Slajdy_Przedsiebiorstwo

Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…
2
PRZEDSIĘBIORSTWO
NA RYNKU
3
Przyjrzyjmy się teraz zachowaniu PRZEDSIĘBIORSTWA
(firmy, producenta) na rynku…
4
Przedsiębiorstwa (firmy, producenci) wytwarzają dobra, zużywając zasoby, których właściciele, czyli gospodarstwa domowe,
uzyskują dzięki temu dochody.
Producentem jest np. muzyk jazzowy, fabryka samochodów,
policja.
5
Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala ZWIĘKSZYĆ WYDAJNOŚĆ PRACY.
PO PIERWSZE, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację.
6
Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala ZWIĘKSZYĆ WYDAJNOŚĆ PRACY.
PO PIERWSZE, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację.
PO DRUGIE, chodzi o korzyści z koordynacji działań ludzi
wykonuących wyspecjalizowaną pracę.
7
Rodzaje przedsiębiorstw
Jeśli za kryterium podziału uznamy formę własności przedsiębiorstwa, wyróżnimy:
1.
Przedsiębiorstwa, które są WŁASNOŚCIĄ PRYWATNĄ.
2.
Przedsiębiorstwa , które są WŁASNOŚCIĄ WSPÓLNĄ (kolektywną).
8
PRAWO WŁASNOŚCI (ang. property rights) - system norm prawnych, które decydują m. in. do kogo należą przedsiębiorstwa, czyli
kto decyduje o sposobie produkcji dóbr, i kto ponosi odpowiedzialność materialną.
9
WŁASNOŚĆ PRYWATNA – pojedyncze osoby rozporządzają całymi przedsiębiorstwami lub ich częściami, decydując o ich działaniu, mogąc je sprzedać, ponosząc materialną odpowiedzialność za
swoje decyzje.
10
WŁASNOŚĆ PRYWATNA – pojedyncze osoby rozporządzają całymi przedsiębiorstwami lub ich częściami, decydując o ich działaniu, mogąc je sprzedać, ponosząc materialną odpowiedzialność za
swoje decyzje.
WŁASNOŚĆ WSPÓLNA – prawa do dysponowania przedsiębiorstwami, a także odpowiedzialności materialnej na grupę osób gospodarujących wspólnie, przy niewielkich uprawnieniach i odpowiedzialności członków grupy.
11
SOCJALIŚCI często krytykowali (krytykują) prywatną własność
przedsiębiorstw, ponieważ - ich zdaniem – powoduje ona zbyt duże
różnice dochodów, cierpienie i dominację.
W efekcie socjaliści często opowiadają się za własnością wspólną
przedsiębiorstw.
12
LIBERAŁOWIE uważają, że własność wspólna oznacza rozproszenie uprawnień do decydowania i korzystania (tracenia) między zbyt
wiele osób, i że grozi to niejasnym zdefiniowaniem („rozmyciem”)
praw własności. Kto inny podejmuje decyzje, a kto inny korzysta
lub traci. Znika silna motywacja do efektywnego gospodarowania.
13
Tak czy nie?
1.
Spółka akcyjna przedsiębiorstwem wspólnym, a nie przedsiębiorstwem prywatnym. Przecież jej właścicielem jest grupa wspólników.
14
Tak czy nie?
1.
Spółka akcyjna przedsiębiorstwem wspólnym, a nie przedsiębiorstwem prywatnym. Przecież jej właścicielem jest grupa wspólników.
Nie. Co prawda właścicielem spółki akcyjnej zwykle jest rzeczywiście grupa wspólników. Jednak uprawnienia wspólników do decydowania o losach spółki akcyjnej i związana z tym ich materialna odpowiedzialność za jej wyniki, są szerokie (obejmują one m. in. prawo do sprzedaży udziałów we własności spółki). W dodatku uprawnienia te i ta odpowiedzialność są szczegółowo i jednoznacznie opisane przez odpowiednie przepisy prawa.
15
Tak czy nie?
2.
Własność wspólna wyklucza powstanie sytuacji, w której ten, kto
podejmuje decyzje o losach przedsiębiorstwa, odczuwa materialne
skutki tych decyzji.
16
Tak czy nie?
2.
Własność wspólna wyklucza powstanie sytuacji, w której ten, kto
podejmuje decyzje o losach przedsiębiorstwa, odczuwa materialne
skutki tych decyzji.
Nie. Przecież np. reprezentujący społeczeństwo dyrektor państwowego przedsiębiorstwa może być wynagradzony odpowiednio dużą
częscią wypracowanego przez to przedsiębiorstwo zysku.
ZADANIE
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
17
ZADANIE
18
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
ZADANIE
19
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) przypisane są pojedynczym osobom, a w
przypadku własności wspólnej - grupom osób, bez jednoznacznego
określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
ZADANIE
20
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
ZADANIE
21
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
ZADANIE
22
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
Zdaniem liberałów własność wspólna przedsiębiorstw powoduje
„rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie motywacji do
efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupienia w jednych
rękach uprawnień do decydowania i do korzystania (tracenia) z
efektów podjętych decyzji.
ZADANIE
23
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
Zdaniem liberałów własność wspólna przedsiębiorstw powoduje
„rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie motywacji do
efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupienia w jednych
rękach uprawnień do decydowania i do korzystania (tracenia) z
efektów podjętych decyzji.
d) Co wspólnego ma forma prawna przedsiębiorstw z własnością?
ZADANIE
24
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
Zdaniem liberałów własność wspólna przedsiębiorstw powoduje
„rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie motywacji do
efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupienia w jednych
rękach uprawnień do decydowania i do korzystania (tracenia) z
efektów podjętych decyzji.
d) Co wspólnego ma forma prawna przedsiębiorstw z własnością?
Otóż w nowoczesnych społeczeństwach uprawnienia do decydowania o sprawach przedsiębiorstw (dysponowania) i korzystania (tracenia) zależą - przede wszystkim - właśnie od ich formy prawnej.
ZADANIE
25
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
Zdaniem liberałów własność wspólna przedsiębiorstw powoduje
„rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie motywacji do
efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupienia w jednych
rękach uprawnień do decydowania i do korzystania (tracenia) z
efektów podjętych decyzji.
d) Co wspólnego ma forma prawna przedsiębiorstw z własnością?
Otóż w nowoczesnych społeczeństwach uprawnienia do decydowania o sprawach przedsiębiorstw (dysponowania) i korzystania (tracenia) zależą - przede wszystkim - właśnie od ich formy prawnej.
e) Pokaż, że od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy: (i) Ryzyko
ponoszone przez właścicieli.
ZADANIE
26
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
Zdaniem liberałów własność wspólna przedsiębiorstw powoduje
„rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie motywacji do
efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupienia w jednych
rękach uprawnień do decydowania i do korzystania (tracenia) z
efektów podjętych decyzji.
d) Co wspólnego ma forma prawna przedsiębiorstw z własnością?
Otóż w nowoczesnych społeczeństwach uprawnienia do decydowania o sprawach przedsiębiorstw (dysponowania) i korzystania (tracenia) zależą - przede wszystkim - właśnie od ich formy prawnej.
e) Pokaż, że od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy: (i) Ryzyko
ponoszone przez właścicieli.
(i) Właściciela jednoosobowego przedsiębiorstwa dotyczą wszystkie
korzyści i wszystkie straty, będące skutkiem gospodarowania jego
firmy. Natomiast ewentualne zyski i straty udziałowców spółki
akcyjnej są o wiele mniejsze (np. dywidenda, wartość posiadanych
akcji przedsiębiorstwa).
ZADANIE
27
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
Zdaniem liberałów własność wspólna przedsiębiorstw powoduje
„rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie motywacji do
efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupienia w jednych
rękach uprawnień do decydowania i do korzystania (tracenia) z
efektów podjętych decyzji.
d) Co wspólnego ma forma prawna przedsiębiorstw z własnością?
Otóż w nowoczesnych społeczeństwach uprawnienia do decydowania o sprawach przedsiębiorstw (dysponowania) i korzystania (tracenia) zależą - przede wszystkim - właśnie od ich formy prawnej.
e) Pokaż, że od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy: (i) Ryzyko
ponoszone przez właścicieli.
(i) Właściciela jednoosobowego przedsiębiorstwa dotyczą wszystkie
korzyści i wszystkie straty, będące skutkiem gospodarowania jego
firmy. Natomiast ewentualne zyski i straty udziałowców spółki
akcyjnej są o wiele mniejsze (np. dywidenda, wartość posiadanych
akcji przedsiębiorstwa).
(ii) Zdolność firmy do mobilizacji kapitału.
ZADANIE
28
a) Czym własność prywatna różni się od wspólnej?
W przypadku własności prywatnej uprawnienia do dysponowania i
korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku
własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.
b) Za co socjaliści krytykują własność prywatną?
Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje
podporządkowanie gospodarowania motywowi zysku, co prowadzi
do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.
c) Za co liberałowie krytykują własność wspólną?
Zdaniem liberałów własność wspólna przedsiębiorstw powoduje
„rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie motywacji do
efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupienia w jednych
rękach uprawnień do decydowania i do korzystania (tracenia) z
efektów podjętych decyzji.
d) Co wspólnego ma forma prawna przedsiębiorstw z własnością?
Otóż w nowoczesnych społeczeństwach uprawnienia do decydowania o sprawach przedsiębiorstw (dysponowania) i korzystania (tracenia) zależą - przede wszystkim - właśnie od ich formy prawnej.
e) Pokaż, że od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy: (i) Ryzyko
ponoszone przez właścicieli.
(i) Właściciela jednoosobowego przedsiębiorstwa dotyczą wszystkie
korzyści i wszystkie straty, będące skutkiem gospodarowania jego
firmy. Natomiast ewentualne zyski i straty udziałowców spółki
akcyjnej są (stosunkowo) o wiele mniejsze (np. dywidenda, wartość
posiadanych akcji przedsiębiorstwa).
(ii) Zdolność firmy do mobilizacji kapitału.
(ii) Spółka akcyjna może mobilizować kapitał, np. emitując akcje.
W przypadku spółki jawnej nie jest to możliwe.
29
Przyjrzymy się DECYZJOM PRZEDSIĘBIORSTWA O
WIELKOŚCI PRODUKCJI .
Zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk.
TP = TR – TC,
gdzie:
TP – zysk całkowity (ang. total profit).
TR – utarg całkowity (ang. total revenue).
TC – koszt całkowity (ang. total cost)
30
31
Dokumenty ułatwiające ustalenie zysku (sytuacji finansowej) przedsiębiorstwa:
1. RACHUNEK WYNIKÓW.
2. BILANS.
32
RACHUNEK WYNIKÓW
Rachunek wyników (ang. net income statement) przedstawia powstałe w pewnym okresie przychody przedsiębiorstw ze sprzedaży i
odpowiadające im koszty.
33
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
34
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
Spychacz, dźwig i piłkarz nie zużywają się w trakcie jednego okresu
produkcyjnego (roku), lecz przez szereg lat przyczyniają się do
powstawania produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie.
35
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
Spychacz, dźwig i piłkarz nie zużywają się w trakcie jednego okresu
produkcyjnego (roku), lecz przez szereg lat przyczyniają się do
powstawania produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie.
Załóżmy, że 1 stycznia 2002 r. „Legia” kupiła od „Ruchu” środkowego napastnika za 1 mln zł. b) O ile na skutek tego zdarzenia
zwiększą się koszty działalności „Legii” w 2002 r.?
36
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
Spychacz, dźwig i piłkarz nie zużywają się w trakcie jednego okresu
produkcyjnego (roku), lecz przez szereg lat przyczyniają się do
powstawania produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie.
Załóżmy, że 1 stycznia 2002 r. „Legia” kupiła od „Ruchu” środkowego napastnika za 1 mln zł. b) O ile na skutek tego zdarzenia
zwiększą się koszty działalności „Legii” w 2002 r.?
O 200 tys. zł.
37
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
Spychacz, dźwig i piłkarz nie zużywają się w trakcie jednego okresu
produkcyjnego (roku), lecz przez szereg lat przyczyniają się do
powstawania produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie.
Załóżmy, że 1 stycznia 2002 r. „Legia” kupiła od „Ruchu” środkowego napastnika za 1 mln zł. b) O ile na skutek tego zdarzenia
zwiększą się koszty działalności „Legii” w 2002 r.?
O 200 tys. zł.
c) Jak sądzisz, jaki jest cel naliczania odpisów amortyzacyjnych?
38
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
Spychacz, dźwig i piłkarz nie zużywają się w trakcie jednego okresu
produkcyjnego (roku), lecz przez szereg lat przyczyniają się do
powstawania produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie.
Załóżmy, że 1 stycznia 2002 r. „Legia” kupiła od „Ruchu” środkowego napastnika za 1 mln zł. b) O ile na skutek tego zdarzenia
zwiększą się koszty działalności „Legii” w 2002 r.?
O 200 tys. zł.
c) Jak sądzisz, jaki jest cel naliczania odpisów amortyzacyjnych?
Chodzi o zgromadzenie przez przedsiębiorstwo kwoty umożliwiającej odtworzenie zużywających się podczas produkcji składnikow
majątku trwałego.
39
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
Spychacz, dźwig i piłkarz nie zużywają się w trakcie jednego okresu
produkcyjnego (roku), lecz przez szereg lat przyczyniają się do
powstawania produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie.
Załóżmy, że 1 stycznia 2002 r. „Legia” kupiła od „Ruchu” środkowego napastnika za 1 mln zł. b) O ile na skutek tego zdarzenia
zwiększą się koszty działalności „Legii” w 2002 r.?
O 200 tys. zł.
c) Jak sądzisz, jaki jest cel naliczania odpisów amortyzacyjnych?
Chodzi o zgromadzenie przez przedsiębiorstwo kwoty umożliwiającej odtworzenie zużywających się podczas produkcji składnikow
majątku trwałego.
d) Kto dysponuje pieniędzmi przeznaczonym na amortyzację?
40
ZADANIE
Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości w 2002 r. piłkarze podlegali amortyzacji przez 5 lat, po 20% każdego roku (to się nazywa
liniowa stawka amortyzacji). a) Co wspólnego ma piłkarz kupiony
przez jeden klub piłkarski od innego klubu piłkarskiego ze spychaczem i dźwigiem portowym? (Wskazówka: pomyśl także o słoniu w
cyrku...).
Spychacz, dźwig i piłkarz nie zużywają się w trakcie jednego okresu
produkcyjnego (roku), lecz przez szereg lat przyczyniają się do
powstawania produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie.
Załóżmy, że 1 stycznia 2002 r. „Legia” kupiła od „Ruchu” środkowego napastnika za 1 mln zł. b) O ile na skutek tego zdarzenia
zwiększą się koszty działalności „Legii” w 2002 r.?
O 200 tys. zł.
c) Jak sądzisz, jaki jest cel naliczania odpisów amortyzacyjnych?
Chodzi o zgromadzenie przez przedsiębiorstwo kwoty umożliwiającej odtworzenie zużywających się podczas produkcji składnikow
majątku trwałego.
d) Kto dysponuje pieniędzmi przeznaczonym na amortyzację?
Pieniędzmi tymi dysponuje sama ta firma. Jednak przepisy prawa
ograniczają jej swobodę decyzji.
41
BILANS
Bilans przedsiębiorstwa jest to lista tego, co przedsiębiorstwo ma
(aktywa), i tego, co jest winna innym (pasywa).
ZADANIE
42
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
ZADANIE
43
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
Zwrot 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed dwoma
laty, nie wpływa na rachunek wyników. Należność ta została
zarejestrowana w rachunku wyników sprzed dwóch lat. Natomiast
w bilansie dojdzie do zmiany struktury aktywów. Zwiększy się zasób gotówki w kasie, zmniejszają się należności.
ZADANIE
44
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
Zwrot 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed dwoma
laty, nie wpływa na rachunek wyników. Należność ta została
zarejestrowana w rachunku wyników sprzed dwóch lat. Natomiast
w bilansie dojdzie do zmiany struktury aktywów. Zwiększy się zasób gotówki w kasie, zmniejszają się należności.
b) Zakup za gotówkę hali produkcyjnej wartej 100 tys. gb?
ZADANIE
45
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
Zwrot 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed dwoma
laty, nie wpływa na rachunek wyników. Należność ta została
zarejestrowana w rachunku wyników sprzed dwóch lat. Natomiast
w bilansie dojdzie do zmiany struktury aktywów. Zwiększy się zasób gotówki w kasie, zmniejszają się należności.
b) Zakup za gotówkę hali produkcyjnej wartej 100 tys. gb?
W rachunku wyników pojawi się amortyzacja nabytego majątku
trwałego. W bilansie, w kolumnie „aktywa”, pojawi się wartość hali,
natomiast zniknie gotówka użyta na sfinansowanie zakupu.
ZADANIE
46
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
Zwrot 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed dwoma
laty, nie wpływa na rachunek wyników. Należność ta została
zarejestrowana w rachunku wyników sprzed dwóch lat. Natomiast
w bilansie dojdzie do zmiany struktury aktywów. Zwiększy się zasób gotówki w kasie, zmniejszają się należności.
b) Zakup za gotówkę hali produkcyjnej wartej 100 tys. gb?
W rachunku wyników pojawi się amortyzacja nabytego majątku
trwałego. W bilansie, w kolumnie „aktywa”, pojawi się wartość hali,
natomiast zniknie gotówka użyta na sfinansowanie zakupu.
c) Wprowadzenie przyśpieszonych odpisów amortyzacyjnych?
ZADANIE
47
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
Zwrot 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed dwoma
laty, nie wpływa na rachunek wyników. Należność ta została
zarejestrowana w rachunku wyników sprzed dwóch lat. Natomiast
w bilansie dojdzie do zmiany struktury aktywów. Zwiększy się zasób gotówki w kasie, zmniejszają się należności.
b) Zakup za gotówkę hali produkcyjnej wartej 100 tys. gb?
W rachunku wyników pojawi się amortyzacja nabytego majątku
trwałego. W bilansie, w kolumnie „aktywa”, pojawi się wartość hali,
natomiast zniknie gotówka użyta na sfinansowanie zakupu.
c) Wprowadzenie przyśpieszonych odpisów amortyzacyjnych?
Wprowadzenie przyspieszonych odpisów amortyzacyjnych spowoduje, że w rachunku wyników amortyzacja majątku trwałego
przedsiębiorstwa się zwiększy. Co się tyczy bilansu, to skutkiem
będzie szybszy niż do tej pory spadek wartości majątku trwałego
przedsiębiorstwa odnotowywanej w kolejnych bilansach (zakładam, że jego wartość jest w bilansie rejestrowana w ujęciu netto,
czyli pomniejszona o amortyzację).
ZADANIE
48
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
Zwrot 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed dwoma
laty, nie wpływa na rachunek wyników. Należność ta została
zarejestrowana w rachunku wyników sprzed dwóch lat. Natomiast
w bilansie dojdzie do zmiany struktury aktywów. Zwiększy się zasób gotówki w kasie, zmniejszają się należności.
b) Zakup za gotówkę hali produkcyjnej wartej 100 tys. gb?
W rachunku wyników pojawi się amortyzacja nabytego majątku
trwałego. W bilansie, w kolumnie „aktywa”, pojawi się wartość hali,
natomiast zniknie gotówka użyta na sfinansowanie zakupu.
c) Wprowadzenie przyśpieszonych odpisów amortyzacyjnych?
Wprowadzenie przyspieszonych odpisów amortyzacyjnych spowoduje, że w rachunku wyników amortyzacja majątku trwałego
przedsiębiorstwa się zwiększy. Co się tyczy bilansu, to skutkiem
będzie szybszy niż do tej pory spadek wartości majątku trwałego
przedsiębiorstwa odnotowywanej w kolejnych bilansach (zakładam, że jego wartość jest w bilansie rejestrowana w ujęciu netto,
czyli pomniejszona o amortyzację).
d) Czy rachunek wyników dobrze informuje o wielkości zysku, a bilans o wartości przedsiębiorstwa? Odpowiedź uzasadnij.
ZADANIE
49
Jak te zdarzenia wpłynęły na rachunek wyników i na bilans przedsiębiorstwa VSME, o którym była mowa w tym rozdziale: a) Zwrot
przez dłużnika 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed
dwoma laty?
Zwrot 10 tys. gb, czyli części należności powstałej przed dwoma
laty, nie wpływa na rachunek wyników. Należność ta została
zarejestrowana w rachunku wyników sprzed dwóch lat. Natomiast
w bilansie dojdzie do zmiany struktury aktywów. Zwiększy się zasób gotówki w kasie, zmniejszają się należności.
b) Zakup za gotówkę hali produkcyjnej wartej 100 tys. gb?
W rachunku wyników pojawi się amortyzacja nabytego majątku
trwałego. W bilansie, w kolumnie „aktywa”, pojawi się wartość hali,
natomiast zniknie gotówka użyta na sfinansowanie zakupu.
c) Wprowadzenie przyśpieszonych odpisów amortyzacyjnych?
Wprowadzenie przyspieszonych odpisów amortyzacyjnych spowoduje, że w rachunku wyników amortyzacja majątku trwałego
przedsiębiorstwa się zwiększy. Co się tyczy bilansu, to skutkiem
będzie szybszy niż do tej pory spadek wartości majątku trwałego
przedsiębiorstwa odnotowywanej w kolejnych bilansach (zakładam, że jego wartość jest w bilansie rejestrowana w ujęciu netto,
czyli pomniejszona o amortyzację).
d) Czy rachunek wyników dobrze informuje o wielkości zysku, a bilans o wartości przedsiębiorstwa? Odpowiedź uzasadnij.
W obu przypadkach odpowiedź brzmi „nie”. W przypadku rachunku wyników przyczyną jest np. sposób traktowania kosztów majątku trwałego wynikający z zasady współmierności; w przypadku
bilansu przyczynę stanowi np. nieuwzględnianie wartości niektórych niematerialnych składników majątku przedsiębiorstwa (np. jego renomy).
50
Uwaga!
Obliczając zysk (TP=TR-TC), inaczej niż księgowi, ekonomiści
uwzględniają cały KOSZT ALTERNATYWNY. Chodzi głównie o
koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w działalność firmy.
51
Uwaga!
Obliczając zysk (TP=TR-TC), inaczej niż księgowi, ekonomiści
uwzględniają cały KOSZT ALTERNATYWNY. Chodzi głównie o
koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w działalność firmyA.
-------------------------------------------------------------------------------------A Za ten koszt alternatywny uznamy przeciętny możliwy do osiągnięcia w tej gospodarce zysk, czyli ZYSK NORMALNY. Tego ZYSKU NORMALNEGO nie osiągnięto, bo zaangażowano kapitał w
realizację takiego, a nie innego, projektu.
ZADANIE
52
Jak dostać się do Szczecina? Bilet lotniczy kosztuje 200 zł, lot trwa
godzinę; bilet kolejowy kosztuje 50 zł, jazda trwa 8 godzin. Co ma
zrobić: a) Biznesmen, który sądzi, że jego czas jest wart 50 zł/godz.?
ZADANIE
53
Jak dostać się do Szczecina? Bilet lotniczy kosztuje 200 zł, lot trwa
godzinę; bilet kolejowy kosztuje 50 zł, jazda trwa 8 godzin. Co ma
zrobić: a) Biznesmen, który sądzi, że jego czas jest wart 50 zł/godz.?
Z punktu widzenia biznesmena warto wydać dodatkowe 150 zł na
bilet lotniczy i zaoszczędzić 7 godzin, których subiektywna wartość
wynosi 350 zł.
ZADANIE
54
Jak dostać się do Szczecina? Bilet lotniczy kosztuje 200 zł, lot trwa
godzinę; bilet kolejowy kosztuje 50 zł, jazda trwa 8 godzin. Co ma
zrobić: a) Biznesmen, który sądzi, że jego czas jest wart 50 zł/godz.?
Z punktu widzenia biznesmena warto wydać dodatkowe 150 zł na
bilet lotniczy i zaoszczędzić 7 godzin, których subiektywna wartość
wynosi 350 zł.
b) Uczeń, który sądzi, że jego czas jest wart 5 zł/ godz.?
ZADANIE
55
Jak dostać się do Szczecina? Bilet lotniczy kosztuje 200 zł, lot trwa
godzinę; bilet kolejowy kosztuje 50 zł, jazda trwa 8 godzin. Co ma
zrobić: a) Biznesmen, który sądzi, że jego czas jest wart 50 zł/godz.?
Z punktu widzenia biznesmena warto wydać dodatkowe 150 zł na
bilet lotniczy i zaoszczędzić 7 godzin, których subiektywna wartość
wynosi 350 zł.
b) Uczeń, który sądzi, że jego czas jest wart 5 zł/ godz.?
Z punktu widzenia ucznia jest zupełnie inaczej: bilet lotniczy jest
droższy o 150 zł od kolejowego, tymczasem oszczędzone 7 godzin
jest warte tylko 35 zł.
ZADANIE
56
Jak dostać się do Szczecina? Bilet lotniczy kosztuje 200 zł, lot trwa
godzinę; bilet kolejowy kosztuje 50 zł, jazda trwa 8 godzin. Co ma
zrobić: a) Biznesmen, który sądzi, że jego czas jest wart 50 zł/godz.?
Z punktu widzenia biznesmena warto wydać dodatkowe 150 zł na
bilet lotniczy i zaoszczędzić 7 godzin, których subiektywna wartość
wynosi 350 zł.
b) Uczeń, który sądzi, że jego czas jest wart 5 zł/ godz.?
Z punktu widzenia ucznia jest zupełnie inaczej: bilet lotniczy jest
droższy o 150 zł od kolejowego, tymczasem oszczędzone 7 godzin
jest warte tylko 35 zł.
c) Dlaczego ignorowany przez księgowych koszt alternatywny tak
bardzo interesuje ekonomistów? [Uwaga: W odpowiedzi koniecznie
wykorzystaj ustalenia z podpunktów (a) i (b)].
ZADANIE
57
Jak dostać się do Szczecina? Bilet lotniczy kosztuje 200 zł, lot trwa
godzinę; bilet kolejowy kosztuje 50 zł, jazda trwa 8 godzin. Co ma
zrobić: a) Biznesmen, który sądzi, że jego czas jest wart 50 zł/godz.?
Z punktu widzenia biznesmena warto wydać dodatkowe 150 zł na
bilet lotniczy i zaoszczędzić 7 godzin, których subiektywna wartość
wynosi 350 zł.
b) Uczeń, który sądzi, że jego czas jest wart 5 zł/ godz.?
Z punktu widzenia ucznia jest zupełnie inaczej: bilet lotniczy jest
droższy o 150 zł od kolejowego, tymczasem oszczędzone 7 godzin
jest warte tylko 35 zł.
c) Dlaczego ignorowany przez księgowych koszt alternatywny tak
bardzo interesuje ekonomistów? [Uwaga: W odpowiedzi koniecznie
wykorzystaj ustalenia z podpunktów (a) i (b)].
Księgowi chcą (zgodnie z przepisami prawa) opisać finansową sytuację przedsiębiorstwa. Natomiast ekonomiści chcą (prawdziwie)
opisać zachowania gospodarujących ludzi.
Podejmując decyzje, ludzie biorą pod uwagę koszt alternatywny, ponieważ zwiększa to efektywność ich gospodarowania.
Skoro tak to, aby wyjaśnić zachowania gospodarujących ludzi, ekonomiści muszą uwzględniać koszt alternatywny. Na przykład, w
podpunktach (a) i (b) widzieliśmy, że wielkość kosztu alternatywnego decyduje o zachowaniach podróżnych (uczeń pojedzie do
Szczecina pociągiem; biznesmen wybierze samolot). Chcąc zrozumieć przyczyny takich decyzji, ekonomiści muszą się zainteresować
kosztem alternatywnym.
58
Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli
KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYM (a nie KOSZT W SENSIE KSIĘGOWYM), który obejmuje m. in. KOSZT ALTERNATYWNY kapitału.
59
Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli
KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYM (a nie KOSZT W SENSIE KSIĘGOWYM), który obejmuje m. in. KOSZT ALTERNATYWNY kapitału.
Jeśli zatem firma, o której mówimy, osiąga zysk, oznacza to, że jej
utarg całkowity przewyższa jej EKONOMICZNY koszt całkowity.
O takim zysku tej firmy powiemy, że jest to ZYSK EKONOMICZNY (NADZWYCZAJNY ).
60
ZAUWAŻ, rozróżnilismy TRZY RODZAJE ZYSKU:
1. ZYSK KSIEGOWY;
61
ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku:
1. ZYSK KSIEGOWY;
2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY );
62
ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku:
1. ZYSK KSIEGOWY;
2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY );
3. ZYSK NORMALNY.
63
A zatem zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest
zysk…
TP = TR – TC,
gdzie:
TP – zysk całkowity (ang. total profit).
TR – utarg całkowity (ang. total revenue).
TC – koszt całkowity (ang. total cost)
64
TP = TR – TC,
1.
TP, TR i TC zależą od wielkości produkcji, Q.
2.
Firma wybiera wielkość produkcji, Q, przy której zysk całkowity, TP, jest największy. Sprawdzimy zatem, przy jakiej
wielkości produkcji zysk, czyli różnica TR i TC jest największa.
Wymaga to ZBADANIA ZALEŻNOŚCI TR I TC OD
WIELKOŚCI PRODUKCJI, Q.
65
WIELKOŚĆ PRODUKCJI A UTARGI PRZEDSIĘBIORSTWA
Od wielkości produkcji, Q, zależy UTARG CAŁKOWITY:
TR = f(Q) = Q•P
gdzie:
TR – utarg całkowity przedsiębiorstwa.
Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.
P – cena jednostki produkcji.
(UWAGA! WYKLUCZAMY RÓŻNICOWANIE CEN).
66
ROŻNICOWANIE CEN ma miejsce, kiedy różne jednostki produkcji sprzedajemy po różnej cenie (np. różnym klientom).
67
Obok UTARGU CAŁKOWITEGO, TR, (ang. total revenue) ekonomiści wyróżniają także UTARG KRAŃCOWY, MR, (ang.
marginal revenue). Utarg krańcowy, MR, stanowi zmianę utargu
całkowitego, TR, spowodowaną niewielkm zwiększeniem produkcji.
68
Zależnie od rodzaju rynku, na którym działa przedsiębiorstwo, utarg całkowity, TR, zmienia się w różny sposób, reagując na zmiany liczby wytworzonych i sprzedanych jednostek
produkcji, Q.
69
Rynek, na którym działa przedsiębiorstwo, może mieć jedną
z dwóch form:
1. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.
2. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ.
Po kolei zbadamy zależność utargów, TR i MR, od wielkości
produkcji, Q, na tych obu rynkach.
70
RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ
Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ
ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC
CENY.
71
Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ
ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC
CENY.
W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma,
cena równa się utargowi krańcowemu…
72
Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ
ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC
CENY.
W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma,
cena równa się utargowi krańcowemu…
73
Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ
ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC
CENY.
W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma,
CENA RÓWNA SIĘ UTARGOWI KRAŃCOWEMU…
74
Utarg całkowity zwiększa się proporcjonalnie do wielkości sprzedaży.
75
RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ
Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY
ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. (Ich przyrosty produkcji też są duże).
76
Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY
ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. LINIA POPYTU NA PRODUKTY FIRMY JEST NACHYLONA W DÓŁ,
CENA JEST WIĘKSZA OD UTARGU KRAŃCOWEGO.
77
Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY
ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. LINIA POPYTU NA PRODUKTY FIRMY JEST NACHYLONA W DÓŁ,
CENA JEST WIĘKSZA OD UTARGU KRAŃCOWEGO.
78
UTARG CAŁKOWITY NAJPIERW ROŚNIE W MIARĘ ZWIĘKSZANIA SIĘ PRODUKCJI, A POTEM MALEJE.
ZADANIE
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
(b)
79
D1
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
Na rys. (a) widzimy popyt na produkt firmy wolnokonkurencyjnej
(ustalono, które jednostki dobra ona wytwarza), a na rys. (b) popyt
rynkowy. a) Jaką częścią przyrostu zapotrzebowania o jednostkę na
rys. (b) jest przyrost zapotrzebowania o jednostkę na rys. (a)?
ZADANIE
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
(b)
80
D1
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
Na rys. (a) widzimy popyt na produkt firmy wolnokonkurencyjnej
(ustalono, które jednostki dobra ona wytwarza), a na rys. (b) popyt
rynkowy. a) Jaką częścią przyrostu zapotrzebowania o jednostkę na
rys. (b) jest przyrost zapotrzebowania o jednostkę na rys. (a)?
Jedną tysięczną częścią.
ZADANIE
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
(b)
81
D1
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
Na rysunku (a) widzimy popyt na produkt firmy wolnokonkurencyjnej (udało się ustalić, które jednostki dobra ona wytwarza), a na rysunku (b) popyt
rynkowy. a) Jaką częścią przyrostu zapotrzebowania o jednostkę na rysunku
(b) jest przyrost zapotrzebowania o jednostkę na rysunku (a)?
Jedną tysięczną częścią.
b) Czy w przypadku firmy wolnokonkurencyjnej działa prawo popytu (wszak linia popytu na rys. (a) jest pozioma)? Uzasadnij.
ZADANIE
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
(b)
82
D1
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
Na rysunku (a) widzimy popyt na produkt firmy wolnokonkurencyjnej (udało się ustalić, które jednostki dobra ona wytwarza), a na rysunku (b) popyt
rynkowy. a) Jaką częścią przyrostu zapotrzebowania o jednostkę na rysunku
(b) jest przyrost zapotrzebowania o jednostkę na rysunku (a)?
Jedną tysięczną częścią.
b) Czy w przypadku firmy wolnokonkurencyjnej działa prawo popytu (wszak linia popytu na rys. (a) jest pozioma)? Uzasadnij.
Działa. Na rysunku (a) towarzyszący wzrostowi zapotrzebowania
spadek ceny jest na tyle mały, że go ignorujemy, mówiąc, że po
danej cenie P* firma może sprzedać tyle, ile chce. Linia popytu D1
okazuje się zatem pozioma, co jest uproszczeniem. Powinna ona
opadać pod bardzo małym kątem.
ZADANIE
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
(b)
83
D1
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
c) Na rysunku (b) zaznacz fragment linii popytu D2, odpowiadający
całej linii popytu D1 z rysunku (a).
ZADANIE
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
84
(b)
D1
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
c) Na rysunku (b) zaznacz fragment linii popytu D2, odpowiadający
całej linii popytu D1 z rysunku (a).
Tym fragmentem jest punkt A. Ponieważ skala na osi poziomej
rysunku (b) jest wyrażona w tysiącach sztuk, a skala na osi
poziomej rysunku (a) w sztukach, linii popytu z rysunku (a) na
rysunku (b) odpowiada punkt.
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
D1
P*

(b)
A
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
d) Wskaż cenę P* z rysunku (a).
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
ZADANIE
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
85
(b)
D1
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
c) Na rysunku (b) zaznacz fragment linii popytu D2, odpowiadający
całej linii popytu D1 z rysunku (a).
Tym fragmentem jest punkt A. Ponieważ skala na osi poziomej
rysunku (b) jest wyrażona w tysiącach sztuk, a skala na osi
poziomej rysunku (a) w sztukach, linii popytu z rysunku (a) na
rysunku (b) odpowiada punkt.
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
D1
P*

(b)
A
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
d) Wskaż cenę P* z rysunku (a).
Zob. P* na rysunku (b).
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
86
P(gb/szt.)
P*
(a)
P(gb/szt.)
D1
P*

(b)
A
D2





8000 8001 8002 8003 8004
Q(szt.)
    
8 9 10 11 12
Q(tys. szt.)
KOMENTARZ
Wydaje się niemożliwe, aby POZIOMA linia popytu D1 mogła być
częścią UJEMNIE NACHYLONEJ linii popytu D2. Przecież żaden
fragment ujemnie nachylonej linii popytu D2 nie jest poziomym
odcinkiem. Jednak różnica skal na poziomych osiach układów
współrzędnych na rysunkach (a) i (b) powoduje, że całej linii popytu
z rysunku (a) odpowiada tylko jeden punkt na linii popytu na
rysunku (b). Dzięki temu pozioma linia popytu D1 może być
fragmentem ujemnie nachylonej linii popytu, D2.
87
WIELKOŚĆ PRODUKCJI A KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA
KOSZT CAŁKOWITY
Od wielkości produkcji, Q, zależy nie tylko utarg, lecz także koszt
całkowity, TC (ang. total cost):
TC = g(Q)
gdzie:
TC – koszt całkowity produkcji.
Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.
88
Od wielkości produkcji, Q, zależy także koszt całkowity:
TC = g(Q)
gdzie:
TC – koszt całkowity produkcji.
Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.
TC
0
Q
Zwykle w miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity, TC,
NAJPIERW ROŚNIE CORAZ WOLNIEJ, A POTEM – CORAZ
SZYBCIEJ.
89
W miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity najpierw rośnie coraz wolniej, a potem – coraz szybciej.
Uwaga! Dotyczy to zarówno KRÓTKIEGO OKRESU, jak i DŁUGIEGO OKRESU.
TC
0
Q
90
KRÓTKI OKRES od DŁUGIEGO KRESU różni się tym, że w
KRÓTKIM OKRESIE przedsiębiorstwo nie ma dość czasu, aby
dokonać wszystkich pożądanych przez nie zmian technicznych i
prawnych.
Natomiast w DŁUGIM OKRESIE czasu na te zmiany jest
dość.
91
Jest tak, że w KRÓTKIM OKRESIE pewne rodzaje kosztów są
stałe w tym sensie, że ich wielkość nie zależy od poziomu produkcji. Te KOSZTY STAŁE istnieją nawet wtedy, kiedy firma zaprzestaje produkcji! (Aby zlikwidować przedsiębiorstwo, niezbędny jest DŁUGI OKRES).
92
Pozostałe koszty w KRÓTKIM OKRESIE są KOSZTAMI
ZMIENNYMI, czyli ich wielkość zmienia się wraz z wielkością produkcji.
93
Na przykład, powiedzmy, że firma wynajmuje halę fabryczną, w
której montowane są motorynki. Powiedzmy, że wypowiedzenie tej
umowy wymaga trzymiesięcznego wypowiedzenia.
W takiej sytuacji okres krótszy od trzech miesięcy nazwę
KRÓTKIM OKRESEM, a dłuższy od trzech miesięcy – DŁUGIM
OKRESEM.
94
A zatem, w KRÓTKIM OKRESIE koszty całkowite w firmie (TC,
ang. total costs) składają się z kosztów stałych (FC, ang. fixed costs)
i z kosztów zmiennych (VC, variable costs).
TC = FC + VC
95
TC = FC + VC
W KRÓTKIM OKRESIE charakterystyczne zachowanie kosztów
całkowitych spowodowane jest PRAWEM MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW.
TC
0
Q
96
KOSZT CAŁKOWITY – KRÓTKI OKRES
W miarę zwiększania zużywanej ilości „zmiennego” czynnika
produkcji (jego ilość zmienia się wraz z poziomem produkcji!), od
pewnego momentu wielkość produkcji rośnie coraz wolniej (mimo
że początkowo zwiększała się coraz szybciej).
97
Od pewnego momentu wielkość produkcji rośnie coraz wolniej
(mimo że początkowo zwiększała się coraz szybciej). NADAJE TO
KRZYWEJ KOSZTU ZMIENNEGO CHARAKTERYSTYCZNY
KSZTAŁT.
Od pewnego momentu kolejne
równe przyrosty produkcji, ∆Q,
okupione są zużywaniem CORAZ
WIĘKSZEJ porcji zmiennego
czynnika produkcji (pracy).
98
KRZYWA KOSZTU CAŁKOWITEGO MA TAKI SAM CHARAKTERYSTYCZNY KSZTAŁT.
Od pewnego momentu kolejne
równe przyrosty produkcji, ∆Q,
okupione są zużywaniem CORAZ
WIĘKSZEJ porcji zmiennego
czynnika produkcji (pracy).
99
W DŁUGIM OKRESIE charakterystyczne zachowanie kosztów
całkowitych spowodowane jest KORZYŚCIAMI I NIEKORZYŚCIAMI SKALI, o których będziemy mówili za chwilę…
TC
0
Q
100
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA – KOSZT PRZECIĘTNY I KOSZT KRAŃCOWY
Obok KOSZTU CAŁKOWITEGO, TC (ang. total cost) ekonomiści wyróżniają także KOSZT PRZECIĘTNY, AC (ang.
average cost) i KOSZT KRAŃCOWY, MC (ang. marginal
cost).
101
KOSZT PRZECIĘTNY, AC, stanowi część kosztu całkowitego,
TC, przypadającą na jednostkę produkcji (AC = TC/Q).
102
KOSZT KRAŃCOWY, MC, stanowi zmianę kosztu całkowitego,
TC, spowodowaną niewielkm zwiększeniem produkcji (MC =
∆TC/ ∆ Q.
103
KOSZT PRZECIĘTNY, AC
AC = h(Q)
W miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt przeciętny, AC,
najpierw maleje, a potem – rośnie. Wykres kosztu przeciętnego,
AC, jest U-KSZTAŁTNY (ang. u-shaped).
104
AC = h(Q)
Optimum techniczne
OPTIMUM TECHNICZNE to taka wielkość produkcji, przy której koszt przeciętny, AC, przestaje maleć i zaczyna rosnąć.
105
U-kształtność wykresu kosztow przeciętnych, AC, spowodowana
jest KORZYŚCIAMI SKALI i NIEKORZYŚCIAMI skali.
106
KORZYŚCI SKALI powodują zmniejszanie się kosztu przeciętnego w miarę wzrostu produkcji.
- NIEPODZIELNOŚĆ urządzeń produkcyjnych.
107
KORZYŚCI SKALI powodują zmniejszanie się kosztu przeciętnego w miarę wzrostu produkcji.
- NIEPODZIELNOŚĆ urządzeń produkcyjnych.
-SPECJALIZACJA.
108
KORZYŚCI SKALI powodują zmniejszanie się kosztu przeciętnego w miarę wzrostu produkcji.
- NIEPODZIELNOŚĆ urządzeń produkcyjnych.
- SPECJALIZACJA.
- STOCHASTYCZNE korzyści skali.
109
NIEKORZYŚCI SKALI powodują zwiększanie się kosztu przeciętnego w miarę wzrostu produkcji.
- MENEDŻERSKIE niekorzyści skali.
110
NIEKORZYŚCI SKALI powodują zwiększanie się kosztu przeciętnego w miarę wzrostu produkcji.
- MENEDŻERSKIE niekorzyści skali.
- LOKALIZACYJNE niekorzyści skali .
111
AC = h(Q)
Optimum techniczne
To właśnie takie zachowanie DŁUGOOKRESOWEGO kosztu
przeciętnego sprawia, że – w miarę zwiększania się produkcji koszt całkowity najpierw rośnie coraz wolniej, a potem – coraz
szybciej.
112
W DŁUGIM OKRESIE to właśnie takie zachowanie długookresowego kosztu przeciętnego sprawia, że – w miarę zwiększania się
produkcji - koszt całkowity najpierw rośnie coraz wolniej, a potem
– coraz szybciej.
TC
0
Q
113
114
DYGRESJA - O ważności analizy kosztów w
przedsiębiorst-
wie!
Rynki różnią się od siebie. Są różne rodzaje rynku…
Na przykład:
- POCZTA POLSKA (NA RYNKU LISTÓW O WADZE DO 50
GRAMÓW)
115
Rynki różnią się od siebie. Są różne rodzaje rynku…
Na przykład:
- Poczta Polska (na rynku listów o wadze do 50 gramów)
- PLAY, ERA, PLUS, ORANGE
116
Rynki różnią się od siebie. Są różne rodzaje rynku…
Na przykład:
- Poczta Polska (na rynku listów o wadze do 50 gramów)
- Play, Era, Plus, Orange
- KOREPTYCJE Z ANGIELSKIEGO W WARSZAWIE
117
Rynki różnią się od siebie. Są różne rodzaje rynku…
Na przykład:
- Poczta Polska (na rynku listów o wadze do 50 gramów)
- Play, Era, Plus, Orange
- Koreptycje z angielskiego w Warszawie
- RYNEK PSZENICY W POWIECIE KUTNOWSKIM
118
Otóż jedną z najważniejszych przyczyn zróżnicowania rynków
są KORZYŚCI SKALI.
AC
Korzyści skali Niekorzyści skali
A
C
B
0
QB
Q
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
119
AC = h(Q)
AC, P
AC
P*
D
0
Q*
Q
Oto rynek z ogromnymi korzyściami skali. Nie da się tu sprzedać
więcej niż Q*, bo cena nie może spaść poniżej P*. (Jeśli Q>Q*, to
P<AC i producent traci rentowoność). Na takim rynku zwiększenie produkcji prawie zawsze powoduje obniżenie się kosztów
przeciętnych.
120
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
AC, P
ACA

A
AC
P*
D
0
QA
Q*
Q
Gdyby na takim rynku produkowało kilku (np. 8) producentów,
każdy z nich wytwarzałby mało (np. QA) i przeciętny koszt
produkcji każdego z nich byłby duży (np. ACA).
121
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
AC, P
ACA

A
AC
P*
D
0
QA
Q*
Q
W dodatku wszyscy oni wytwarzaliby na stromo opadającej części
linii kosztu przeciętnego, AC…
122
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
AC, P
ACA

A
AC
P*
D
0
QA
Q*
Q
Obniżenie ceny i wzrost produkcji i sprzedaży powodowałyby
zmniejszenie się kosztu przeciętnego, AC.
123
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
AC, P
ACA

A
AC
P*
D
0
QA
Q*
Q
Skutkiem byłyby „wojny cenowe”, które przetrwałby – zapewne –
tylko jeden producent…
124
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
AC, P
ACA

AC
P*
D
0
QA
Q*
Q
Jak się okazuje, wielkie korzyści skali mogą być przyczyną
NATURALNEJ MONOPOLIZACJI rynku… (Analiza kosztów
przedsiębiorstwa pozwala zrozumieć sytuację rynkową).
125
ZADANIE
Producenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same
(AC1=AC2=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produkcji!).
P, AC
AC1
AC2
AC3
AC4
D
0
Q
126
ZADANIE
Producenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same
(AC1=AC2=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produkcji!).
P, AC
AC1
AC2
AC3
AC4
D
0
Q
Producenci na rynku pokazanym na
rysunku stosują podobną technikę
produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku
jest więcej niż czterech producentów.
a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena
musi pokryć przeciętny koszt produk- 0
cji!).
127
P, AC
AC1
AC2
AC3
AC4
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku
(cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych?
D
Q
Producenci na rynku pokazanym na
rysunku stosują podobną technikę
produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku
jest więcej niż czterech producentów.
a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena
musi pokryć przeciętny koszt produk- 0
cji!).
128
P, AC
AC1
AC2
AC3
AC4
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku
(cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych?
Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów
wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra,
której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów przeciętnych.
c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa?
D
Q
Producenci na rynku pokazanym na
rysunku stosują podobną technikę
produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku
jest więcej niż czterech producentów.
a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena
musi pokryć przeciętny koszt produk- 0
cji!).
129
P, AC
AC1
AC2
AC3
AC4
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku
(cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych?
Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów
wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra,
której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów przeciętnych.
c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa?
Przynajmniej jedna firma, zwiększając produkcję, może osiągnąć
spadek kosztów produkcji. Zachęca ją to do obniżenia ceny dobra.
Przedsiębiorstwo to prawdopodobnie wypowie konkurentom wojnę cenową.
d) Do czego doprowadzi ta wojna?
D
Q
Producenci na rynku pokazanym na P, AC
rysunku stosują podobną technikę
produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku
AC1
jest więcej niż czterech producentów.
a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena
musi pokryć przeciętny koszt produkcji!).
0
130
AC2
AC3
AC4
D
Q
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku
(cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych?
Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów
wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra,
której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów przeciętnych.
c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa?
Przynajmniej jedna firma, zwiększając produkcję, może osiągnąć
spadek kosztów produkcji. Zachęca ją to do obniżenia ceny dobra.
Przedsiębiorstwo to prawdopodobnie wypowie konkurentom wojnę cenową.
d) Do czego doprowadzi ta wojna?
Do zmniejszenia liczby producentów działających na tym rynku do
czterech. Przy stosowanej tu technice produkcji i danej wielkości
popytu (pojemności rynku) na rynku nie jest w stanie utrzymać się
więcej niż czterech producentów.
131
KONIEC DYGRESJI
132
KOSZT KRAŃCOWY
MC
MC = i(Q)
MC
0
U-kształtny wykres kosztu krańcowego, MC.
Q
133
MC
MC = i(Q)
MC
AC
0
Q
U-kształtny wykres kosztu krańcowego, MC, przechodzi przez minimum wykresu kosztu przeciętnego, AC.
134
REGUŁA WIELKOŚCI KRAŃCOWYCH
Skonfrontujmy teraz nasze ustalenia co do zachowania utargu
krańcowego, MR…
MR
MR
0
Q
135
Skonfrontujmy teraz nasze ustalenia co do zachowania utargu
krańcowego, MR… i kosztu krańcowego, MC.
MR, MC
MC
MR
0
Q
136
Przedsiębiorstwo wybiera taką wielkość produkcji, dla której utarg
krańcowy (MR) zrównuje się z kosztem krańcowym (MC).
MR, MC
MC = MR!
MC
MR
0
QOPT
Q
137
Przedsiębiorstwo wybiera taką wielkość produkcji, dla której utarg
krańcowy (MR) zrównuje się z kosztem krańcowym (MC).
MR, MC
MC
MR
???
0
QOPT
QA
Q
138
Przedsiębiorstwo wybiera taką wielkość produkcji, dla której utarg
krańcowy (MR) zrównuje się z kosztem krańcowym (MC).
MR, MC
MC
MR
0
???
QB
QOPT
Q
139
Przedsiębiorstwo wybiera taką wielkość produkcji, dla której utarg
krańcowy (MR) zrównuje się z kosztem krańcowym (MC).
MR, MC
MC = MR!
MC
MR
0
QOPT
Q
Przedsiębiorstwo wybiera taką wielkość produkcji, dla której utarg
krańcowy (MR) zrównuje się z kosztem krańcowym (MC).
MR, MC
MC = MR!
MC
MR
0
QOPT
Q
Uwaga: Zakładam DOSKONAŁĄ PODZIELNOŚĆ DOBRA!
(Wielkość produkcji i sprzedaży zmienia się w sposób ciągły).
141
A teraz rezygnuję z założenia o DOSKONAŁEJ PODZIELNOŚCI
DOBRA! (Wielkość produkcji i sprzedaży zmienia się skokowo,
czyli o całe jednostki).
MR, MC
MC
MR
0
Qk Ql Qm
Q
Przedsiębiorstwo wytwarza WSZYSTKIE TE PORCJE DOBRA,
DLA KTÓRYCH MR > MC. Nie dochodzi do wyrównania się
MR i MC!
142
ZADANIE
Na rysunku zostały przedstawione koszty i utargi przedsiębiorstwa,
a także różne poziomy ceny produktu. Przy jakiej wielkości produkcji: a) Przedsiębiorstwo będzie się znajdowało w równowadze
(osiągnie maksymalny zysk)?
P, MC, AC, MR
AC
MC
PD
PE
PB
D
PC
PA
MR
0
A
B C D
E
F
Q
143
Na rysunku zostały przedstawione koszty i utargi przedsiębiorstwa,
a także różne poziomy ceny produktu. Przy jakiej wielkości produkcji: a) Przedsiębiorstwo będzie się znajdowało w równowadze
(osiągnie maksymalny zysk)?
P, MC, AC, MR
AC
MC
PD
PE
PB
D
PC
PA
MR
0
A
B C D
E
F
Q
0B.
b) Przedsiębiorstwo osiągnie optimum techniczne?
144
Na rysunku zostały przedstawione koszty i utargi przedsiębiorstwa,
a także różne poziomy ceny produktu. Przy jakiej wielkości produkcji: a) Przedsiębiorstwo będzie się znajdowało w równowadze
(osiągnie maksymalny zysk)?
P, MC, AC, MR
AC
MC
PD
PE
PB
D
PC
PA
MR
0
A
B C D
E
F
Q
0B.
b) Przedsiębiorstwo osiągnie optimum techniczne?
0A.
c) Przedsiębiorstwo osiągnie maksymalny utarg całkowity?
145
Na rysunku zostały przedstawione koszty i utargi przedsiębiorstwa,
a także różne poziomy ceny produktu. Przy jakiej wielkości produkcji: a) Przedsiębiorstwo będzie się znajdowało w równowadze
(osiągnie maksymalny zysk)?
P, MC, AC, MR
AC
MC
PD
PE
PB
D
PC
PA
MR
0
A
B C D
E
F
Q
0B.
b) Przedsiębiorstwo osiągnie optimum techniczne?
0A.
c) Przedsiębiorstwo osiągnie maksymalny utarg całkowity?
0F.
d) Przedsiębiorstwo osiągnie jedynie zysk normalny?
146
Na rysunku zostały przedstawione koszty i utargi przedsiębiorstwa,
a także różne poziomy ceny produktu. Przy jakiej wielkości produkcji: a) Przedsiębiorstwo będzie się znajdowało w równowadze
(osiągnie maksymalny zysk)?
P, MC, AC, MR
AC
MC
PD
PE
PB
D
PC
PA
MR
0
A
B C D
E
F
Q
0B.
b) Przedsiębiorstwo osiągnie optimum techniczne?
0A.
c) Przedsiębiorstwo osiągnie maksymalny utarg całkowity?
0F.
d) Przedsiębiorstwo osiągnie jedynie zysk normalny?
0E.
e) Zaznacz na rysunku wysokość ceny, po jakiej jest sprzedawany
produkt, oraz ekonomiczny zysk (stratę) przedsiębiorstwa.
147
e) Zaznacz na rysunku wysokość ceny, po jakiej jest sprzedawany
produkt, oraz ekonomiczny zysk (stratę) przedsiębiorstwa.
e) X1. Obszar X1X2X3X4.
P, MC, AC, MR
AC
MC
PD
X1
X2
PE
PB
D
PC
PA
X3
X4
MR
0
A
B
C D
E
F
Q
148
Oto warunek kontynuowania produkcji W KRÓTKIM OKRESIE,
mimo ponoszonych strat:
TC>TR
i
VC<TR
149
Oto warunek kontynuowania produkcji W KRÓTKIM OKRESIE,
mimo ponoszonych strat:
VC<TR
Innymi słowy:
VC/Q<TR/Q,
150
Oto warunek kontynuowania produkcji W KRÓTKIM OKRESIE,
mimo ponoszonych strat:
VC<TR
Innymi słowy:
VC/Q<TR/Q,
Więc:
AVC<P.
151
Oczywiście W DŁUGIM OKRESIE warunkiem kontynuowania
produkcji jest:
TC<TR,
czyli:
AC<P.
152
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
153
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
Oczywiście, chodzi o takie nakłady, których wielkość nie zależy od
ilości wyprodukowanych usług gastronomicznych. Np. czynsz za
wynajmowany lokal, koszt wyposażenia restauracji, odsetki od
zaciągniętego kredytu bankowego, zapewne także płaca kucharza,
kelnerów, szatniarki.
154
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
Oczywiście, chodzi o takie nakłady, których wielkość nie zależy od
ilości wyprodukowanych usług gastronomicznych. Np. czynsz za
wynajmowany lokal, koszt wyposażenia restauracji, odsetki od
zaciągniętego kredytu bankowego, zapewne także płaca kucharza,
kelnerów, szatniarki.
b) Co wchodzi w skład kosztów zmiennych? Podaj przykłady.
155
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
Oczywiście, chodzi o takie nakłady, których wielkość nie zależy od
ilości wyprodukowanych usług gastronomicznych. Np. czynsz za
wynajmowany lokal, koszt wyposażenia restauracji, odsetki od
zaciągniętego kredytu bankowego, zapewne także płaca kucharza,
kelnerów, szatniarki.
b) Co wchodzi w skład kosztów zmiennych? Podaj przykłady.
Tym razem chodzi o nakłady, których wielkość zależy od ilości wyprodukowanych usług. Np. koszt surowca, część kosztu elektryczności.
156
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
Oczywiście, chodzi o takie nakłady, których wielkość nie zależy od
ilości wyprodukowanych usług gastronomicznych. Np. czynsz za
wynajmowany lokal, koszt wyposażenia restauracji, odsetki od
zaciągniętego kredytu bankowego, zapewne także płaca kucharza,
kelnerów, szatniarki.
b) Co wchodzi w skład kosztów zmiennych? Podaj przykłady.
Tym razem chodzi o nakłady, których wielkość zależy od ilości wyprodukowanych usług. Np. koszt surowca, część kosztu elektryczności.
c) Co sądzisz o stosunku kosz-tów stałych i kosztów zmiennych?
157
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
Oczywiście, chodzi o takie nakłady, których wielkość nie zależy od
ilości wyprodukowanych usług gastronomicznych. Np. czynsz za
wynajmowany lokal, koszt wyposażenia restauracji, odsetki od
zaciągniętego kredytu bankowego, zapewne także płaca kucharza,
kelnerów, szatniarki.
b) Co wchodzi w skład kosztów zmiennych? Podaj przykłady.
Tym razem chodzi o nakłady, których wielkość zależy od ilości wyprodukowanych usług. Np. koszt surowca, część kosztu elektryczności.
c) Co sądzisz o stosunku kosz-tów stałych i kosztów zmiennych?
W przypadku przedsiębiorstw w rodzaju restauracji stosunek
kosztów zmiennych do kosztów stałych jest bardzo mały.
158
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
Oczywiście, chodzi o takie nakłady, których wielkość nie zależy od
ilości wyprodukowanych usług gastronomicznych. Np. czynsz za
wynajmowany lokal, koszt wyposażenia restauracji, odsetki od
zaciągniętego kredytu bankowego, zapewne także płaca kucharza,
kelnerów, szatniarki.
b) Co wchodzi w skład kosztów zmiennych? Podaj przykłady.
Tym razem chodzi o nakłady, których wielkość zależy od ilości wyprodukowanych usług. Np. koszt surowca, część kosztu elektryczności.
c) Co sądzisz o stosunku kosz-tów stałych i kosztów zmiennych?
W przypadku przedsiębiorstw w rodzaju restauracji stosunek
kosztów zmiennych do kosztów stałych jest bardzo mały.
d) Dlaczego restauracja ciągle jeszcze jest otwarta?
159
ZADANIE
Ilekroć tu jesteś, zajętych jest zaledwie kilka miejsc, a mimo to
właściciel restauracji nie zamyka interesu. Przyjrzyj się tej sytuacji nieco uważniej. a) Co składa się na ponoszone przez właściciela koszty stałe? Podaj przykłady.
Oczywiście, chodzi o takie nakłady, których wielkość nie zależy od
ilości wyprodukowanych usług gastronomicznych. Np. czynsz za
wynajmowany lokal, koszt wyposażenia restauracji, odsetki od
zaciągniętego kredytu bankowego, zapewne także płaca kucharza,
kelnerów, szatniarki.
b) Co wchodzi w skład kosztów zmiennych? Podaj przykłady.
Tym razem chodzi o nakłady, których wielkość zależy od ilości wyprodukowanych usług. Np. koszt surowca, część kosztu elektryczności.
c) Co sądzisz o stosunku kosz-tów stałych i kosztów zmiennych?
W przypadku przedsiębiorstw w rodzaju restauracji stosunek
kosztów zmiennych do kosztów stałych jest bardzo mały.
d) Dlaczego restauracja ciągle jeszcze jest otwarta?
Właśnie dlatego, że koszty zmienne są niewielkie. Wystarczy kilku
gości, aby utarg całkowity pokrył małe koszty zmienne i część
kosztów stałych. W takiej sytuacji – mimo pustych stolików – nie
opłaca się zamykać interesu.
160
ZADANIE
Bez względu na okoliczności nowe czarne dżinsy są dla ciebie
warte 140 zł, więc te Levisy za 100 zł to prawdziwa okazja! Już w
domu okazuje się, że spodnie są za krótkie, za szerokie, za niskie
w kroku. a) Czy masz wydać następne 100 zł na czarne dżinsy,
które tym razem leżą „jak ulał”?
161
Bez względu na okoliczności nowe czarne dżinsy są dla ciebie
warte 140 zł, więc te Levisy za 100 zł to prawdziwa okazja! Już w
domu okazuje się, że spodnie są za krótkie, za szerokie, za niskie
w kroku. a) Czy masz wydać następne 100 zł na czarne dżinsy,
które tym razem leżą „jak ulał”?
a) Tak.
b) Uzasadnij odpowiedź.
162
Bez względu na okoliczności nowe czarne dżinsy są dla ciebie
warte 140 zł, więc te Levisy za 100 zł to prawdziwa okazja! Już w
domu okazuje się, że spodnie są za krótkie, za szerokie, za niskie
w kroku. a) Czy masz wydać następne 100 zł na czarne dżinsy,
które tym razem leżą „jak ulał”?
a) Tak.
b) Uzasadnij odpowiedź.
b) Przecież – „bez względu na okoliczności” – czarne dżinsy nadal
są warte 140 zł. Tymczasem odpowiednie spodnie kosztują tylko
100 zł. (Uwaga! Zakładamy, że nie ma JESZCZE LEPSZYCH
sposobów wydania pieniędzy, ktore mamy).
c) Pamiętasz decyzję o kontynuowaniu produkcji mimo strat i
przysłowie: „Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr”? Co
wspólnego mają ze sobą: te dżinsy, ta decyzja, to przysłowie?
163
Bez względu na okoliczności nowe czarne dżinsy są dla ciebie
warte 140 zł, więc te Levisy za 100 zł to prawdziwa okazja! Już w
domu okazuje się, że spodnie są za krótkie, za szerokie, za niskie
w kroku. a) Czy masz wydać następne 100 zł na czarne dżinsy,
które tym razem leżą „jak ulał”?
a) Tak.
b) Uzasadnij odpowiedź.
b) Przecież – „bez względu na okoliczności” – czarne dżinsy nadal
są warte 140 zł. Tymczasem odpowiednie spodnie kosztują tylko
100 zł. (Uwaga! Zakładamy, że nie ma jeszcze lepszych sposobów
wydania pieniędzy, ktore mamy).
c) Pamiętasz decyzję o kontynuowaniu produkcji mimo strat i
przysłowie: „Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr”? Co
wspólnego mają ze sobą: te dżinsy, ta decyzja, to przysłowie?
c)
Przysłowie: „Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr” wyraża tę
samą regułę, którą kieruje się przedsiębiorstwo, decydując się
kontynuować produkcję mimo strat w krótkim okresie. Mianowicie: wielkość nakładów poniesionych i niemożliwych do odzyskania nie powinna wpływać na decyzje. O takich nakładach ekonomiści mówią „koszty utopione” (ang. sunk costs). Także 100 zł
niepotrzebnie wydane na źle dopasowane dżinsy stanowi koszt
utopiony, którego nie nalezy brać pod uwagę, rozważając kupno
drugiej pary spodni.