Filozofia, Socjologia, Wyk[PleaseinsertPrerenderUnicode{Ĺ
advertisement
Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Artur Machlarz 2011-10-01 Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Plan wykładu 1 2 3 4 5 Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Podział dyscyplin filozoficznych Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych: Metafizyka Ontologia (teoria bytu) Epistemologia (teoria poznania) Logika Etyka Estetyka Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Przedmiot metafizyki Zadanie metafizyki: zbadanie pierwszych i ostatnich przyczyn (sprawczych, formalnych, materialnych i celowych) całego świata (Arystoteles). Relacja między metafizyką i fizyką: fizyka bada przyczyny bliższe a metafizyka ostateczne. Kategorie opisu przyczyn są takie same. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Problemy metafizyczne Przykłady szczegółowych problemów wchodzących w zakres badań metafizyki (częściowo zbieżne z zakresem badań ontologii i filozofii przyrody, tzn. fizyki): Czy świat jest uporządkowany celowo? Jeśli tak, to co jest ostateczną przyczyną istnienia świata? Jaka jest pierwsza przyczyna sprawcza powstania świata? Czy pierwsza przyczyna istnienia świata ingeruje w porządek zjawisk? Jakie są ostateczne fundamenty wszystkich zjawisk - jakie “substancje” istnieją w świecie? Jaka jest relacja między duszą i ciałem? Czy można udowodnić istnienie Boga? (filozofia średniowieczna) Czy porządek zjawisk jest z góry określony? Czy działania ludzkie są wolne, czy z góry zdeterminowane? (metafizyka moralności) Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Krytyka metafizyki Powód wyrzucenia problematyki metafizycznej z zakresu badań filozoficznych: Zagadnienia metafizyczne dotyczą rzeczy nadprzyrodzonych, z zasady niedostępnych poznaniu ludzkiemu. Tezy metafizyczne są nieweryfikowalne - metafizyka jest synonimem badań niby-naukowych. Problemy metafizyczne są wynikiem niewłaściwego sposobu formułowania pytań (Carnap). Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Przedmiot ontologii “Ontologia” etymologicznie oznacza “naukę o bycie”. Ogólnie rzecz biorąc ontologia jest nauką o tym, co istnieje i jaka jest struktura rzeczywistości. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Problemy ontologiczne - przykłady Przykłady klasycznych zagadnień ontologicznych: Czy, a jeśli tak to w jaki sposób, istnieją przedmioty pojęć ogólnych? Czy istnieje świat materialny? Czym jest substancja (ostateczny fundament wszystkich zjawisk)? Jaki jest status ontyczny znaczeń, informacji, programów komputerowych itp.? Jaka jest struktura rzeczywistości? Czym jest przedmiot, cecha przedmiotu, stosunek między przedmiotami? Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Ontologia - podstawowe pojęcia Podstawowe pojęcia ontologii: Byt. Substancja. Rzeczywistość materialna i idealna. Rzecz, przedmiot, cecha, kategoria. Istnienie realne, istnienie pozorne. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Przykłady sporów ontologicznych Idealizm a materializm: czy świat poznawany zmysłowo ma naturę materialną, czy idealną? Monizm i pluralizm: czy istnieje wiele czy tylko jedna substancja? Realizm i nominalizm: czy istnieją przedmioty pojęć ogólnych? Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Przedmiot badań epistemologii Epistemologia = teoria poznania. Epistemologia bada ludzkie możliwości poznawcze: co możemy poznać, w jakim zakresie i w jakich warunkach. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Problemy epistemologiczne - przykłady Przykłady klasycznych zagadnień epistemologicznych: Jakie są źródła poznania pewnego? Czy człowiek może osiągnąć wiedzę pewną? Czym jest wiedza? Czym jest prawda? Jakie są granice ludzkich możliwości poznawczych? Co decyduje o ludzkich możliwościach poznawczych? Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Przykłady klasycznych sporów epistemologicznych Aprioryzm i empiryzm: czy istnieje wiedza wrodzona? Sceptycyzm i dogmatyzm: czy możemy dotrzeć do wiedzy pewnej? Relatywizm i uniwersalizm: czy istnieją prawdy powszechnie ważne? Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Logika Przedmiotem badań logiki jest ustalenie ogólnych prawideł poprawnego rozumowania podanie ogólnych kategorii logicznych Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Etyka Dotyczy zagadnień związanych z życiem praktycznym: czym jest dobre działanie, sprawiedliwość itp. Jej zadaniem jest podanie prawideł działania etycznie poprawnego, o ile podanie takich prawideł uznaje za możliwe. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Etyka - podstawowe problemy Problemy etyki: Czym jest dobro, zło, sprawiedliwość itp.? Jakie są podstawy obowiązujących norm etycznych? Czy istnieją uniwersalne podstawy norm etycznych? Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Estetyka Estetyka zajmuje się problemami związanymi z naturą piękna i sztuki. Klasyczne problemy estetyki: Czym jest dzieło sztuki? Czym jest piękno? Czy istnieją uniwersalne kryteria oceny estetycznej? Jaka jest relacja między autorem dzieła i jego dziełem? Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka Relacje między dyscyplinami filozoficznymi Relacje między poszczególnymi dyscyplinami filozoficznymi Zależnie od tego, która z dyscyplin dominuje w danym okresie historycznym (lub w programie filozoficznym), rozstrzygnięcia tej dyscypliny mogą decydować o rozstrzygnięciach problemów z pozostałych dyscyplin filozoficznych. Na przykład konsekwencje przyjęcia określonego stanowiska w ontologii mogą decydować o przyjęciu określonych stanowisk w epistemologii, logice, etyce i estetyce. Stanowisko idealistyczne w ontologii raczej wyklucza przyjęcie empiryzmu w epistemologii. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Każda z dyscyplin filozoficznych może być skoncentrowana na badaniu określonego pola tematycznego: człowieka, nauki, języka, przyrody, matematyki itp. We współczesnej filozofii dominują badania: Filozofii języka Filozofii umysłu Filozofii nauki Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Jońska filozofia przyrody - problematyka Centralna problematyka filozofii archaicznej: Z czego powstał świat? Jaka jest zasada zmian w świecie przyrody? Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Jońska filozofia przyrody - problematyka Centralna problematyka filozofii archaicznej: Z czego powstał świat? Jaka jest zasada zmian w świecie przyrody? Centralne pojęcie: “zasada” (arche) Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Pojęcie “arche” Arche - zasada: w filozofii archaicznej pojęcie to oznacza fundament zjawisk przyrodniczych w dwojakim sensie: podstawowego składnika materialnego i “pramaterii” zjawisk reguły zmian zachodzących w świecie przyrody Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Tales z Miletu Tales z Miletu: 1 2 3 Wg Herodota przewidział rok zaćmienia słońca. Potrafił oszacować wysokość piramidy na podstawie długości jej cienia oraz odległości między okrętami na morzu. Uważał, że istnieją materialne początki wszechrzeczy: wg Talesa “naturą, z której powstają wszystkie inne rzeczy” jest woda. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Tales z Miletu - co jest zasadą zjawisk? Wg Talesa zasadą zjawisk jest woda - woda jest pramaterią, ale jest też elementem aktualnie istniejącym w przedmiotach fizycznych. Zmiany stanu skupienia wody są zasadą zmian przedmiotów naturalnych. Dlaczego Tales uznał, że właśnie woda jest zasadą: “widział, że wszelki pokarm jest wilgotny i że samo ciepło powstaje z wilgoci i nią żyje” (Arystoteles) “stąd, że zarodki wszystkiego mają wilgotną naturę, woda zaś jest początkiem natury rzeczy wilgotnych” (Arystoteles) “to - co umarłe - wysycha, a zarodki wszystkiego są wilgotne i wszelki pokarm jest soczysty. Z czego każda rzecz powstaje, tym się żywi” (Symplicjusz) Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Tales z Miletu - co jest zasadą zjawisk? Wg Talesa zasadą zjawisk jest woda - woda jest pramaterią, ale jest też elementem aktualnie istniejącym w przedmiotach fizycznych. Zmiany stanu skupienia wody są zasadą zmian przedmiotów naturalnych. Dlaczego Tales uznał, że właśnie woda jest zasadą: “widział, że wszelki pokarm jest wilgotny i że samo ciepło powstaje z wilgoci i nią żyje” (Arystoteles) “stąd, że zarodki wszystkiego mają wilgotną naturę, woda zaś jest początkiem natury rzeczy wilgotnych” (Arystoteles) “to - co umarłe - wysycha, a zarodki wszystkiego są wilgotne i wszelki pokarm jest soczysty. Z czego każda rzecz powstaje, tym się żywi” (Symplicjusz) Uzasadnieniem dla tezy Talesa była obserwacja zjawisk. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Arche według Anaksymandra Zasadą (arche) wg Anaksymandra jest “natura nieokreślona” (apejron). Z tej nieokreślonej natury wyłaniają się przeciwieństwa: zimne - gorące, suche - mokre itd. i w ten sposób powstają przedmioty naturalne. Apejron jest naturą materialną ale nieskończoną i nieokreśloną jakościowo: wg Anaksymandra nie możemy opisać materii, z której powstał świat. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Arche według Anaksymenesa Według Anaksymenesa zasadą świata jest powietrze. Powietrze jest bowiem: nieskończone ujawnia się we wszystkich stanach rzeczy: cieple i zimnie, wilgoci, ruchu dzięki zgęszczaniu i rozrzedzaniu staje się różnorodne Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Podstawowe idee filozofii jońskiej Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody: Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Podstawowe idee filozofii jońskiej Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody: Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych. Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Podstawowe idee filozofii jońskiej Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody: Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych. Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody. To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Podstawowe idee filozofii jońskiej Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody: Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych. Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody. To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bez odwoływania się do bytów nadprzyrodzonych. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Podstawowe idee filozofii jońskiej Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody: Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych. Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody. To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bez odwoływania się do bytów nadprzyrodzonych. Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales). Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Podstawowe idee filozofii jońskiej Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody: Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych. Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody. To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bez odwoływania się do bytów nadprzyrodzonych. Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales). Poszukiwanie arche jest oparte na założeniu, że nic nie powstaje z niczego. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne? Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne? 1 TAK Wszelkiego rodzaju wiedza - w szczególności wiedza teoretyczna była w tamtych czasach określana mianem filozofii Problemy kosmologiczne stanowiące centrum zainteresowań filozofii jońskiej, mimo że nie stanowiły już centralnego tematu badań, pojawiały się także w późniejszej filozofii Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Tales z Miletu Anaksymander, Anaksymenes Podstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne? Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne? 1 TAK Wszelkiego rodzaju wiedza - w szczególności wiedza teoretyczna była w tamtych czasach określana mianem filozofii Problemy kosmologiczne stanowiące centrum zainteresowań filozofii jońskiej, mimo że nie stanowiły już centralnego tematu badań, pojawiały się także w późniejszej filozofii 2 NIE Problemy kosmologii oraz inne pola badań filozofów jońskich nie należą już do filozofii (w szczególności kwestia zaćmień słońca i ustalania wysokości piramid) Problemy kosmologiczne są dziś zadaniem fizyki lub teologii Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Heraklit z Efezu - koncepcja arche Koncepcja arche Heraklita z Efezu: Zasadą materialną jest ogień. Zasadą zmian jest przemiana ognia, który gęstniejąc przekształca się w ziemię, rozrzedzając zaś staje się powietrzem. Pytanie o arche nie jest centralną problematyką filozofii Heraklita. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Heraklit z Efezu - zmienność zjawisk Zjawiska przyrodnicze są niepowtarzalne: identyczność dwóch zjawisk może być tylko pozorna, w gruncie rzeczy “nigdy nie możemy wejść dwa razy do tej samej rzeki” (inne popularne sformułowanie tej zasady - “wszystko płynie” (pantha rei)). Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Heraklit z Efezu - zmienność zjawisk Zjawiska przyrodnicze są niepowtarzalne: identyczność dwóch zjawisk może być tylko pozorna, w gruncie rzeczy “nigdy nie możemy wejść dwa razy do tej samej rzeki” (inne popularne sformułowanie tej zasady - “wszystko płynie” (pantha rei)). Zmienność zjawisk nie oznacza jednak, że nie istnieje w przyrodzie nic stałego: stały jest porządek zmian i przeznaczenie rzeczy, nazywane przez Heraklita logosem: Heraklit twierdzi, że wszystko się dzieje według przeznaczenia, które jest identyczne z koniecznością. Utrzymywał, że istotą przeznaczenia jest rozum (logos) przenikający substancję świata. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Heraklit z Efezu - poznanie zmysłowe i rozumowe W filozofii Heraklita z Efezu zarysowany zostaje klasyczna dychotomia źródeł poznania: poznanie zmysłowe i rozumowe. Heraklit przypisuje większą wartość poznaniu rozumowemu, ponieważ: Poznanie zmysłowe dotyczy rzeczy nietrwałych Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Heraklit z Efezu - poznanie zmysłowe i rozumowe W filozofii Heraklita z Efezu zarysowany zostaje klasyczna dychotomia źródeł poznania: poznanie zmysłowe i rozumowe. Heraklit przypisuje większą wartość poznaniu rozumowemu, ponieważ: Poznanie zmysłowe dotyczy rzeczy nietrwałych Naszym celem ma być poznanie logosu, które jest możliwe wyłącznie przez myśl. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Szkoła pitagorejska - ogólne uwagi Przedmiot zainteresowań szkoły pitagorejskiej: kosmologia, ogólna natura zjawisk - arche badania matematyczne Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Szkoła pitagorejska - koncepcja arche Według Pitagorejczyków arche jest liczba - liczba jest fundamentem rzeczywistości: Oznacza to, że świat ma charakter ilościowy; jeśli będziemy patrzeć na świat niezależnie od jego liczbowego charakteru, nie uzyskamy wiedzy prawdziwej. Stosunki liczbowe są podstawą powstawania jakości. Liczba jest zasadą jako własność rzeczy ale także jako ich materia (liczby mają wielkości przestrzenne - gnomony). Liczbowe stosunki panują nie tyko w świecie przyrody ale dotyczą także innych dziedzin: życia społecznego, etyki, estetyki. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkoła pitagorejska Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań! Artur Machlarz e-mail: [email protected] www: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna
