nr 1/2013 - Transformacje Prawa Prywatnego
advertisement
Transformacje Prawa Prywatnego 1/2013 ISSN 1641–1609, s. 7-20 Przemysław Gorzko Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 9 września 2004 r. w sprawie Komisja UE vs. Królestwo Hiszpanii, C–70/03 (krytyczna) Artykuł jest komentarzem do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 9 września 2004 r. w sprawie Komisja UE vs. Królestwo Hiszpanii. Spór, którego zakończeniem było wydanie tego wyroku dotyczyły wydania dyrektywy Rady 93/13/EWG. Jej przedmiotem było uregulowanie postępowania w sprawach nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Głównym zarzutem była implementacja tej dyrektywy przez Królestwo Hiszpanii, która zawierała w sobie treść mówiącą o wyłączeniu interpretacji „prokonsumenckiej” z tzw. kontroli abstrakcyjnej klauzul narzuconych, zawartej w art. 5 zd. 3 dyrektywy 93/13. Rozstrzygnięcie uznało rację Komisji UE twierdząc, że sposób ujęcia treści dyrektywy w prawie Hiszpańskim obniża jakość ochrony konsumenckiej wymaganej przez dyrektywę. Autor zastanawia się, czy faktycznie tak jest oraz czy zastosowanie wykładni na korzyść konsumenta przy incydentalnej kontroli treści klauzul narzuconych jest zasadne i czy faktycznie wpływa na utrzymanie wymaganego poziomu ochrony konsumenckiej. Dla pełnego zrozumienia błędów, jakie zdaniem autora popełnił Trybunał przy wydawaniu wyroku autor analizuje zakres zastosowania dyrektywy oraz definiuje zawarte w niej pojęcia. Zwraca uwagę na niejasną regulację dotyczącą nietransparentnosci przepisów oraz kontroli ich abuzywności. Autor widzi również problem w założeniach europejskiego ustawodawcy, zakładających nadużywanie prokonsumenckiej wykładni nawet tych przepisów, które uznane mogłyby być za abuzywne. Zauważa, że wyeliminowanie abuzywnych uregulowań przyniosło by większą korzyść konsumentowi niż niejako sztuczne „naciąganie” ich treści poprzez prokosumencką interpretację. Z dalszą krytyką spotyka się nieprecyzyjne podejście do stosowania wykładni „przeciwko twórcy warunku umownego” (contra proferentem), która w połączeniu ze standardową kontrolą abuzywności umów powoduje niejasność i wewnętrzną niespójność regulacji. Po tym następują rozważania dotyczące miejsca transparentności w strukturze stosunku z użyciem wzorca. Autor proponuje umiejscowienie przepisów dotyczących transparentności w zakresie kontroli inkorporacji wzorca, nie zaś jego abuzywności. Zwraca przy tym uwagę, że nie jest dopuszczalna sytuacja, w której posłużenie się wykładnią przychylną konsumentowi wyłączałoby obowiązek przeprowadzenia kontroli narzuconych klauzul pod względem ich uczciwości, do czego niestety może prowadzić kierunek interpretacji przyjęty przez Trybunał. Negatywnie ocenione zostaje umieszczenie w dyrektywie 93/13 konstrukcji wykładni contra proferentem wobec istnienia wystarczających mechanizmów kontroli nieuczciwości klauzul. Transformacje Prawa Prywatnego 1/2013 ISSN 1641–1609, s. 23-40 Nieves Fenoy Picón Niewykonanie zobowiązania umownego i środki ochrony wierzyciela na gruncie projektu nowelizacji hiszpańskiego kodeksu cywilnego z 2009 r. W artykule omówiona zostaje nowelizacja hiszpańskiego kodeksu cywilnego z 2009 r. w zakresie niewykonania zobowiązania umownego i środków ochrony wierzyciela. Przywołana zostaje też dyskusja doktryny dotycząca tych zmian. Reforma kodeksu oparta została na ideach konwencji wiedeńskiej oraz Zasadach Europejskiego Prawa Umów. Autorka opisuje sposób w jaki unormowana została instytucja niewykonania zobowiązania. W projekcie odchodzi się od koncepcji, w myśl której nieważna jest umowa, gdy zobowiązany do wydania przedmiotu świadczenia nie ma możności dysponowania tymże przedmiotem, co stanowi wyraźną różnicę względem poprzednich przepisów. Inną nowością jest norma mówiąca o tym, że jeżeli wydany przedmiot bądź wykonana usługa nie mają przypisywanej im przez dłużnika cechy lub jakości, wówczas zachodzi niewykonanie zobowiązania. Przepis ten, choć nie został zawarty w kodeksie cywilnym został zatwierdzony w doktrynie przez Sąd Najwyższy. Następnie autorka przechodzi do omawiania środków ochrony wierzyciela takich jak żądanie przymusowego wykonania zobowiązania, redukcja świadczenia niezgodnego z umową bądź rozwiązanie umowy. Hiszpańska nowelizacja uznana zostaje za implementacje nowych rozwiązań prawa cywilnego, zaznaczony zostaje jednak silny wpływ CISG i PECL na ustawę. Transformacje Prawa Prywatnego 1/2013 ISSN 1641–1609 Ewa Rott–Pietrzyk Systematyka części szczegółowej zobowiązań a miejsce umów o pośrednictwo sensu largo (głos w dyskusji) Artykuł jest głosem w dyskusji dotyczącej systematyki części szczegółowej zobowiązań w projekcie nowego kodeksu cywilnego. Dotyczy kwestii umiejscowienia w systemie umów o pośrednictwo. Autorka opowiada się za zmianą systematyki przepisów o pośrednictwie sensu largo poprzez grupowanie umów według cech charakterystycznych. Przywołuje różne sposoby grupowania umów (model małych części ogólnych oraz model umowy wzorcowej) i przechodzi do ich analizy. Następnie przechodzi do rozważań dotyczących wzajemnej relacji między umową pośrednictwa sensu largo a zastępstwa. Autorka zwraca też uwagę na konieczność dokładniejszego określenie cech i zakresu „pośrednictwa” sensu stricto, które nie zostało zdefiniowane w kodeksie cywilnym. Sformułowana zostaje propozycja systematyki umów o pośrednictwo, w oparciu o koncepcję Z. Radwańskiego, J. Pisulińskiego, F. Zolla, M. Pecyny, R. Szostaka wzbogaconą o własne refleksje. W poszukiwaniu propozycji rozwiązań dla nowego kodeksu cywilnego autorka sięga po projekt Wspólnej Ramy Odniesienia (DCFR) przywołując systematykę przewidzianą przez ten projekt. Autorka wyraża przekonanie, że zmiana systematyki części szczegółowej zobowiązań poprzez grupowanie poszczególnych typów umów pozwoli na uelastycznienie i unowocześnienie całej regulacji. Transformacje Prawa Prywatnego 1/2013 ISSN 1641–1609 Winfried Tilmann Ustawa Modelowa dla Własności Intelektualnej — wyniki projektu badawczego GRUR Artykuł jest podsumowaniem prac projektu badawczego Niemieckiego Stowarzyszenia Ochrony Własności Intelektualnej i Prawa Autorskiego dotyczących stworzenia ustawy modelowej dla prawa własności intelektualnej. Projekt niewątpliwie stanowi wkład do lepszego ustawodawstwa ponieważ, nawet jeśli nie zostanie implementowany od razu, może stanowić zestaw pojęć (toolbox) dla przyszłych regulacji. Najpierw przytoczone zostają cele jakie miał realizować ten projekt. Jednym z głównych impulsów okazała się zaproponowana przez prof. H.J. Ahrensa zasada równości za którą krył się postulat aby w takich samych okolicznościach życiowych oraz przy takim samym celu regulacji stanów faktycznych doprowadzić do identycznego brzmienia normy prawnej oraz utrzymania go w drodze wykładni. Właściwym celem projektu było więc kompleksowe ujęcie praw własności intelektualnej i przybliżenie zależności między nimi, aby ułatwić przyszłym pokoleniom jego zrozumienie. Autor zwraca uwagę, że inicjatywę można by porównać do amerykańskich Restatements, to znaczy że powstały zbiór nie miałby stanowić właściwej kodyfikacji, a raczej zbiór wszystkich przepisów dotyczących danego aspektu, wziętych z różnych gałęzi prawa, w celu lepszego go zrozumienia i „odnalezienia” w systemie. Zastanawia się też nad wzajemną relacją kodyfikacji krajowej na takim poziomie ogólności jak wskazany projekt, a prawem unijnym. Przechodząc do analizy budowy i treści projektu w artykule wskazany zostaje fakt uwzględnienia dwóch ksiąg części ogólnej w projekcie, z drugą zawierającą ogólne przepisy dotyczące prawa ustrojowego oraz przepisy proceduralne. Na treść części ogólnej projektu olbrzymi wpływ miała implementacja dyrektywy 2004/48/W, której zasady zostały bezpośrednio wyrażone w projekcie. Autor skupia się na przybliżeniu kilku innowacyjnych regulacji, m. in poświęconych przeniesieniu praw i udzieleniu licencji, nie będących jedynie podsumowaniem obecnego stanu prawnego a mających za zadanie wypełnić luki lub niejasności w prawie niemieckim. Pozytywnej ocenie poddana zostaje przede wszystkim ostrożność z jaką twórcy projektu podeszli do kwestii reorganizacji i modernizacji przepisów.
