nr 2/2014 - Transformacje Prawa Prywatnego
advertisement
Transformacje Prawa Prywatnego 2/2014 ISSN 1641–1609, s. 5-21 Mateusz Kożuchowicz Odmowa przyjęcia pełnomocnictwa — uwagi na tle projektu księgi I kodeksu cywilnego Tematem niniejszej pracy jest proponowana w projekcie księgi I kodeksu cywilnego propozycja przyznania pełnomocnikowi uprawnienia do odmowy przyjęcia umocowania. Najpierw autor definiuje ogólnie instytucję pełnomocnictwa jako jednostronną czynność prawną składającą się z co najmniej jednego oświadczenia woli mocodawcy, którego treścią jest umocowanie pełnomocnika do dokonywania w imieniu i na rzecz reprezentowanego czynności prawnych lub innych czynności. W doktrynie, jako istotę pełnomocnictwa uznana zostaje „możność (upoważnienie) bezpośredniego wywarcia skutków prawnych w sferze prawnej reprezentowanego przez osobę działającą w charakterze pełnomocnika oraz obowiązek reprezentowanego do respektowania skutków działań pełnomocnika (jeśli ten ostatni działa w zakresie umocowania).” Jako doniosła pokazana zostaje również kwestia, czy dla powstania umocowania po stronie pełnomocnika konieczne jest skierowanie do niego oświadczenia woli mocodawcy. Ważne dla pełnego obrazu regulacji jest również to, że jeżeli pełnomocnik nie ujawni kontrahentowi faktu reprezentowania interesów innej osoby to skutki tej czynności zostaną przypisane jemu samemu. Dlatego, dla pełnego wymiaru regulacji zasadne jest wprowadzenie w projekcie kodeksu możliwości odmowy przyjęcia pełnomocnictwa. W artykule przedstawiony został stan prawny dotyczący tej kwestii. W myśl nowych regulacji, pełnomocnik, choć nie musi potwierdzić przyjęcia pełnomocnictwa może odmówić, zgłaszając odmowę do mocodawcy. Jest to umotywowane ochroną autonomii woli pełnomocnika. Ochrona pełnomocnika powinna bowiem zakładać nie tylko możliwość odrzucenia przez niego umocowania, ale też chronić go przed wszelkimi ograniczeniami względem mocodawcy, które nastały po tej odmowie. Należy jednak zaznaczyć, że skutkiem prawnym przyjęcia umocowania jest wygaśnięcie prawa do odmowy przyjęcia umocowania. W podsumowaniu autor formułuję tezę, rozważenie przekształcenia modelu pełnomocnictwa ze stosunku jednostronnego na dwustronny niosłoby ze sobą wiele zalet oraz odpowiadało intuicjom praktyki. Transformacje Prawa Prywatnego 2/2014 ISSN 1641–1609, s. 23- 34 Mateusz Królikowski Regulacja błędu w projekcie I księgi kodeksu cywilnego — uwagi krytyczne Zawarta w projekcie I księgi kodeksu cywilnego propozycja regulacji błędu poddana zostaje krytycznej analizie pod kątem ewentualnych koniecznych zmian. Po kolei omówione zostają te instytucje i przepisy, które nie zostały według autora wystarczająco uwzględnione w projekcie. Pierwszą taką regulacją jest istotność błędu, której zbyt szerokie unormowanie oraz zbyt subiektywne ujęcie mogą być zagrożeniem dla bezpieczeństwa obrotu. Jako wadę projektu uznany zostaje brak uregulowania podstępu w odrębnym artykule, a jedynie uwzględnienie go w ramach przepisów o błędzie. Powoduje to problemy interpretacyjne oraz niespójność regulacji. Równie niejasno zarysowane są przepisy określające obowiązek informacyjny na podstawie „wystarczającego poziomu wiedzy do udzielenia informacji”. Podany w wątpliwość jest również przepisy przyznający roczny termin na uchylenie się od skutków wadliwego oświadczenia woli od chwili dowiedzenia się o okolicznościach uzasadniających to uprawnienie. Przepis ten może bowiem zostać nadużyty przez nielojalnie działającą stronę. Ogólnie projekt kodeksu oceniony zostaje pozytywnie, a zmiany przez niego wprowadzone jako ciekawe i zmierzające w dobrym kierunku. Krytyczne uwagi służą zaś jedynie wskazaniu ewentualnych koniecznych poprawek. Transformacje Prawa Prywatnego 2/2014 ISSN 1641–1609, s. 35-52 Magdalena Olczyk Sytuacja stron najmu lokalu socjalnego w razie zbycia lokalu osobie trzeciej, niebędącej gminą czy inną jednostką samorządu terytorialnego Autorka zmaga się z ważnym i ciekawym problemem sytuacji, gdy lokal socjalny przekazany zostaje osobie trzeciej, niebędącej gminą czy inną jednostką samorządu terytorialnego na których spoczywa obowiązek zapewniania i utrzymywania lokali socjalnych. Nie leży bowiem w interesie osoby trzeciej utrzymywanie takiej niekorzystnej sytuacji. Dla pełnego obrazu najpierw omówione zostaje pojęcie lokalu socjalnego i przedstawione uprawnienia gminy. Wspomniana zostaje też regulacja opisująca sytuację stron w razie zbycia najmu w czasie trwania najmu mówiąca, ze nowy właściciel przyjmuje na siebie uprawnienia poprzedniego, może jednak, wyznaczywszy odpowiedni termin, wypowiedzieć umowę. Głównym problemem zdaje się być to, czy zgodnie z art. 678 § 1 k.c. nowy nabywca wstępuje w prawa i obowiązki zbywcy (w tym wypadku gminy) jako wynajmującego tenże lokal. Za wsparcie tej tezy może posłużyć brak wyraźnego zakazy w artykule 678 § 1 k.c. oraz ochrona najemcy, który nie ma przecież żadnego wpływu na zmianę właściciela lokalu, dlatego ten musi zachować zastany przez siebie stan prawny. Inną możliwością jest sytuacja, kiedy to nowy nabywca pozwala najemcy korzystać z najmu, sam zaś nie wstępuje w tę umowę (tzn. zbywca nadal pozostaje wynajmującym). Autorka szczegółowo poddaje obie te tezy analizie, po czym przechodzi do argumentów przeciw postawionej tezie. Model najmu lokalu socjalnego zupełnie nie spełnia kryteriów chronionej ustawowo swobody umów. Podjęta zostaje również polemika z uchwałą SN z dnia 23 września 2010 r jakoby niemożliwe było wstąpienie na podstawie art. 691 § 1 k.c w stosunek najmu lokalu socjalnego. Natomiast stosowanie art. 678 § 1 k.c. nie zostaje w pełni wyłączone. Autorka proponuje rozwiązanie w którym, w razie sprzedaży lokalu socjalnego osobie trzeciej niebędącej gmina lub innym organem samorządu, nabywca staje się wynajmującym lokal, jednak część praw i obowiązków, szczególnie powiązanych z publicznoprawnymi aspektami wynajmowania lokalu socjalnego, pozostawałoby wciąż przy gminie, która z kolei najmowałaby lokal od nowego właściciela. Transformacje Prawa Prywatnego 2/2014 ISSN 1641–1609, s. 53-74 Marta Strojewska Realizacja uprawnienia ze skargi pauliańskiej w przypadku upadłości likwidacyjnej osoby trzeciej Celem artykułu jest określenie trybu realizacji skargi pauliańskiej w sytuacji, gdy postępowanie prowadzone jest wobec osoby trzeciej, która byłaby adresatem skargi pauliańskiej. Autor dąży również do zbadania zakresu stosowania w tym wypadku art. 527 i n. k.c. oraz art. 236 p.u.n. Zwraca on uwagę na odmienność rozumienia pojęcia niewypłacalności w myśl przepisów o skardze pauliańskiej a przepisów prawa upadłościowego. Nie ulega przy tym wątpliwości, że przesłanki zapewniające wierzycielowi ochronę potrzebne do ogłoszenia niewypłacalności dłużnika w myśl artykuły 527 i n. k.c. obejmują swoim zakresem podobne przesłanki wynikające z prawa upadłościowego. Aby znaleźć odpowiedź na badaną kwestię autorka przytacza różne teorie, funkcjonujące w innych systemach prawnych dotyczące zagadnienia odpowiedzialności osoby trzeciej. Kluczowe znaczenie ma również kwestia tego, czy upadłość ogłoszona zostaje po czy przed wystąpieniu przez wierzyciela ze skargą pauliańską. Autorka uznaje w swych rozważaniach skargę pauliańską za uprawnienie do żądania ukształtowania zobowiązania przez sąd i jako taką kwalifikuje ją jako rodzaj wierzytelności upadłościowej. Odpowiadając więc na zadane we wstępie pytanie, autorka formułuje tezę, że właściwym trybem dla realizacji uprawnienia wierzyciela wskazanego w art. 527 k.c., w przypadku ogłoszenia wobec osoby trzeciej upadłości obejmującej likwidację jej majątku, jest tryb zgłoszenia wierzytelności. Zakończenie artykułu poświęcone jest praktycznym aspektom realizacji wierzyciela pauliańskiego wobec osoby trzeciej oraz jego ewentualnego pierwszeństwa w zaspokojeniu swoich roszczeń. Zaproponowane zostają też ewentualne kierunki w których podążać powinien ustawodawca w celu poprawienia obecnej regulacji Transformacje Prawa Prywatnego 2/2014 ISSN 1641–1609, s. 75-108 Agnieszka Hanaczewska Sprzedaż towarów konsygnowanych z magazynu konsygnacyjnego Artykuł ma na celu zbadanie sytuacji kiedy to jedna ze stron umowy składu konsygnacyjnego sprzedaży towarów konsygnowanych z magazynu konsygnacyjnego osobie trzeciej, jak też nakreślenie sytuacji prawnej osoby trzeciej, oraz określenie sytuacji stron takiej umowy. Autorka wskazuje na podobieństwa i różnice umowy składu konsygnacyjnego z umową składu, przechowania, sprzedaży oraz dostawy. Po kolei zanalizowane zostają poszczególne z wyżej wymienionych umów nazwanych, w celu ustalenia które z ich elementów i w jakim zakresie odnoszą się również do umowy o składzie konsygnowanym i mogą być w tym wypadku stosowane. W kwestii stosowania w przypadku umowy o skład konsygnowany przepisów o rękojmi autorka podziela zdanie Z. Radwańskiego co do możliwości takiego rozwiązania. Rozważa też konsekwencja przyjęcia zasad rękojmi w wypadku tego typu umów. Wielokrotnie podkreślona i opisana zostaje dobrowolność pobrania towarów przez konsygnatariusza oraz skutki takiego stanu rzeczy. Autorka uznaje też za konieczne odróżnienie umowy składu konsygnowanego od umów nazwanych takich jak umowa przedwstępna czy umowa warunkowa. W dalszej części artykułu omówiona zostaje sytuacja kiedy to konsygnatariusz lub konsygnant, z naruszeniem umowy składu konsygnacyjnego, zdecydują się sprzedać towar konsygnowany osobie trzeciej. W przypadku konsygnatariusza, musi on wykazać czy sprzedaż nastąpiła przed czy po pobraniu towarów z magazynu, od tego zależeć będą bowiem przesłanki jego odpowiedzialności. Z rozważań autorki wynika również, że konsygnatariusz może sprzedać towary z magazynu jedynie w interesie konsygnanta (który pozostaje właścicielem, do czasu pobrania towarów przez konsygnatariusza) na zasadzie przepisów prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia, nawet wtedy jednak, jeżeli uzyskanie zgody konsygnanta nie jest możliwe, powinien co najmniej powiadomić go o chęci sprzedaży. Konsygnant generalnie uprawniony jest do rozporządzania swoją własnością, jako że jednak nie jest on w stanie przenieść faktycznego władztwa na nabywcę, powodowało to będzie wzajemne powstawanie roszczeń między stronami.
