Józef Pustelnik – Kraków

Pustelnik Józef
Kraków
12
Osobowość pedagogów
Próba stworzenia nowej definicji osobowości dla pedagogów
Odpowiedzialny mechanik nie przystąpi do
modernizacji, ani naprawy popsutej maszyny bez
znajomości budowy i mechanizmu jej działania.
Odpowiedzialność
za
kształtowanie
(wychowanie), i naprawę (terapię), uduchowionej
biomaszyny (człowieka) jest nieporównywalnie
większa.
Część I. Uzasadnienie celowości podjęcia tematu
Najkrócej rzecz ujmując psychologia to nauka o zachowaniu się człowieka. Jest ono
podstawą procesu regulacji, poprzez który jednostka dąży do przywrócenia nieomal
nieustannie naruszanego stanu równowagi w układzie „Człowiek – Rzeczywistość”.
Uszczegóławiając należałoby powiedzieć, że psychologia zajmuje się opisem, wyjaśnianiem,
przewidywaniem oraz modyfikowaniem ludzkich zachowań. Konkretnie nauka ta dokonuje
prób udzielania odpowiedzi na następujące pytania: jak zachowują się ludzie?; dlaczego tak
się zachowują?; jak się mogą zachowywać?; jak wpływać na ich zachowanie?
Zachowanie, traktowane jako akt celowy i świadomy, to specyficzny przejaw istnienia
konkretnej osoby, a to jest niczym innym jak tylko postrzeganym przez innych, i samego
siebie, funkcjonowaniem określonej osobowości w istniejącej obiektywnie rzeczywistości.
Dla psychologii, podobnie zresztą jak dla innych nauk behawioralnych, takich jak socjologia
oraz pedagogika, jest to pojęcie o znaczeniu fundamentalnym. Podstawowym celem tej
trzeciej nauki jest bowiem przekształcanie niedojrzałej osobowości wychowanka w „ideał
wychowawczy”. Nie może zatem podlegać dyskusji fakt, iż każdy nauczyciel powinien
posiąść możliwie najpełniejszą wiedzę dotyczącą „przedmiotu swoich oddziaływań”.
Niestety już w obrębie psychologii „pojęcie osobowości należy do najtrudniejszych
terminów” (M. Chłopkiewicz 1987, s. 11). Tak bardzo nie poddaje się on „zdefiniowaniu i
używany jest w tak szerokim znaczeniu, że nie można go określić w sposób prosty i spójny.
W 1927 roku G.W. Allport potrafił zebrać prawie 50 definicji z literatury naukowej, a nikt nie
wie dokładnie, ile istnieje ich dzisiaj” (A.S. Reber 2000, s. 466). Niedookreśloność
problematyki powoduje, że „nawet erudytom nie przychodzi łatwo orientowanie się w tym
gąszczu rozważań, często spekulatywnych, poszukiwań, także badawczych” (W. Szewczuk
1998, s. 365). Mnogość funkcjonujących w literaturze teorii osobowości wymusiła na
teoretykach zagadnienia ich pogrupowanie. Dzieli się je, posługując się przeróżnymi
kryteriami, na metafizyczne i empiryczne; na introgenne i ekstragenne; na peryferyczne i
centralistyczne; na strukturalne i dynamiczne; na biologiczne, psychologiczne i socjologiczne;
na omnibusowe, zintegrowane, hierarchiczne i dynamiczne; na psychoanalityczne,
konstytucjonalne, personalistyczne, egzystencjalne, humanistyczne i poznawcze; i na (...).
Którzy z nauczycieli mają czas na zapoznanie się z taką ilością teorii, reprezentującymi je
przedstawicielami, w końcu na wybranie i stosowanie w swej codziennej praktyce
odpowiadającej im definicji? Napewno niewielu. Jawi się zatem pilna potrzeba opracowania
dla nich prostej i zrozumiałej definicji osobowości. W przypadku wuefowców, ze względu na
ich potencjał osobotwórczy, a co za tym idzie odpowiedzialność, jest to szczególnie ważne.
Ta wyjątkowość wynika przynajmniej z czterech powodów:
1o na osobowość ucznia oddziaływują oni najpełniej (zarówno na somę, co wynika już z
samej definicji, jak i na psyche (H. Szwarc 1971, J. Pustelnik 1997),
2o obecnie w szkole często jako jedyni mają bliski kontakt emocjonalny z tak zwanym
uczniem trudnym (pozostają jeszcze dla niego osobami znaczącymi). Socjalizacja takiego
wychowanka, nieoficjalnie coraz częściej już resocjalizacja, wymaga od wychowawcy
szczególnie dużego zasobu wiedzy i wysokiego poziomu umiejętności z zakresu
psychopedagogiki1,
3o na lekcjach wychowania fizycznego w sposób naturalny dochodzi do wzbudzania
szerokiego spektrum emocji, nawet tak skrajnych jak rozpacz, czy euforia. Jest to zatem
najwłaściwszy czas i miejsce na trenning „panowania nad nimi”. Względnie łatwo można
wówczas uczyć wychowanka odraczania, a co najważniejsze modyfikowania i rezygnowania,
z destrukcyjnych reakcji.
4o przynajmniej niektóre treści programowe, takie na przykład jak piłka nożna, zwłaszcza
w postaci – gra właściwa, w odczuciu większości uczniów są najatrakcyjniejszymi z pośród
wszystkich tych, jakie proponuje szkoła. Już samo racjonowanie tych form ruchu, nie
wspominając o deprywacji, bywa dla uczniów karą najdotkliwszą. Umiejętne dozowanie tego
środka jest doskonałym narzędziem wychowawczym.
Część II. Wstępna czynność definicyjna
Podejmując próbę zdefiniowania pojęcia osobowość należałoby rozpocząć od czynności
wstępnej, czyli umiejscowienia bytu ludzkiego wśród innych bytów. Zabieg ten wyraźnie
uzmysławia ewidentną konieczność dookreślenia człowieka. Dokonując pobieżnej
charakterystyki człowieka można byłoby przecież poprzestać na informacji, że jest on materią
ożywioną, zwierzęciem, strunowcem, kręgowcem, ssakiem, a w obrebie naczelnych
różnicowano by: lemury – małpy – ludzi. Jakie byłyby z tego tytułu korzyści? Opowiedź jest
prosta – żadne. Ilość danych umożliwiająca skuteczne oddziaływanie na wychowanka, nabór i
selekcję do wykonywania różnorodnych zadań, przeciwdziałanie patologiom itd., musi być
nieprównywalnie większa. Należy sobie jasno uświadomić, że nazwany człowiek to
nieanonimowa osoba, a scharakteryzowana, i wyodrębniona w ten sposób z pośród innych
osób jednostka, to osobowość, przewidywalny w swych zachowaniach człowiek.
Część III. Właściwe czynności definicyjne
Tę część artykułu autor rozpoczyna od przedstawienia kilku wybranych definicji
osobowości (tabela 1). Wydaje się, że ograniczenie się do tej liczby, pomimo tylu
istniejących (A.S. Rober 2000), uzasadnia wyznaczony cel – stworzenie nowej definicji, nie
przegląd funkcjonujących w literaturze, a także dopuszczalna objętość artykułu.
Następną czynnością definicyjną jest przedstawienie własnej definicji pojęcia osobowości
(schemat 1). Tworząc ją autor starał się, by odpowiadała ona formalnym wymogom, to
znaczy, by wyraźnie wyeksponowany był człon definowany, spójnik definicyjny i człon
definiujący. W celu uzyskania większej przejrzystości, wykazania wewnęrznej spójności, do
schematu definicyjnego wprowadzono pytania pomocnicze, dokonano podziału członu
definiującego na trzy części: podmiotowo-przedmiotową, strukturalną i funkcjonalną. Tą
ostatnią podzielono dotatkowo na trzy poziomy funkcjonowania: poznawczy, pobudzeniowy
oraz wykonawczy.
Kolejny fragment właściwych czynności definicyjnych obejmuje wykaz istotnych
właściwości psychofizycznych (schemat 2) oraz rozbudowany schemat funkcjonowania
osobowości (schemat 3). Z zamieszczonych w artykule materiałów poglądowych schemat 2
stworzenie nowego kierunku studiów - psychologii edukacji, jest wymownym dowodem na dostrzeżenie przez
stosowne władze zapotrzebowania społecznego na ściślejsze powiązanie tych dwóch nauk. Wcześniej funkcję tę
próbowała pełnić psychologia wychowawcza,
1
[wykaz istotnych (...)] posiada, poza aspektem poznawczym, walor praktyczny. Uzupełnienie
go o stwierdzone wartości poszczególnych zdolności, odniesienie do nich wartości
pożądanych, w końcu wyszczególnienie metod i środków oddziaływania na owe zdolności,
łatwo może doprowadzić do powstania „KARTY ROZWOJU OSOBOWEGO
WYCHOWANKA” oraz „KARTY SAMOROZWOJU OSOBOWEGO”. O ile jednak pomiar
właściwości fizycznych nie powinien nastręczać większych trudności, o tyle pewnym
problemem dla pedagogów może być korzystanie z narzędzi psychometrycznych (dostęp,
znajomość procedury, interpretacja uzyskanych wyników). Problem ten w pilnym trybie musi
być rozwiązany).
Ostatnią część artykułu zamyka wykaz użytych w definicji pojęć wraz z uzasadnienem
celowości ich wykorzystania (tabela 2).
Literatura (nie ujęta w tabeli 1 – wybrane definicje osobowości):
1.
Brzeziński J.(1997): Metodologia badań psychologicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Warszzawa,
2.
Nowak S.(1985): Metodologia badań społecznych. PWN. Warszawa,
3.
Pustelnik J.(1995): Próba nowej definicji pojęcia wydolność fizyczna. Sport Wyczynowy nr 5-6. ss.
72-75
4.
Pustelnik J.(1997): Stymulacja rozwoju psychicznego na zajęciach ruchowych.
Materiały
z Międzynarodowej Konferencji Naukowej (23-25.04.1996) „ Dziecko. Społeczeństwo. Edukacja. Dylematy
psychologiczne”. Katedra Psychologii WSP Kraków. ss. 62-69,
5.
Reber A.S.(2000): Słownik psychologii. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR. Warszawa,
6. Szwarc H.(1971): Znaczenie wychowania fizycznego w aspekcie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.
Zagadnienia wychowawcze w aspekcie zdrowia psychicznego nr 3-4,
7.
Świda H.(1970): Osobowość jako problem pedagogiki. Ossolineum. Wrocław, Warszawa, Kraków,
8.
Szewczuk W.-red.(1998): Encyklopedia osobowości. Fundacja Inowacja. Warszawa,
Tabela 1. Wybrane definicje osobowości
Pełne brzmienie definicji osobowości oraz „źródło”
Allport G.W., za: Oleś P.K,.W: Wprowadzenie do psychologii osobowości. Wydawnictwo
Naukowe SCHOLAR. Warszawa s.22,
Osobowość to „dynamiczna organizacja wewnątrz jednostki tych psychofizycznych
systemów, które determinują unikalne przystosowanie do środowiska”.
Pervin L.A.., za: Oleś P.K,.W: Wprowadzenie do psychologii osobowości. Wydawnictwo
Naukowe SCHOLAR. Warszawa s.22,
„Osobowość jest to złożona całość myśli, emocji i zachowań, nadająca kierunek i wzorzec
(spójność) życiu człowieka. Podobnie jak ciało, osobowość składa się zarówno ze struktur,
jak i procesów, odzwierciedla naturę (geny), co środowisko. Pojęcie osobowości obejmuje
również czasowy aspekt funkcjonowania człowieka, osobowość zawiera bowiem
wspomnienia przeszłości, reprezentacje mentalne teraźniejszości oraz wyobrażenia i
oczekiwania co do przyszłości”.
Szewczuk W.(1979): Słownik psychologii. Wiedza Powszechna. Warszawa. s. 182
„1). O. jest to zespół cech psychicznych, przy pomocy których można opisać podstawowe
formy zachowania się człowieka; 2). O. Jest zespołem postaw, nastawień, wyznaczajacych
zachowanie człowieka; 3). O. Jest zespołem warunków wewnętrznych determinujacych
sposób, w jaki człowiek reguluje swoje stosunki z działającym na niego swiatem
otaczającym”.
Strelau J. Słowniczek psychologiczny. W: Strelau J., Jurkowski A., Putkiewicz Z.(1976):
Podstawy psychologii dla nauczycieli. PWN. Warszawa, s. 473
„1. W węższym rozumieniu: centralny system regulacji i integracji czynności, składajacy się
ze schematów poznawczych, schematów czynnościowych i motywacji. 2. W szerszym
rozumieniu: zespół istotnych i względnie trwałych cech składających się na charakterystykę
jednostki i determinujący specyficzny dla niej sposób zachowania”.
Nowacki T.(1977): Zarys psychologii. WSiP. Warszawa. s. 184.
„Osobowość jest ogarniającym całość życia psychicznego, złożonym z różnych struktur
systemem, który ujawnia się w działaniu podporządkowanemu, realizacji wartości, które
jednostka uważa za najwyższe, które pragnie realizować”.
Okoń W.(1984): Słownik pedagogiczny. PWN. Warszawa. s. 215.
„Osobowość, termin używany w różnych znaczeniach, najczęściej oznacza zespół stałych
właściwości i procesów psychofizycznych, odróżniających daną jednostkę od innych,
wpływający na organizację jej zachowania, a więc na stałość w nabywaniu i porządkowaniu
doświadczeń, wiadomości i sprawności, w reagowaniu emocjonalnym w stosunkach z
innymi ludźmi oraz stałość w wyborze celów i wartości”.
Eysenck H. J., za: Siek S.(1985): Autopsychoterapia. Akademia Teologii Katolickiej.
Warszawa. s. 85.
H. J. Eysenck „określa osobowość jako względnie trwałą i stałą organizację charakteru,
temperamentu, intelektu oraz konstrukcji fizycznej osoby, determinującą specyficzny
sposób przystosowania się jednostki i otoczenia”.
Warren J., Carmichel L., za: Siek S.(1985): Autopsychoterapia. Akademia Teologii
Katolickiej. Warszawa. s. 85.
„osobowość jest jednolitą psychiczną organizacją ludzkiej istoty na określonym etapie jej
rozwoju, obejmującą charakter, intelekt, temperament, uzdolnienia, postawy moralne i
wszelkie inne postawy wytworzone w ciągu życia jednostki”.
Schemat 1. Autorska definicja pojęcia osobowość
Człon
definiowan OSOBOWOŚĆ
y
Spójnik
JEST TO
definicyjny
Pytania
Co to jest?
pomocnicze
Z czego się składa?
Jak funkcjonuje?
Poziom
funkcjon
owania
KTÓRY
Człon
SYSTEM,
definiujący
SKŁADAJĄCY SIĘ
Z ISTOTNYCH
I
WZGLĘDNIE
TRWAŁYCH
WŁAŚCIWOŚCI
PSYCHOFIZYCZNYCH
DANEJ OSOBY,
REJESTRUJE,
BĄDŹ
GENERUJE,
BODŹCE
NIEOBOJĘTNE,
CO
WYMUSZA
TWORZENIE
PLANÓW
ADAPTACJI,
BĄDŹ
PRZEKSZTAŁCA
NIA
ISTNIEJĄCEJ
OBIEKTYWNIE
RZECZYWISTOŚ
CI,
WRAZ
Z
EMOCJONALNY
M
USTOSUNKOWA
NIEM SIĘ DO
ANTYCYPOWAN
YCH SKUTKÓW
TYCH
REGULACJI,
Poznawc
zy
Pobudze
niowy
A TO Z KOLEI
DETERMINUJE
CHARAKTERYS
Wykonaw
TYCZNE
DLA
czy
NIEJ
SPOSÓB
ZACHOWANIA
SIĘ.
PodmiotowoStrukturalna
Funkcjonalna
przedmiotowa
Schemat 2. Wykaz istotnych i względnie trwałych właściwości psychofizycznych
Właściwości związane z umysłem (psy
Właściwości związane z ciałem (soma)
Procesy psychiczne1
De
Wygląd
Wydolność
Parametry
Umiejętności
Poznawcze
Koncepcyjne
Em
zewnętrzny1
motoryczna
motoryczne1
ruchowe
„Zdolność do Zdolność
Zasób
Zdolność
Zdolność
Zd
Aparycja
(kształt twarzy, podejmowania pokonywania
umiejętności
rejestracji
i tworzenia
ran
włosy,
oporu
ruchowych.
konkretyzacji
planów
po
i
wysokość
zewnętrznego,
Szczególnie
znaczenia
przystosowania
prz
kontynuowani
czoła, wielkość a
ważne
są bodźców
się
oraz zja
działań tworzenie
i oprawa oczu, ruchowych1, a oporu
umiejętności
(sygnałów)
przekształ-cania rze
wielkość
i poprzez to do względem sił utylitarne1
płynących
istniejącej
wz
kształt
nosa, wykonania
działającycch w (samobrona,
zarówno
z obiektywnie
wz
uszu),
miejscu pracy utrzymywanie i otoczenia
rzeczywistości. prz
możliwie
odzyskiwanie
jednostki jak i z
ucz
budowa ciała największej
(siła),
(wskaźnik
rozwijanie
utraconej
niej samej.
em
pracy
wzrostowofizycznej,
co prędkości przez równowagi,
prz
wagowy,
jest wynikiem całe ciało lub bezpieczne
ko
proporcje
poszczególne
pady
i
str
możliwości
obwodów
i ponoszenia
jego części, i to przewroty przez
prz
długości oraz kosztu
zarówno
w bark, ćwiczenia
prz
Myślenie,
Tem
kształt
koncentrująco – Spostrzeżenia,
fizjologicznego czasie
2
wrażenia,
inteligencja,
neu
poszczególnych
wyżej wykonywania
relaksacyjne)
uwaga,
wiedza
hie
części
ciała, wymienionej
prostych
oraz
pamięć,
„książkowa”,
war
jędrność mięśni pracy
umiejętności
i czynności
mowa
(także doświadczenie
świ
i skóry) .
ruchowych
rekreacyjne2
efektywnego
„wewnętrzna”),
życiowe.
pos
nas
------------odpoczywania” (szybkość,
(taniec, jazda na
1
w
dobie .
wytrzymałość), nartach, gra w
gloryfikacji
(J.
Pustelnik jak i niezwykle tenisa
Część
„człowieka
sukcesu” jego
wygląd
zewnętrzny jest
dla wielu ludzi
bardzo ważną
wartością
i
dlatego wydają
oni duże kwoty
pieniędzy
na
dentystę,
chirurga
plastycznego
itd.
1995, s. 29)
------------1
dotyczy także
gry w szachy,
2
uzależnione
jest także od
stanu zdrowia.
złożonych
(zwinność).
------------1
wartości
(poziom)
parametrów
motorycznych
powiązane są
ściśle
ze
stopniem
opanowania
techniki
ruchowej.
ziemnego,
siatkówkę,
piłkę
nożną
itd.).
------------1
dają poczucie
bezpieczeństwa,
2
w pewnych
środowiskach w
sposób istotny
wpływają
na
pozycję
jednostki
w
grupie.
------------1
procesy poznawczo-koncepcyjne
mogą
przybrać
także
postać
kontemplacyjnych
procesów
psychicznych (nie dochodzi wówczas do
działań na poziomie wykonawczym).
---1
d
wy
rea
wy
Schemat 3. Rozbudowany schemat funkcjonowania osobowości2
Aktywator
Poznawczy
Percepator
Pobudzeniowy
Planista
Decydent
Wykonawczy
Pracownik
ŹRÓDŁO BODŹCOWANIA:
ISTNIEJĄCA OBIEKTYWNIE RZECZYWISTOŚĆ
(W TYM JEJ CZĄSTKA – OSOBOWOŚĆ)
↓
BODZIEC NIEOBOJĘTNY (ZDARZENIE, MYŚL)
↓
REJESTRACJA,
BĄDŹ
GENERACJA,
BO
NIEBOJĘTNEGO WRAZ Z KONKRETYZACJĄ
ZNACZENIA
TWORZENIE ZBIORU MOŻLIWYCH ROZWIĄZ
OPARCIU O OCENĘ AKTUALNEJ KONFIGU
UKŁADU; ZADANIE – WARUNKI – MOŻLIW
PSYCHOFIZYCZNE WRAZ Z EMOCJONA
USTOSUNKOWANIEM SIĘ DO ANTYCYPOWA
SKUTKÓW
POSZCZEGÓLNYCH
KONC
DOKONANIE
OSTATECZNEGO
WY
ROZWIĄZANIA
CZYNNOŚCI
REALIZACYJNE
(W
NEGOCJACJE, UCIECZKA, ULEGŁOŚĆ)
Poziom
Odpowiednik
PROCES REGULACJI
funkcjonowania osoby funkcyjnej
przyjęcie takiej kolejności występowania określonych funkcji systemu wcale nie oznacza, że mamy do
czynienia z zamkniętych dla nich ramami czasowymi. Częste są przypadki ich współwystępowania. Procesy
poznawcze, poprzez wykorzystanie takich analizatorów jak uwaga, pamięć, myślenie, mają miejsce także na
poziomie pobudzeniowym oraz wykonawczym (nieoczekiwany rozwój wydarzeń – sytuacja trudna). Z kolei
procesy pobudzeniowe (emocjonalne) mają miejsce na dwu pozostałych poziomach funkcjonowania. Są one
szczególnie silne wówczas, gdy na system działa bodziec „szkodliwy”(poziom poznawczy) oraz podczas
frustracji (poziom wykonawczy),
2
Tabela 2. Wykaz pojęć użytych w definicji wraz z uzasadnienem celowości ich
wykorzystania
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
8.
9.
10.
Najważniejsze terminy
Uzasadnienie celowości wykorzystanych terminów
użyte w definicji
Pojęcie to jest definiowane w wielu słownikach. Jest ono nieporównywalnie pre
zespół, ogół, całość, organizacja itd. Według W. Szewczuka system to „up
System
którym wszystkie składniki są ze sobą powiązane, ale nie muszą pozostaw
(1979, s. 287).
Już G. Allport zuważył konieczność zredukowania „dużej liczby cech do kilku
wydają się najbardziej istotne dla zachowania się człowieka” (J. Strelau 1976
Istotnych
sensu zaciemnianie obrazu pojęcia poprzez wprowadzanie do niego kolejnych w
Wielokrotne, powtarzające się w przeszłości zachowania pozwalają na domn
formą reagowania. Stanowią one potencjał, który może, ale nie musi, być wy
w swoim życiu wielokrotnie czyni wyjątki w wyznawanych zasadach. Po dł
lekcjach, a następnie okresie absencji, przykładny uczeń, mając świadomość
Względnie trwałych
lekcji, pozwala sobie na opuszczenie kolejnych, bo uczestniczenie w nich be
mieć dla niego zgubne skutki (w jego odczuciu). Z kolei zaprzysięgły kobieciar
dwóch górnych „jedynek” itd.) będzie unikał kobiet, a w ich obecności b
zachowywał w sposób nietypowy (dla siebie).
Posiadanie przez jednostkę takich, a nie innych, właściwości fizycznych ma ni
poziom funkcjonowania osobowości, a w dalszej konsekwencji na jego
niezgrabna w ruchach dziewczyna, długo pamięta uszczypliwe uwagi pod
zamartwia się, unika sytuacji, w której podobne zdarzenia mogłyby się powtór
Psychofizycznych
skorupki”. Szuka środowiska, które uznaje inne wartości, gdzie mogłaby za
ładna, zgrabna, poruszająca się z wdziękiem, posiadająca wiele rekreacyj
umiejąca jeździć na nartach, grać w siatkówkę, tańczyć), wiedzie w towarzys
podczas „ekspozycji” społecznej, szuka takowej.
Człowiek może być rozpatrywany jako system, biomaszyna, ale w tym ujęciu
Osoba
istnieje konieczność przypisania takiej, a nie innej, osobowości konkretnemu cz
Warunkiem koniecznym, choć nie wystarczającym, potrzebnym do uaktywnie
zadziałanie na niego bodźca o wartości progowej i znaczeniu nieobojętny
Bodźce nieobojętne
względzie bodźce biologicznie ważne.
Zdarzenie traktowane jako bodziec nieobojętny to pewnego rodzaju dyrekty
Traktowana w ten sposób wygenerowana przez podmiot myśl to nakaz we
Wymusza tworzenie
zrobić! Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku, dochodzi d
planów
zastosowania się do „żądań” istniejącej obiektywnie rzeczywistości (uległo
pomijając ucieczkę i negocjację, przeciwstawienia sie tym żądaniom, czyli prze
Podjęcie decyzji rozpoczęciu lub wstrzymaniu się, w dalszej kolejności o k
uzależnione jest od oceny prawdopodobieństwa osiągnięcia celu. Dokonywane
konfiguracji układu; zadanie – warunki - możliwości psychofizyczne. W
Emocjonalnym
samopoczucie i samoocena. Istotę tej operacji można byłoby sprowadzić do ud
ustosunkowaniem się, czy się nie uda? Drugim weryfikatorem, nieporównywalnie ważniejszym
się do (...)
przypadku byłaby to odpowiedź na pytanie; zyskam na tym, czy stracę? Wpływ
nie musi (dotyczy egoisty, choleryka), ocena jej wpływu na środowisko,
odpowiedź dotyczyła by pytania; uszczęśliwie tym kogoś, czy wyrządzę mu krz
Zachowanie
Finalizacja dokonanego wyboru