Zielone ciepło – umocowanie prawne

Zielone ciepło – umocowanie prawne
Autor: dr Leszek Karski, Katedra Prawa i Zarządzania Środowiskiem UKSW, główny specjalista
ds. prawnych w Instytucie Ochrony Środowiska, Krajowym Administratorze Handlu Uprawnieniami
do Emisji
(„Czysta Energia” – maj 2006)
Obok obowiązków związanych z energią elektryczną wyprodukowaną w OZE w systemie
prawa polskiego funkcjonuje instrument skierowany na wsparcie ciepła wytworzonego w
odnawialnych źródłach.
Aby mógł powstać obowiązek zakupu ciepła wytworzonego w OZE, najpierw powinno nastąpić
przyłączenie wytwórcy do sieci. Zagadnienia przyłączenia do sieci zostały przez prawodawcę
uregulowane w art. 7 i 7a ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne oraz rozporządzeniu
przyłączeniowym. Przedsiębiorstwo sieciowe zostało zobowiązane do zawarcia umowy o
przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o to, na zasadzie równoprawnego traktowania,
jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania tych paliw lub
energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru.
W pkt. 3 ust. 8 art. 7 określono, iż za przyłączenie źródeł współpracujących z siecią oraz sieci
przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub
energii pobiera się opłatę ustaloną na podstawie rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację
przyłączenia.
Zgodnie z ust. 11 art. 7, w umowie o przyłączenie do sieci ciepłowniczej mogą być ustalone niższe
stawki opłat za przyłączenie do sieci niż ustalone na podstawie zasad określonych powyżej. Wydaje
się, iż takie preferencyjne traktowanie powinno być skierowane przede wszystkim do wytwórców
ciepła w OZE.
Podmioty zobowiązane i uprawnione
Podstawy ustawowe konstrukcji obowiązku zakupu ciepła zostały umieszczone w ust. 7 art. 9a. W
tej jednostce redakcyjnej prawodawca określił podmioty, które są zobowiązane oraz te, które są
uprawnione. Podmiotami zobowiązanymi będą przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się
obrotem ciepłem i sprzedające to ciepło. Zgodnie z art. 3 przez obrót należy rozumieć działalność
gospodarczą polegającą na handlu hurtowym albo detalicznym. Natomiast sprzedaż należy
pojmować jako bezpośrednią sprzedaż paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich
wytwarzaniem lub odsprzedaż tych paliw bądź energii przez podmiot zajmujący się ich obrotem.
Warto również pamiętać o definicji zamieszczonej w § 2 rozporządzenia MGiP z 30 czerwca 2004 r.
w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci ciepłowniczych oraz
eksploatacji tych sieci oraz w § 2 rozporządzenia MGiP z 30 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych
zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie ciepłem. W myśl tych przepisów
przedsiębiorstwo obrotu ciepłem jest to przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wyłącznie
handlem ciepłem.
Należy się zgodzić, iż przedsiębiorstwem zobowiązanym przykładowo nie będą podmiot, który
wytwarza energię i poprzez własną sieć transportuje ją na własne potrzeby, ani spółdzielnia
mieszkaniowa albo wspólnota mieszkaniowa, posiadające sieć ciepłowniczą, które bezpłatnie
dostarczają dla swoich członków (bądź do budynków administrowanych przez nie) energię.
Natomiast do kategorii podmiotów uprawnionych będą należały podmioty wytwarzające ciepło w
odnawialnych źródłach energii przyłączonych do sieci. Ponieważ podmioty te będą prowadziły
działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii, muszą mieć status przedsiębiorstw
energetycznych. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia przyłączeniowego i rozporządzenia
taryfowego przez wytwórcę ciepła należy rozumieć przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się
wytwarzaniem ciepła.
Prawodawca dodatkowo zawęził krąg podmiotów uprawnionych poprzez dookreślenie w ust. 7 art.
9a P.e., iż źródła energii, z którymi wiąże się obowiązek zakupu ciepła, powinny znajdować się na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zakres obowiązku
Omawiany instrument wsparcia ciepła wyprodukowanego w OZE posiada granice zakreślone przez
ustawę. Zgodnie z P.e. podmiot jest zobowiązany do zakupu oferowanego ciepła w ilości nie
większej niż zapotrzebowanie odbiorców tego przedsiębiorstwa, przyłączonych do sieci, do której są
przyłączone odnawialne źródła energii.
Dodatkowo prawodawca delegował na ministra właściwego do spraw gospodarki kompetencje do
ujęcia szczegółowego zakresu omawianego obowiązku w akcie wykonawczym. Zgodnie z ust. 9 art.
9a P.e. minister powinien określić m.in. rodzaje OZE, parametry techniczne i technologiczne
wytwarzania energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w OZE, a także wymagania dotyczące
pomiarów, rejestracji i sposobu obliczania ilości energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w OZE
za pomocą instalacji wykorzystujących w procesie wytwarzania energii nośniki energii, o których
mowa w art. 3 pkt 20 P.e., oraz inne paliwa. Minister ma też określić sposób uwzględniania w
kalkulacji cen ciepła ustalanych w taryfach przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w ust.
7 art. 9a P.e., m.in. kosztów zakupu ciepła, do których zakupu przedsiębiorstwo energetyczne jest
obowiązane (kwestie związane z uwzględnieniem kosztów zakupu w taryfach nie są rozważane w
tym artykule).
Akt wykonawczy
13 stycznia br. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 19 grudnia 2005 r. w sprawie
szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw
pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych
w odnawialnych źródłach energii (DzU nr 261, poz. 2187).
W § 4 tego aktu prawodawca uznał, iż do energii wytwarzanej w OZE zalicza się, niezależnie od
mocy źródła, ciepło pochodzące w szczególności z elektrowni wodnych oraz wiatrowych, ze źródeł
wytwarzających energię z biomasy i biogazu, ze słonecznych ogniw fotowoltaicznych i kolektorów
do produkcji ciepła oraz ze źródeł geotermalnych.
Poprzez § 10 wprowadzono istotne i zasadne obostrzenia w stosunku do podmiotów uprawnionych.
Otóż parametry techniczne i technologiczne wytwarzania ciepła w odnawialnych źródłach energii, z
którymi będzie wiązał się omawiany obowiązek, powinny umożliwiać dotrzymanie parametrów
jakościowych nośnika ciepła i standardów jakościowych obsługi odbiorców oraz być dostosowane
do wymagań technicznych w zakresie przyłączania do sieci urządzeń wytwórczych, a także do
parametrów nośnika ciepła oraz warunków pracy sieci ciepłowniczej.
W § 12 omawianego aktu wykonawczego częściowo powtórzono postanowienia ust. 7 art. 9a, a
częściowo je doprecyzowano. Obowiązek, o którym mowa w art. 9a ust. 7 ustawy, uznaje się za
spełniony, jeżeli oferowane do sprzedaży ciepło, wytworzone w odnawialnych źródłach energii,
zakupiono w ilości, w jakiej je oferowano lub równej zapotrzebowaniu odbiorców przedsiębiorstwa
energetycznego realizującego ten obowiązek i przyłączonych do sieci ciepłowniczej, do której jest
przyłączone odnawialne źródło energii, proporcjonalnie do udziału tego źródła w całkowitej mocy
zamówionej przez odbiorców, z uwzględnieniem charakterystyki odbioru oraz możliwości
przesyłania ciepła wytwarzanego w tym źródle.
Ponadto w sytuacji, kiedy więcej niż jedno zobowiązane przedsiębiorstwo energetyczne zajmuje się
obrotem ciepłem i sprzedaje to ciepło odbiorcom przyłączonym do połączonych i współpracujących
ze sobą sieci ciepłowniczych, obowiązek zakupu dotyczy ciepła wytworzonego w przyłączonych do
tych sieci odnawialnych źródłach energii, w ilości proporcjonalnej do udziału każdego z tych
przedsiębiorstw w łącznej sprzedaży ciepła przez wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne
dostarczające ciepło do odbiorców przyłączonych do tych sieci.
Obowiązek związany z ciepłem wytworzonym w OZE znajduje się na drugim planie wsparcia
energetyki odnawialnej. Jest to spowodowane przede wszystkim lokalnym znaczeniem sektora
ciepłowniczego oraz wspieraniem przez prawodawcę wspólnotowego głównie energii elektrycznej
wyprodukowanej z OZE. Skutkuje to tym, iż również prawodawca krajowy dosyć enigmatycznie
odnosił i odnosi się do tego zagadnienia.