Homoseksualizm kobiet i mężczyzn

dr Jolanta Próchniewicz – Studium Rodziny WT UAM
1
HOMOSEKSUALIZM
Homoseksualizm jest to zaburzenie orientacji płciowej na podłożu wczesnorozwojowych
zaburzeń emocjonalnych i wynikający z niego pociąg seksualny do osób tej samej płci. Jest
on wynikiem współdziałania (interakcji) czynników genetycznych, hormonalnych i
środowiskowych, a do zaistnienia orientacji homoseksualnej muszą występować wszystkie
trzy grupy czynników.
Homoseksualizm jest stanem, w którym czujemy pociąg seksualny oraz/lub uczuciowy
głównie lub wyłącznie do osób tej samej płci bardziej niż do przedstawicieli płci przeciwnej
(Medinger).
Teoria interakcyjna jako wyjaśnienie genezy homoseksualizmu 1
Dla efektywności terapii konieczne jest określenie przyczyny zaburzeń; zatem najpierw
określić przyjętą teorię genezy homoseksualizmu.
Teoria interakcyjna zakłada, że orientacja homoseksualna powstaje na bazie pewnych
odziedziczonych cech osobowości, na które nałożyły się nieprawidłowa struktura rodzinna
oraz negatywne przeżycia seksualne w dzieciństwie i wynikające z nich urazy (zranienia)
emocjonalne. Proponowane przez nią wyjaśnienie genezy homoseksualizmu jest dobrze
udokumentowane i poparte wynikami badań oraz rezultatami terapii, w której osiągnięto
zmianę orientacji z homo- na heteroseksualną lub przynajmniej zmianę zachowań.
1. cechy osobowości. Jest to czynnik wrodzony, w znacznym stopniu uwarunkowany genetycznie, i być może to tłumaczy próby przedstawiania homoseksualizmu jako skłonności
wrodzonej. Na bazie bowiem czynników wrodzonych (np. typ układu nerwowego, związany z
nim temperament itp.) kształtują się pewne cechy osobowości, a niektóre z nich predysponują
do późniejszego ewentualnego braku identyfikacji z własną płcią, np. u chłopców wrażliwość,
delikatność, łagodność, zdolności artystyczne, brak agresywności. Wśród cech temperamentu
potencjalnie prowadzących do rozwoju zaburzenia więzi z własną płcią można wymienić:
nadmierną wrażliwość, posiadanie bardziej artystycznej natury. Wiele z tych mężczyzn i
kobiet wykazuje także większą wrażliwość na wszelkie bodźce. Oczywiście, nie oznacza to, że
wszystkie wrażliwe dzieci staną się homoseksualne (Cohen).
2. nieprawidłowa sytuacja rodzinna i środowiskowa. Stwierdzono, że u osób dorosłych
doświadczających pociągu płciowego do osób tej samej płci, w dzieciństwie występowały
pewne wspólne elementy (Wszystkie cytaty: CMA)
– brak pozytywnej i wiążącej relacji z ojcem we wczesnym dzieciństwie, ponieważ ojciec
był odbierany jako ktoś wrogi lub daleki, gwałtowny lub alkoholik (w przypadku homoseksualistów występuje niezmiennie głębokie zakłócenie w stosunkach międzyosobowych
ojca z synem. Lub: Ani jednego z ojców homoseksualnych synów nie można uważać za
»normalnego« rodzica. Ojciec konstruktywny, wspierający, ciepło zaangażowany, wyklucza
możliwość homoseksualizmu u syna. Lub: Nie ma ani jednego studium z doniesieniem o
homoseksualiście, który mówiłby pozytywnie lub ciepło o swoim ojcu).
– matka nadopiekuńcza lub potrzebująca i oczekująca wiele wobec chłopców (U około
75% przypadków matki miały niewłaściwą więź z synami, za bliską, zbyt wiążącą, intymną.
Teorii na ten temat jest więcej; pozostałe zasadniczo można podzielić na 2 grupy: teorie biologiczne
(homoseksualizm jest wrodzony) i teorie preferencyjne (homoseksualizm jest wyborem). Żadna z nich nie jest
jednak na tyle udokumentowana i zweryfikowana, żeby była wiarygodna i żeby można się na niej oprzeć.
1
dr Jolanta Próchniewicz – Studium Rodziny WT UAM
2
Więcej niż połowa tych matek była określana jako uwodzicielskie. Były zaborcze,
dominujące, nadopiekuńcze i feminizujące).
– u dziewcząt zauważa się, że matka była emocjonalnie niedostępna (W tle wczesnego
dzieciństwa lesbijek są rozbite rodziny i alkoholizm oraz niewłaściwe matkowanie, które nie
stwarzają warunków ciepłej przynależności. Lub: Nawet jeżeli matka jest obecna, lesbijska
dziewczyna często odczuwa odsuwanie się matki od niej po 18 miesiącach).
– brak zabaw z siłowaniem się czy bijatyką, niechęć do sportów zespołowych u chłopców
(Żaden z chłopców, którzy później stali się homoseksualistami, nie doświadczał
jakiegokolwiek stopnia zetknięcia się z bijatykami czy twardymi sportami w okresie młodocianym. Żaden nie angażował się w choćby najłagodniejsze zachowania typowe dla chłopców).
– brak identyfikacji z rówieśnikami tej samej płci (Po analitycznym przestudiowaniu
przedszkolnego życia zwykle okazuje się, że chłopak, który stał się homoseksualistą, nigdy
nie czuł się akceptowany i nigdy nie czuł się swobodny w relacjach ze swoimi rówieśnikami.
Lub: Najczęstszym wczesnodziecięcym rozczarowaniem, prowadzącym do pragnień homoseksualnych jest odrzucenie przez rówieśników w wyniku słabej koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawności fizycznej)
– istotnym czynnikiem urazowym może być utrata rodzica z powodu śmierci lub rozwodu
albo oddzielenie od rodzica w krytycznym okresie rozwojowym.
Zaistnienie wymienionych czynników powoduje uraz (konflikt) emocjonalny, niekiedy
bardzo głęboki, i jest przyczyną cierpień emocjonalnych. Najczęściej przejawia się to w braku
poczucia własnej wartości i wynikającym z tego poczuciem braku akceptacji, brakiem
poczucia bezpieczeństwa, lękiem, smutkiem, gniewem na siebie i egocentryzmem i w opinii
wszystkich cytowanych tutaj autorów zawsze ma miejsce u osób homoseksualnych.
3. negatywne przeżycia seksualne w dzieciństwie lub wczesnej młodości, przede
wszystkim wykorzystanie seksualne lub gwałt: U młodzieży wśród często zgłaszanych
konsekwencji wykorzystania seksualnego w dzieciństwie jest promiskuityzm [i]
homoseksualizm. Poza tym stwierdzono istnienie silnej korelacji między wykorzystaniem
seksualnym w dzieciństwie, a działaniami homoseksualnymi w okresie dorastania i w życiu
dorosłym. 90% homoseksualnych kobiet było w dzieciństwie wykorzystywanych seksualnie
przez mężczyzn, także 75-85% mężczyzn było wykorzystanych seksualnie jako dzieci (Cohen).
Szczególnie negatywny wpływ tych zdarzeń wynika z faktu, że sprawcami wykorzystania są
często osoby bliskie – członkowie rodziny lub jej przyjaciele i najczęściej wiąże się to z
wykorzystaniem emocjonalnym.
Innym czynnikiem z tej grupy jest kontakt homoseksualny w dzieciństwie lub młodości,
zwłaszcza jeżeli jest to pierwsze doświadczenie seksualne. Przeżycie homoseksualne we
wczesnej młodości, zwłaszcza jeżeli było to pierwsze przeżycie seksualne, było bardzo silnym
wskaźnikiem prognozującym podjęcie działań homoseksualnych w dorosłości, tak u kobiet jak
i u mężczyzn. Badania na przypadkowej próbie chłopców wykazały, że 2/3 z tych, których
pierwsze doświadczenie seksualne było homoseksualne, później w życiu dorosłym było
aktywnych homoseksualnie (Cameron). Być może zachodzi tu zjawisko imprintingu2, czyli
mechanizm wytwarzania się przywiązania. Jeżeli przywiązanie ma miejsce w pewnym
okresie krytycznym, pojawia się w krótkim odcinku czasu i nie zostaje zmodyfikowane, może
mieć wpływ na późniejsze zachowania.
2
Zagadnienie imprintingu w genezie zaburzeń seksualnych omawia Kępiński.
dr Jolanta Próchniewicz – Studium Rodziny WT UAM
3
Zatem: występowanie niekorzystnych czynników w pierwszych latach życia dziecka,
kiedy identyfikacja płciowa kształtuje się i utrwala, prowadzi do zaburzeń identyfikacji
płciowej (GID3). Jednocześnie schemat rodzinny, łączący dominującą lub nadmiernie czułą
matkę w połączeniu z niezainteresowanym, wrogim lub słabym ojcem, ma bezwzględnie
związek z rozwojem męskiego homoseksualizmu. Dalej – dzieci, które były seksualnie
wykorzystane, są zagrożone możliwością ukształtowania się w nich pociągu do osób tej samej
płci w wieku młodzieńczym i dojrzałym.
Wrodzone cechy osobowości + wadliwa struktura rodzinna  zaburzenia tożsamości płciowej.
Zaburzenia tożsamości płciowej + negatywne doświadczenia seksualne w dzieciństwie  pociąg
do osób tej samej płci
Wynikanie to nie jest jednak nieodwołalne i nieodwracalne – na każdym etapie można je
zatrzymać, a w procesie terapeutycznym nawet cofnąć.
Homoseksualizm kobiet i mężczyzn
Homoseksualnych mężczyzn jest znacznie więcej, niż kobiet. Wprawdzie podawane
proporcje się różnią, ale najczęściej mówi się o różnicy rzędu 30% do 50%.
1. Przyczyny różnic
Szukając przyczyn takiego stanu rzeczy można je odnaleźć w rodzinno-środowiskowej
genezie homoseksualizmu. Widać tam zasadniczą rolę identyfikacji płciowej w kształtowaniu
się orientacji seksualnej, ściślej – fakt, że zaburzona identyfikacja płciowa sprzyja
późniejszym zaburzeniom orientacji. Jednocześnie wiadomo, że dla chłopców/mężczyzn
wykształcenie prawidłowej tożsamości płciowej jest trudniejszym zadaniem, ponieważ w
okresie wczesnego dzieciństwa po okresie silnego związku z matką, z którą – jak każde
dziecko – identyfikują się, muszą jakby przestawić swoją tożsamość: Chłopiec w wieku od
półtora do trzech lat ma dodatkowe zadanie rozwojowe, którego nie mają dziewczynki. Musi
oddzielić się i zdobyć odrębność w stosunku do matki, a potem być wprowadzony w świat
mężczyzn przez ojca lub innego ważnego mężczyznę, będącego wzorem roli mężczyzny
(Cohen).
Poza tym do osiągnięcia głębokiej i spójnej tożsamości płciowej (gender role) niezbędny
jest właściwy wzór płci, do której należymy biologicznie i z którą winniśmy się utożsamiać.
W rodzinach częściej brakuje ojca, a więc mężczyzn – w wypadku samotnych rodziców
ponad 90% stanowią samotne matki. A w rodzinie pełnej, jeżeli jest on nieobecny fizycznie
lub psychicznie, jest nieprzystępny, niezainteresowany lub nawet wrogi – chłopiec nie ma
właściwego obrazu mężczyzny: Większość mężczyzn w naszej kulturze nosi w sobie głębokie
rany zadane przez ojców (Cohen). Jednocześnie samotna, często zraniona, kobieta – matka, z
konieczności musi spełniać w rodzinie podwójną rolę i tym samym również nie reprezentuje
czystego wzorca swojej płci. Jeśli w dodatku mężczyzna zawiódł jej oczekiwania, może
przerzucać na syna uraz w stosunku do ojca/mężczyzny lub traktować syna jako partnera, co
dla dziecka jest relacją trudną do udźwignięcia.
Wreszcie – we współczesnej kulturze zacierane albo negowane są różnice między płciami
(tzw. unisex), co powoduje, że chłopcy mają trudności z potwierdzeniem swojej tożsamości
Zaburzenia identyfikacji płciowej (GID – Gender Identity Disorder) to silna, trwała identyfikacja z odmienną płcią, brak satysfakcji z własnej płci i preferencje dla roli płci odmiennej w zabawach i fantazjach.
3
dr Jolanta Próchniewicz – Studium Rodziny WT UAM
4
płciowej, a jednocześnie społeczeństwo surowiej ocenia chłopców/mężczyzn, którzy nie
spełniają w sposób właściwy przeznaczonych im ról społecznych: Zróżnicowana reakcja
społeczeństwa na „maminsynków” i „chłopczyce” może być jednym z powodów różnicy w
liczbie homoseksualnych mężczyzn i kobiet (Cohen). W dawnych czasach oraz współcześnie w
tzw. kulturach prymitywnych podjęcie właściwej roli płciowej u chłopców podkreślały tzw.
ryty inicjacyjne, które odrywały chłopca od świata kobiet i wprowadzały w świat mężczyzn.
2. Przejawy
Różnice między homoseksualnymi kobietami a mężczyznami występują w sposobie
przeżywania swojego homoseksualizmu: kobiety mają zdecydowanie większą potrzebę
związku z jedną partnerką, szukają w nim intymności i poczucia bezpieczeństwa. Współżycie
fizyczne schodzi na plan drugi i jest związane z miłością. Z tego wynika również mniejsza
skłonność do promiskuityzmu (większość kobiet deklaruje, że miały najwyżej do 10
partnerek) i objawiania swoich preferencji homoseksualnych.
Natomiast mężczyźni przeżywają swoją seksualność przez zachowania genitalne, często
wchodzą w kontakty z przypadkowym partnerem (znaczna część przyznaje się do kilkuset
partnerów seksualnych), szukanym w miejscach publicznych typu ubikacje, sauny, parki itp.
Częściej manifestują swoje preferencje i chętniej skupiają się wokół „instytucji” (kluby,
organizacje) czy homoseksualnych miejsc spotkań.
Można to w skrócie wyrazić tak:
 Męski homoseksualizm jest pociągiem do męskości. Kobiecy homoseksualizm jest
ucieczką od męskości. (Medinger)
 Mężczyźni homoseksualni chcą być rzeczywiście mężczyznami, natomiast kobiety
homoseksualne boją się być kobietami.
BISEKSUALIZM
Jest to uzyskiwanie zadowolenia seksualnego zarówno w stosunkach homo- jak i
heteroseksualnych. Wielu badaczy nie wyróżnia jednak biseksualizmu jako odrębnej kategorii
– jedni twierdzą, że są to „zamaskowani homoseksualiści”, czyli osoby homoseksualne, które
podejmują współżycie heteroseksualne z różnych powodów, np. ze względów społecznych;
inni odwrotnie – że są to osoby heteroseksualne, które z różnych powodów (np. moda,
sytuacja, chwilowy impuls) podejmują współżycie homoseksualne.