTRUM LEASINGU PRACOWNICZEGO KRZYSZTOF OWCZAREK
Nr rejestru: 1144/1a Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 10-508 Olsztyn ul. Mickiewicza 21/23 p. 308
Telefon: 089/ 5355359 Data wprowadzenia do rejestru: 2005-01-10
17) Nazwa firmy: BIURO RODZINA "K. BARTOSIEWICZ-KOŚCIELSKA"
Nr rejestru: 1163/1a
Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 10-542 Olsztyn ul. Mickiewicza 25/7Telefon: 089/ 5235012
Data wprowadzenia do rejestru: 2005-01-12
FILIA Adres: Olsztyn ul. Dąbrowszczaków 39/614 Telefon: 089/ 5355121
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
5
18) Nazwa firmy: PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W
ELBLĄGU Nr rejestru: 1366/1a
Województwo: WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Adres: 82-300 Elbląg ul. Wojska Polskiego 1 Telefon: 055/ 2398877
Data wprowadzenia do rejestru: 2005-03-02
Wszystkie powyższe agencje pośrednictwa pracy posiadają wpis do Ministerstwa
Gospodarki i Pracy.
Aspekty poszukiwania pracy na terenie Unii Europejskiej.
Kwestie podjęcia zatrudnienia przez obywateli Polski w krajach UE są
regulowane przez umowy między Polską a poszczególnymi krajami
członkowskimi.
Polska zawarła umowy z Niemcami, Belgią, Francją, Luksemburgiem i Hiszpanią, a
także z Włochami i Irlandią.
Koordynatorem zatrudniania polskich obywateli za granicą jest Ministerstwo
Gospodarki i Pracy oraz właściwy dla miejsca zamieszkania danego obywatela RP Wojewódzki Urząd Pracy. Najczęściej poszukiwana przez Polaków praca to
zajęcia sezonowe – największe nasilenie zaobserwowano w okresie letnim. Na
zatrudnienie stałe największe szanse mają osoby posiadające wykształcenie
medyczne, techniczne oraz ekonomiczne (specjaliści w swojej dziedzinie).
Informacje na temat możliwości podjęcia pracy w krajach Unii Europejskiej
znajdziemy w serwisach internetowych: ambasad i konsulatów, poniżej
przedstawiamy ich adresy internetowe:
Austria- http://www.help.gov.pl,http://www.ams.or.at
Dania - http://www.ambasadadanii.pl, http://www.workindenmark.dk
Francja - http://www.france.org.pl, http://www.anpe.fr
Holandia - http://www.nlembassy.pl, http://www.minszw.nl, http://www.cwinet.nl
Irlandia - http://www.irlandia.pl, http://www.entemp.ir,
http://www.irishjobs.com, http://www.jobs.ie, http://www.stepstone.ie
Niemcy - http://www.ambasadaniemiec.pl, http://www.arbeitsamt.de
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
6
Szwecja - http://www.swedish-embassy.pl
Wielka Brytania - http://www.britishembassy.pl
Musimy pamiętać o tym, iż jeśli zostaniemy zatrudnieni w innym niż Polska kraju
Unii Europejskiej, to posiadamy takie same prawa, jak obywatele tego kraju, czyli
posiadamy ubezpieczenie oraz m.in.: mamy możliwość skorzystania ze zwrotu
podatku.
A teraz czas na zaprezentowanie wybranych krajów, w których możemy szukać
zatrudnienia wraz z krótką charakterystyką.
BELGIA
Belgia, podobnie jak większość państw Unii, zdecydowała o wprowadzeniu 2letniego okresu przejściowego. Oznacza to, że do 2006 roku możliwości legalnej
pracy w Belgii będą niewielkie, trudno bowiem uzyskać zgodę na zatrudnienie w
belgijskiej firmie. Pracodawca musi w takim przypadku udowodnić, że nie znalazł
żadnego Belga, chętnego na wakujące miejsce, co przy dość wysokim bezrobociu
nie jest takie łatwe. Bez większego problemu można natomiast uzyskać
zezwolenie na pracę w firmach polskich lub zagranicznych działających w Belgii.
Przydatne adresy:
http://www.cyprus.gov.cy
Ambasada Belgii w Warszawie
tel.: (022) 827 02 33; (022) 827 02 34
CYPR
Cypr nie tylko nie nałożył na Polskę żadnych ograniczeń, wręcz przeciwnie –
napływ Polaków jest tam bardzo duży. Najbardziej poszukiwani są pracownicy z
branży turystycznej, gastronomicznej. Pracę można znaleźć za pośrednictwem
polskich firm (agencji zatrudnienia, pośrednictwa pracy zagranicą)
DANIA
W Danii obowiązuje 2-letni okres przejściowy. Aby móc tam pracować musimy
uzyskać pozwolenie na pobyt oraz pracę w Polacy. Aby otrzymać takie
pozwolenia musimy znaleźć pracę w pełnym wymiarze oraz na zasadach, które
obowiązują obywateli Danii. W przypadku utraty pracy pozwolenie wygasa.
Największe szanse na wyjazd oraz znalezienie pracy mają wysoko
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
7
wykwalifikowani specjaliści, przede wszystkim z sektora ochrony
zdrowia. Poszukiwani są także pracownicy opieki społecznej, kucharze i kelnerzy.
Przydatne adresy:
http://www.jobbank.dk
http://www.monster.dk
http://www.mim.dk/index.htm
Ambasada Królestwa Danii
http://www.ambasadadanii.pl
e-mail: [email protected]
FINLANDIA
W Finlandii także obowiązuje 2-letni okres przejściowy. Aby uzyskać
zatrudnienia będziemy musieli przedstawić zaświadczenie wydane przez
miejscowy urząd pracy, iż na stanowisko, o które się ubiegamy nie ma żadnego
chętnego Fina. Przepisy przejściowe nie dotyczą osób, które przed 1 maja przez
co najmniej 12 miesięcy z rzędu pracowały w Finlandii. Swobodnie będą mogli
podejmować pracę także członkowie ich rodzin. Polacy z dniem rozpoczęcia pracy
nabywają te same prawa i dostęp do ubezpieczeń społecznych, co Finowie.
Przydatne adresy:
http://www.jobline.fi
http://www.mol.fi
Ambasada Finlandii
tel.: (022) 629 40 91
FRANCJA
We Francji również obowiązuje dwuletni okres przejściowy, który może zostać
wydłużony do 5 lat. Po pierwsze musimy znaleźć pracodawców, którzy są skłonni
wystąpić w rejonowych biurach pracy o pozwolenie na zatrudnienie cudzoziemca.
Następnie biura pracy szukają na to miejsce kandydata z Francji ( to zwykle
trwa dość długo). Jeśli nie znajdą i jeśli oferta miejsca pracy jest jeszcze
aktualna, to mamy szansę na zdobycie upragnionej pracy. Powyższych przepisów
nie stosuje się w przypadku osób, które same się zatrudnią i naukowców. Osoby
pomiędzy 18 a 35 rokiem życia otrzymają możliwość odbycia 18-miesięcznego
stażu, jednak po jego zakończeniu nie będą mogły szukać nowej pracy we Francji.
Najczęściej poszukiwani są pracownicy pomocni przy: winobraniu i zbiorach
owoców. Właściciele restauracji poszukują pomocy kuchennych, czasami
kelnerów. Brakuje także pracowników w przemyśle metalurgicznym i
stoczniowym, w telekomunikacji oraz do opieki nad starszymi ludźmi.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
8
Przydatne adresy:
Krajowa Agencja Zatrudnienia - http://www.anpe.fr
http://www.monster.fr
http://www.travail.gouv.fr
Ambasada Republiki Francuskiej
e-mail: [email protected]
[email protected]
http://www.france.org.pl
GRECJA
Rynek pracy w Grecji nie stoi przed nami jeszcze otworem, nastąpi to dopiero w
2006 roku. Szczególnie poszukiwani są: architekci i inżynierowie budowlani. Pracę
można znaleźć również przy zbieraniu owoców i w obsłudze turystycznej.
Przydatne adresy:
http://www.labor-ministry.gr
Ambasada Grecji
e-mail: [email protected]
http://www.greece.pl
HISZPANIA
Również w tym przypadku obowiązuje 2-letni okres przejściowy, jednak Polacy
mogą wyjeżdżać do Hiszpanii na roboty sezonowe. Liczba Polaków, którzy mogą
na trakcie prace wyjeżdżać jest ustalana przez rząd hiszpański na podstawie
zapotrzebowań złożonych przez przedsiębiorców, rolników. Wszystkie
formalności są załatwiane w Polsce.
Możemy także sami spróbować znaleźć pracodawcę Wszystkie formalności
załatwiane są w kraju, z którego pochodzi pracownik. W tym przypadku
pracodawca występuje do ministerstwa pracy z wnioskiem o pozwolenie na
zatrudnienie cudzoziemca, a ten składa wniosek o wizę w konsulacie hiszpańskim
w swoim kraju. Kontrakt w sprawie pracy pracodawca przesyła do ambasady w
Warszawie, gdzie podpisuje go kandydat. Najbardziej poszukiwani to: pracownicy
branży budowlanej, hotelarstwa, gastronomii, handlu, rolnictwa, transportu, osób
do opieki nad osobami starszymi oraz kadra kierownicza.
Przydatne adresy:
http://www.monster.es
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
9
Ambasada Królestwa Hiszpanii
tel.: (022) 622 42 50; fax: 6(022)54 08
e-mail: [email protected]
HOLANDIA
Obowiązuje dwuletni okres przejściowy, ale jest tendencja do upraszczania tych
procedur. Pracę możemy znaleźć w następujących zawodach: pracownicy służby
zdrowia, wykwalifikowani pracownicy branży elektronicznej i informatycznej,
pracownicy sezonowi w rolnictwie i ogrodnictwie, pomoce domowe i opiekunki do
dzieci.
Przydatne adresy:
http://www.monsterboard.nl
Ambasada Królestwa Niderlandów w Polsce
http://www.nlembassy.pl
IRLANDIA
Aby pracować w Irlandii nie potrzebujemy żadnego pozwolenia, możemy
swobodnie poruszać się po tamtejszym rynku pracy. Na ograniczenia natkniemy
się przy próbie korzystania ze świadczeń socjalnych.
Najbardziej poszukiwane zawody to: informatycy, robotnicy budowlani,
architekci, inżynierowie, pracownicy nadzoru budowlanego, urbaniści, pracownicy
opieki społecznej, lekarze, pielęgniarki, dentyści, fizjoterapeutów, radiologów,
dietetyków, farmaceutów, psychologów, logopedów, biochemików. W tym
przypadku niezbędna jest znajomość języka angielskiego.
Przydatne adresy:
http://www.entemp.ie
http://www.oasis.gov.ie
http://www.irishjobs.ie
http://www.ireland.com/jobs
http://www.topjobs.ie
http://www.monster.ie
http://www.unison.ie
Ambasada Irlandii w Polsce
e-mail: [email protected]
http://www.irlandia.pl
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
10
LUKSEMBURG
2-letni okres przejściowy. W Luksemburgu pracują przede wszystkim osoby
zatrudnione w instytucjach europejskich.
Przydatne adresy:
http://english.monster.lu
Konsulat Wielkiego Księstwa Luksemburga
tel.: (022) 820 61 00
NIEMCY
Okres przejściowy może wynieść nawet 7 lat. Można zostać tam zatrudnionym
jedynie w przypadku, gdy na wakat nie ma chętnych wśród Niemców lub starych
państw Unii Europejskiej.Pełne prawo do pracy w Niemczech przysługiwać będzie
tym, którzy 1 maja (lub po tym dniu) mają, co najmniej roczne pozwolenie na
pracę, ich małżonkom oraz dzieciom do 21 roku życia. Istnieje także możliwość
zatrudnienia w charakterze gościa, czyli osoby zatrudnionej w niemieckiej firmie
i podnoszącej tam swoje kwalifikacje. Oferta ta dotyczy osób w wieku 25 � 40
lat, najczęściej specjalistów, inżynierów, ale także fachowców o wyjątkowych
kwalifikacjach (np. kucharzy). Bez zezwolenia na pracę mogą w Niemczech
pracować w czasie wakacji polscy studenci.
Poszukiwane zawody: pracownicy opieki medycznej, osoby do opieki nad osobami
starszymi, sezonowi pracownicy w rolnictwie, informatycy.
Przydatne adresy:
Niemiecki Urząd Zatrudnienia
http://www.arbeitsamt.de
http://www.arbeitsamt.de/zav
http://www.bmgs.bund.de
Ambasada Republiki Federalnej Niemiec
http://www.ambasadaniemiec.pl
e-mail: [email protected]
PORTUGALIA
2-letni okres przejściowy oraz konieczność posiadania wizy pracowniczej.
Poszukiwani są przede wszystkim pracownicy branży budowlanej i turystycznej.
Osoby zainteresowane podjęciem pracy w Portugalii powinny posiadać
obowiązkowe pozwolenie na pracę, w ten sposób rząd portugalski limituje
wielkość zatrudnienia cudzoziemców. Pozwolenia na pracę dla obcokrajowców
wydaje portugalskie Ministerstwo Pracy. Jeżeli posiadamy pozwolenie na pobyt w
tym kraju, możemy być tam zatrudniani bez pozwolenia na pracę. Osoby, które
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
11
mają zapewnioną pracę w Portugalii mogą ubiegać się o pozwolenie na
pobyt. Wizy wydają placówki dyplomatyczne Portugalii. Pozwala ona na 3
miesięczny pobyt i jest ważna 4 miesiące od dnia wydania, zostać przedłużona o
kolejne 3 miesiące. Procedury związane z jej wydaniem mogą trwać nawet do 3
miesięcy. Poza wizą pobytową wydawane jest także pozwolenie na pobyt.
Oczekiwanie na takie zezwolenie może trwać nawet pół roku. Jednak warto jest
czekać, gdyż pozwolenie to legalizuje nasz pobyt w Portugalii na rok, 5 lat lub 20
lat. Jednak po uzyskaniu takiego pozwolenia należy starać się uzyskać portugalski
odpowiednik dowodu osobistego lub prawo jazdy. Zezwolenie to jest wydawane w
formie karty. Osoby z takim pozwoleniem nie muszą występować o pozwolenie na
pracę, jeżeli myślą o samozatrudnieniu. Niestety absolwenci polskich uczelni
wyższych np. prawnicy, lekarze muszą starać się o uznanie ich dyplomów w
Portugalii Przydatne adresy:
Ambasada Republiki Portugalii
tel.: (022) 617 60 21-22
e-mail: [email protected]
SZWECJA
Cudzoziemcy zatrudnieni w Szwecji traktowani są na równi ze Szwedami,
otrzymują m.in. ubezpieczenie od wypadków przy pracy i wynagrodzenie w czasie
choroby. Pracownicy podlegają także systemowi świadczeń socjalnych takich jak:
zasiłek wychowawczy, na dziecko, na wielodzietność itp.
W Szwecji najbardziej potrzebni są lekarze, pielęgniarki, psycholodzy,
farmaceuci, fizykoterapeuci, stomatolodzy, kucharze, pedagodzy, kuratorzy
społeczni, fryzjerzy, mechanicy samochodowi i spawacze.
Jeśli chcemy pracować w Szwecji, koniecznie musimy odwiedzić stronę
www.migrationsverket.se, na której znajdziemy formularze dla osób
zainteresowanych podjęciem pracy.
Przydatne adresy:
http://www.jobline.se
Ambasada Szwecji
tel.: (022) 640 89 00
e-mail: [email protected]
http://www.swedish-embassy.pl
WIELKA BRYTANIA
Rynek pracy w Wielkiej Brytanii jest dla nas otwarty, jedynym warunkiem, jaki
musimy spełnić jest rejestracja w specjalnym rejestrze, trzeba to zrobić w ciągu
miesiąca od podjęcia pracy, należy także dokonać wpłaty w wysokości 50 funtów
za ten wpis. Z konieczności wpisu zwolnione są osoby, które:
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
12
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
- pracowały legalnie w Wielkiej Brytanii przed 1 maja,
- pracują na zasadzie samozatrudnienia,
- są uczestnikami programu Seasonal Agricultural Workers Scheme (pracownicy
sezonowi).
Formularz konieczny do rejestracji jest dostępny na stronie
www.ind.homeoffice.gov.pl, a wszelkie dodatkowe informacje można uzyskać w
brytyjskim wydziale wydawania formularzy pod nr telefonu (00-44)(0) 870 241
0645. Do formularza dołączyć należy kopię kontraktu zatrudnienia lub list od
pracodawcy, potwierdzający zatrudnienie, dwa zdjęcia paszportowe, paszport lub
dowód osobisty, 50 funtów (czek). Pracowników z nowych krajów członkowskich
UE nie będą natomiast obejmowały osłony socjalne.
Poszukiwane są następujące zawody; niewykwalifikowani robotnicy do pracy na
farmach i plantacjach, pracownicy barów, restauracji, hoteli, lekarze, personel
medyczny, inżynierowie.
Przydatne adresy:
http://www.monster.co.uk
Ambasada Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
http://www.britishembassy.pl
WŁOCHY
Włoski rynek będzie dla nas w pełni otwarty dopiero w 2006 roku, jednak już
zatrudnienie tam znalazł polski personel Często nie jest konieczna znajomość
języka, jednak pracodawcy wymagają długiego minimalnego czasu kontraktu
(nawet 3 lata) i nie zapewniają możliwości wyjazdu z rodziną. Na północy kraju
poszukiwani są natomiast pracownicy branży budowlanej, turystycznej oraz do
pracy w rolnictwie. Wizy zezwalające na pracę we Włoszech wydawane są dla
Polaków jedynie przez placówki konsularne w Polsce.
Przydatne adresy:
http://www.monster.it
Ambasada Republiki Włoskiej
e-mail: [email protected]
http://www.italianembassy.pl
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
13
PRAWA I OBOWIĄZKI
PRACOWNIKA W KRAJACH UNII
EUROPEJSKIEJ
Warto zapoznać się z prawami i obowiązkami, jakie będą nas dotyczyć, gdy
zostaniemy pracownikami poza granicami Polski.
Pracownicy polscy podejmujący zatrudnienie za granicą w ramach umów
międzynarodowych traktowani są na równi z pracownikami miejscowymi w
zakresie warunków pracy, wynagradzania, bezpieczeństwa pracy, ochrony praw
pracowniczych. Jeżeli to zatrudnienie ma miejsce w kraju, z którym Polska
zawarła umowę o zabezpieczeniu społecznym, wówczas okres tego zatrudnienia
uwzględnia się do ustalania prawa do polskich świadczeń emerytalno-rentowych.
Dochody uzyskane podczas pracy za granicą mogą być transferowane do kraju
zamieszkania danego pracownika w kwocie zgodnej z prawem państwa
członkowskiego UE, na terenie, którego dany pracownik podejmował zatrudnienie.
Wyjazdy do krajów, z którymi Polska podpisała umowy dwustronne, realizowane
są w dwóch formach:
W ramach ofert imiennych - na imienne wskazanie polskiego obywatela przez
przyszłego pracodawcę - dotyczy to sytuacji, w której pracodawca zagraniczny
zgłasza imiennie do pracy konkretnego kandydata, takiego, którego najczęściej
zatrudniał już w latach poprzednich, * W ramach ofert otwartych (anonimowych)
- ma to miejsce w przypadku, gdy pracodawca zagraniczny nie ma odpowiedniego
kandydata do pracy z Polski i oczekuje jego wskazania przez polski urząd pracy.
Oferty imienne - przyszły pracodawca występuje za granicą z wnioskiem do
właściwego urzędu pracy o zatrudnienie konkretnego pracownika polskiego. Po
wydaniu decyzji pozytywnej przez kompetentny urząd danego kraju, dokumenty o
zatrudnieniu (umowa o pracę) przekazywane są do Ministerstwa Gospodarki Pracy
i Polityki Społecznej (do niedawna był to Departament Migracji Zarobkowej
Krajowego Urzędu Pracy w Warszawie), które koordynuje zatrudnianie obywateli
polskich za granicą, a następnie do właściwego dla miejsca zamieszkania
Wojewódzkiego Urzędu Pracy, który przekazuje umowę zainteresowanemu.
Wówczas należy udać się z otrzymaną umową do właściwego dla miejsca
zamieszkania urzędu konsularnego danego państwa, aby uzyskać wizę z prawem
do pracy.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
14
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
Oferty bezimienne - przekazywane są przez kraj, który jest stroną umowy ofert
bezimiennych, do dyspozycji Wojewódzkich Urzędów Pracy. Oferty
przeznaczone są dla zarejestrowanych w danym województwie bezrobotnych.
Podstawowym prawem obowiązującym we wszystkich państwach członkowskich
Unii Europejskiej jest zasada wolnego przepływu osób. Zasada ta oznacza, iż
każdy obywatel kraju, który należy do Unii Europejskiej, ma pełną swobodę
wyboru państwa wykonywania pracy. Swobodny przepływ osób (pracowników)
oznacza prawo każdego obywatela Unii. Europejskiej do:
* pobytu i wykonywania pracy w dowolnie wybranym państwie członkowskim,
* korzystania z wszelkiej pomocy urzędów pracy (np. w zakresie pośrednictwa
pracy, poradnictwa i doradztwa zawodowego oraz pomocy w zakresie szkolenia i
przekwalifikowania zawodowego, a także z innych form aktywizacji zawodowej).
Prawo swobody przepływu osób jest prawem szeroko stosowanym.
Prawo swobody przepływu przysługuje także osobom wykonującym pracę na
własny rachunek i świadczącym usługi. Wszystkie osoby, które skorzystały z tego
prawa, otrzymują "automatycznie" prawo pobytu w wybranym kraju. Prawo to
jest potwierdzane "Zezwoleniem na Pobyt Stały Obywatela Państwa
Członkowskiego" lub "Zezwoleniem na Pobyt Czasowy" przyznawanym na
podstawie dokumentu, który był podstawą wjazdu na terytorium danego państwa
(np. paszportu).
Bezrobotny Polak będzie miał prawo wyjechać do innego państwa Unii
Europejskiej i poszukiwać tam pracy. Jego zasiłek dla bezrobotnych może być
transferowany do innego państwa przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy.
Wcześniej jednak będzie trzeba spełnić kilka warunków: być bezrobotnym
minimum 4 tygodnie przed wyjazdem, powiadomić polski urząd pracy o takich
planach odpowiednio wcześniej, podać miejsce planowanego poszukiwania pracy, a
po przyjeździe do danego kraju od razu zgłosić się do urzędu pracy i pozostawać
w jego dyspozycji przez cały czas pobytu w tym państwie. "Polski" zasiłek dla
bezrobotnych będzie wypłacany, po przeliczeniu, w walucie danego państwa przez
ten urząd.
W Unii Europejskiej obowiązuje zasada koordynacji świadczeń systemów
zabezpieczenia społecznego. Oznacza to, że każdy kraj członkowski stosuje
własne (wewnętrzne) przepisy dotyczące świadczeń społecznych, a prawo
wspólnotowe określiło przepisy umożliwiające bezkolizyjne stosowanie
(koordynację) zasad krajowych. Świadczenia z tytułu bezrobocia podlegają
koordynacji na poziomie wspólnotowym. Obywatel państwa członkowskiego nabywa
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
15
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
prawo do zasiłku dla bezrobotnych na podstawie przepisów wewnętrznych
danego państwa, po spełnieniu określonych w nim warunków. Najczęściej
stosowanym warunkiem jest wymóg spełnienia okresów zatrudnienia lub
ubezpieczenia w danym państwie. Polak nabędzie, więc prawa do zasiłku dla
bezrobotnych na podstawie innych przepisów niż polskie, jeżeli będzie pracować
w innym państwie Unii Europejskiej i tam utraci pracę. Zasiłek dla bezrobotnych
będzie przyznany zgodnie z przepisami ostatniego miejsca wykonywania pracy,
lecz do obliczenia jego wymiaru (wysokości) będą brane pod uwagę także okresy
zatrudnienia lub ubezpieczenia w innych państwach Unii - na tym polega
koordynacja systemów.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
16
EUROPEJSKIE CV
Podstawowym problemem jest ocena kwalifikacji i umiejętności
potencjalnych pracowników. Komisja Europejska, świadoma istnienia podobnych
komplikacji, postanowiła złagodzić nieco ich skutki poprzez wprowadzenie
uniwersalnego dla wszystkich krajów Unii wzoru życiorysu.
Nowe CV ma we wszechstronny sposób podkreślać różnego rodzaju
umiejętności, zdolności i doświadczenie, jakimi może pochwalić się kandydat.
Będą w nim zawarte zarówno informacje o formalnie zdobytej wiedzy (wraz z
nazwami instytucji, w których była ona przekazywana) jak też i o tej
niepotwierdzonej na papierze. Duży nacisk będzie położony również na znajomość
języków obcych (w mowie i w piśmie), a także na elementy niezwiązane
bezpośrednio z pracą, jak na przykład zdolności artystyczne czy zainteresowania.
Prezentujemy wzór polskiej wersji takiego CV.
Wzór w trzynastu językach krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej dostępny
jest na stronach Komisji Europejskiej
http://www.cedefop.eu.int/transparency/cv.asp
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
17
JAK STARANNIE PRZYGOTOWAĆ
DOKUMENTY APLIKACYJNE?
Dokumenty, które będą prezentowały naszą osobę przed pracodawcą to CV i list
motywacyjny.
Curriculum Vitae (życiorys)
Należy unikać przeświadczenia, że CV, powinno się zawierać tylko na jednej
stronie – musimy przedstawić wszystkie swoje zalety.
Sporządzając CV trzeba pamiętać, aby przyciągało ono oko potencjalnego
pracodawcy, jednak nie należy przesadzać z ozdobnikami. Wszystko z umiarem.
Nie należy przesadzać przy wskazywaniu swoich zalet, a przede wszystkim nie
kłamać. Należy prezentować siebie w sposób wyważony.
5 najczęstszych błędów powtarzających się w CV to:
1. Niedostosowanie CV do specyfiki konkretnej firmy i stanowiska, wysyłanie
wszędzie tego samego.
2. Błędy w nazwach, błędy literowe, pomyłki dat itp.
3. Brak adnotacji pozwalającej na przetwarzanie danych osobowych
4. Przesadzanie w opisie swoich zalet lub - równie często - nadmierna,
niepotrzebna skromność
Poniżej prezentujemy przykładowe życiorysy:
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
18
(ogólne)
CURRICULUM VITAE
Dane osobowe:
Imię i Nazwisko
Adres zamieszkania
Telefony kontaktowe
Data i miejsce urodzenia, wiek
Stan cywilny
Wykształcenie:
Od – do
Od – do
Od – do
Od – do
MBA
Szkoła Wyższa
Studium Podyplomowe
Szkoła Średnia
Kursy i szkolenia:
Data
Data
Temat szkolenia, firma szkoleniowa
Kurs komputerowy, zakres tematyczny, firma szkoleniowa
Doświadczenie zawodowe:
Od – do
Nazwa firmy, miejsce pracy, stanowisko, zakres obowiązków
Języki obce:
Język angielski
Język niemiecki
Stopień opanowania w mowie i w piśmie
Stopień opanowania w mowie i w piśmie
Umiejętności:
Obsługa komputera, zakres umiejętności, nazwy programów
Prawo jazdy, kategorie
Obsługa urządzeń biurowych
Zainteresowania:
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
19
Sport, Literatura, Teatr
ŻYCIORYS CHRONOLOGICZNY
CURRICULUM VITAE
Dane osobowe:
Nazwisko i imię:
Data i miejsce urodzenia:
Adres:
Telefon:
- ...........................................
- ...........................................
- ...........................................
00- 000 ..............................
- 000-00-00
Stan cywilny:
- kom. 0 000-000-000
- ............................................
Doświadczenie zawodowe:
1993 r.
1997 – .........
1995- 1997 r.
1993- 1995 r.
Wykształcenie:
1992- 1996 r.
1996 r.
1985- 1992 r.
Szkolenia dodatkowe:
1992 r. 1993 r.1995 r.-
- praktyki studenckie (łącznie 6 miesięcy)
- asystentka prezesa w instytucji finansowej
- sekretarka dyrektora w firmie dystrybucyjnej
- sekretarka w firmie dystrybucyjnej
- Wyższa Szkoła Zarządzania
- praca magisterska
- Liceum Ogólnokształcące
- kurs komputerowy
- kurs sekretarski
- kurs maszynopisania
Kwalifikacje:
-
dyspozycyjność
komunikatywność
obsługa komputera
obsługa urządzeń biurowych
sumienność
kreatywność
dokładność
-
dobry angielski
średni niemiecki
podstawy włoskiego
turystyka, literatura
Języki obce:
Zainteresowania:
Referencje:
- ocena przebiegu praktyk
zawodowych
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
20
ŻYCIORYS CHRONOLOGICZNO - FUNKCJONALNY
CURRICULUM VITAE
Dane osobowe:
Nazwisko i imię:
Data i miejsce urodzenia:
Adres:
Telefon:
- ............................................
- ............................................
- ............................................
00- 000 ..............................
- 000-00-00
- kom. 0 000-000-000
- ...............................................
Stan cywilny:
Charakterystyka:
Jestem osobą z wieloletnim doświadczeniem w pracy w firmie finansowej. Przechodziłam
wszystkie szczeble kariery począwszy od pracy biurowej, przez sekretariat prezesa aż do
działu finansowego w którym objęłam stanowisko kierownicze. Na wszystkich stanowiskach
poznawałam szczegóły pracy instytucji finansowej, nauczyłam organizować czas pracy sobie
i innym oraz podejmować często trudne decyzje.
Kwalifikacje:
- umiejętność pracy zespołowej oraz na samodzielnym stanowisku
- doświadczenie zawodowe
- komunikatywność
- sumienność
- kreatywność
- dokładność
Osiągnięcia zawodowe:
Wykształcenie:
1992- 1996 r.
1996 r.
1985- 1992 r.
Doświadczenie zawodowe:
1993 r.
1998 - ..........
1997 – 1998 r.
1996- 1997 r.
1993- 1995 r.
Szkolenia dodatkowe:
- uzyskanie drugiego miejsca na ogólnopolskim konkursie
„Kierownik roku 1998 r.”
- Wyższa Szkoła Zarządzania
- praca magisterska
- Liceum Ogólnokształcące
- praktyki studenckie (łącznie 6 miesięcy)
- szef działu finansowego w w/w firmie
- asystentka prezesa w instytucji finansowej
- sekretarka dyrektora w firmie dystrybucyjnej
- sekretarka w firmie dystrybucyjnej
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
21
1992 r. 1993 r.1995 r.1995 r.1996- 1997 r-
- kurs komputerowy
- kurs sekretarski
- kurs maszynopisania
- kurs zarządzania kadrami
- cykl wykładów specjalistycznych
Języki obce:
Referencje:
-
dobry angielski
średni niemiecki
podstawy włoskiego
na życzenie
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
22
ŻYCIORYS UKIERUNKOWANY
CURRICULUM VITAE
Dane osobowe:
Nazwisko i imię:
Data i miejsce urodzenia:
Adres:
Telefon:
- .........................................
- .........................................
- .........................................
00- 000 ...........................
- 000-00-00
Stan cywilny:
Wykształcenie:
1997- 1999 r.
1999 r.
1993- 1997 r.
Szkolenia dodatkowe:
1997 r.
- kom. 0 000-000-000
- .............................................
- Wyższa Szkoła Turystyki
- praca magisterska
- Liceum Ogólnokształcące
- Kurs „ Komputer i Sekretariat”
zorganizowany
przez
Stowarzyszenie
Stenografów
Maszynistek i Sekretarek
Doświadczenie zawodowe:
- praktyki zawodowe (1 miesiąc)
- kurs
przygotowujący
do
-
zawodu pracownika biurowego
i sekretarki (3 miesiące)
końcowa ocena z przedmiotu
zawodowego Obsługa Ruchu
Turystycznego (ORT)- bardzo
dobra
Kwalifikacje:
-
dyspozycyjność
komunikatywność
obsługa komputera
obsługa urządzeń biurowych
sumienność
kreatywność
dokładność
-
dobry angielski
średni niemiecki
podstawy włoskiego
turystyka, literatura
Języki obce:
Zainteresowania:
Referencje:
- ocena przebiegu praktyk
zawodowych w biurze podróży
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
23
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
CV – jęz. angielski
( your full name)
(your correspondence address)
(contact numbers; e-mail address)
(date)
(recruiter’s full name)
(recruiter’s designation)
(recruiter’s address)
Dear Mr./Ms./Mrs./Miss/Dr./Professor,
As I indicated in our telephone conversation yesterday, I would like to apply for the
senior project executive position you advertised in the March 12 th edition of
Classified’s Journal. With my undergraduate research background and work
experience, I believe I could make a valuable contribution to Bank International
Corporation in this position.
In December, I will receive a BSc in Business & Finance, with a minor in Sociology
from the National University. As part of the requirements for this degree, I am
involved in a marketing research project that has given me experience interviewing
and surveying research subjects, and assisting with the analysis of the data
collected.
In addition to my part-time academic pursuits, my work experience includes working
full-time as a marketing supervisor for BL Bookstore. I have been exposed to and
participated in most aspects of managing a business, including advertising and
marketing. I also produced monthly sales reports and assisted with the development
of ideas for special promotional events.
I believe that the combination of my business experience and training is well suited to
the position you described. I have enclosed a copy of my resume with additional
information about my qualifications. Thank you for your consideration. I look forward
to receiving your reply.
Yours sincerely,
Your full name
Enclosed
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
24
CV – jęz. angielski
( your full name)
(your correspondence address)
(contact numbers; e-mail address)
(date)
(recruiter’s full name)
(recruiter’s designation)
(recruiter’s address)
Dear Mr./Ms./Mrs./Dr./Professor,
I read in the classifieds section of Recruitment News your need for a Business
Development Manager. I am very interested in a position with ABC marketing Ltd.,
and believe that my education and employmentbackground are appropriate for the
position.
While working towards my Master’s degree, I was employed as a Sales & Marketing
Manager with a growing consmer products company. I increased my sales volume
and profit margin appreciably while at Diary Products. Ltd., and I hope to couple that
success with the challenges and rewards your organisation may offer.
I have a strong academic background in marketing and brand building, and Im sure I
could apply this combination of knowledge and experience to your business.
Enclosed is a copy of my resume, which fully detailes my qualifications for the
position. I look forward to talking with you regarding opportunities with ABC
Marketing. I will be in touch with you in the next week to answer any questions you
may have.
Thank you for your consideration.
Yours truly,
Your full mane
Enclosed
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
25
List motywacyjny
STRUKTURA LISTU MOTYWACYJNEGO






data i miejsce powstania listu motywacyjnego, umieszczone w prawym
górnym rogu
imię i nazwisko adresata, jego adres kontaktowy (niekoniecznie miejsce
zameldowania, jeśli tam jesteśmy nieuchwytni), numer (lub numery
telefonu), e-mail, umieszczone ciut poniżej daty i miejsca, ale po lewej
stronie
dokładny adres firmy, do której aplikujemy, najlepiej wraz z imieniem,
nazwiskiem oraz stanowiskiem osoby, która jest odpowiedzialna za
rekrutację, umieszczony poniżej naszych danych kontaktowych, lecz po
prawej stronie
zwrot grzecznościowy ( np. "Szanowni Państwo")
Wstęp
W tym miejscu informujemy adresata skąd dowiedzieliśmy się o ofercie
pracy, dlaczego jesteśmy zainteresowani pracą na tym akurat stanowisku,
podajemy nazwę i numer referencyjny stanowiska. Ponadto możemy Podać
tu zdanie, które zasygnalizuje, dlaczego zdecydowaliśmy się wysłać
aplikację (np. "Uważam, że zarówno moje wykształcenie, jak i
doświadczenie zawodowe oraz predyspozycje osobowe czynią mnie
atrakcyjnym kandydatem na wymienione stanowisko").
Rozwinięcie
Tu wyjaśniamy dokładniej, dlaczego naszym zdaniem jesteśmy właściwym
kandydatem na to stanowisko. Opisujemy kwalifikacje, umiejętności,
zdolności i doświadczenia, potwierdzające nasze przekonanie o wysokiej
przydatności zawodowej, ale (uwaga!!!) bezpośrednio związane z pracą, o
jaką się staramy . Jeśli nie mamy jeszcze dużego doświadczenia
zawodowego powinniśmy trochę rozpisać się na temat wykształcenia
(ewentualnych praktyk, prac dorywczych), jeśli jest ono adekwatne do
stanowiska, które nas interesuje (np. "Jako absolwent kierunku
zarządzanie i marketing poznałem tajniki promocji produktów, zagadnienia
związane ze sprzedażą oraz kontaktami z klientem, co ułatwi mi wdrożenie
się w obowiązki przedstawiciela handlowego"). Osoby o dużym
doświadczeniu powinny opisać przede wszystkim najważniejsze osiągnięcia
zawodowe i te związane z pracą, o którą się starają. Pamiętajcie o tym, by
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
26
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’

wszystkie podawane informacje przekładać na tzw. język korzyści,
czyli wskazujący na plusy zatrudnienia akurat Was. W tej części listu
możecie dołączyć także informacje o ewentualnej możliwości zmiany
stanowiska, miejsca zamieszkania czy chęci dokształcania się.
Zakończenie
W tym miejscu wyrażamy chęć osobistego spotkania z pracodawcą i
nadmieniamy, w jaki sposób może się z nami skontaktować. Kończymy list
standardowym zwrotem grzecznościowym (np. "z poważaniem") i koniecznie
podpisujemy się odręcznie nad lub pod wydrukowanym imieniem i
nazwiskiem.
A oto rady dla osób sporządzających list motywacyjny
1. Dowiedz się, do kogo spłynie Twój list motywacyjny
2. Zmieść list motywacyjny na 1 stronie formatu A4
3. Umieść w liście motywacyjnym nie tylko nazwę interesującego Cię
stanowiska, ale i jego numer referencyjny, (jeśli został podany)
4. Nie podawaj formułek charakterystycznych dla początków podań, np.
"Dotyczy: zatrudnienia na stanowisku"
5. Nie powtarzaj CV - oczywiście oprzyj się na informacjach w nim
zawartych, ale nie kopiuj jego fragmentów.
6. Pisz przejrzyście, konkretnie i zwięźle
7. Bądź konsekwentny i logiczny
8. Pisz poprawnie
9. Nie bądź roszczeniowy - zamiast pisać "Zwracam się z prośbą o
zatrudnienie mnie na stanowisku XXX" napisz "Przedstawiam Państwu
swoją kandydaturę na stanowisko XXX'
10. Nie używaj skrótów, sloganów i żargonu zawodowego - nie dla wszystkich
musi to być zrozumiałe
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
27
Imię i nazwisko
data
Adres zamieszkania
Kod pocztowy i miejscowość
Telefon kontaktowy
Miejscowość
i
Adresat listu (imię i nazwisko
osoby do której kierujemy list
lub nazwa działu firmy
Adres firmy
List motywacyjny
Szanowni Państwo!,( Szanowna Pani!, Szanowny Panie!)
!. ZDANIA WPROWADZAJĄCE- należy ustalić cel listu i źródło pochodzenia informacji o
możliwości zatrudnienia.
2. KILKA ZDAŃ W POSTACI AKAPITÓW- mają dotyczyć: zainteresowania tą właśnie
ofertą i firmą, planów zawodowych, potwierdzania swoich umiejętności i zalet, oczekiwań
wobec przyszłego pracodawcy.
1. ZAKOŃCZENIE- śmiałe potwierdzenie swoich umiejętności i prośba o zaproszenie
na rozmowę kwalifikacyjną
Zwrot Grzecznościowy
własnoręczny podpis
Imię i nazwisko (pismo komputerowe)
Spis Załączników
- CV
- ksero świadectwa lub dyplomu
ukończenia uczelni
- ksera świadectwa ukończonych kursów
- zdjęcie
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
28
...................................
..................................
00- 000 .....................
tel. 000- 00- 00
.............................................
DZIAŁ PERSONALNY
List motywacyjny
Szanowni Państwo!
Uprzejmie proszę o przyjęcie mnie do pracy w Państwa biurze podróży. O wolnym
wakacie dowiedziałam się z ogłoszenia prasowego z dnia 23 02 2000 r.
Praca ta odpowiada mi i mam odpowiednie kwalifikacje w tym kierunku. Jestem
absolwentką Wyższej Szkoły Turystyki, które ukończyłam z wynikiem bardzo dobrym
obroną pracy dyplomowej pt.: ”Polska- atrakcyjność oferty pobytowej”. Głównym celem
mojej pracy dyplomowej była analiza porównawcza Polski z innymi krajami Europy pod
względem atrakcyjności turystycznej mając na uwadze przeciętnego turystę. Przeszłam
również miesięczną praktykę w biurze podróży którą oceniono celująco. Moim głównym
zadaniem podczas odbywania praktyk była bezpośrednia i telefoniczna obsługa klienta
polegająca na fachowym udzielaniu im informacji i doradztwie.. Umiem posługiwać się
komputerem, znam system operacyjny Windows 95 i 98 (Word, Excel), szybko i
dziesięciopalcowo piszę na komputerze. Mam ukończony kurs „Komputer i sekretariat” ,
znam obsługę urządzeń biurowych, znam dobrze język angielski językiem niemieckim
posługuję się w stopniu średnim oraz posiadam podstawową znajomość języka włoskiego.
Jestem osobą dyspozycyjną, kreatywną, łatwo nawiązującą kontakt z ludźmi, a przy tym
kulturalną, przyjazną i chętnie pomagającą innym. Cechy te niezbędne są do wykonywania
tego zawodu
Chciałabym podjąć pracę w Waszym biurze podróży, ponieważ cieszy się ono
ogromnym powodzeniem nie tylko wśród przeciętnych podróżujących, ale również wśród
pracowników resortu. Szczególnie ostatnio dużo się słyszy o osiągnięciach Państwa firmy w
kraju i na świecie. Myślę, że w takiej właśnie firmie będę mogła się zrealizować i zdobywać
doświadczenie pod okiem takich fachowców jak Państwo.
Jeśli będą Państwo zainteresowani moją ofertą, uprzejmie proszę o kontakt w celu
ustalenia terminu rozmowy kwalifikacyjnej.
Z poważaniem
.................................
Załączniki
- CV
- Zdjęcie
- Ksero ukończenia uczelni
- Ksero ukończenia kursu
- Referencje – na życzenie
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
29
Anna Kowalska
81-473 Gdynia
ul. Nowickiego 7
tel. 058 987 65 41
tel.kom. 0604 123 456
Gdynia, dnia 28 października 1999 r.
HIT Centrala Polska Sp. z o.o.
01-460 Warszawa
ul. Górczewska 212/226
Szanowni Państwo!
Przeglądałam Gazetę Wyborczą z dnia 25/10/1999 i natrafiłam na informacje o
prowadzeniu przez Państwa firmę rekrutacji na stanowisko doradcy fachowego w branży
ryby. Jestem bardzo zainteresowana tą propozycją.
Moja cała kariera zawodowa była ściśle związana z branżą rybną i mam w tej
dziedzinie liczne osiągnięcia. Otwierałam dwa zakłady produkcyjne tworząc od podstaw
produkcję i planując wdrożenie nowych wyrobów na rynek. Nadzorowałam pracę całego
zakładu produkcyjnego, podlegały mi wszystkie komórki związane z działalnością
produkcyjną przedsiębiorstwa. Tworzyłam normy jakościowe dla produkcji konserw
obowiązujące do chwili obecnej. Kontakt z dostawcami, negocjacje oraz ocena jakościowa
surowca należała do moich zadań na każdym stanowisku związanym z produkcją. Od ponad
roku pracuję jako konsultant handlowy w firmie CHEMIA Sp. z o.o. sprzedającej
profesjonalne środki czystości, między innymi dla przemysłu spożywczego. Nie straciłam
kontaktu z branżą rybną, ponieważ duże zakłady produkcyjne, przetwórcze i dostawcy
surowca należą do grona moich obecnych klientów. Praca ta nauczyła mnie metod aktywnej
sprzedaży i współpracy z klientem. Doświadczenia te mogą okazać się niezwykle przydatne
na oferowanym stanowisku podczas współtworzenia strategii sprzedaży i negocjacjach z
dostawcami.
Jestem przekonana, że moje doświadczenie i kwalifikacje będą dla Państwa bardzo
przydatne. Wszystkie informacje zawarte w życiorysie chętnie uzupełnię podczas rozmowy.
Oczekuję na kontakt z Państwa strony.
Z poważaniem
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
30
Anna Kowalska
ROZMOWA KWALIFIKACYJNA
Rozmowa kwalifikacyjna ma na celu bezpośredni kontakt pracodawcy z
potencjalnym pracownikiem. Ma ona także na celu potwierdzenie i rozszerzenie
informacji zawartych w dokumentach aplikacyjnych, tzn.:
 czy Twoje kwalifikacje nadają się do oferowanej pracy
 czy Twoje doświadczenie zawodowe jest odpowiednie do danej pracy i tak
dobre jak to
sugeruje Twoje CV czyli czy posiadasz doświadczenie umożliwiające
osiągnięcie sukcesu
na tym stanowisku ?
 jakie są Twoje umiejętności interpersonalne ?
 na jakim stanowisku byłbyś odpowiednim pracownikiem ?
 w jakim stopniu potrafisz komunikować się z innymi?·
Aby dobrze przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej pamiętaj!



zbierz jak najwięcej informacji o firmie, w której starasz się o pracę –
najlepiej z jak największej ilości źródeł
zorientuj się na czym będzie polegać oferowana praca, tak aby być
maksymalnie przygotowanym do rozmowy
pamiętajmy o zabraniu wszystkich świadectw, zaświadczeń, certyfikatów,
które mogłyby zobrazować nasze kwalifikacje i umiejętności
Jak zachowywać się w trakcie rozmowy?






bądź nastawiony pozytywnie, sprawiaj wrażenie osoby odprężonej i
pogodnej
bądź pewny siebie, ale nie przesadzaj
utrzymuj kontakt wzrokowy ze swoim rozmówcą (potencjalnym
pracodawcą)
bądź zwięzły i konkretny w tym, co mówisz
pamiętaj, żeby się nie zagalopować – zastanów się nad tym, co mówisz
podziękuj za poświęcony Ci przez potencjalnego pracodawcę czas
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
31
Przykładowe pytania, których możemy się spodziewać w trakcie
rozmowy kwalifikacyjnej:
 Jakie ma Pan doświadczenie zawodowe?
 Proszę określić związki wykonywanej przez Pana pracy z głównymi
zadaniami pańskiego
działu i firmy.
 Co w pańskiej pracy jest, Pana zdaniem, najistotniejsze?
 Czy gotów jest Pan pojechać wszędzie tam, gdzie firma Pana wyśle?
 Co się Panu podobało, a co nie podobało w ostatnim miejscu pracy?
 Które z dotychczasowych miejsc pracy najmniej Panu odpowiadało?
 Czego nauczył się Pan w poprzednich miejscach pracy?
 Jak Pan ocenia dotychczasowy rozwój swojej kariery?
 Jak długo chciałby Pan u nas pracować?
 Jakie ma Pan kwalifikacje?
 Jakie są największe Pańskie osiągnięcia?
 W jaki sposób planuje Pan poważniejsze zadania i przygotowuje się do ich
realizacji?
 Proszę opowiedzieć jak wygląda historia pańskich awansów.
 Czy potrafi Pan pracować pod presją czasu?
 Co jest pańską najmocniejszą stroną?
 Jakie cechy najbardziej Pana wyróżniają?
 Co Pana w tej pracy najbardziej interesuje?
 Czego Pan poszukuje w następnej pracy?
 Dlaczego powinienem Pana zatrudnić?
 Czy możemy sprawdzić pańskie referencje?
 Jaką książkę Pan ostatnio czytał (jaki film oglądał) i jakie zrobiła na Panu
wrażenie?
 Jak radzi sobie Pan z napięciem?
 Od jak dawna Pan szuka pracy?
 Czy był Pan kiedykolwiek zwolniony z pracy?
 Dlaczego Pana zwolniono?
 Na co przeznaczał Pan najwięcej czasu w poprzedniej pracy i dlaczego?
 Jak przyjmuje Pan polecenia?
 Jak przyjmuje Pan krytykę?
 Czy chciałby Pan wykonywać pracę swojego przełożonego?
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
32































 Proszę opowiedzieć coś o sobie.
Proszę ocenić siebie na skali od jednego do dziesięciu.
Czym najbardziej się Pan przejmuje?
Jaka była najtrudniejsza sytuacja, z którą się Pan zetknął?
Jakie rzeczy Pana niepokoją?
Czego Pan najbardziej nie lubi?
W czym wykazał się Pan własną inicjatywą?
Jakie cechy osobowości są niezbędne do osiągnięcia sukcesu w Pańskiej
dziedzinie?
Woli Pan pracować samodzielnie czy w zespole?
Jaką rolę zwykle pełnił Pan w zespole?
Czy uważa Pan, że jest naturalnym liderem czy raczej podwładnym?
Z jakimi ludźmi lubi Pan pracować?
Kiedy spodziewa się Pan awansu?
Proszę zdefiniować pojęcie współpraca.
Jakie ma Pan kłopoty we współpracy z ludźmi różniącymi się od Pana
wykształceniem i zainteresowaniami?
Proszę podać przykład jakiejś metody pracy, którą Pan stosuje. Co Pan o
niej sądzi?
Co jest Pańską największą słabością?
Jakie decyzje jest najtrudniej Panu podejmować?
Jakie umiejętności zawodowe chce Pan obecnie doskonalić?
Czy, kiedy trzeba, gotów jest Pan podjąć ryzyko?
Jak zdefiniowałby Pan swój zawód?
Co Pana najmniej interesuje w tej pracy?
Jakie sprawy utrudniają Panu wykonywanie pracy i jak Pan sobie z nimi
radzi?
Co w tej pracy wydaje się Panu trudne? Dlaczego tak Pan uważa?
Czy ma Pan dzieci? Jeśli tak to, w jakim wieku?
Czy może Pan w jakiś sposób udokumentować znajomość języków obcych?
Czy w tej chwili doskonali Pan znajomość jakiegoś języka obcego?
Czego oczekuje Pan po zmianie pracy?
Czego chciałby Pan się jeszcze nauczyć?
Proszę wskazać swoje doświadczenia zawodowe, które wiążą się
bezpośrednio ze stanowiskiem, o które się Pan ubiega.
Które z realizowanych przez Pana zadań bezpośrednio odpowiadają
przyszłym obowiązkom u nas?
Dlaczego zainteresował się Pan naszą ofertą/firmą?
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
33
Pytania dla studentów i absolwentów
 Jak zdobywał Pan pracę w okresie wakacyjnym?
 Jakie ma Pan plany zawodowe na przyszłość?
 Gdzie Pan studiował i dlaczego wybrał Pan właśnie tą uczelnię?
 Czy mając możliwość ponownego rozpoczęcia studiów wybrałby Pan ten sam
kierunek?
 Które przedmioty w trakcie nauki w szkole wyższej Pana szczególnie
interesowały i dlaczego?
 Który ze zdawanych egzaminów był dla Pana najtrudniejszy?
 Których przedmiotów Pan nie lubił na studiach i dlaczego?
 Jak opłacał Pan studia i swoje utrzymanie w tym okresie?
 Gdzie odbywał Pan praktyki w czasie studiów? W jakiej firmie, dziale, jak
długo one trwały?
 Jaki wybrał Pan temat pracy magisterskiej i dlaczego?
 Czy w trakcie studiów brał Pan udział w pracach koła naukowego lub jakiejś
organizacji studenckiej?
 Czy zamierza Pan uzupełniać wykształcenie? W jakiej formie?
 Usiłowaliśmy wcześniej zatrudniać ludzi z Pańskiej uczelni, ale nie radzili
sobie. Czym się Pan od nich różni?
 Co z tego, czego nauczył się Pan na studiach, przyda się Panu w pracy?
 Czy lubi Pan rutynowe działania/stałe godziny pracy?
 Jakim stanowiskiem jest Pan zainteresowany?
 Czy ma Pan kwalifikacje, które umożliwią Panu odnoszenie sukcesów w tej
dziedzinie?
 Dlaczego uważa Pan, że spodoba się Panu ten rodzaj pracy?
 Co Pan wie o naszej firmie?
 Co, Pana zdaniem, jest warunkiem awansu w dobrej firmie?
 Czy uważa Pan, że pierwsi pracodawcy powinni brać pod uwagę oceny ze
studiów
 podczas przyjmowania absolwenta do pracy?
 Czy to jest pierwsza Pana rozmowa kwalifikacyjna?
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
34
FORMALNE ASPEKTY PODJĘCIA
PRACY
Rodzaje umów o pracę
Umowa na okres próbny
Umowa na okres próbny może poprzedzać każdą z umów o pracę, a więc w
zakresie zawierania umów na okres próbny istnieje dobrowolność stron stosunku
pracy. W praktyce jednak umowy te są stosowane bardzo często.
Umowa na okres próbny różni się od innych umów terminowych celem, jakiemu
służy. Jest to w szczególności sprawdzenie przez pracodawcę przydatności
pracownika do pracy w zakładzie oraz poznanie przez pracownika warunków pracy
w zatrudniającej go jednostce, czyli wzajemne poznanie się stron stosunku pracy.
Racjonalne zatrudnienie pracowników ma, bowiem istotne znaczenie z punktu
widzenia zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Chodzi o to, żeby z jednej strony
pracodawca mógł poznać uzdolnienia i kwalifikacje pracownika w zakresie
przydatności do wykonywania określonej pracy, z drugiej zaś, aby pracownik miał
możliwość poznania pracy, której wykonywania się podjął.
Okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy. Zakazane jest zawieranie
omawianych umów na okres dłuższy, jak również ich ponawianie. Okres próbny
może natomiast trwać krócej. Postanowienia umowne ustalające dłuższy okres
próbny są nieważne. Tak, więc, jeżeli pracodawca zawarł z pracownikiem umowę
na okres próbny, który trwa 4 miesiące, domniemywa się, że po upływie 3
miesięcy, (jeżeli pracownik nieprzerwanie świadczył pracę) została zawarta
umowa na czas nieokreślony.
Okres próbny rozpoczyna się w terminie wskazanym w umowie jako dzień
rozpoczęcia pracy, a jeżeli tego terminu nie określono - w dniu zawarcia umowy.
Umowa na okres próbny zostaje rozwiązana z upływem tego okresu, jeżeli nie
uległa wcześniej wypowiedzeniu, rozwiązaniu bez wypowiedzenia, rozwiązaniu na
mocy porozumienia stron bądź wygaśnięciu.
Jeżeli strony zamierzają kontynuować zatrudnienie, to powinny zawrzeć nową
umowę o pracę, jedną z trzech pozostałych.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
35
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
Umowa na czas określony
Umowa na czas określony i umowa na czas wykonania określonej pracy są
umowami terminowymi, a różnią się od siebie w zasadzie tylko sposobem
określenia terminu wygaśnięcia tych umów.
Termin końcowy umowy o pracę na czas określony najczęściej jest oznaczony
bezpośrednio poprzez wskazanie konkretnej daty. Może być również oznaczony
pośrednio poprzez wskazanie okoliczności, których nadejście w przyszłości
strony przewidują (w przypadku artystów teatralnych może to być zakończenie
"wystawiania" sztuki w teatrze).
Swoboda zawierania umów na czas określony podlega pewnym ograniczeniom. Od
2 czerwca 1996 roku obowiązuje zasada limitowania liczby kolejno po sobie
następujących umów na czas określony, zawieranych przez tego samego
pracodawcę z tym samym pracownikiem. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy
"zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w
skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli
poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na
następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej
a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca".
Nowelizacja przepisów w tym zakresie miała na celu ochronę uprawnień
pracowniczych. Do tego czasu pracodawcy w zasadzie bezkarnie zawierali z
pracownikami umowy na czas określony, mimo iż z okoliczności towarzyszących
jej zawarciu wynikało, że wybór tego rodzaju umowy zmierzał do obejścia
przepisów o wypowiadaniu umów na czas nieokreślony. Zastępowanie umowy na
czas nieokreślony umowami na czas określony utrzymywało również pracownika w
niepewności, co do stałości jego zatrudnienia.
Kodeks nie przewiduje wyraźnych ograniczeń, co do długości trwania umowy na
czas określony. Jednak zawarcie umowy na bardzo długi okres (np. na 10-15 lat)
może być oceniane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Postanowienia umowne, określające taką umowę jako umowę na czas określony, są
nieważne.
Umowa na czas wykonania określonej pracy
Umowa na czas wykonania określonej pracy jest odmianą terminowej umowy o
pracę.
Zawiera się ją w celu świadczenia przez pracownika pracy wchodzącej w zakres
oznaczonego i z góry ograniczonego w czasie zadania. Może to być opracowanie i
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
36
realizacja projektu, sporządzenie bilansu itp. Dzień zakończenia stosunku
pracy jest uzależniony w tej umowie od przyszłego zdarzenia w postaci
zakończenia określonego zadania.
Omawiane umowy zawierane są przez strony wówczas, gdy ścisłe oznaczenie
czasu trwania umowy nie jest możliwe.
Umowa na czas wykonania określonej pracy dochodzi do skutku, gdy strony
zgodnie określą rodzaj pracy, którą pracownik będzie świadczył, i postanowią, że
zawierają umowę na czas wykonania tej pracy.
Umowy na czas wykonania określonej pracy są unormowane w kodeksie podobnie
do umów na czas określony. Nie można ich jednak wypowiedzieć. Umowy takie
kończą się w zasadzie z dniem całkowitego ukończenia pracy. Podobnie jak umowy
na czas określony mogą jednak ulec wcześniejszemu rozwiązaniu bez
wypowiedzenia bądź wygaśnięciu na zasadach ogólnych.
Umowa na czas nieokreślony
Umowa na czas nieokreślony jest umową bezterminową, w ramach, której strony
nie oznaczają terminu końcowego jej trwania.
Jest ona najkorzystniejsza dla pracownika, gdyż stwarza najdalej idącą
ochronę trwałości stosunku pracy.
Umowa zawarta na czas nieokreślony może być przez pracodawcę rozwiązana w
drodze wypowiedzenia tylko z uzasadnionych powodów, a jeżeli pracownik jest
reprezentowany przez związek zawodowy, po uprzedniej konsultacji z tym
związkiem.
Umowa o pracę nakładczą - jest jedną z form zatrudniania, z jaka możesz
się spotkać, poszukując pracy. Daje Ci ona prawie takie same prawa, jakie ma
pracownik.
I tak przysługuje Ci:





wynagrodzenie nie niższe niż 50 % najniższej płacy w gospodarce
narodowej,
urlop wypoczynkowy,
świadczenia z ubezpieczenia społecznego,
świadectwo pracy,
ochronę chałupniczek w ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego przed
wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
37
Dzięki ostatnim zmianom w razie konieczności rozwiązania umów, z co najmniej 10
% chałupników z powodu likwidacji, upadłości lub zaniechania czy ograniczenia
pracy nakładczej u danego pracodawcy, chałupnikom przysługuje odprawa
pieniężna, a o redukcji zatrudnienia należy zawiadomić urząd pracy. Uprawnienia
te określa Rozporządzenie Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r., ostatnio
znowelizowane 28 maja 1996 r.
Umowa zlecenia
Osoba pracująca w oparciu o taka umowę nie jest podporządkowana
zleceniodawcy tak jak pracownik pracodawcy, ale z drugiej strony nie korzysta z
niektórych uprawnień pracowniczych. Nie ma na przykład prawa do urlopu
wypoczynkowego, macierzyńskiego ani wychowawczego. Nie ma także prawa do
zasiłku opiekuńczego. Od 1995r. osoby wykonujące zlecenie, jeżeli umowa
zlecenia była zawarta, na co najmniej 15 dni, zostały objęte ubezpieczeniem
społecznym bardzo podobnym do ubezpieczenia pracowników. Dzięki temu mają
prawo do:





bezpłatnego leczenia
zasiłku chorobowego (po 30 dniach nieprzerwanej choroby),
macierzyńskiego i porodowego
emerytury, renty i renty rodzinnej
świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
zasiłku pogrzebowego.
Składkę na ubezpieczenie opłaca w połowie zleceniodawca, w połowie osoba
wykonująca zlecenie. Składkę na Fundusz Pracy płaci w całości zleceniodawca.
Powinnaś jednak wiedzieć, że pracodawcy, którzy zatrudniają Cię na umowę
zlecenia najczęściej chcą uniknąć płacenia ZUS-u i starają się tak formułować
umowy, aby nie być objętym obowiązkiem płacenia za Ciebie ubezpieczenia. Jeśli
masz wątpliwości czy Twój pracodawca opłaca za Ciebie ZUS możesz to
sprawdzić. Jeśli zatrudnia on poniżej 20 pracowników powinnaś w każdym
miesiącu podpisywać się na deklaracji ZUS.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
38
Umowa o dzieło
Charakteryzuje się tym, że wykonujący ją odpowiada za rezultat swojego
działania, a nie za to czy starannie pracuje i tylko za rezultat jest wynagradzany.
W razie zawarcia takiej umowy jej wykonawca nie jest objęty obowiązkowym
ubezpieczeniem społecznym, więc nie będą mu przysługiwać żadne świadczenia z
tego tytułu, np. prawo do emerytury. Nie ma również prawa do urlopu
wypoczynkowego, macierzyńskiego czy wychowawczego.
Pamiętaj, że nie jesteś już bezradna wobec pracodawcy, który nie chce zawrzeć
z tobą umowy o pracę i proponuje ci umowę cywilnoprawną! W związku z
nagminnym wykorzystywaniem przez pracodawców umów prawa cywilnego, a
przede wszystkim umowy zlecenia, zamiast korzystniejszej dla pracowników
umowy o pracę, w nowym kodeksie pracy obowiązującym od 2 czerwca 1996 r.
przewidziano, że sąd pracy może ustalić, iż w danym przypadku mamy do
czynienia z umową o pracę a nie umową cywilnoprawną, taką jak np. zlecenie lub
umowa o dzieło. Sąd podejmie takie ustalenie, jeżeli występuje podporządkowanie
osoby wykonującej pracę pracodawcy ( art.22 §1). Sąd może to zrobić np. na
wniosek tej osoby lub inspektora pracy. Pracodawca musi wówczas wypłacić
wszystkie zaległe świadczenia należne takiej osobie i traktować ją odtąd jak
pracownika.
Prawa i obowiązki pracownika
Poniżej prezentujemy konkretne zapisy Kodeksu Pracy, które najlepiej
zobrazują, jakie prawa przysługują nam jako pracownikom oraz jakie obowiązki
nakłada na nas stosunek pracy.
Art. 210.
§ 1. W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i
higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia
pracownika albo, gdy wykonywana przez niego praca grozi takim
niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od
wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
39
którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia,
zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca
zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo
do wynagrodzenia.
§ 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego,
powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności
psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia
bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem
pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.
§ 6. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem zdrowia i
opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac wymagających
szczególnej sprawności psychofizycznej.
Art. 211.
Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest
podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest
obowiązany:
1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu
i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom
sprawdzającym,
2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i
wskazówek przełożonych,
3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i
ład w miejscu pracy,
4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków
ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich
przeznaczeniem,
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
40
5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym
zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy
wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec
współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o
grożącym im niebezpieczeństwie,
7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków
dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 212.
Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:
1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy,
2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie
z przeznaczeniem,
3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie
pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi
chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia
technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie
zgodnie z przeznaczeniem,
5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad
pracownikami.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
41
ROZPOCZĘCIE WŁASNEJ
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Zalety prowadzenia własnej firmy to przede wszystkim:






Satysfakcja z tworzenia nowych rzeczy i poczucie, że udało nam się
zrealizować podjęty cel.
Poprawa sytuacji finansowej - choć nie zawsze widoczne jest to na
początku działalności oraz często bywa zależne od koniunktury na rynku
czy od ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju, gdzie prowadzimy
działalność. Brak efektów finansowych jest często zauważalny w sytuacji,
gdy otwieramy firmę, w którą należy na początku sporo zainwestować.
Jest to odczuwalne tym bardziej w sytuacji, gdy przed założeniem
działalności gospodarczej osoba ta była bezrobotna. Jednak należy
pamiętać, że istnieje wiele organizacji wspierających przedsiębiorczość.
Nie jesteś sam!
Pewność zatrudnienia - dopóki firma będzie istniała, to nikt nas z niej nie
wyrzuci, nie rozwiąże z nami umowy o pracę itp.
Niejednokrotnie osoby, które otworzyły własną działalność, stwierdzają, że
rezygnacja z etatu była dla nich opłacalna finansowo. Wiąże się to z
ponoszeniem kosztów, które można odpisać od podatku. Te wydatki jednak
muszą być ściśle związane z prowadzoną działalnością.
Duża niezależność i elastyczność w wyborze sposobu wykonywania
określonych i wymaganych przez charakter pracy działań.
Większa satysfakcja niż wówczas, gdy pracuje się dla kogoś niż dla siebie.
Wady prowadzenia własnej firmy to przede wszystkim:



Nieustanny brak poczucia bezpieczeństwa na rynku. Chyba, że osiągnie się
pozycję potentata w swej dziedzinie.
Nieustanne zabiegi o utrzymanie odpowiedniego poziomu sprzedaży usług
lub produktów, z czym wiążą się kolejne inwestycje, badania rynku itp.
Podjęcie ryzyka niepowodzenia przedsięwzięcia.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
42
Tzw. "nadgodziny". Ty decydujesz, w jaki sposób zaplanujesz
dzień, choć często będziesz musiał poświęcić więcej niż 8 godzin na pracę.
Konieczność prowadzenia dodatkowej dokumentacji podatkowej, ZUS i
borykania się z biurokracją, w jej pejoratywnym znaczeniu.
Od prowadzących samodzielną działalność gospodarczą wymaga się
bezwzględnego dostosowania się do przepisów kodeksu pracy, zasad
higieny pracy i bezpieczeństwa. Wszelkie te przepisy są niestety często
zmieniane i należy monitorować te zmiany.
Podjęcie odpowiedzialności finansowej i prawnej, zarówno za siebie, jak i
za pracowników.
Ponoszenie konsekwencji prawnych.





Każdy przedsiębiorca ma do wyboru kilka form swej działalności:



przedsiębiorstwa jednoosobowe;
przedsiębiorstwa - spółki;
przedsiębiorstwa - spółdzielnie.
Indywidualna działalność gospodarcza
Mówiąc działalności gospodarczej w postaci przedsiębiorstwa jednoosobowego
mamy na myśli przedsiębiorstwo jednego właściciela będącego osobą fizyczną niezależnie od liczby pracowników, których w nim zatrudnia. Podstawę prawną
tworzenia i funkcjonowania przedsiębiorstw jednoosobowych w Polsce stanowi
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy Kodeksu cywilnego
(poza częścią dotyczącą spółek).
To taki typ prowadzenia firmy, który w największym stopniu umożliwia Ci
samodzielne działanie i zarządzanie. Jest on dobry dla osób, które nie lubią się
podporządkowywać innym, są skuteczne i sprawcze w działaniu i mają własne
pomysły i zasoby finansowe potrzebne do prowadzenia firmy.
Dodatkowymi plusami tej aktywności są:




jasny podział praw i obowiązków, który sam sobie ustalasz;
łatwość wprowadzania zmian związanych np. z profilem działalności;
niewysokie koszta rejestracji i prowadzenia firmy ( brak konieczności
płacenia podatku od czynności cywilno-prawnych w przypadku zawiązania
spółki);
prostota rozliczeń księgowo-finansowych ( prowadzenie podatkowej księgi
przychodów i rozchodów, korzystanie z zryczałtowanych form
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
43
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’

opodatkowania lub "odliczanie od podatku" wielu wydatków
związanych z prowadzeniem działalności);
łatwość dokonywania zmian w kapitale firmy.
Utworzenie przedsiębiorstwa jednoosobowego nie wiąże się ze spełnieniem
jakichkolwiek wymagań kapitałowych (minimalna wielkość kapitału) i w sensie
prawnym - poza nielicznymi dziedzinami wymagającymi uzyskania koncesji wystarcza zgłoszenie faktu utworzenia przedsiębiorstwa do tzw. ewidencji
działalności gospodarczej.
Oprócz wielu niewątpliwych zalet posiadana indywidualnej działalności
gospodarczej musisz być także przygotowany na zmaganie się z trudnościami
niekiedy to, co bywa plusem w pewnych okolicznościach może okazać się minusem.
Licz się z pełną odpowiedzialnością, jaka będziesz musiał ponieść. W przypadku
strat czy też bankructwa długi firmy będziesz musiał spłacać z własnej kieszeni.
Kolejne wady to:



uzależnienie całego rozwoju firmy od jednej osoby (co dwie głowy to nie
jedna);
brak pracownik powoduje, że szef musi być stale obecny, co jest czasami
niewykonalne (praca po godzinach, brak urlopu);
niemożność zbudowania dużej organizacji.
Przedsiębiorstwo jednoosobowe jest prowadzone i reprezentowane przez
właściciela, tj. przedsiębiorcę, odpowiadającego w sposób wyłączny i bez
ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojej firmy zarówno majątkiem
przedsiębiorstwa, jak majątkiem osobistym. Pełnej osobistej odpowiedzialności
za działalność przedsiębiorstwa towarzyszy pełnia kompetencji decyzyjnych
przedsiębiorcy, jakkolwiek te ostatnie (i tylko one) mogą być delegowane (np. w
formie pełnomocnictwa).
Przedsiębiorstwa jednoosobowe tworzą z reguły najliczniejszą grupę firm,
działają głównie w takich dziedzinach, jak handel, usługi, rolnictwo czy drobna
produkcja i stanowią zarówno trwały element struktury gospodarki, jak też
(często) jedynie pierwszą formę działalności gospodarczej, podlegającą w
późniejszym okresie przekształceniom
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
44
Przedsiębiorstwa - spółki
Z ekonomicznego punktu widzenia spółka jest zrzeszeniem osób lub kapitału
celem prowadzenia działalności gospodarczej. W sensie prawnym jest to
natomiast umowa zawierana przez wspólników celem prowadzenia wspólnego
przedsiębiorstwa zarobkowego lub osiągnięcia w innej formie wspólnego celu
gospodarczego.
Najczęściej wyróżnia się poniższe kryteria podziału spółek:



podstawę ekonomiczną utworzenia;
zakres odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki;
źródło prawa regulujące powstanie i działalność spółki.
Kryteria te prowadzą do podziału ogółu przedsiębiorstw-spółek odpowiednio na
osobowe i kapitałowe oraz cywilne i handlowe.
Spółki osobowe to takie, które w zasadzie opierają swą działalność na osobistej
pracy wspólników w przedsiębiorstwie, przy czym wspólnicy wraz ze spółką
ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki. Wyróżnia się
wśród nich spółki:



cywilne,
jawne,
komandytowe.
W spółkach kapitałowych najczęściej nie ma więzi między działalnością spółki i
osobistą pracą wspólników, a ci ostatni nie odpowiadają za zobowiązania spółki
wobec wierzycieli. Podmiotem odpowiedzialności jest jedynie spółka
odpowiadająca za zobowiązania swoim (wydzielonym od majątku wspólników)
kapitałem. Spółkami kapitałowymi są:


spółka z ograniczoną odpowiedzialnością;
spółka akcyjna.
Spółki cywilne (inaczej spółki prawa cywilnego) są prawnie regulowane art. 860875 Kodeksu cywilnego. Regulację prawną spółek handlowych stanowi natomiast
Kodeks handlowy. Do tego typu spółek zalicza się spółki:


jawną,
komandytową,
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
45
z ograniczoną odpowiedzialnością,
akcyjną.


Spółki cywilne uwidaczniane są w ewidencji działalności gospodarczej, spółki
handlowe zaś - w rejestrze handlowym. Zarówno ewidencja działalności
gospodarczej, jak rejestr handlowy są jawne i stanowią podstawowe źródło
informacji o przedsiębiorstwie-spółce dostępne jej kontrahentom.
Spółka z ograniczona odpowiedzialnością
To taki rodzaj działalności, w którym prowadzący działalność ponoszą tylko
częściową odpowiedzialność za zobowiązania spółki do wartości ich udziałów. Ten
rodzaj działalności sprawdza się w przypadku uzyskania możliwości włożenia
znacznego kapitału i prowadzenia przedsiębiorstwa na większą skalę. Nie tylko
wspólnicy, ale już samo spółka jest podmiotem prawnym, dlatego nie tylko
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania a również mają wpływ na działalność
firmy. Kolejna zaletą jest nieograniczona możliwość prowadzenia różnych
przedsiębiorstw. Sporządzając umowę spółki powołuje się również jej zarząd,
który zajmuje się prowadzeniem księgowości i reprezentacją jej w sądzie i poza
nim. Zarząd kontroluje rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.
Jak każdy rodzaj działalności gospodarczej również ten posiada wady. Do
minusów posiadania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można zaliczyć:


odpowiedzialność zarządu;
prowadzenie skomplikowanej księgowości.
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna jak nazwa wskazuje to forma działalności gospodarczej, która
posiada akcjonariuszów, czyli osoby, które wykupują udziały firmy. Akcje są
papierami wartościowymi, które podlegają obrotowi na giełdzie. Będąc
udziałowcem spółki akcyjnej istnieje możliwość zaangażowania znacznego kapitału
i podwyższenia go w drodze emisji akcji. W ten sposób można prowadzić znaczne
przedsiębiorstwa. Spółka akcyjna jest osobowością prawną. Spółka taka podobnie
jak sp. z o. o. wymaga prowadzenia pełnej księgowości i jest podwójnie
opodatkowana, jeśli chodzi o dochody.
Spółka cywilna
Jak podaje umowa spółka cywilna to taki rodzaj działalności, w której wspólnicy
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
46
zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego
przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Założenie jej nie jest skomplikowaną sprawą i nie jest dość drogie. Do kolejnych
zalet tego rodzaju działalności należy zaliczyć:








proste procedury prowadzenia;
prostotę złączenia zasobów kilku osób i ich pomysłów;
w przypadku interesu rodzinnego taki rodzaj działalności gospodarczej
jest idealny, gdyż poszczególni członkowie mają do siebie zaufanie i
wnoszą coś, czego nie posiadają inne jednostki w rodzinie np. majątek czy
umiejętności;
zaangażowanie wszystkich wspólników;
możliwość z korzystania z prostych zryczałtowanych podatków;
podatek od czynności cywilno-prawnych, który z tytułu umowy spółki wynosi
1% od wartości wkładu;
niedrogie koszta wpisu do ewidencji;
będąc wspólnikiem spółki można prowadzić książkę przychodów i
rozchodów.
Do wad tego rodzaju działalności można zaliczyć fakt, że wspólnicy są osobiście
odpowiedzialni i muszą ręczyć całym swoim majątkiem, dlatego prowadzenie tego
rodzaju spółki wiąże się z podejmowaniem ogromnego ryzyka.
Minusami są także:


zaangażowanie wszystkich wspólników w sprawy spółki, choć niektórzy
sprawdzają się jedynie jako bierni dostarczyciele gotówki;
niemożliwość działania na większą skalę, czasami niekorzystne
opodatkowanie od osób fizycznych.
Co zrobić, aby założyć spółkę cywilną?
Należy spisać umowę w oparciu o Kodeks cywilny. Umowa taka powinna zawierać
imiona i nazwiska wspólników, miejsce i zakres działalności, obszar działania,
wysokość wnoszonych kapitałów, zakres odpowiedzialności wspólników,
uczestnictwo w zyskach i stratach spółki (zwykle uzależniony od procentowego
udziału wspólników), czas trwania spółki i sposób jej rozwiązania.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
47
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
Pamiętaj, że przy zawieraniu tego rodzaju spółki dobrze jest wnieść klauzulę
określającą dokładny Twój udział w zyskach i stratach.
Spółka jawna
Spółka jawna to taka spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu
przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, a nie jest spółką handlową.
Taka spółka nie jest osobą prawną, może ja, więc reprezentować każdy ze
wspólników a jej majątek jest własnością osobistą. Jest to jednak mało spotykany
rodzaj działalności gospodarczej ze względu na niewielkie korzyści. Taka forma
działalności nie wymaga powoływania rady nadzorczej i zarządu.
Spółka komandytowa
To najrzadziej spotykana działalność na rynku polskim. Jest to rodzaj spółki
jawnej różniącej się jedynie tym, że jeden ze wspólników odpowiada wobec
wierzycieli całym swoim majątkiem, i przynajmniej jeden musi mieć ograniczoną
odpowiedzialność. Spółka taka jak i spółka cywilna nie jest osobą prawną a forma
działalność spółki komandytowej pozwala na szybkie powiększenie aktywów spółki,
ponieważ ograniczona odpowiedzialność komandytariuszy nie wymaga
zaangażowania kapitałowego i jest dobrym sposobem inwestowania. Pozytywne
aspekty posiadania takiej spółki to:




silna ochrona prawna;
możliwość korzystania z prostych zryczałtowanych form opodatkowania;
możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa na większą skalę;
sala działalności jest nie ograniczona ilościowo.
Do wad można zaliczyć:



pełna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki;
koszty aktu notarialnego, wpisu do rejestru;
wymóg prowadzenia pełnej księgowości.
Ten rodzaj działalności jest najbardziej odpowiedni dla osób, które chcą
prowadzić firmę, ale nie mają kapitału, a ci, do których chcą się zwrócić po
gotówkę nie budzą aż takiego zaufania by dzielić się z nimi władzą.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
48
Spółka komandytowa-akcyjna
Główną różnicą między spółką komandytową a komandytowo-akcyjną jest fakt
nabywania kapitału przez emitowanie akcji. Poza tym wspólnicy pełnią rolę
akcjonariuszy więc nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Opisane w artykule formy działalności gospodarczej funkcjonują na rynku
polskim. Chcąc prowadzić własny biznes najlepiej jednak skonsultować się z
prawnikiem, bądź skorzystać z biura konsultacyjnego.
Przedsiębiorstwa-spółdzielnie
Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem o nieograniczonej liczbie członków,
zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, prowadzącym
działalność gospodarczą w celu zaspokojenia potrzeb swoich członków.
Spółdzielnie różnią się od spółek w dwóch kwestiach:


po pierwsze - zmienność składu osobowego, która powoduje płynność
funduszu udziałowego w przeciwieństwie do kapitału zakładowego czy
akcyjnego w spółkach kapitałowych;
po drugie - w przeciwieństwie do spółek, na plan pierwszy, jako główny cel
działania spółdzielni, wysuwa się zaspokojenie potrzeb członków spółdzielni
(np. zarobkowych, możliwości zbytu czy zakupu, kulturalnych itd.), wobec
których prowadzenie działalności gospodarczej jest jedynie środkiem.
Również w przeciwieństwie do spółek, gdzie wpływ na zarządzanie wiązany jest z
reguły z wielkością wkładu kapitałowego, w spółdzielni występuje zasada
demokracji w zarządzaniu. Oznacza ona, że każdy członek spółdzielni ma
jednakowe prawo głosu, bez względu na liczbę posiadanych udziałów.
Utworzenie spółdzielni wymaga uchwalenia statutu przez członków-założycieli
oraz zapisu w rejestrze sądowym. Z chwilą rejestracji spółdzielnia nabywa
osobowość prawną.
Struktura władz spółdzielni bliska jest rozwiązaniom właściwym spółkom
kapitałowym i obejmuje: walne zgromadzenie członków spółdzielni, radę
nadzorczą oraz zarząd.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
49
Kryterium wyboru rodzaju działalności
Za podstawowe kryteria, które powinny być uwzględnione przy wyborze formy
prawno-organizacyjnej prowadzenia działalności gospodarczej, uważa się:






wymagania założycielskie,
zakres odpowiedzialności majątkowej i ryzyka kapitałowego,
możliwości finansowania działalności,
zakres kierowania,
zakres kontroli firmy,
obciążenia podatkowe.
Ponadto w niektórych przypadkach mogą występować dalsze kryteria, jak na
przykład problem dziedziczenia, zakres możliwości upłynniania udziałów w
przedsiębiorstwie, trwałość formy prawno-organizacyjnej itp. Elementami
wymagań założycielskich, na które należy zwrócić uwagę, są np.:




przymus prawny (bądź jego brak) zawarcia umowy notarialnej;
uwidocznienie przedsiębiorstwa jedynie w ewidencji działalności
gospodarczej bądź też w rejestrze przedsiębiorstw (rejestrze
handlowym), co wiąże się z wysokością kosztów założycielskich;
konieczność (bądź jej brak) ujawnienia w nazwie przedsiębiorstwa
nazwiska (nazwisk) przedsiębiorcy(ów);
konieczność spełnienia wymagań dotyczących liczby wspólników (spółka
akcyjna, spółdzielnia) i wielkości wkładów kapitałowych (spółka akcyjna,
spółka z o.o.)
konieczność publicznego ujawniania wyników działalności (spółka akcyjna).
Istotnym czynnikiem wyboru rodzaju przedsiębiorstwa są powiązane ze sobą:


zakres odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania przedsiębiorstwa;
ryzyko kapitałowe uczestnika przedsięwzięcia.
Budowa biznesplanu
Biznesplan, który stworzysz będzie Ci służyć jako mapa oraz stanie się
przepustką do otrzymania kredytu czy też przyciągnięcia inwestorów. Czyli jest
niezbędny na początku działalności gospodarczej. Stworzenie go jest niezmiernie
ważne, dzięki niemu nie pogubisz się i jasno, na papierze będziesz mieć
sprecyzowane cele, do których należy dążyć. Poniżej przedstawiamy konstrukcję
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
50
biznesplanu. Powinien on składać się z sześciu części.
Opis firmy - tu powinieneś zawrzeć ogólny zarys firmy, rodzaj przedsięwzięcia
oraz to, w jaki sposób masz zamiar odróżniać się od konkurencji.




Misja - hasło przewodnie Twojej działalności
Podsumowanie wykonawcze - tu powinna zawrzeć się definicja Twojej
firmy.
Osobowość prawna firmy - jaką firmę zamierzasz posiadać - jednoosobową
działalność gospodarcza, czy może spółkę z ograniczona odpowiedzialnością
itp.
Konkurencyjność oferty: określ tu, w jaki sposób zamierzasz odróżniać się
od konkurencji, spróbuj odpowiedzieć sobie na następujące pytania:, kim są
Twoi konkurenci, jakie są ich atuty, jakie mają słabości, co odróżni
oferowane przez Ciebie produkty/ usługi od oferty konkurencji? Co
chciałbyś wyeksponować prowadząc własną firmę - usługi, jakość czy cenę?
Wiedz jednak, że konkurowanie cenowe prowadzą potentaci na rynku.
Zarządzanie - ta część biznesplanu poświęcona jest profilowi organizacyjnemu
firmy. Zaprezentuj tu najważniejsze osoby zarządzające firmą, przedstaw ich
doświadczenie zawodowe, wykształcenie, osiągnięcia w karierze. Postaraj się
sprzedać tu własne zalety oraz atuty innych członków zespołu.
Plan marketingowy - tutaj zanalizuj rynek, na którym będziesz działać, opisz
potencjalnych klientów oraz sposób promocji, dystrybucji i sprzedaży
wytworzonych przez Ciebie produktów czy usług.





Analiza rynku - uwzględnij usytuowanie geograficzne swojej firmy,
możliwości konkurowania na rynku, rozwoju firmy, nisz rynkowych i liderów.
Identyfikacja klientów - ustal czy z Twoich usług będą korzystać inne
podmioty gospodarcze czy raczej będziesz sprzedawać wytwór Twojej
firmy bezpośrednio klientom.
Lokalizacja - określ planowany obszar działania firmy.
Dystrybucja - odpowiedz na pytanie, w jaki sposób zamierzasz dostarczać
produkty na rynek( więcej o tym w artykule pt.: " Wybór strategii
marketingowej"), to czy jesteś producentem, hurtownikiem, usługodawcą
zależy, jakie kanały dystrybucji będziesz najczęściej wykorzystywać.
Reklama - określ, w jaki sposób zamierzasz pozyskiwać potencjalnych
klientów, uwzględnij reklamę prasową, internetową, telemarketing itp.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
51
Public relations - w jaki sposób zamierzasz tworzyć pozytywny
wizerunek własnej firmy? Zaletą kontaktów z mediami jest fakt, że zwykle
nic nie kosztują a niejednokrotnie mogą wpłynąć na popularność Twojej
działalności.
Polityka cenowa- opisz swoją strategię cenową, w której umieścisz
informacje o przewidywanych kosztach i oczekiwanych zyskach.
Warunki sprzedaży i kredytu- ustal warunki płatności zanim
przeprowadzisz jakąkolwiek transakcję.



Plan organizacyjny - zamieść w tej części wszystkie kwestie związane z
codzienną organizacją pracy, opisz wszystkie funkcje firmy.



Pracownicy - większość małych firm to firmy jednoosobowe, jeśli jednak
planujesz zatrudniać innych ludzi w tej części biznesplanu umieść
informacje, które będą odpowiadać na pytania: gdzie znaleźć pracowników,
jaki zespół skompletować, w jaki sposób będziesz ich motywować i jaki
będzie program szkoleń?
Dostawcy - z jakimi firmami zamierzasz współpracować? I jak zamierzasz
nawiązać tą współpracę?
Księgowość - odpowiedz na kluczowe pytania:, jaki rodzaj księgowości
będziesz prowadzić (kartę podatkową, księgę przychodów i rozchodów czy
pełną księgowość)? Czy księgowość Twojej firmy będzie prowadzić firma
zewnętrzna?
Analiza ryzyka - ryzyko w nieodłączny sposób łączy się z każdym biznesem,
dlatego spróbuj je zminimalizować. Opisz zagrożenia, jakie mogą spotkać Twoje
przedsięwzięcie.
Plan finansowy - ocena finansowej strony przedsięwzięcia jest najważniejszym
punktem tego planu, dlatego weź pod uwagę trzy rodzaje sprawozdań
finansowych:



Rachunek zysków i strat - zawiera przewidywane dochody i wydatki w
jakimś okresie czasu, najlepiej uwzględniając perspektywę trzyletnią, plan
ten rozbij na miesiące w pierwszym roku a w kolejnych na kwartały.
Arkusz bilansowy - czyli zestawienie Twoich aktywów z Twoimi
zobowiązaniami.
Rachunek przepływu środków pieniężnych - jest to ilość gotówki, która
przepływa przez firmę w formie wpływów oraz wydatków. Jako właściciel
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
52
firmy przewiduj potrzeby finansowe po to żeby wiedzieć, jaki
kapitał będzie Ci potrzebny.
Aktualizując biznesplan pewnie zdarzy się tak, że nie wszystkie zawarte w nim
założenia będą zgodne z rzeczywistością, dawanie gwarancji, że wszystko
powiedzie się z planem jest dość niebezpieczne. Jednak sporządzenie go pomoże
Ci wystartować i rozjaśni drogę w zawiłościach prowadzenia firmy.
Poniżej przedstawimy, jak założenie firmy wygląda od strony
formalnej
WNIOSEK O REJESTRACJĘ
Urząd Gminy
Gminy prowadzą Ewidencję Działalności Gospodarczej zgodnie z art. 7 Ustawy o
Działalności Gospodarczej. Ewidencja jest jawna.
Uwaga: Od dnia 1 stycznia 2004 r. wraz z wnioskiem o wpis do ewidencji
działalności gospodarczej można złożyć: wniosek o nadanie numeru
statystycznego REGON, zgłoszenie identyfikacyjne (jeżeli się go nie posiada) lub
aktualizacyjne NIP-1 (gdy ma się już nadany NIP) i ewentualnie VAT - R. Urząd
Gminy przekaże zgłoszenia do właściwego urzędu statystycznego i urzędu
skarbowego.
Zgłoszenie działalności do ewidencji działalności gospodarczej - dane do wniosku:
1. Wybór nazwy firmy: Imię i nazwisko przedsiębiorcy, nazwa własna firmy.
2. Określenie przedmiotu działalności (może być kilka).
3. Siedziba (miejsce zamieszkania/ stałego pobytu i adres)
4. Miejsce prowadzenia działalności
5. Wskazanie adresu głównego oddziału (jeżeli jest kilka) i pozostałych adresów.
6. Data rozpoczęcia działalności.
7. Wskazanie imienne pełnomocnika (jeżeli się decydujemy - warto!)
Pełnomocnik ma prawo reprezentowania i zastępowania właściciela firmy we
wszystkich kontaktach z urzędami.
Dodatkowe uwagi:
1. Do Urzędu Gminy należy zabrać dowód osobisty.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
53
2. Aktem prawnym, który pozwoli wybrać właściwy rodzaj działalności
jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 w sprawie
Polskiej Klasyfikacji Działalności. Jest to zbiór wszystkich ujętych w kraju
rodzajów działalności - przypisane są im określone kody. 3. Miejscem
prowadzenia działalności może być miejsce stałego pobytu (w tym przypadku
trzeba posiadać prawny tytuł właściciela lub współwłaściciela - wystarczy podać
powierzchnię przeznaczoną na działalność). Jeżeli działalności nie prowadzi się w
miejscu siedziby, należy podać drugi adres lub kilka w przypadku sieci/ oddziałów
(umowa najmu).
4.Data rozpoczęcia działalności to data pierwszej czynności związana z
prowadzeniem firmy i powinna uwzględniać okres czasu niezbędny na załatwienie
wszystkich formalności związanych z założeniem firmy (min. miesiąc).
Opłata za wniosek o wpis do ewidencji wynosi 100 zł. Za każde dodatkowe
zaświadczenie opłata skarbowa w wys. 11 zł. Zgłoszenie zmian we wpisie - 50 zł.
Wszelkie zmiany zakresów działania, zmiany adresów siedziby lub oddziałów,
zmiany nazw lub innych elementów wymienionych w zgłoszeniu, w każdym wypadku
wymagają aktualizacji wpisu.
Zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej powinno być
wystawione w ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia.
Przedsiębiorca może zostać wykreślony z działalności, jeżeli:
- otrzyma prawomocne orzeczenie zakazu wykonywania określonej działalności
gospodarczej lub
- zgłosi działalność nieobjętą przepisami
- lub organ ewidencyjny dokonał wpisu z naruszeniem prawa.
Wykreślenie z ewidencji jest dokonywane w drodze decyzji administracyjnej,
niezwłocznie doręczane przedsiębiorcy.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
54
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
55
OBOWIĄZEK STATYSTYCZNY
Każda osoba fizyczna prowadząca działalność, osoba prawna lub jednostka
organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej musi uzyskać wpis do
informatycznego rejestru REGON (Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotu
Gospodarki Narodowej) prowadzonego przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego (ustawa z 29 czerwca 1995).
Jeżeli w Urzędzie Gminy nie została dopełniona formalność związana z
przyznaniem numeru REGON, to po uzyskaniu zaświadczenia o wpisie do ewidencji
działalności gospodarczej należy złożyć wniosek do urzędu statystycznego
właściwego według miejsca zamieszkania.
Składa się go na formularzu RG-1. Za przyjęcie wniosku nie pobiera się opłat.
Urząd statystyczny ma 14 dni na wydanie zaświadczenia o nadaniu numeru
REGON.
Do Urzędu Statystycznego należy zabrać:
- wypis, wyciąg z rejestru lub zaświadczenie potwierdzające działalność,
- dowód osobisty właściciela (PESEL).
Dodatkowe zaświadczenia obowiązują przy spółkach lub przy firmach
prowadzonych przez osoby fizyczne, ale tylko w przypadku działalności
wymagającej zezwolenia lub koncesji.
Po otrzymaniu dokumentu z nadaniem REGON dobrze jest wykonać kilka odbitek
xero.
Jeżeli kiedykolwiek zmienią się dane wpisane do wniosku należy je zgłosić do 10
dni od chwili zmian, również na druku RG-1.
Po nadaniu REGON czas na pieczątkę!
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
56
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
57
RACHUNEK BANKOWY
Nie każdy przedsiębiorca musi posiadać rachunek bankowy związany z
prowadzoną działalnością. Lepiej to jednak uczynić od razu, gdyż w toku
prowadzenia działalności może okazać się niezbędny, a uzyskując go przed
rejestracją w urzędzie skarbowym unika się konieczności wypełniania kolejnych
formularzy w tymże urzędzie.
W formie bezgotówkowej, tj. w drodze obciążenia rachunku bankowego należy
regulować składki na ubezpieczenia społeczne oraz inne składki, do poboru
których zobowiązany jest ZUS (składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz na tzw.
fundusze pozaubezpieczeniowe, tj. na Fundusz Pracy i/lub Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych).
Rachunek bankowy jest także konieczny w przypadku opodatkowania swoich
dochodów na tzw. zasadach ogólnych, (o czym dalej). Ponadto, jeżeli chce się
uzyskać z urzędu skarbowego zwrot podatku VAT, to taki zwrot urząd może
przekazać tylko rachunek bankowy.
Rachunek jest niezbędny w prowadzeniu działalności, gdyż za jego pomocą
dokonywane i przyjmowane są płatności za sprzedane towary i usługi, jeżeli
stroną transakcji będzie inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności
lub zobowiązań będzie przekraczała równowartość 3000 euro lub równowartość
1000 euro lub gdy suma wartości należności i zobowiązań powstałych w
poprzednim miesiącu przekroczy wartość 10000 euro.
Ważny jest wybór banku i jego usytuowanie - nawet przy posiadaniu konta
internetowego dobrze jest mieć bezpośredni kontakt z bankiem.
Niezbędne dokumenty:
- dowód osobisty
- zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (xero, oryginał do
wglądu)
- zaświadczenie REGON
- pieczątka
Należy wypełnić wniosek o rejestrację konta (stanowisko: „zakładanie kont
bankowych" lub "obsługa podmiotów gospodarczych").
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
58
Numer rachunku podajemy do Urzędu Skarbowego oraz ZUS-u. W
przypadku posiadania kilku rachunków konieczne jest wskazanie jednego z nich
jako rachunku podstawowego. W przypadku jakichkolwiek zmian lub nowego
rachunku należy bezzwłocznie powiadomić te organa w ciągu 10 dni od ich
wystąpienia.
Za założenie konta bank z reguły nie pobiera zapłaty. Miesięczne koszty
prowadzenia wraz z opłatami za wykonywane operacje wnoszą ok. 50 złotych. W
przypadku małych firm opłata waha się od 35 zł do 100 zł kwartalnie (zależy od
sumy wartości przeprowadzonych transakcji).
URZĄD SKARBOWY
W urzędzie skarbowym składa się wniosek o nadanie NIP i dokonuje rejestracji
firmy jeszcze przed dokonaniem pierwszej czynności podlegającej
opodatkowaniu. W US składamy także oświadczenie, w jakich terminach i jakie
deklaracje będziemy składać. Na tym etapie dokonuje się również wyboru
opodatkowania podatkiem dochodowym.
Do urzędu skarbowego należy zabrać:
- dowód osobisty,
- zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,
- zaświadczenie o nadaniu numeru REGON,
- dokument potwierdzający prawo do lokalu (umowa najmu lub inny dokument), w
którym będzie miała siedzibę firma,
- umowę rachunku bankowego.
Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP) służy do identyfikacji podmiotów
płacących podatki w Polsce. Do zgłoszenia o nadanie NIP dla osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą ma zastosowanie formularz NIP-1.
Z ustawowego obowiązku jednokrotnego składania zgłoszenia identyfikacyjnego
wynika zasada, że można posiadać tylko jeden NIP. Jeżeli numer ten został
nadany wcześniej, zakładający firmę musi złożyć formularz NIP-1 jako zgłoszenie
aktualizacyjne.
W sytuacji, gdy nie posiada się jeszcze NIP, złożenie formularza NIP-1, jako
zgłoszenia identyfikacyjnego, pozwoli jednocześnie zgłosić działalność i uzyskać
numer NIP. Naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję o nadaniu NIP nie
później niż w terminie 1 miesiąca od daty złożenia wniosku.
W przypadku, gdy którakolwiek z danych wskazanych w zgłoszeniu
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
59
rejestracyjnym ulegnie zmianie, jest się zobowiązanym do powiadomienia
o zaistniałej zmianie poprzez złożenie zgłoszenia aktualizacyjnego. Podatnicy
podatku od towarów i usług lub podatku akcyzowego składają zgłoszenie
aktualizacyjne w terminie 14 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana, dla
pozostałych podatników termin ten wynosi 30 dni.
Jeżeli dokonuje się zgłoszenia identyfikacyjnego/aktualizacyjnego przez
pełnomocnika lub kuratora sądowego, do zgłoszenia należy dołączyć
uwierzytelnioną lub poświadczoną urzędowo kopię pełnomocnictwa lub
postanowienia sądu. W przypadku, gdy pełnomocnictwo udzielone jest wyłącznie
do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego należy do zgłoszenia dołączyć oryginał
pełnomocnictwa.
Jeżeli przy składaniu zgłoszenia identyfikacyjnego/aktualizacyjnego za
pośrednictwem urzędu gminy/miasta nie zostały podane wszystkie dane
wymagane tym zgłoszeniem, to należy dokonać zgłoszenia aktualizacyjnego do
właściwego naczelnika urzędu skarbowego. W zgłoszeniu aktualizacyjnym należy
podać w szczególności wykaz rachunków bankowych i numer REGON wraz z
uwierzytelnioną lub urzędowo poświadczoną kopią zaświadczenia o numerze
identyfikacyjnym REGON.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
60
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
61
Dziękujemy za lekturę! Mamy nadzieję, iż informacje zawarte w naszym
„VADEMECUM DLA BEZROBOTNEGO” przydadzą się wam i zaowocują
podjęciem pracy lub założeniem własnego biznesu. Przedstawione przez nas
praktyczne rady będą miały wpływ zarówno na sferę zawodową jak i prywatną
waszego życia. Zwiększą pewność siebie i podbudują samoocenę, a przede
wszystkim zachęcą do ciągłego poszukiwania zatrudnienia mimo niepowodzeń i
trudności na tym polu!
Projekt finansowany przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach
aktywizacji zawodowej absolwentów „I PRACA’
62