EDUKACJA ZDROWOTNA

advertisement
DYLEMATY MEDYCYNY XXI
WIEKU
Dr n.med. Justyna Matulewicz-Gilewicz
DYLEMATY MEDYCYNY XXI

Eutanazja.
 Aborcja.
 Homoseksualizm.
 Klonowanie człowieka.
 Przeszczepianie narządów ze zwłok i od
żywych dawców.
Komórki macierzyste

Komórki macierzyste ze względu na wszechstronność w
wytwarzaniu różnorodnych potomnych dzieli się na
:totipotencjalne-zygota;pluripotencjalne-komórki
pochodzące z różnych listków
zarodkowych;multipotencjalne-mogą dać początek
komórkom pochodzącym z jednego listka zarodkowego i
mają mniejszy zakres różnicowania się( z ektodermy
powstają neurony, nabłonki, komórki gruczołowe,z
mezodermy- komórki mięśniowe);unipotencjalnewytwarzają jeden typ komórek
Komórki macierzyste

Ludzkie komórki macierzyste można otrzymywać:
Z ludzkich embrionów otrzymywanych metodą in
vitro,
Z embrionów uzyskiwanych metodą klonowania,
Z tkanki płodu po poronieniu lub aborcji,
Z krwi pępowinowej podczas porodu,z organizmu
ludzkiego ,w którym występują komórki
macierzyste dorosłych,
Ze zwłok
Przeszczepianie narządów
Transplantacja nerki

1902r Ullmann
 1905 Carell Gutrie
Chicago-autotransplantacja
nerki w okolicę szyi u psa-odrzucony
 1905 Rockefeller Institute Carell-przeszczepianie
nerek u kota-odrzucony
 Twierdzenie J.Loeba-każdy przeszczep między
dwoma osobnikami musi zostać
odrzucony;genetyczne różnice między białkiem
dawcy i biorcy jako obowiązujące
Transplantacja nerki



Lata 4o. Próby przeszczepiania narządów od psów
1944 II wojna światowa-odkrycie dr P.Medawara zoologa
z Oksfordu-możliwość uzyskania w szczególnych
warunkach tzw. czynnie nabytej tolerancji
immunologicznej
1944 Peter Bent Bringham Hospital w Bostonie –
przeszczep nerki ze zwłok mlodej ciężarnej z bezmoczem
powstałym w wyniku zatrucia ciążowego.Przeszczepioną
nerkę połączono z naczyniami łokciowymi a po powrocie
czynności wydalniczej własnych nerek przeszczepioną
nerkę usunięto.
Transplantacja nerki
1950-zespół McNulty,Lawery i West-pacj. Ruth
Tucker –żyła 5. lat ,nerka przeszczepiona
odrzucona ,nerka własna pacjentki uaktywniła się
w niewytłumaczalny sposób,
 Przeszczep jednojajowemu bliźniakowi-uznano za
możliwy do przyjęcia,
 23 12 1954 w Peter Beng Bringham Hospital
Boston chir-JE Murray,nef-JP Merill i urol-JH
Harrisson –przeszczep nerki u bliźniaka
jednojajowego

Transplantacja nerki
Naświetlanie przeszczepionych nerek- infekcje
 1961-dr Murray-przeszczep nerki choremu po
stlumieniu odpowiedzi immunologicznej AZA /6merkaptopuryna –azatiopryna odkryta Ray Calne
w Cambridge,zastosował u psów/,
 Inne leki immunosupresyjne- kortyzon
(1962),Csa-cyklosporyna (1978),
 Tacrolimus /TAC/, Mykofenolan Mofetilu/
MMF/,Rapamycyna/RAP/

Transplantacja nerki







Metody typowania tkankowego
Przygotowanie i przechowywanie nerek przeznaczonych
do przeszczepu
W Polsce- 1966 Wrocław/Bross,Wiktor/,Lódź-nieudane
26 .01.1966 w Warszawie prof.J Nielubowicz i
prof.T.Orłowski udany przeszczep ze zwłok
1979 r. Instytut Transplantologii w Warszawie-Orłowski,
Lao ,Rowiński ,Durlik,
Inne ośrodki przeszczepiające w kraju-Poznań, Szczecin,
Bydgoszcz, Katowice, Wrocław, Gdańsk
Obecnie 17 ośrodków transplantacji 1000 przeszczepów
rocznie –wyniki porównywalne ze światowymi

Problemy epidemiologiczne i
społeczne leczenia
nerkozastępczego
Epidemiologia-badania naukowe ,strategia
finansów o ochronie zdrowia
 Międzynarodowa Federacja Rejestrów
Nefrologicznych IFRR 1997
 Świat 600 mln chorych z PChN
 Zapadalność-120 osób/mln ,W.Brytania-103
p.p.m, Niemcy 203 p.p.m, Czechy -166 p.p.m
,Slowacja ,Rosja-zakwalifikowani 17 p.p.m,
Japonia 267 p.p.m
Chorobowość
2005 r-leczenie nerkozastępcze w Polsce 20064 pacj czyli
528/mln
 W tym dializoterapia-12679 czyli 359/mln
 Przeszczep nerki 1089 /r
 Żyło z przeszczepem-7385
 Lepiej niż w Rosji(102)/ czy Estonii
 Porównywalnie jak na Węgrzech i Australii(707)
 Gorzej niż USA(1563),Niemcy (1057)Japonia(1857)
 Inne Egipt (314), Urugwaj (893), W.Brytania (638).

Zapadalność i chorobowość
Wyraźny wzrost wskaźników
 Wynika ze wzrostu nakladów na tę
dziedzinę medycyny
 Starzenie się populacji przy jednoczesnym
zwiększeniu dostępności metody
 Konieczność wprowadzenia i propagowania
programów wczesnego wykrywania PChN
 Zastosowanie nefroprotekcji

Śmiertelność







2005 zmarło 2181 pacj. co stanowi 13,6% ogółu leczonych dializami
Przyczyny zgonu-choroby układu sercowonaczyniowego -56,5%, infekcje -11,9 %, choroby rozrostowe –9,3% i
inne
Australia -14%,przyczyny zgonu powikłania sercowo-naczyniowe 39%,zaprzestanie leczenia-przyczyny socjalne- 26%,infekcje -13,2%
Odmowa leczenia- USA -17%, Wielka Brytania-12%
Uciążliwa metoda dla chorych w podeszłym wieku
Likwidacja ograniczeń wiekowych w Polsce- przesunięcie wiekowe
populacji dializowanych w kierunku siódmej i ósmej dekady,
obiciążenie licznymi schorzeniami współistniejącymi-nadciśnienie
tętnicze ,miażdżyca, choroby układu krążenia, cukrzyca t.2,
pogorszenie jakości życia , odmowa leczenia (2-3/przyp/rok)
Przyczyny niewydolności nerek

Cukrzyca-30%;w USA -40%,Niemcy35%,W.Brytania-12%
 Nefropatia cukrzycowa -2x podwoi się w ciągu 10
lat
 PKZN-22% dializowanych, w Niemczech 13%,W.Brytania -38,6%, Japonia-53%
 Nadciśnienie tętnicze-10,7% ,USA-33%, Kanada
9,3%, Niemcy-26%, Hiszpania i Austria 18%,,
Japonia-3,9%, W.Brytania-5,8 %
Kwalifikacja do leczenia
nerkozastępczego





Kryterium wieku-l.70.do 55lat;l.80. do 60 lat;l.90 do 65 l. ;
zniesione na przełomie wieków
Obecnie decyduje wiek biologiczny nie metrykalny
Wtórne choroby nerek –cukrzyca dokonuje się
przeszczepu nerki/lub trzustki w typie1cukrzycy
Odległość od ośrodka dializ
Kwalifikacja co do metody leczenia-edukacja pacjenta co
do rozpoczęcia dializoterapii lub innej metody przed
rozwojem zmian narządowych i MIA
EUTANAZJA
Prawodawstwo unijne a prawo w Polsce:
-narzuca prawo unijne w dziedzinach kluczowych
dla UE,
-zaleca zastosowanie prawa unijnego tam, gdzie
ustawodawca krajowy nie stworzył własnych norm,
-pozostawia swobodę tworzenia prawa ustawodawcy
krajowemu w tych obszarach,które nie znajdują się w
polu zainteresowania UE.
– Ustawodawstwo unijne nie ingeruje w
ustawodawstwo krajowe w kwestiach np.kara śmierci,
aborcji, eutanazji,małżeństw homoseksualnych.
EUTANAZJA

Rząd RP rozumie ,że żadne postanowienia
traktatu o UE ustanawiającego Wspólnoty
Europejskie,a także postanowienia
traktatów modyfikujących lub
uzupełniających te traktaty nie
przeszkadzają RP w regulowaniu spraw o
znaczeniu moralnym oraz odnoszących się
do ochrony życia ludzkiego
EUTANAZJA
Pojęcie wywodzi się z języka greckiego i oznacza
dobrą ,bezbolesną śmierć.
 Polega na skróceniu przez lekarza mąk pacjenta w
przedłużającej się agonii za pomocą śmiertelnej
dawki środka uśmierzającego ból.Zabieg ten jest
obwarowany udokumentowanym wyrażeniem
woli pacjenta i innymi warunkami.
 Zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego
oraz zasadami deontologii lekarskiej eutanazja
stanowi przestępstwo i w większości krajów jest
traktowana na równi z zabójstwem a lekarzowi nie
wolno stosować tego zabiegu ponieważ stanowi
bezprawną , medyczną ingerencję w prawo do
życia

EUTANAZJA
Konstytucja RP:art.38 „Rzeczpospolita Polska
zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę
życia”.
 KK XIX rozdział z 1997 r.określa eutanazję jako
„uprzywilejowaną postać postać zbrodni
zabójstwa”.
 Jan Paweł II –Eutanazja bezpośrednia ,niezależnie
od motywów i środków,polega na położeniu kresu
życiu osób upośledzonych,chorych i
umierających.Jest ona moralnie niedopuszczalna.
 Nikt nie ma prawa narzucić polskiemu
ustawodawcy legalizacji eutanazji

EUTANAZJA
Holandia, zalegalizowana w 1993r.,wyraziło
zgodę 92% dorosłych mieszkańców Holandii;
 Akt eutanazji dokonuje się po spełnieniu
następujących warunków:
-Pacjent musi dobrowolnie poprosić o eutanazję,
-informacja lekarska o skutkach tej prośby musi
być pełna,a lekarz powinien zalecic dogłębne jej
rozważenie,
-koniecznie ma być spełniony wymóg „trwałości
prośby”(jej kilkakrotne wyrażenie przez pacjenta)
-występuje nieznośne cierpienie bez nadziei na
ulgę,
-niezbędna jest w tej sprawie konsultacja z innymi
lekarzami

EUTANAZJA
Komisja Praw Człowieka ONZ -zaniepokojenie
opinii międzynarodowej.
 Rada Europy z dn. 25 stycznia 2001wydała
dokument potępiający prawodawstwo
holenderskie w tej sprawie.
 Raport Remmelinka z 10 września 1991 podaje,że
w 1990 r. Na 130 tys. Zgonów w 49 tys. Lekarze
podejmowali decyzję, które skróciły życie
pacjentów;dokonano 23.305 przypadków
eutanazji,a u 14691 przypadki eutanazji były bez
wyraźnego żądania pacjenta;odnotowano 2300
przypadków eutanazji dobrowolnej oraz 400
przypadków pomocy w samobójstwie.

HOMOSEKSUALIZM





Przegląd historyczny:
2500p.n.e.Wzmianka o homoseksualiźmie w
papirusie egipskim,
533r. P.n.e.Kodeks Justyniana z Bizancjum
dopuszczający kastrację gejów,
1215Władze Paryża uznają homoseksualizm za
duże przestępstwo,
1216 Papież Mikołaj upoważnia inkwizycję do
karania homoseksualistów,
1804 Zniesienie kary za homoseksualizm w
Kodeksie Napoleona
HOMOSEKSUALIZM






Przegląd historyczny c.d.
1895 Oskar Wilde skazany za homoseksualizm na
2 lata więzienia,
1922 Wprowadzenie na żądanie Stalina kary
śmierci za homoseksualizm,
1969 Powstanie współczesnego ruchu gejów i
lesbijek,
1981 Norwegia wprowadza zakaz dyskryminacji
za homoseksualizm,
1989 Parlament Danii zezwala na zawieranie
małżeństw homoseksualnych ,
1990 Usunięcie rozpoznania homoseksualizmu z
klasyfikacji ICD WHO
HOMOSEKSUALIZM

Homoseksualizm-popęd skierowany do osób tej
samej płci
-gej-mężczyzna o homoseksualnej orientacji
akceptujący swoją orientację,
-Lesbijka kobieta o homoseksualnej orientacji
akceptująca swoją orientację,
-homoseksualność –wyłączne lub prawie
wyłączne ukierunkowanie zainteresowań
seksualnych na osoby tej samej płci, czemu nie
zawsze towarzyszą kontakty homoseksualne,
HOMOSEKSUALIZM
-homoseksualizm odrzucony przez ego –trwały
wzorzec zachowań homoseksualnych
prowadzących do cierpienia,któremu towarzyszy
pragnienie reorientacji w osobę heteroseksualną
lub poszukiwanie możliwości takich zachowań,
-homofobia- silny lęk wobec osób tej samej płci
wynikający z obawy przed ewentualną
homoseksualnością własnego Ja.
HOMOSEKSUALIZM
Zachowania wyłącznie homoseksualne –
4-6% mężczyzn, 1-4% kobiet,
 Epizodyczne kontakty homoseksualne
7,7-33% mężczyzn,4,9-25% kobiet
 Incydentalne fantazje i pragnienia seksualne
związane z tą samą płcią występują
40% mężczyzn,20% kobiet

HOMOSEKSUALIZM

Anatomiczne przyczyny-badania mózgu u
zmarłych gejów sugerują o mniejszym 2x
obszarze środkowo –przedniego
podwzgórza w porównaniu do mężczyzn
heteroseksualnych i wielkością podobny do
podwzgórza kobiet
HOMOSEKSUALIZM

Przyczyny nieznane; teorie biologiczne i
psychologiczne;
biologiczne:hormonalne,genetyczne(q 28
chromosomu X),urazowe przeżycia matki w
okresie ciąży,
psychologiczne:u mężczyzn wiąże się z brakiem
ojca, nadmierną więzią z matką,lęk przed
kobietami,zatrzymanie rozwoju
psychoseksualnego na bardzo wczesnym
etapie(fiksacja),nieświadome uwodzicielskie
zachowania rodziców,ujawnianie przez matkę
wrogości wobec synów i prowokowanie w nich
niechęci do ojca, zaburzenia relacji rodzinnych
prowokujące lęk przed związkami
HOMOSEKSUALIZM

Przyczyny psychologiczne c.d.:feminizacja
chłopców,maskulinizacja psychiczna
dziewcząt(obecnie nie mają
zwolenników);nieudane pierwsze doświadczenia
w związkach heteroseksualny
 Homoseksualizm w społecznościach Melanezji
rytualny (postrzeganie nasienia jako niezbędnego
do fizycznego i duchowego rozwoju,a kobiet jako
nieczystych,z którymi kontakt cielesny jest
szkodliwy dla zdrowia mężczyzny).
HOMOSEKSUALIZM




Etapy rozwoju tożsamości
homoseksualnej(25-30rż):
Okres niepokoju-pojawienie się świadomości
bycia innym,uczucie alienacji,brak otwartości w
stosunku do innych,
Okres poznawania Ja-nawiązywanie kontaktów ze
środowiskiem gejów i lesbijek, odcięcie się od
heteroseksualizmu,
Akceptacja tożsamości-preferencja interakcji
społecznych z gejami i lesbijkami,początek
otwartości w stosunku do heteroseksualistów,
Integracja tożsamości-postrzeganie siebie jako
geja lub lesbijki,publiczne ukazywanie własnej
orientacji,brak chęci zmiany swojej orientacji
HOMOSEKSUALIZM
Akcent badawczy dotyczy schorzeń
przenoszonych drogą płciową : kontakty analne,
liczba partnerów seksualnych,stosowanie
prezerwatyw.
 Preferencja określonych zachowań seksualnych
niezależnie od orientacji seksualnej:zaburzenia
seksualne są identyczne( erekcji,orgazmu
,popędu),typologie związków partnerskich są
podobne jak też schorzenia przenoszone drogą
płciową.

HOMOSEKSUALIZM
20% gejów i 1/3 lesbijek było lub jest w
związkach małżeńskich heteroseksualnych(presja
rodziny, lęk przed społecznym odbiorem własnej
orientacji,potrzeba szczęścia rodzinnego, potrzeba
rodzicielstwa,traktowanie małżeństwa jako
ochrony przed samotnością.
 10% gejów i 16% lesbijek jest
rodzicami.Orientacja seksualna rodziców nie
determinuje rozwoju orientacji i roli związanej z
płcią u dzieci.
 Większość rodziców homoseksualnych ma dobry
kontakt z dziećmi.
 Więcej gejów ojców niż lesbijek matek donosi,że
ich dzieci mają problemy z rówieśnikami z
powodu orientacji seksualnych rodziców.

HOMOSEKSUALIZM






Aspekty terapeutyczne:
Potrzeba zmiany orientacji na heteroseksualną z
powodu nacisku rodziców,motywów
religijnych,lęku przed odrzuceniem przez
otoczenie,braku akceptacji własnej orientacji.
Potrzeba uzyskania pomocy w akceptacji własnej
orientacji homoseksualnej.
Potrzeby pomocy w przypadku ,gdy dziecko
okazuje się homoseksualistą.
Potrzeba pomocy,gdy ujawnia się orientacja
homoseksualna u współmałżonka.
Potrzeba uzyskania diagnozy co do własnej
orientacji.
Skierowanie przez spowiednika.
HOMOSEKSUALIZM

Zmiana orientacji po leczeniu - sprzeczne dane.
 Skuteczne leczenie w grupie Spitzera ,leczenie
trwało 1,9 r ; 93% podjęło kontakty
heteroseksualne z zadowoleniem , 87% poczuło
się bardziej męskim lub bardziej kobiecą; spadek
depresji z 43% do 1% u mężczyzn i z 47% do 4%
u kobiet.
 Potrzeba poddania się reorientacji nie zawsze jest
związana z presją społeczną i homofobią.
HOMOSEKSUALIZM

Należy przestać odrzucać terapię mające
zmienić orientację homoseksualną.Wielu
pacjentów poinformowanych o ewentualnej
skuteczności leczenia może dokonać
wyboru i zminimalizować wskutek terapii
niechciane zainteresowania homoseksualne
i rozwoju swojego potencjału
heteroseksualnego.
ABORCJA
„...nie dam nigdy niewieście środka na
poronienie”-Hipokrates 460-377 p.n.e.
 II w.n.e.Soranus z Efezu dwa wzory zachowań
wobec problemu:1)”...swoistym zadaniem
medycyny jest strzec i zachować to,co zostało
poczęte przez naturę”-życie wartością
fundamentalną.2)mogą pojawić się racje ,które
usprawiedliwią przerwanie ciąży – np. zdrowie
matki-pluraliści moralni,sądzą ,że może się
zdarzyć się tak ,że inne wartości stają się
ważniejsze niż życie.
 Spór etyczny z uwikłaniem trzech stron:kobieta,
lekarz i filozof lub teolog.Do sporu chętnie włącza
się prawnik i/lub polityk.Stroną bez prawa głosu
jest płód

ABORCJA

Etyka obowiązku:człowiek zawsze powinien
postępować zgodnie ze swym obowiązkiem
moralnym.Źródłem wiedzy moralnej jest Bóg lub
prawo naturalne lub rozum lub tradycja
moralna.Pewne czyny i praktyki moralne są
bezwzględnie złe ,inne są bezwzględnie
dobre.Jeśli mamy bezwzględny obowiązek
poszanowania życia to złem jest stosowanie
środków antykoncepcyjnych, aborcja, badania na
zygocie ludzkiej,klonowanie, samobójstwo i
eutanazja.
ABORCJA
Zabicie niewinnego człowieka jest zawsze złe
.Płód jest niewinnym człowiekiem.Zatem zabicie
płodu jest zawsze złe.
 Etyka użyteczności:miarą wartości czynu są
konsekwencje a czyn jest słuszny wtedy i tylko
wtedy ,jeżeli przyczynia się do zwiększenia sumy
szczęścia ogółu.
 Zabicie człowieka jest zawsze złe .Płód jest
człowiekiem tylko wtedy,gdy ma cechę Q.Zabicie
płodu jest złe tylko wtedy ,gdy ma cechęQ

ABORCJA

Co stanowi ową cechę ?
--implantacja –14 dni od zapłodnienia,
--zaczątki aktywności mózgowej 10-12
tydzień
życia płodowego,
--pierwsze poruszenie się płodu 13-20
tydzień,
--zdolność do samodzielnego istnienia-próg
legalności zabiegu przerwania ciąży w prawie
amerykańskim
ABORCJA

Etyka praw moralnych:nowe zjawisko w historii
etyki,pojawiła się po II wojnie światowej;retoryka
praw służy aby bronić pewnych wartościi wyrażac
zdecydowany sprzeciw wobec pewnych instytucji
społecznych ,politycznych czy prawnych.Jednym
z podstawowych praw kobiety jest prawo do
swobodnego decydowania kobiety o tym co dzieje
się z jej ciałem.(J.J Thomson).Istotę problemu
sprowadza do praw oraz obowiązków kobiety.Płód
jest cząstką, elementem ludzkiego ciała.Kobieta
ma prawo decydowania o tym, co stanie się z jej
płodem.
ABORCJA

Etyka cnót-nie można ufać rozumowi,nie
można ufać
teologom,filozofom,autorytetom
moralnym,można zaufać sobie i być
człowiekiem pewnego rodzaju ,zgodnie z
wybranym przez nas projektem życia.Życie
dobre i rozumne polega na praktykowaniu
cnoty.Każdy ,kto postępuje mądrze
postępuje słusznie .
Download