Powstanie i rozpowszechnienie pierwiastków we Wszechświecie

19 października 2012
Dzień Otwarty Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera PAN
www.ik-pan.krakow.pl
Powstanie i rozpowszechnienie pierwiastków we Wszechświecie
prof. A.Bielański, dr hab. A. Micek-Ilnicka
Wykład jest przeznaczony zarówno dla gimnazjalistów jak i licealistów. Uczniowie będą
mogli wysłuchać krótkiego wstępu opisującego
w zwięzły sposób strukturę atomu oraz przemiany pierwiastków spowodowane bombardowaniem ich jąder atomowych przez obdarzone
dużą energią cząstki α, protony, deuterony,
neutrony, a także jony pierwiastków o liczbie
atomowej większej od 40. W wykładzie zostanie
wprowadzone pojęcie „wielkiego wybuchu”,
a także zostanie omówiony przeciętny skład
skorupy ziemskiej i występowanie pierwiastków
we Wszechświecie.
Poznamy odpowiedź na podstawowe pytania dotyczące pierwszych momentów powstawania pierwiastków. Odpowiemy na pytania:
jak powstał wodór w kosmosie?; jak doszło do
tworzenia się gwiazd i obłoków kosmicznych?
Dowiemy się jak przebiegała synteza pierwiastków w czynnych gwiazdach oraz konsekwencje
ich gaśnięcia po wyczerpaniu zasobu nagromadzonego wodoru.
Badania astronomiczne wskazują, że
małe gwiazdy (mniejsze od Słońca) po zużyciu
ich paliwa jądrowego, wodoru i helu, kończą
swoją ewolucję przechodząc w stan „białego
karła” i stopniowo gasną. Gwiazdy duże ulegają natomiast gwałtownej zapaści połączonej
z eksplozją, obserwowaną na Ziemi, jako olbrzymi rozbłysk, trwający kilka dni lub tygodni. Ten
stan jest określany nazwą gwiazdy supernowej.
W okresie wybuchu, przy zwiększonym stężeniu
neutronów następuje dalsza synteza ciężkich
pierwiastków zachodząca poprzez wychwyt
neutronów. Opisanymi zjawiskami rządzą zarówno podstawowe prawa fizyki jak i chemii.
[WYKŁAD]
barwna wersja ulotki dostępna na www.ik-pan.krakow.pl