Jak pracować z uczniem sprawiajacym trudności w nauce

Jak pracować z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze?
Każdy nauczyciel spotyka się z uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze. Można
powiedzieć nawet, iż ich obecność w codziennej praktyce życia szkoły jest zjawiskiem
nieuniknionym. Dopiero ich nasilenie a zwłaszcza uporczywość, z jaką występują i
okazywany przez ucznia brak wyraźniej podatności na oddziaływania nauczycieli czy też
pewna bezradność nauczycieli, pozwala je kwalifikować do zjawisk nienormalnych,
zakłócających prawidłowy tok zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Sprawiane przez
uczniów trudności wychowawcze nie
zawsze są symptomem ich rzeczywistego
nieprzystosowania się do warunków i wymagań życia szkolnego. Niejednokrotnie są po
prostu efektem naturalnego rozwoju dzieci i młodzieży lub okoliczności i sytuacji, w jakich
się aktualnie znajdują.
Trudności wychowawcze manifestują się różnymi formami zachowań takimi jak:
kłamstwo, lenistwo, ucieczki, kradzieże, wagarowanie, wybryki chuligańskie,
niezdyscyplinowanie. Ucznia, który swym zachowaniem stwarza kłopoty i trudności określa
się mianem dziecka trudnego, zaniedbanego, zagrożonego albo niedostosowanego.
Praca z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze powinna wiązać się z realizacją
następujących zadań:




Poznawać ucznia, jego środowisko, czuć jego potrzeby, utrzymywać stałe kontakty
z rodzicami (popularyzować wiedzę psychologiczną i pedagogiczną – pedagogizacja
rodziców, udzielanie instruktażu w sprawie postępowania z dzieckiem)
Jak najszybciej zauważyć trudności u swoich uczniów, określić rodzaj, jakość i stopień
występujących u nich zaburzeń?
Dostosować działania dydaktyczno-wychowawcze do możliwości i potrzeb ucznia.
Stworzyć życzliwą atmosferę i wyzwolić gotowość koleżeńskiej pomocy u rówieśników.
Jest ważne, aby nauczyciel rozumiał głębsze przyczyny i mechanizmy trudnych zachowań
swoich wychowanków. W przeciwnym wypadku będzie miał skłonność do interpretowania
ich, jako zwrócone przeciwko sobie akty wrogości, objawy lekceważenia szkoły lub jego.
Warunkami zapobiegania trudnościom wychowawczym i ich przezwyciężania u uczniów są:
a) Podmiotowe traktowanie uczniów.
Polega ono na spostrzeganiu każdego ucznia, jako jednostki autonomicznej, która bez
względu na wpływy i uwarunkowania zewnętrzne ma prawo do własnej podmiotowości, tj.
wewnętrznej niezależności i odpowiedzialności za własne postępowanie, a więc także prawo
do samodzielnego kształtowania swego losu. Takie traktowanie ucznia zakłada nieuchronne
liczenie się z jego godnością, a co za tym idzie - okazywanie mu poszanowania i
serdeczności, uwzględnianie najbardziej podstawowych jego potrzeb i udzielanie mu
niezbędnej pomocy. Według S. Rucińskiego wychowawcą można by nazwać przechodnia,
który chętnie udzieli potrzebnej informacji.
b) Utrzymywanie karności wśród uczniów.
Przede wszystkim uszanowanie podmiotowości uczniów i zapewnienie im szerszego zakresu
swobody nie jest możliwe w sytuacji kompletnej bezkarności w klasie i szkole. W tym
znaczeniu karność nie tylko nie pozostaje w sprzeczności z podmiotowym traktowaniem
uczniów, lecz jest jego niezbędnym warunkiem, podobnie jak upodmiotowienie i
umożliwienie im szerszej swobody warunkują karność, wymaganą z pedagogicznego punktu
widzenia.
c) Dobra organizacja pracy i życia uczniów.
Niebagatelnym warunkiem zapobiegania nieprzystosowaniu społecznemu uczniów i jego
przezwyciężania jest niewątpliwie także organizowanie ich pracy i życia w sposób możliwie
racjonalny. Dopasowywania procedur do możliwości uczniów, ich samopoczucia,
zaangażowania emocjonalnego w sprawy klasy i szkoły, wieku, zainteresowań i zarazem
potrzeb wynikających z aktualnej sytuacji w życiu społecznym.
d) Porozumiewanie się nauczycieli i uczniów.
Tematem wzajemnego porozumiewania się nauczycieli i uczniów, także trudnych, może być
wszystko, np. to czym żyją i interesują się oni m. in. sprawy i problemy związane z ich
życiem osobistym, sytuacją rodzinną, powodzeniami i niepowodzeniami, dążeniami i
pragnieniami, sposoby widzenia siebie i innych; poglądy i przekonania na temat sensu życia,
zasad i norm postępowania moralnego, hierarchii wartości, przeżywanych konfliktów i
rozczarowań itp. Wychowawca dzięki rozmowom i dyskusjom może lepiej poznać swych
uczniów, jest w stanie wytworzyć atmosferę prawdziwie wychowawczą, może również w
porę zapobiegać różnym przejawom nieprzystosowania społecznego i skutecznie je
przezwyciężać.
Praca wychowawcza z uczniami trudnymi podczas lekcji powinna opierać się na
następujących zasadach:
1. Trosce o pozytywną motywację uczniów do nauki szkolnej.
2. Współudziale uczniów w organizowaniu lekcji.
3. Współudziale uczniów w planowaniu i przygotowaniu lekcji.
4. Udziale uczniów w prowadzeniu i ocenianiu lekcji.
5. Indywidualizacji pracy z uczniami.
Praca z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze jest skomplikowana i wymaga
specyficznych zabiegów oraz bardzo zindywidualizowanych oddziaływań. Poza tym z reguły
niewystarczające są działania podjęte przez wychowawcę wobec ucznia, o ile nie włączą się
do nich wszyscy nauczyciele i rodzice, o ile nie zorganizuje się dziecku właściwego
środowiska nie tylko w szkole, ale i w domu.
Opracowała:
mgr B. Grzybowska-Nowak