Leki najczęściej używane w PChN

Leki najczęściej używane w PChN
Common
Medicines used in CKD
Chronic kidney disease – chapter 9
Przewlekła Choroba Nerek
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Informacja ta ma służyć zrozumieniu, dlaczego należy zażywać
przepisane leki. Istnieje wiele leków, które stosuje się do
zwalczania objawów związanych z PChN. W celu ich kontroli
możesz potrzebować jednego bądź więcej leków. Ilość
przepisanych leków będzie uzależniona od nasilenia objawów.
Jakie są najczęstsze objawy PChN?
Najczęstsze objawy PChN to:
Objawy
Krótkie wyjaśnienie przyczyny
Wysokie ciśnienie krwi
Wysokie ciśnienie krwi może być
przyczyną problemów z nerkami
lub skutkiem zaburzeń czynności
nerek ze względu na retencję
płynów i soli.
Obrzęki
Wynikają z niedostatecznego
usuwania płynów przez nerki, co
prowadzi do gromadznia się
płynów oraz obrzęków.
2
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Niedokrwistość
Niska liczba krwinek czerwonych
może być spowodowana zmniejszoną
produkcją erytropoetyny (hormon
produkowany przez nerki)
Zmęczenie
Może być skutkiem anemii lub
narastania poziomu toksyn we krwi
krążącej, których nerki nie są w
stanie usunąć.
Świąd
Na skutek gromadzenia się we krwi
toksyn, których nerki nie są w stanie
usunąć. Może być również
spowodowany złogami wapnia i
fosforanu, osadzającymi sie pod
skórą.
Słabe kości
Na skutek zmniejszenia aktywacji
witaminy D i nadczynności
przytarczyc. Witamina D zwiększa
wytrzymałość kości.
Niski poziom wapnia
we krwi
Na skutek zmniejszenia aktywacji
witaminy D. Witamina D pomaga w
absorpcji wapnia z pokarmów.
Wysoki poziom
fosforanów we krwi
Głównie z powodu zmniejszenia
wydalania fosforanów przez nerki.
3
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Nudności i wymioty
Głównie ze względu na
nagromadzenie się toksyn
mocznicowych w organizmie. Mocznik
i inne substancje odpadowe są
usuwane przez nerki, gdy nerki nie
funkcjonują prawidłowo dochodzi do
gromadzenia sie tych produktów.
Zmniejszenie apetytu
Głównie ze względu na
nagromadzenie się toksyn
mocznicowych w organizmie. Mocznik
i inne substancje odpadowe są
usuwane przez nerki, gdy nerki nie
funkcjonują prawidłowo dochodzi do
gromadzenia sie tych produktów.
Zaburzenia smaku
Głównie ze względu na
nagromadzenie się toksyn
mocznicowych w organizmie. Mocznik
i inne substancje odpadowe są
usuwane przez nerki, gdy nerki nie
funkcjonują prawidłowo dochodzi do
gromadzenia sie tych produktów.
Zaburzenia te często są odczuwane
jako metaliczny posmak.
Bezsenność
(Zaburzenia snu)
Głównie ze względu na
nagromadzenie się toksyn
mocznicowych w organizmie. Może
być również związana ze świądem.
4
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Ogólne informacje dotyczące stosowania przepisanych
leków
Istnieje kilka ważnych punktów, których trzeba przestrzegać, aby
uniknąć problemów związanych z przyjmowaniem większości
leków:
 Zapoznaj się z ulotką dołączoną do każdego leku. Zachowaj ją,
żebyś mógł z niej skorzystać w razie potrzeby.
 Nie zażywaj żadnych leków, które można kupić „bez recepty”,
bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.
Niektóre z tych leków mogą wchodzić w interakcje z
przepisanymi lekami. To samo dotyczy preparatów ziołowych i
suplementów diety, które można kupić w sklepach ze zdrową
żywnością (np. olej z wątroby dorsza, ziele dziurawca).
 Nie udostępniaj swoich leków nikomu innemu, one są
przepisane dla ciebie i mogą zaszkodzić innej osobie.
 Nie przyjmuj leków przepisanych komuś innemu, gdyż mogą ci
zaszkodzić.
 Upewnij się, że właściwie przechowujesz leki. Niektóre muszą
być przechowywane w lodówce, o czym zostaniesz
poinformowany. Wszystkie leki powinny być przechowywane w
chłodnym, suchym miejscu, niedostępnym dla dzieci.
 Nie gromadź leków; wszystkie niewykorzystane lub odstawione
leki zanieś do apteki, aby mogły być właściwie zutylizowane.
5
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Leki na ciśnienie krwi
Stwierdzono u ciebie wysokie ciśnienie krwi, co to oznacza?
W poradni często mierzy się ciśnienie krwi. Norma to wynik
pomiaru ciśnienia krwi poniżej 140/90 mmHg. W chorobie nerek
korzystne jest obniżenie tej wartości do 130/80mmHg, a w
przypadku cukrzycy nawet niżej. Uważa się, że ludzie, którzy
ciągle mają wyniki pomiarów ciśnienia powyżej normy chorują na
nadciśnienie tętnicze. Nadciśnienie tętnicze jest częste u osób z
PChN, ze względu na nagromadzenie się soli i płynu wewnątrz
organizmu.
Jaki problem wynika z wysokiego ciśnienia krwi?
Wysokie ciśnienie krwi powoduje uszkodzenie nerek.
Niekontrolowane może doprowadzić do pogorszenia choroby
nerek.
Jakie leki trzeba będzie przyjmować?
Istnieje wiele leków stosowanych w celu obniżenia wysokiego
ciśnienia krwi. Rodzaj i dawka leku zostaną dobrane
indywidualnie i będą uzależnione od dobrej tolerancji leku. Jeśli
masz wątpliwości związane ze zleconymi lekami na ciśnienie,
omów je z lekarzem, pielęgniarką lub farmaceutą.
6
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Leki na niedokrwistość
Stwierdzono u ciebie anemię, co to oznacza?
Niedokrwistość występuje, gdy masz mało czerwonych krwinek.
Czerwone krwinki pomagają w transporcie tlenu po organizmie.
Niska liczba krwinek czerwonych może powodować uczucie
zmęczenia i zimna.
Preparaty żelaza
Przepisano ci preapraty żelaza, jak je stosować?
Preparaty żelaza są używane w celu korygowania niedokrwistości,
powszechnego problemu wśród osób z chorobami nerek. Jeśli masz
anemię, nefrolog przepisze ci praparat żelaza. Dawka żelaza
podawanego doustnie zależy od rodzaju zleconego leku (np.
siarczan żelaza, glukonian żelaza czy fumaran żelaza).
Jakie są główne działania niepożądane preparatów żelaza?
Głównym skutkiem ubocznym preparatów żelaza jest podrażnienie
przewodu pokarmowego, czyli nudności, wymioty, ból brzucha,
biegunka (lub zaparcia). Jeśli odczuwasz którykolwiek z nich,
poinformuj o tym lekarza lub pielęgniarkę opiekujących się tobą.
Preparaty żelaza powodują również zaczernienie stolca.
7
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Jak należy przyjmować preparaty żelaza?
Ważne jest, aby wiedzieć, kiedy przyjmować preparaty żelaza,
gdyż niektóre czynniki mogą utrudniać ich działanie. Na przykład:
 Nie zażywaj preparatów żelaza jednocześnie z lekami
wiążącymi fosforany, wodorowęglanem sodu, lekami
zobojętniającymi sok żołądkowy i niektórymi antybiotykami.
 Nie popijaj preparatów żelaza herbatą.
 Unikaj zażywania ich w trakcie posiłku wraz z jedzeniem.
Kwas foliowy
Jakie jest zastosowanie kwasu foliowego w leczeniu?
Możesz mieć zlecone zażywanie leku o nazwie kwas foliowy.
Kwas foliowy jest witaminą niezbędną do tworzenia czerwonych
krwinek. Zazwyczaj stosowana dawka kwasu foliowego wynosi 5
mg raz na dobę.
Jakie są główne działania niepożądane kwasu foliowego?
Kwas foliowy może powodować u niektórych ludzi nudności; jest
to jednak bardzo rzadkie.
Jak należy przyjmować kwas foliowy?
Kwas foliowy może być przyjmowany w dowolnym czasie, z
jedzeniem lub bez.
8
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Środki stymulacyjne erytropoezę
Co to są środki stymulujące erytropoezę (Erythropoiesis
Stimulating Agent - ESA)?
Normalnie funkcjonujące nerki w odpowiedzi na obniżenie
poziomu tlenu we krwi wytwarzają hormon zwany erytropoetyną.
Pogorszenie czynności nerek sprawia, że nerki nie produkują
wystraczająco dużo tego hormonu, co może prowadzić do
niedokrwistości (niski poziom czerwonych krwinek). ESA stosuje
się w zastępstwie tego hormonu, czyli stymuluje wytwarzanie
krwinek czerwonych.
Jak podaje się ESA?
ESA zazwyczaj podaje się jako wstrzyknięcie podskórne. W
szpitalu zostanie ci zlecony odpowiedni ESA. Niektóre preparaty
działają dłużej i mogą być podawane co tydzień, co dwa tygodnie
lub raz w miesiącu. Rodzaj preparatu będzie uzależniony od
dostępności w poradni/oddziale nefrologicznym. Jeśli będziesz
poddawany hemodializom personel oddziału dializ poda ci ESA
podczas zabiegu do linii dializacyjnej nawet do trzech razy w
tygodniu.
Jakie są działania niepożądane ESA?
Najczęstsze działania niepożądane to: ból w miejscu
wstrzyknięcia i objawy grypopodobne. Jeśli wystąpią jakiekolwiek
objawy niepożądane skonsultuj się z pielęgniarką lub lekarzem.
9
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Leki wiążące fosforany
Czym są leki wiążące fosforany?
Zdrowe nerki usuwają nadmiar fosforanów, których organizm nie
potrzebuje. Jeśli masz problem z nerkami poziom fosforanów we
krwi może narastać. Nadmiar fosforanów we krwi może
powodować swędzenie i zaburzenia równowagi wapniowej w
organizmie. Może to doprowadzić do stanu zwanego
nadczynnością przytarczyc, co powoduje rozrzedzenie kości.
Organizm potrzebuje fosforanów, które pochodzą ze
spożywanych pokarmów. Dieta o niskiej zawartości fosforanów
może obniżyć poziom fosforanów wchłanianych przez organizm.
W sprawie diety doradzi ci lekarz i pielęgniarka lub dietetyk.
Jak działają leki wiążące fosforany?
Czasem konieczne jest zastosowanie leków, które reagują z
fosforanami z pokarmów, zatrzymując je w żołądku, dzięki czemu
nie mogą być wchłaniane. Leki te nazywane są lekami wiążącymi
fosforany. Zażywanie leków wiążących fosforany oznacza, że
organizm ma mniej fosforanów do wchłonięcia. Jeśli się
dializujesz, leki te wspomagają usuwanie nadmiaru fosforanów.
Różne rodzaje leków stosowanych jako środki wiążące fosforany:
 Wodorotlenek glinu
 Węglan wapnia
 Octan wapnia
 Octan wapnia i Węglan magnezu
 Sevelamer
10
 Węglan lantanu.
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Rodzaj przyjmowanego przez ciebie leku zależy od wielu
czynników, w tym od wyników badań krwi i tolerancji leku.
Jak należy przyjmować leki wiążące fosforany?
Informacje zawiera poniższa tabela:
Lek wiążacy
fosforany
Komentarz
Wodorotlenek glinu
Lek należy przyjmować z
pierwszymi kęsami pożywienia.
Może powodować zaparcia.
Obecnie niestosowany w Polsce.
Węglan wapnia
Można go ssać lub żuć przed lub
podczas posiłków i jest używany,
gdy poziom wapnia jest niski. Wapń
może powodować zaparcia.
Octan wapnia
Z tego preparatu wchłania się mało
wapnia, dlatego może być używany,
gdy poziom wapnia jest w normie.
Należy go przyjmować podczas
posiłku.
11
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Octan wapnia i
Węglan magnezu
Z tego preparatu wchłania się bardzo
mało wapnia, dlatego może być
używany, gdy poziom wapnia jest w
normie. Należy go przyjmować
podczas posiłku.
Może powodować biegunkę.
Sevelamer
Preparat nie jest wchłaniany i
zachowuje się jak gąbka, usuwając
fosforany z przewodu pokarmowego.
Należy go przyjmować podczas
posiłku.
U niektórych osób może powodować
biegunkę.
Węglan lantanu
Preparat powinno się przyjmować z
ostatnimi kęsami każdego posiłku.
Tabletki należy dokładnie żuć i nie
połykać w całości.
12
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Przepisano ci Alfakalcydol, w jakim celu?
Jest to lek, który działa jak witamina D. Nerki biorą udział w
tworzeniu witaminy D. Jest ona potrzebna dla zachowania
zdrowych kości, a także w celu kontroli poziomu wapnia i
fosforanów we krwi.
Pogarszanie się funkcji nerek powoduje utratę zdolności
tworzenia tej witaminy, trzeba zatem ją zastąpić kapsułkami o
nazwie alfakalcydol.
U niektórych osób z PChN może się rozwinąć stan zwany
nadczynnością przytarczyc. Nieleczona może zaburzać poziom
wapnia i fosforanów we krwi oraz wpływać na kości. Do jej
leczenia może być wykorzystany alfakalcydol.
W zależności od wyników badań krwi, nefrolog (lekarz od nerek)
przepisze dla ciebie ten lek w dawce, jakiej potrzebujesz, albo
jako jedną dużą dawkę raz lub dwa razy w tygodniu, albo
mniejszą do codziennego przyjmowania.
Jeśli poziom wapnia jest bardzo niski możesz mieć zlecony
zarówno alfakalcydol, jak i suplement wapnia.
Przyjmując suplement wapnia ważne jest regularne badanie krwi,
sprawdzające czy dawka wapnia nie jest zbyt wysoka i czy jest
wystarczająca. Badania zostaną zorganizowane przez lekarza
nefrologa lub pielęgniarkę nefrologiczną.
13
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Kiedy należy przyjmować alfakacidol?
Lek powinien być przyjmowany raz dziennie z jedzeniem lub bez
jedzenia.
Jakie są działania niepożądane alfakalcydolu?
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są nudności i
zmęczenie.
Przepisano ci wodorowęglan sodu, w jakim celu?
Nerki pomagają neutralizować i usuwać nadmiar kwasu, który
gromadzi się w krwi. Gdy czynność nerek się pogarsza, istnieje
ryzyko gromadzenia się kwasu. Wodorowęglan sodu zapobiega
zakwaszaniu krwi, przekształcając nadmiar kwasu w nieszkodliwe
produkty. Lek ten zawiera tę samą substancję, którą używa się do
gotowania.
Jak dużo wodorowęglanu sodu należy przyjmować?
Zlecona dawka zależy od aktualnego badania krwi. Lek jest
dobrze tolerowany, ale może dawać słony posmak.
14
sponsored by
Leki najczęściej używane w PChN
Kiedy należy przyjmować wodorowęglan sodu?
Wodorowęglan sodu nie powinien być przyjmowany jednocześnie
z niektórymi powlekanymi lekami, gdyż usuwa powłokę ochronną.
Nie należy go także przyjmować w tym samym czasie, co
preparaty żelaza, ponieważ zatrzymuje wchłanianie żelaza. Jeśli
to możliwe, zaleca się 2-godzinny odstęp pomiędzy doustną
podażą wodorowęglanu sodu i innych leków.
Jakie są działania niepożądane wodorowęglanu sodu?
Główne działania niepożądane wodorowęglanu sodu to gazy i
wzdęcia.
Kluczowe wiadomości do Zapamiętaj
 Przepisane dla ciebie leki służą korygowaniu objawów
związanych z chorobą nerek.
 Poznaj swoje leki (np. wskazania, nazwę, dawkę, czas, jak je
przyjmować i możliwe objawy niepożądane).
 Przyjmuj leki zgodnie ze wskazaniami (dawka, czas i
dodatkowe okoliczności).
 Rodzaj i dawka niektórych leków zależy od różnych czynników,
np. wyników badań krwi i tolerancji na lek.
 Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, należy
powiadomić o tym lekarza lub pielęgniarkę.
 Porozmawiaj z lekarzem lub pielęgniarką o jakichkolwiek
obawach lub wątpliwościach związanych z lekami.
15
The Patient Education Document is sponsored by B. Braun Avitum AG.
Text: Adrian Coleman, MRPharmS, Diploma in Clinical Pharmacy Practice, Independent Prescriber,
Renal Pharmacist - UK.
Translation: Anna Kliś, RN, Specialist of nephrology – Poland.
Review: Marzena Krupińska, RN, Specialist of nephrology – Poland.
EDTNA/ ERCA | Pilatusstrasse 35 | 6003 Lucerne | Switzerland
Tel. +46 46 70 96 24 | [email protected] | www.edtnaerca.org