(Analiza finansowa przedsiębiorstwa przemysłowego LOTOS

Politechnika Gdańska
Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki
Stosowanej
Katedra/Zakład:
Kierunek studiów:
Specjalność:
Rodzaj studiów:
Imię i nazwisko:
Numer albumu:
Analizy Matematycznej i Numerycznej
Matematyka
Matematyka finansowa
stacjonarne
Rafał Jaroszewski
120161
Kierunek studiów:
Specjalność:
Rodzaj studiów:
Imię i nazwisko:
Numer albumu:
Matematyka
Matematyka finansowa
stacjonarne
Agnieszka Krefft
120182
PRACA DYPLOMOWA
INŻYNIERSKA
Temat pracy:
Analiza finansowa przedsiębiorstwa przemysłowego Lotos.
Zakres pracy:
Celem pracy jest przedstawienie analizy finansowej Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. w latach 2006
– 2010, poprzez badanie struktury danych zawartych w sprawozdaniach finansowych (bilans, rachunek
zysków i strat), wykonanie analizy wskaźnikowej oraz wyznaczenie prognozy na przyszłe lata z
zastosowaniem regresji liniowej i korelacji.
Potwierdzenie przyjęcia pracy:
Opiekun pracy
Kierownik Katedry/Zakładu
dr hab. Karol Dziedziul
dr hab. Karol Dziedziul
Gdańsk, 21.12.2011r.
OŚWIADCZENIE
Imię i nazwisko
Wydział
Kierunek
Data i miejsce urodzenia
Adres
Rafał Jaroszewski
Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej
Matematyka
Rodzaj studiów
stacjonarne
wyrażam/ nie wyrażam zgodę/y * do korzystania z mojej pracy dyplomowej:
Analiza finansowa przedsiębiorstwa przemysłowego Lotos.
do celów naukowych lub dydaktycznych1.
Świadomy(a) odpowiedzialności karnej z tytułu naruszenia przepisów ustawy z
dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 80, poz. 904
z 2000r ze zmianami) i konsekwencji dyscyplinarnych określonych w ustawie Prawo o
szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 z 2005r.) 2, a także odpowiedzialności
cywilno-prawnej oświadczam, że przekładana praca dyplomowa została opracowana
przeze mnie samodzielnie / została opracowana w zakresie: 3 *
rozdział pierwszy (wstęp), rozdział trzeci (analiza wskaźnikowa), rozdział czwarty
(prognozowanie: teoria regresji liniowej, analiza regresji, analiza korelacji), rozdział
piąty (podsumowanie)
i nie była wcześniej podstawą żadnej innej urzędowej procedury związanej z nadaniem
dyplomu szkoły wyższej uczelni lub tytułów zawodowych.
Wszystkie informacje umieszczone w pracy, uzyskane ze źródeł pisanych i
elektronicznych oraz inne informacje, zostały udokumentowane w wykazie literatury
odpowiednimi odnośnikami zgodnie z art. 34 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych. Jednocześnie wyrażam zgodę na dołączenie tekstu pracy do bazy prac
systemu antyplagiatowego.
Gdańsk, dnia 20.12.2011
.................................................
podpis studenta
*) niepotrzebne skreślić
1
Zarządzenie Rektora Politechniki Gdańskiej nr 34/2009 z 9 listopada 2009 r., załącznik nr 8 do instrukcji
archiwalnej PG
2 Ustawa z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym. Art. 214 ustęp 4. W razie podejrzenia
popełnienia przez studenta czynu polegającego na przypisaniu sobie autorstwa istotnego fragmentu lub innych
elementów cudzego utworu rektor niezwłocznie poleca przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Art. 214
ustęp 6. jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego zebrany materiał potwierdza popełnienie czynu, o
którym mowa w ust.4, rektor wstrzymuje postępowanie o nadanie tytułu zawodowego do czasu wydania
orzeczenia przez komisje dyscyplinarną oraz składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
3 dotyczy prac dyplomowych realizowanych wspólnie
2
OŚWIADCZENIE
Imię i nazwisko
Wydział
Kierunek
Data i miejsce urodzenia
Adres
Agnieszka Krefft
Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej
Matematyka
Rodzaj studiów
stacjonarne
wyrażam/ nie wyrażam zgodę/y * do korzystania z mojej pracy dyplomowej:
Analiza finansowa przedsiębiorstwa przemysłowego Lotos.
do celów naukowych lub dydaktycznych1.
Świadomy(a) odpowiedzialności karnej z tytułu naruszenia przepisów ustawy z
dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 80, poz. 904
z 2000r ze zmianami) i konsekwencji dyscyplinarnych określonych w ustawie Prawo o
szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 z 2005r.) 2, a także odpowiedzialności
cywilno-prawnej oświadczam, że przekładana praca dyplomowa została opracowana
przeze mnie samodzielnie / została opracowana w zakresie: 3 *
rozdział drugi (analiza sprawozdań finansowych), rozdział czwarty( prognozowanie:
teoria korelacji, analiza regresji, analiza korelacji), rozdział piąty (podsumowanie)
i nie była wcześniej podstawą żadnej innej urzędowej procedury związanej z nadaniem
dyplomu szkoły wyższej uczelni lub tytułów zawodowych.
Wszystkie informacje umieszczone w pracy, uzyskane ze źródeł pisanych i
elektronicznych oraz inne informacje, zostały udokumentowane w wykazie literatury
odpowiednimi odnośnikami zgodnie z art. 34 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych. Jednocześnie wyrażam zgodę na dołączenie tekstu pracy do bazy prac
systemu antyplagiatowego.
Gdańsk, dnia 20.12.2011
.................................................
podpis studenta
*) niepotrzebne skreślić
1
Zarządzenie Rektora Politechniki Gdańskiej nr 34/2009 z 9 listopada 2009 r., załącznik nr 8 do instrukcji
archiwalnej PG
2 Ustawa z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym. Art. 214 ustęp 4. W razie podejrzenia
popełnienia przez studenta czynu polegającego na przypisaniu sobie autorstwa istotnego fragmentu lub innych
elementów cudzego utworu rektor niezwłocznie poleca przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Art. 214
ustęp 6. jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego zebrany materiał potwierdza popełnienie czynu, o
którym mowa w ust.4, rektor wstrzymuje postępowanie o nadanie tytułu zawodowego do czasu wydania
orzeczenia przez komisje dyscyplinarną oraz składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
3 dotyczy prac dyplomowych realizowanych wspólnie
3
Spis treści
1. WSTĘP..................................................................................................................................... 5
1.1. Opis pracy ........................................................................................................................ 5
1.2. Ogólne informacje o Grupie Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. ....................................... 6
2. ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH ............................................................................... 9
2.1. Analiza struktury bilansu ................................................................................................. 9
2.1.1. Analiza struktury aktywów ..................................................................................... 10
2.1.2. Analiza struktury pasywów ..................................................................................... 12
2.2. Analiza struktury przychodów i sprzedaży .................................................................... 13
2.3. Analiza rachunku zysków i strat .................................................................................... 15
2.3.1. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży ............................................................................ 16
2.3.2. Zysk (strata) ze sprzedaży ....................................................................................... 17
2.3.3. Zysk (strata) z działalności operacyjnej................................................................... 18
2.3.4. Zysk (strata) z działalności gospodarczej oraz zysk (strata) brutto......................... 19
2.3.5. Zysk (strata) netto ................................................................................................... 20
3. ANALIZA WSKAŹNIKOWA ..................................................................................................... 21
3.1. Wskaźniki płynności finansowej .................................................................................... 22
3.2. Wskaźniki aktywności .................................................................................................... 23
3.3. Wskaźniki rentowności .................................................................................................. 24
3.4. Wskaźniki struktury finansowania ................................................................................. 26
3.5. Wskaźniki rynków kapitałowych.................................................................................... 27
4. PROGNOZOWANIE ............................................................................................................... 28
4.1. Regresja liniowa ............................................................................................................. 28
4.1.1. Teoria regresji liniowej............................................................................................ 28
4.1.2. Analiza regresji ........................................................................................................ 30
4.2. Korelacja ........................................................................................................................ 36
4.2.1. Teoria korelacji........................................................................................................ 36
4.2.2. Analiza korelacji ...................................................................................................... 38
5. PODSUMOWANIE ................................................................................................................. 40
4
1. WSTĘP
1.1. Opis pracy
Celem niniejszej pracy jest przeprowadzenie i przedstawienie analizy finansowej
Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. na podstawie udostępnionych rocznych sprawozdań
finansowych w okresie od 2006 do 2010 roku. Ocenie została poddana zarówno bieżąca
kondycja Grupy jak i przyszła w oparciu o zastosowanie prognozy.
Głównym zadaniem analizy finansowej jest weryfikacja efektywności i sprawności
działania danego przedsiębiorstwa oraz określenie obecnego stanu jego finansów i
możliwości dalszego rozwoju. Jest użyteczna nie tylko dla kierownictwa spółki ale także dla
wszystkich podmiotów zainteresowanych z wszelakich powodów jego sytuacją (np. banków,
akcjonariuszy itp.). Do wyrobienia sobie poglądu na działalność rozważanej spółki zostały
wykonane analizy kolejno: bilansu, struktury przychodów i asortymentu, rachunku zysków i
strat oraz wskaźników finansowych. Ponadto aby spróbować określić przyszłe wyniki została
wykonana prognoza.
W skład pracy wchodzi wstęp i wprowadzenie do przedsiębiorstwa, dwa rozdziały
przedstawiające jego właściwą analizę, jeden skupiający się na możliwej przyszłej kondycji
oraz część kończąca zawierająca podsumowanie i wnioski płynące z całości pracy.
Pierwszy rozdział zawiera oprócz wstępu opisującego pokrótce istotę i cel powstałej
pracy również zbiór najważniejszych informacji o Grupie Kapitałowej Grupy LOTOS S.A.
takich jak przedmiot działalności, strukturę akcjonariatu czy spis osób mających największy
wpływ na jej działalność, czyli zarząd i radę nadzorczą.
Drugi rozdział przedstawia dogłębną analizę dotychczasowej działalności
przedsiębiorstwa na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych. Zawiera
więc interpretacją zmian w czasie struktury aktywów i pasywów oraz czynników
wchodzących w ich skład. Określa również strukturę produktów mających największy udział
w generowaniu przychodów spółki. Natomiast przeprowadzona analiza rachunku zysków i
strat pozwala zaobserwować poziom zysku lub straty w zależności od przychodów i kosztów.
Rozdział trzeci przedstawia analizę wskaźnikową, która jest rozwinięciem analizy
sprawozdań finansowych. Poprzez badanie relacji i związków pomiędzy odpowiednimi
wartościami oceniane są różne sektory działalności analizowanego przedsiębiorstwa.
Zwrócono uwagę na: wskaźniki płynności, które niosą informacje na temat terminowego
regulowania zobowiązań, wskaźniki aktywności, które mówią o tym na ile efektywnie spółka
wykorzystuje swoje zasoby do generowania przychodów, wskaźniki rentowności określające
opłacalność jego funkcjonowania, wskaźniki struktury finansowania ukazujące wypłacalność
oraz wskaźniki rynków kapitałowych pozwalające ocenić działalność przedsiębiorstwa w
odniesieniu do akcjonariuszy.
Czwarty rozdział skupia się na prognozie, która służy do przewidywania zmian w
przyszłości na podstawie określonej tendencji zachodzącej w przeszłości. Do tego celu
5
zostały użyte dwie metody: analizy regresji i korelacji. Każda z metod została poprzedzona
odpowiednim wstępem teoretycznym. Obliczenia zostały wykonane za pomocą programu
SAS Enterprise Guide.
Ostatnia część pracy to podsumowanie wcześniej wykonanych analiz i odpowiedź na
ich podstawie na najważniejsze pytanie, a mianowicie w jakiej obecnie sytuacji finansowej
znajduje się Grupa Kapitałowa Grupy LOTOS S.A. oraz jak utrzymanie zachodzących w okresie
od 2006 do 2010 roku tendencji może wpłynąć na jej przyszłość.
Podział pracy:
Wstęp – Rafał Jaroszewski
Analiza sprawozdań finansowych – Agnieszka Krefft
Analiza wskaźnikowa – Rafał Jaroszewski
Teoria regresji liniowej – Rafał Jaroszewski
Teoria korelacji – Agnieszka Krefft
Analiza regresji, analiza korelacji, podsumowanie – Rafał Jaroszewski, Agnieszka Krefft
1.2. Ogólne informacje o Grupie Kapitałowej Grupy LOTOS S.A.
Dane identyfikujące Jednostkę Dominującą
LOTOS Spółka Akcyjna
80-718 Gdańsk ul. Elbląska 135
Zarejestrowana w Sądzie Rejonowym Gdańsk - Północ, VII Wydział Gospodarczy
Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000106150.
Kapitał Zakładowy - 129 873 362,00 zł
NIP: 583-000-09-60
REGON: 190541636
Zarząd Grupy LOTOS S.A.
Od 1 stycznia 2010 roku skład Zarządu wyglądał następująco:
Paweł Olechnowicz –
Mariusz Machajewski –
Marek Sokołowski –
Maciej Szozda –
Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny,
Wiceprezes Zarządu, Dyrektor ds. Ekonomiczno – Finansowych,
Wiceprezes Zarządu, Dyrektor ds. Produkcji i Rozwoju,
Wiceprezes Zarządu, Dyrektor ds. Handlu,
6
Rada Nadzorcza Grupy LOTOS S.A.
Na dzień 31 grudnia 2010 członkami rady Nadzorczej byli:
Wiesław Skwarko –
Leszek Starosta –
Oskar Pawłowski –
Małgorzata Hirszel –
Michał Rumiński –
Rafał Wardziński –
Ewa Sibrecht – Ośka –
Rafał Lorek –
Przewodniczący rady Nadzorczej,
Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej,
Sekretarz Rady Nadzorczej,
Członek Rady Nadzorczej,
Członek rady
rad Nadzorczej,
Członek rady Nadzorczej,
Członek rady Nadzorczej,
Niezależny członek rady Nadzorczej,
Akcjonariat Grupy LOTOS S.A.
Na dzień 31 grudnia 2010 akcjonariat Grupy LOTOS S.A. według liczby akcji przedstawiał się
następująco:
41,79%
53,19%
Skarb Państwa
ING OFE
5,02%
Pozostali
Rysunek 1. Akcjonariat Grupy LOTOS S.A. według liczby akcji
Skład Grupy Kapitałowej
Grupa Kapitałowa Grupy LOTOS S.A. na dzień 31 grudnia 2010 roku składała się z Grupy
LOTOS S.A jako
o Podmiotu Dominującego oraz z 25 spółek o profilu produkcyjnym i
usługowym w tym:
•
•
16 spółek zależnych od Grupy LOTOS S.A.
9 spółek pośrednio zależnych od Grupy LOTOS S.A.
7
Poniższa tabela zestawia wszystkie spółki wchodzące w skład Grupy Kapitałowej Grupy
LOTOS S.A. wraz z siedzibą i przedmiotem ich działalności.
Nazwa podmiotu
Siedziba
Przedmiot Działalności
Podmiot dominujący
Grupa LOTOS S.A
Gdańsk
Wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej
(głównie paliw) oraz ich sprzedaż hurtowa
Spółki bezpośrednio zależne
LOTOS Paliwa Sp. z.o.o.
Gdańsk
LOTOS Gaz S.A.
Mława
LOTOS Oil S.A.
Gdańsk
Sprzedaż hurtowa, detaliczna paliw, lekkiego oleju opałowego,
zarządzanie siecią stacji paliw LOTOS
LOTOS Asfalt Sp. z.o.o.
Gdańsk
Spółka nie prowadzi działalności operacyjnej
Produkcja i sprzedaż olejów smarowych i smarów oraz krajowa
sprzedaż olejów bazowych
Produkcja i sprzedaż asfaltów
LOTOS Ekoenergia Sp. z.o.o.
Gdańsk
Spółka nie rozpoczęła działalności operacyjnej
LOTOS Kolej Sp. z.o.o.
Gdańsk
LOTOS Serwis Sp. z.o.o.
Gdańsk
LOTOS Lab Sp. z.o.o.
Gdańsk
Transport kolejowy
Działalność w zakresie utrzymania ruchu mechanicznego,
elektrycznego i automatyki, wykonastwo remontów
Wykonywanie analiz laboratoryjnych
Ochrona przeciwpożarowa
LOTOS Straż Sp. z.o.o.
Gdańsk
LOTOS Ochrona Sp. z.o.o.
Gdańsk
Ochrona mienia i osób
LOTOS Parafiny Sp. z.o.o.
Jasło
Produkcja i sprzedaż mas parafinowych
LOTOS Tank Sp. z.o.o.
Gdańsk
Handel paliwem lotniczym
LOTOS Czechowice S.A.
Czechowice-Dziedzice
Magazynowanie i dystrybucja paliw
LOTOS Jasło S.A.
Jasło
Działalność usługowa w zakresie dystrybucji produktów
ropopochodnych, magazynowania paliw, tworzenia i utrzymywania
zapasów paliw, wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy
naftowej oraz ich sprzedaż hurtowa i detaliczna
LOTOS Petrobaltic S.A.
Gdańsk
Pozyskiwanie oraz eksploatacja złóż ropy naftowej i gazu ziemnego
LOTOS Park technologiczny Sp. z.o.o.
Jasło
Spółka nie prowadzi działalności operacyjnej
Spółki pośrednio zależne
RCEkoenergia Sp. z.o.o.
Czechowice-Dziedzice
Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, ciepła i gazu
LOTOS Biopaliwa Sp. z.o.o.
Czechowice-Dziedzice
Produkcja estrów metylowych kwasów tłuszczowych
"PLASTEKOL Organizacja Odzysku" S.A.
Jasło
Działalność usługowa w zakresie dystrybucji produktów
ropopochodnych, magazynowania paliw, tworzenia i utrzymywania
zapasów paliw, wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy
naftowej oraz ich sprzedaż hurtowa i detaliczna
KRAK-GAZ Sp. z.o.o.
Kraków
Spółka w upadłości likwidacyjnej
Miliana Shipping Company Ltd.
Cypr
LOTOS Exploration and Production Norge AS
Stavanger, Norwegia
Aphrodite Offshore Services Ltd.
Antyle Holenderskie
Energobaltic Sp. z.o.o.
Władysławowo
UAB LOTOS Baltija
Wilno, Litwa
Świadczenie usług magazynowania i transportu ropy naftowej
Poszukiwanie i wydobycie ropy naftowej na norweskim szelfie
kontynentalnym; świadczenie usług związanych z poszukiwaniem i
wydobyciem ropy naftowej
Świadczenie usług transportu morskiego
Produkcja energii elektrycznej, energii cieplnej, LPG oraz kondensatu
gazowego
Doradztwo handlowe i prawne
Tabela 1. Skład Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A.
8
2. ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
2.1. Analiza struktury bilansu
-
2006
2007
2008
2009
2010
Aktywa trwałe
3945259
4508126
7093844
9930911
10882309
3500285
148018
67058
55858
4849
83381
23642
32057
30111
3471247
781780
58207
64999
3445
48519
21553
31732
26644
5532612
1200713
45562
55921
4898
73488
26516
132223
21911
9361963
153536
46688
89240
3762
88255
86052
74267
27148
6173798
4213684
46688
94825
3376
93064
64358
159901
32615
3973397
5207992
5099523
5126386
6845809
1707442
1276475
13562
203531
772387
2589322
1542465
31868
119342
924995
2447247
1564852
45863
328760
712801
3023144
1668153
25982
47029
362078
4506791
1869431
32674
45647
391266
7819
4266
8631
5209
1893
AKTYWA RAZEM
7926475
9720384
12201998
15062506
17736029
Kapitał własny
5534334
6150918
5800052
6713754
7513477
113700
970951
4146823
-3556
113700
970951
4746221
-9323
113700
970951
4311130
8354
129873
1311348
5221504
14277
129873
1311348
6045317
12281
Rzeczowe aktywa trwałe
Zaliczki na środki trwałe w budowie
Wartość firmy
Wartości niematerialne
Inwestycje w nieruchomości
Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych
Długoterminowe aktywa finansowe
Aktywa z tytułu podatku odroczonego
Pozostały majątek trwały
Aktywa obrotowe
Zapasy
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe
Czynne rozliczenia międzyokresowe
Krótkoterminowe aktywa finansowe
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty
Aktywa przeznaczone do sprzedaży
Kapitał podstawowy
Kapitał zapasowy
Zyski zatrzymane
Różnice kursowe z przeliczenia
Kapitał własny akcjonariuszy mniejszościowych
306416
334691
395917
36752
14658
Kapitał obcy
2392141
3569466
6401946
8348752
10222552
Zobowiązania długoterminowe
750653
1215649
3700520
5629722
5066555
330706
208082
201064
10801
842943
208594
154789
9323
3412245
267903
10411
9961
4942590
275057
59556
352519
4403453
320772
123143
219237
1641488
2353817
2701426
2719030
5155824
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług, rozliczenia
międzyokresowe bierne oraz pozostałe
zobowiązania
1385106
1757451
1894509
1902521
2975964
Oprocentowane kredyty i pożyczki
Obligacje
Rezerwy krótkoterminowe
173526
80579
517193
74268
507360
80470
758481
38897
1932006
52670
20218
Pozostałe zobowiązania finansowe
2277
4905
219087
19131
174966
7926475
9720384
12201998
15062506
17736029
Oprocentowane kredyty i pożyczki
Rezerwy długoterminowe
Rezerwa na podatek odroczony
Pozostałe zobowiązania finansowe i inne
Zobowiązania krótkoterminowe
PASYWA RAZEM
Tabela 2. Bilans (w tys. zł)
Wiedząc, że wartość aktywów w przedsiębiorstwie jest równa wartości pasywów dokonamy
teraz analizy tych wartości.
9
2.1.1. Analiza struktury aktywów
20000000
17736029
18000000
15062506
16000000
14000000
12201998
12000000
9720384
10000000
7926475
8000000
6000000
4000000
2000000
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 2. Aktywa ogółem
Patrząc na wykres zauważamy wzrost aktywów w latach 2006-2010 związany ze
zwiększeniem inwestycji krótko i długo terminowych. Spółka podpisała umowy z nowymi
przedsiębiorstwami zainteresowanymi
esowanymi produktami firmy LOTOS,
LOTOS, jak i kontynuowała
współprace z firmami, które wcześniej zawierały kontrakty (na czas określony). Wyliczając
stosunek zmiany wartości aktywów w danym roku do roku poprzedniego otrzymujemy
otrz
następujące wartości 22.6%, 25.5%, 23.5%, 17.7%. Średnia zatem wynosi 22.325%.
Spółka posiada dużo środków trwałych co stanowi znaczny udział struktury aktywów.
Do środków tych zaliczamy nieruchomości, maszyny i urządzenia, środki transportu. Ich
wysoki poziom tłumaczy fakt iż firma ma wiele oddziałów w Polsce i zagranicą co przekłada
się na ilość budynków, maszyn itp.
Głównym planem realizowanym przez spółkę był Program 10+ mający na celu
zwiększenie wydobycia ropy do 10,5 mln ton rocznie. Program ten powodował wzrost
aktywów trwałych
ych w spółce. Projekt został zrealizowany
zrealizowany w omawianych latach. Spółka
również zajmowała się unowocześnianiem placówek (stacji paliw) tj. rozszerzaniem
asortymentu, zmienianiem wizerunku obiektów jak i budowaniem nowych stacji.
Od 2008 roku ze względu na nowe
nowe przepisy UE związane ze zwiększeniem
obowiązkowej ilości zapasów surowców jak i jego przerobów, odnotowujemy znaczny wzrost
aktywów obrotowych spowodowane wysoką wartością wycenionych surowców. Wysoki
poziom tego wskaźnika został uzyskany dzięki wzrostowi
wzrostowi notowań ropy i produktów
naftowych w 2010 roku w porównaniu do lat poprzednich.
10
Rok
Aktywa trwałe
Aktywa obrotowe
2006
2007
2008
2009
2010
3945259 4508126 7093844 9930911 10882309
3973397 5207992 5099523 5126386 6845809
Tabela 3. Aktywa trwałe i obrotowe
12000000
10000000
8000000
aktywa trwałe
6000000
aktywa obrotowe
4000000
2000000
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 3. Zestawienie aktywów trwałych i obrotowych
Przez wszystkie lata widoczny jest ciągły wzrost aktywów trwałych. Dla aktywów
obrotowych zauważalny jest wzrost w latach 2006-2007 oraz 2009-2010. W roku 2008
następuje spadek o 108469 w porównaniu do roku poprzedniego.
Największy wzrost wśród aktywów trwałych rozpoczął się w roku 2007 i utrzymywał
do 2009, wynosił on 120.29%, co związane jest z wzrostem wartości niematerialnych, pracą
nad nowymi patentami na polskim rynku przez spółkę LOTOS dotyczącymi nowych olejów
silnikowych, mieszanek mineralno-asfaltowych, parafin oraz olejów smarowych. Zaliczyć tu
również możemy inwestycje związane z poszukiwaniem nowych złóż ropy w rejonie Morza
Bałtyckiego i Morza Północnego, poszerzenie działalności firmy na wchód (Litwa) oraz
przejęcie spółek północnych (Norwegia). Zwiększyła się również wartość nabyta spółki.
Patrząc na aktywa obrotowe ich wzrost przebiega spokojniej niż dla aktywów
trwałych. Największe skoki są widoczne w roku 2007 i 2010. Skok w 2010 roku związany był z
zaostrzeniem przepisów UE odnośnie zapasów, co spowodowało zwiększenie liczby
magazynowanych surowców i ich komponentów. Zwiększyła się także liczba inwestycji
krótkoterminowych zawieranych przez spółkę.
11
2.1.2. Analiza struktury pasywów
20000000
17736029
18000000
15062506
16000000
14000000
12201998
12000000
9720384
10000000
7926475
8000000
6000000
4000000
2000000
0
2007
2006
2008
2009
2010
Rysunek 4. Pasywa ogółem
Zajmiemy się teraz analizą struktury pasywów. Spółka jest finansowana przez kapitał
własny i obcy. W latach 2006 i 2007 widać znaczną nadwyżkę kapitału
kapita własnego nad
kapitałem obcym.. W roku 2006 kapitał własny stanowił 70% sumy kapitału własnego i
zobowiązań natomiast w roku 2007 63,3%. Świadczy to o dobrych metodach finansowania
przedsiębiorstwa oraz niskim poziomie zobowiązania
zobowiązania krótko i długoterminowych względem
banków w porównaniu do lat późniejszych. Po roku 2008 widać przewagę kapitału obcego
nad własnym w spółce. Tendencja ta utrzymuje się do 2010 roku. Kapitał własny
własn począwszy
od roku 2008 stanowi w kolejnych latach 47.5%,
47.
44.6% i 42.4%
4% kapitału spółki. Wpływ na to
zjawisko miał kryzys gospodarczy który spowodował wzrost zobowiązań firmy w celu
utrzymania jej pozycji na rynku. Również zaciągane przez spółkę
półkę kredyty bankowe
przeznaczane na realizację Programu 10+ w znaczącym
znaczącym stopniu przyczyniały się do wzrostu
zobowiązań.
Kapitał
Własny
Zobowiązania
Razem
2006
Udział (%)
2007
Udział (%)
2008
Udział (%)
2009
Udział(%)
2010
Udział (%)
5534334
69,82
6150918
63,28
5800052
47,53
6713754
44,57
7513477
42,36
2392141
30,18
3569466
36,72
6401946
52,47
8348752
55,43
10222552
57,64
7926475
100,00
9720384
100,00
12201998
100,00
15062506
100,00
17736029
100,00
Tabela 4. Struktura pasywów jako kapitał własny i obcy
12
12000000
10000000
8000000
6000000
kapitał własny
zobowiązania
4000000
2000000
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 5. Zestawienie kapitału własnego i obcego
2.2. Analiza struktury przychodów i sprzedaży
Wyszczególnienie
2006
Udział(%)
2007
Udział(%)
2008
Udział(%)
2009
Udziały(%)
2010
Udziały(%)
Benzyny
5471410
29,8
5443756
28,7
5227349
23,32
5079074
23,5
5978606
21,4
Benzyna surowa
-
-
-
-
-
-
-
-
239858
0,9
Oleje napędowe
8015889
43,7
8912408
47
11107944
49,95
11744142
55,1
15557066
55,7
Lekki olej opałowy
1013948
5,5
770844
4,07
839813
3,75
680649
3,19
972112
3,5
Ciężki olej opałowy
679907
3,7
550056
2,9
657238
2,93
423793
1,99
1331692
4,8
Paliwo Jet-A1
921545
5
881133
4,65
115416
5,15
651875
3,06
567495
2
Paliwo bunkrowe
-
-
-
-
468088
2,09
106895
0,5
74539
0,3
Oleje smarowe
401290
2,2
410488
2,17
368837
1,65
316394
1,49
334546
1,2
Oleje bazowe
238263
1,3
237916
1,26
287283
1,28
219855
1,03
348553
1,2
Asfalty i komponenty
783672
4,3
882656
4,66
1093374
4,88
1109204
5,21
1278606
4,6
Gazy płynne
260676
1,4
474374
2,5
492008
2,18
98406
0,5
271354
1
Reformat
-
-
-
302066
1,35
211631
0,99
347651
1,2
393575
2,2
181058
0,96
216962
0,97
218770
1,03
290530
1
18180175
99,1
18774689
98,9
22215378
99,11
21061518
98,9
27592608
98,8
91674
0,5
115291
0,61
99667
0,43
103602
0,62
176496
0,6
Pozostałe produkty
rafineryjne
Razem produkty i towary
ropopochodne
Pozostałe towary i materiały
Usługi
79920
0,4
96598
0,51
102709
0,46
113503
0,53
171911
0,6
Razem
18351769
100
18956578
100
22417754
100
21305623
100
27941015
100
Eliminacja akcyzy opłaty
paliwowej
5540886
5817676
6123016
6984582
8260482
Pozostałe korekty
12779
13779
0
0
0
Razem
12798104
13125123
16294738
14321041
19680533
Tabela 5. Struktura asortymentowa przychodów Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. (w tys. zł)
13
Wyszczególnienie
2006
Udział(%)
2007
Udział(%)
2008
Udział(%)
2009
Udziały(%)
2010
Udziały(%)
Benzyny
1596
22,64
1474
21
1339
17,74
1312
17,3
1453
16,5
Benzyna surowa
-
-
-
-
-
-
-
-
106
1,2
Oleje napędowe
2558
36,29
2824
40
3023
40,04
3746
49,3
4107
46,7
Lekki olej opałowy
485
6,88
351
5
339
4,49
330
4,3
388
4,4
Ciężki olej opałowy
738
10,48
626
9
653
8,65
30
5,7
1016
11,6
Paliwo Jet-A1
450
6,38
442
6
492
6,52
365
4,8
251
2,9
Paliwo bunkrowe
-
-
-
-
236
3,12
63
0,8
35
0,4
Oleje smarowe
94
1,34
87
1
78
1,03
68
0,9
33
0,4
Oleje bazowe
90
1,28
109
2
98
1,30
106
1,4
120
1,4
Asfalty i komponenty
785
11,13
899
13
840
11,13
799
10,5
841
9,6
Gazy płynne
104
1,48
187
3
189
2,51
144
1,9
93
1,1
Reformat
-
-
-
-
151
2,00
112
1,5
154
1,8
149
2,12
111
2
111
1,47
124
1,6
192
12,2
7050
100
7110
100
7549
100
7599
100
8789
100
Pozostałe produkty
rafineryjne
Razem produkty i towary
ropopochodne
Tabela 6. Struktura asortymentowa sprzedaży Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. ( w tys. ton)
W latach 2006 - 2010 główny przychód struktury asortymentowej stanowił olej
napędowy. Jego wartość wzrasta z każdym rokiem co pokazuje 12% wzrost udziałów
sprzedaży w porównaniu roku 2010 do 2006. Związane jest to zapewne ze zmianą
preferencji klientów wybierających w ostatnich latach samochody wyposażone w silnik
Diesla. Również sprzedaż utrzymuje się na najwyższym poziomie w porównaniu do
pozostałych surowców, wzrost sprzedaży wynosi 1549 ton. Średni udział oleju napędowego
w przychodach ze sprzedaży w trakcie omawianych lat wynosi 50,3%, natomiast średni udział
w sprzedaży 42,5% .
Drugim znaczącym elementem przychodów i sprzedaży surowców jest benzyna.
Mimo znaczącej procentowej nadwyżki nad sprzedażą pozostałych asortymentów benzyna
odnotowuje co roczny spadek. Na przełomie pięciu lat udział z jej przychodów zmalał o
8,4%. Średni udział tego produktu w przychodach spółki wynosi 25,34%, natomiast średni
udział w sprzedaży 19,04% co oznacza spadek sprzedaży o 143 tony.
Pozostałe produkty stanowią niewielki procent (poniżej znaczącej wartości 10%)
przychodów ze sprzedaży Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A.. Należy wspomnieć o
wprowadzeniu na rynek benzyny surowej w 2010 roku, której udziały z przychodów stanowią
0,9% oraz paliwa bunkrowego w 2008 roku, którego średnia sprzedaż stanowi 0,97%
całkowitej sprzedaży. Wolumen przychodów ze sprzedaży tego produktu z każdym kolejnym
rokiem maleje. Na przełomie trzech lat spadł o 1,79% natomiast spadek sprzedaży wyniósł
201 ton . Stały spadek od 2008 do 2010 roku zauważalny jest także w przypadku paliwa JetA1. Udział tego produktu w sprzedaży zmalał w tym okresie o 3,62% (241 ton).
Patrząc na tabele struktury sprzedaży trzecim produktem mającym wysoki poziom
(powyżej 10%, średnia na przełomie lat) są produkty asfaltowe i ich komponenty mimo ich
średnio niskiego poziomu przychodów wynoszącego 4,73%.
14
2.3. Analiza rachunku zysków i strat
Poziom zysku/lata
2006
2007
2008
2009
2010
Przychody ze sprzedaży
12810883
13125123
16294738
14321041
19680533
Koszt własny sprzedaży
10987999
11346692
15287258
12750542
17562048
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży
1822884
1778431
1007480
1570499
2118485
Koszt sprzedaży
666177
697495
737368
726367
871290
Koszty ogólnego zarządu
316101
335440
344523
357914
401143
Zysk (strata) ze sprzedaży
840606
745496
-74411
486218
846052
Odpis z tytułu trwałej utraty wartości
firmy
0
21496
12645
0
0
Pozostałe przychody operacyjne
28099
81845
29817
74264
56959
Pozostałe koszty operacyjne
70359
92181
88589
140689
139696
Zysk (strata) z działalności
operacyjnej
798346
713664
-145828
419793
763315
Przychody finansowe
133295
313549
82508
994924
225940
Koszty finansowe
41561
44995
466931
343891
285965
Udział w inwestycjach w jednostkach
stowarzyszonych
25811
22276
26033
8227
18649
Utrata kontroli nad jednostką zależną
-
-
-
30555
0
Zysk (strata) z działalności
gospodarczej
915891
1004494
-504218
1109608
721939
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
-
-
-
-
-
Zysk ( strata) brutto
915891
1004494
-504218
1109608
721939
Podatek dochodowy
181239
190347
114285
197796
40586
Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia
zysku(zwiększenia straty)
-
-
-
-
-
Zysk (strata)netto
734652
814147
-389933
911812
681353
Tabela 7. Rachunek zysków i strat (w tys. zł)
15
2.3.1. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży
2500000
2118485
2000000
1822884
1778431
1570499
1500000
1007480
1000000
500000
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 6. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży
Zysk (stratę) brutto ze sprzedaży definiujemy jako różnicę między przychodami netto
ze sprzedaży a kosztami sprzedanych produktów, towarów i materiałów. Wynik w ciągu
omawianych lat ma wartość dodatnią dlatego będzie nazywany zyskiem.
Gwałtowny spadek wyniku w roku 2008 spowodowany jest prawie równą wartością
między strukturą przychodów i kosztów wyżej wymienionych. Zmiany poziomu przychodów
netto ze sprzedaży i kosztów sprzedanych produktów w analizowanym okresie utrzymują się
na podobnym poziomie, (porównuje
porównujemy
my różnicę wyżej wymienionych elementów i zysku
(straty) brutto ze sprzedaży w stosunku do tych elementów) dla pierwszej
p
wartości
przedstawiają się następująco: 86%, 86.4%, 93.8%, 89%, 89.2% dla drugiej natomiast: 83.4%,
84.3%, 93.4%, 87.7%, 88.7%.. Zmiany procentowe w tych latach patrząc na zysk brutto ze
sprzedaży przedstawiają się w następujący sposób: 2.4%, 43.4%, 56%, 35%. Dwie pierwsze
wartości przedstawiają stratę w sprzedaży, dwie końcowe natomiast uzyskany zysk.
16
2.3.2. Zysk (strata) ze sprzedaży
1000000
846052
840606
800000
745496
600000
486218
400000
200000
0
2006
2007
2008
-74411
2009
2010
-200000
Rysunek 7. Zysk (strata) ze sprzedaży
Zysk (stratę) ze sprzedaży definiujemy jako różnicę pomiędzy zyskiem (stratą) brutto
ze sprzedaży a kosztami sprzedaży i kosztami ogólnego zarządu.
zarządu
Znacząca strata dla Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. ze sprzedaży widoczna jest
w 2008 roku. Zysk brutto ze sprzedaży w tym roku miał mniejszą wartość niż koszty
sprzedaży
edaży i koszty ogólne zarządu. Pierwsza wartość omawianych kosztów miała tendencje
wzrostową. Porównując lata 2006 - 2010 okazuje
je się, że wzrosła o 30.8%, natomiast
n
koszty
ogólne zarządu odnotowały w tym czasie również znaczący wzrost wynoszący 26,9%.
26,
W roku
2008 roku widoczny jest niepokojący spadek lecz dzięki odpowiedniej polityce
antykryzysowej spółki już w 2010 roku odnotowany
odnotowany jest 1237% wzrost w porównaniu do
roku 2008 (porównujemy stosunek różnicy pomiędzy latami (sumę) a rokiem do którego się
odnosimy).
17
2.3.3. Zysk (strata) z działalności operacyjnej
1000000
798346
800000
763315
713664
600000
419793
400000
200000
0
2006
-200000
2007
2008
2009
2010
-145828
Rysunek 8. Zysk (strata) z działalności operacyjnej
Zysk (stratę) z działalności operacyjnej definiujemy jako sumę zysków(strat) ze
sprzedaży i pozostałych przychodów operacyjnych pomniejszonych o pozostałe koszty
operacyjne oraz odpis z tytułu trwałej utraty wartości firmy. Pojęcie pozostałe przychody
operacyjne będziemy rozumieli jako zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych,
dotacje i inne przychody operacyjne. Natomiast pozostałe koszty operacyjne jako straty ze
zbycia niefinansowych aktywów trwałych,
trwałych aktualizację wartości aktywów niefinansowych
oraz
az innych kosztów operacyjnych.
Wykres jest analogiczny do wykresu zysków (strat) ze sprzedaży. Wartości
omawianych przychodów osiągają naprzemiennie wzrosty i spadki procentowe. Dla
pozostałych przychodów operacyjnych w ciągu kolejnych lat następuje początkowy
począt
191,3%
wzrost następnie 63,5%
5% spadek, potem 149%
149% wzrost i na końcu spadek o 23,3%.
23,
Analogicznie sytuacja przedstawia się dla pozostałych kosztów operacyjnych 31% wzrostu
następnie
ępnie spadek o 39%, wzrost o 58,11% i spadek
spad o 0,7%.
18
2.3.4. Zysk (strata) z działalności gospodarczej oraz zysk (strata) brutto
1200000
1109608
1004494
1000000
915891
721939
800000
600000
400000
200000
0
2006
2007
2008
2009
2010
-200000
-400000
-600000
-504218
Rysunek 9.. Zysk (strata) z działalności gospodarczej oraz zysk (strata) brutto
Zysk (stratę) z działalności gospodarczej
gospodarczej rozumiemy jako sumę
sum zysku (straty) z
działalności operacyjnej oraz przychodów finansowych pomniejszoną o koszty finansowe.
Zysk (stratę) brutto natomiast jako różnicę pomiędzy zyskiem (stratą) z działalności
gospodarczej pomniejszoną o wyniki zdarzeń nadzwyczajnych.
nadzw
W Grupiee Kapitałowej Grupy
LOTOS S.A. w latach 2006 - 2010 nie miały miejsca zdarzenia nadzwyczajne, dlatego wartość
zysków (strat) z działalności gospodarczej nie została pomniejszona o żadną wartość. Zatem
dwa wyniki dla poszczególnych zysków (strat) mają taką samą wartość i są prezentowane na
jednym wykresie.
W latach 2006 - 2007 widać wzrost przychodów i kosztów finansowych. W 2008 roku
następuje nadwyżka kosztów nad przychodami co przyczynia się do strat w
przedsiębiorstwie. Dziękii wprowadzonemu pakietowi
p
antykryzysowemu
ryzysowemu sytuacja odwraca
od
się w następnym roku. W 2009 roku przychody finansowe zwiększają się dzięki
wprowadzeniu
dzeniu jednoosobowych zarządów oraz przejęciu firmy LOTOS Partner przez LOTOS
S.A... W 2010 roku sytuacja stabilizuje się.
19
2.3.5. Zysk
sk (strata) netto
1000000
911812
814147
800000
734652
681353
600000
400000
200000
0
2006
2007
2008
2009
2010
-200000
-400000
-389933
-600000
Rysunek 10. Zysk (strata) netto
Zysk (strata) brutto pomniejszona o podatek dochodowy to zysk (strata) netto.
Ogólnie możemy powiedzieć, że wynik ten jest wynikiem działalności operacyjnej, w tym z
tytułu pozostałych
stałych przychodów i kosztów operacyjnych, wynikiem operacji finansowych,
wynikiem operacji nadzwyczajnych oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego z
tytułu podatku dochodowego i płatności z nim związanych.
W 2008 roku z powodu kłopotów finansowych firmy podatek dochodowy przyjmuje
wartość ujemną (jest dodany do straty brutto) i wynosi on 22,7% wartości straty brutto.
Związane jest to z prowadzoną polityką gospodarczą państwa polskiego. W 2008 roku widać
powtarzającą się stratę dla przedsiębiorstwa. W kolejnych latach na znaczącą poprawę
miało wpływ zwiększenie przychodów firmy i obniżenie kosztów oraz utrata kontroli nad
jednostką zależną, czyli zrezygnowanie z części działalności
działalności na rzecz poprawy struktury spółki
s
m.in. przejęcie przez LOTOS
OTOS S.A. LOTOS Partner, sprzedanie części udziałów Skarbowi
Państwa oraz wprowadzenie jednoosobowych zarządów.
„Analiza zasad wyniku finansowego pokazuje nam, w jakim stopniu wynik finansowy
przedsiębiorstwa zależy od działalności operacyjnej, a w jakim jest warunkowany
warunkow
przez
przychody i koszty finansowe, sytuacje nadzwyczajne oraz obciążenia podatkiem
dochodowym.”
20
3. ANALIZA WSKAŹNIKOWA
Analiza wskaźnikowa dostarcza ważnych informacji o funkcjonowaniu
przedsiębiorstwa i jego kondycji finansowej, poprzez badanie relacji odpowiednich danych
zawartych w sprawozdaniach finansowych.
NAZWA WSKAŹNIKA
WZÓR
2006
2007
2008
2009
2010
2,42
2,21
1,89
1,89
1,33
1,37
1,1
0,96
0,76
0,45
0,59
0,44
0,39
0,15
0,08
1,62
1,35
1,35
0,95
1,11
36
43
35
43
35
49
72
55
77
84
5,73
6,2
-2,39
6,37
3,46
9,27
8,38
-3,22
6,05
3,84
13,27
13,24
-6,72
13,58
9,07
WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI
CR
WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI
WSKAŹNIK SZYBKIEJ PŁYNNOŚCI
WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI ŚRODKÓW
PIENIĘŻNYCH
QR
Cash Ratio
WSKAŹNIKI AKTYWNOŚCI
AT
WSKAŹNIK ROTACJI AKTYWÓW
CYKL INKASA NALEŻNOŚCI (W
DNIACH)
WSKAŹNIK ZAPASÓW (W DNIACH)
DSO
DIO
WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI
MARŻA ZYSKU NETTO (%)
WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI
AKTYWÓW (%)
WSKAŻNIK RENTOWNOŚCI
KAPITAŁU WŁASNEGO (%)
NPM
'()
'(-
#
*+
,
*+
.
100%
100%
100%
WSKAŹNIKI STRUKTURY FINANSOWANIA
WSKAŻNIK ZADŁUŻENIA (%)
WSKAŹNIK STRUKTURY KAPITAŁU
DR
/
WZD
100%
2
3
30,18
36,72
52,9
55,43
57,64
0,14
0,2
0,64
0,84
0,67
-3,43
7,53
5,25
WSKAŹNIKI RYNKÓW KAPITAŁOWYCH
WSKAŹNIK ZYSKU NA JEDNĄ AKCJĘ
EPS
#
5
6,46
7,16
Oznaczenia:
)6 - aktywa obrotowe
98 - zobowiązania krótkoterminowe
; – zapasy
8'< - krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne
;8 - inwestycje krótkoterminowe
> - przychody netto ze sprzedaży
) - aktywa
78 - należności krótkoterminowe
7: - zysk netto
- - kapitał własny
9( – zobowiązania
9= - zobowiązania długoterminowe
? - liczba wyemitowanych akcji
21
3.1. Wskaźniki płynności finansowej
Wskaźniki płynności finansowej umożliwiają ocenę czy dane przedsiębiorstwo jest w
stanie terminowo regulować bieżące (krótkoterminowe) zobowiązania. Są to istotne a
zarazem podstawowe wskaźniki, które warunkują istnienie i kondycję
kondycję danej spółki.
Dla analizowanej przez nas Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. przedstawiają się one
następująco:
3
2,5
2,42
2,21
1,89
2
1,5
1,89
WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI
1,37
1,33
WSKAŹNIK SZYBKIEJ PŁYNNOŚCI
1,1
0,96
1
0,76
0,59
0,44
0,5
0,45
0,39
0,15
WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI ŚRODKÓW
PIENIĘŻNYCH
0,08
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 11.. Wskaźniki płynności finansowej
Wskaźnik bieżącej płynności określa stosunek aktywów obrotowych do zobowiązań
krótkoterminowych. W latach 2006 – 2010 wskaźnik ten dla opisywanej spółki przyjmuje
wartości większe od jeden. Oznacza to, że Grupa Kapitałowa Grupy LOTOS S.A. jest płynna i
nie ma poważnych problemów ze spłatą swoich bieżących zobowiązań. Martwić
Ma
może jednak
tendencja spadkowa tego wskaźnika, która jest związana z coraz większym wzrostem
zadłużenia w stosunku do posiadanych przez spółkę aktywów obrotowych.
Wskaźnik szybkiej płynności uzyskuje się poprzez podzielenie aktywów obrotowych
pomniejszonych
szonych o zapasy i krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe przez
zobowiązania krótkoterminowe. Uwzględnia on zatem tylko najbardziej płynny majątek
spółki. Jego wartość powinna być zbliżona do 1. Dla Grupy Kapitałowej Grupy S.A. wskaźnik
szybkiej płynności
ści w 2006 roku wynosił 1,37 następnie przez dwa lata był bliski wzorcowej
wartości po czym zmniejszał się i osiągnął 0,45 w 2010 roku. Jest to negatywne zjawisko i
może spowodować zaległości ze spłatami obecnych zobowiązań.
zobowiązań. Problemem może się też
okazać zaciąganie
aciąganie nowych kredytów, ponieważ banki badając zdolność do spłaty analizują
ten wskaźnik.
Wskaźnik płynności środków pieniężnych przedstawia stosunek inwestycji
krótkoterminowych do zobowiązań krótkoterminowych. Informuje on o tym jaką część
zobowiązań
ń przedsiębiorstwo może bezzwłocznie spłacić korzystając z posiadanych środków
pieniężnych. Pożądana wartość tego wskaźnika wynosi 0,2. Widać, że dla analizowanej spółki
22
maleje on z bardzo wysokiego w 2006 roku (0,59) do niskiego w 2010 (0,08). Nie musi to
oznaczać kłopotów finansowych spółki natomiast niska wartość posiadanych środków
pieniężnych może uniemożliwić zawieranie szybkich i korzystnych transakcji.
Wszystkie te wskaźniki obrazują pogarszającą się sytuację Grupy Kapitałowej Grupy
LOTOS S.A.. Spółka
ka ta osiąga coraz niższą płynność finansową głównie za sprawą wzrostu
zobowiązań krótkoterminowych z roku na rok. Może to spowodować w przyszłości problemy
z wypłacalnością.
3.2. Wskaźniki aktywności
Wskaźniki aktywności określają sprawność działania spółki
spółki w wykorzystaniu
posiadanych aktywów i ich składników do generowania przychodów.
2
1,8
1,62
1,6
1,35
1,4
1,35
1,11
1,2
0,95
1
WSKAŹNIK ROTACJI AKTYWÓW
0,8
0,6
0,4
0,2
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 12.. Wskaźnik rotacji aktywów
Wskaźnik rotacji aktywów informuje jaka wartość przychodów netto ze sprzedaży
przypada na 1 zł posiadanych przez przedsiębiorstwo aktywów. Oczywiście im jego wartość
jest wyższa tym lepiej. Dla Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. wskaźnik ten osiągnął
największą
ększą wartość w 2006 roku (1,62), w następnych dwóch latach zmalał do poziomu 1,35.
Niepokojąca sytuacja miała miejsce w 2009 roku kiedy to przychody osiągnięte ze sprzedaży
produktów, towarów i materiałów spółki były mniejsze od aktywów ogółem (0,95). W 2010
roku nastąpiła jednak poprawa i wskaźnik wyniósł 1,11.
23
90
84
77
80
72
70
55
60
49
50
40
43
36
43
35
35
CYKL INKASA NALEŻNOŚCI (W
DNIACH)
WSKAŹNIK ZAPASÓW (W
DNIACH)
30
20
10
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 13.. Wskaźniki należności i zapasów
Cykl inkasa w dniach to stosunek należności spółki do przeciętnych dziennych
przychodów. Mówi on jak efektywnie spółka ściąga należności, a także daje informacje na
temat średniego okresu kredytowania odbiorców. W przypadku analizowanego
przedsiębiorstwa w latach 2006 – 2010 wskaźnik ten ulega niewielkim wahaniom i wynosi od
35 do 43 dni.
Wskaźnik zapasów w dniach oblicza się natomiast poprzez podzielenie wartości
zapasów przez średni poziom dziennej sprzedaży. Dla Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS od
2008 roku wskaźnik ten wyraźnie rósł i osiągnął w 2010 roku 84 dni. Powodem tego
negatywnego zjawiska jest ciągły wzrost składowanych zapasów w tych latach. Teoretycznie
mogłoby to wskazywać, że przedsiębiorstwo ma coraz większe problemy ze sprzedażą
swoich produktów i towarów.
owarów. Należy jednak zaznaczyć,
zaznaczyć, że taki poziom zapasów w tych
latach był spowodowany głównie wzrostem wartości cen ropy
ropy i produktów naftowych a
także związanym z polityką państwa wzrostem wymaganych zapasów obowiązkowych
składowanych przez spółkę.
3.3. Wskaźniki rentowności
Wskaźniki rentowności informują o efektywności i sposobach generowania zysku
danej spółki. Oblicza się je poprzez podanie procentowego udziału zysku netto w
odpowiednich wartościach. Im wyższa wartość tych wskaźników tym bardziej opłacalna jest
działalność przedsiębiorstwa.
24
15,00%
10,00%
13,27%
13,58%
13,24%
9,27%
9,07%
8,38%
6,05%
MARŻA ZYSKU NETTO
5,00%
3,84%
5,73%
6,37%
6,20%
3,46%
0,00%
WSKAŻNIK RENTOWNOŚCI
KAPITAŁU WŁASNEGO
-2,39%
-5,00%
WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI
AKTYWÓW
-3,22%
-6,72%
-10,00%
Rysunek 14. Wskaźniki rentowności
Marża zysku mówi ile
le procentowo zysku netto przynosi każda złotówka z przychodów
ze sprzedaży. Wyskoki poziom tego wskaźnika może świadczyć o niskiej konkurencji w danej
branży lub o tym jak wysoko jest ceniona marka danej firmy. W rozważanej spółce wzrósł on
w 2007 roku z 5,73% do 6,20%, następnie z powodu poniesionych strat zmalał do wartości
ujemnej -2,39%.
2,39%. W roku 2009 i 2010 zaistniała znaczna poprawa w odniesieniu do roku 2008
(2009 – 6,37%, 2010 – 3,46%).
Wskaźnik rentowności aktywów pokazuje ile zysku netto generują wszystkie
w
aktywa
spółki. Określa on zatem efektywność z jaką są one wykorzystywane. W latach 2006 -2008
wskaźnik ten malał z wysokości 9,27% do -3,22%.
3,22%. Pomimo wzrostu w 2009 do wartości
6,05% w 2010 roku znów spadł do poziomu 3,84%.
Z kolei wskaźnik rentowności
rentowności kapitału własnego informuje ile procent kapitału
własnego spółki stanowi wygenerowany przez nią zysk. Dla Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS
S.A. wskaźnik ten w latach 2006, 2007 i 2009 utrzymywał się na stałym poziomie około 13%.
Analogicznie jak dla poprzednich
zednich wskaźników rentowności w 2008 roku przyjął on wartość
ujemną -6,72%.
Wszystkie przedstawione wskaźniki rentowności zmieniają się w zależności od
uzyskanego przez Grupę Kapitałową Grupy LOTOS S.A. zysku netto. Wyniki w 2008 roku
różnią się diametralnie
nie od pozostałych,
pozostałych ponieważ przedsiębiorstwo na koniec tego okresu
odnotowało stratę. Można również zauważyć, że w 2010 roku w porównaniu do
poprzedniego wszystkie wartości wskaźników zmalały, a taka tendencja nie jest pozytywnym
zjawiskiem dla dalszej działalności
iałalności firmy.
25
3.4. Wskaźniki struktury finansowania
Wskaźniki struktury finansowania informują o poziomie zadłużenia danej spółki.
70,00%
60,00%
52,90%
55,43%
57,64%
50,00%
36,72%
40,00%
30,18%
WSKAŹNIK ZADŁUŻENIA
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 15. Wskaźnik zadłużenia
Wskaźnik zadłużenia określa stosunek wszystkich zobowiązań do aktywów. Mówi
zatem w jakim stopniu przedsiębiorstwo finansuje się kapitałem obcym. W analizowanym
okresie zobowiązania ogółem Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. rosły szybciej aniżeli jej
całkowite aktywa, dlatego też można zauważyć ciągły wzrost wskaźnika
wskaźnika zadłużenia. W 2006
roku wynosił on 30,18% natomiast 4 lata później już 57,64%. Oznacza to, że przedsiębiorstwo
w ponad połowie finansuje się długiem. Tak wysoki poziom tego wskaźnika zwiększa ryzyko
niewypłacalności i w przypadku pogorszenia się koniunktury
koniunktury może dojść do poważnych
problemów finansowych w spółce.
0,9
0,84
0,8
0,7
0,67
0,64
0,6
0,5
WSKAŹNIK STRUKTURY
KAPITAŁU
0,4
0,3
0,2
0,2
0,14
0,1
0
2006
2007
2008
2009
2010
Rysunek 16.. Wskaźnik struktury kapitału
Wskaźnik struktury kapitału opisuje relację pomiędzy zobowiązaniami
długoterminowymi zaciągniętymi przez przedsiębiorstwo a jej kapitałem własnym. W latach
26
2006 – 2007 kształtował się on na niskim poziomie odpowiednio 0,14 i 0,2. W związku z tym,
że w 2008 roku zobowiązania długoterminowe wzrosły ponad dwukrotnie w porównaniu z
rokiem poprzednim a kapitał własny w tym samym czasie nieco zmalał, wskaźnik struktury
kapitału wzrósł do poziomu 0,64, a następnie w 2009 roku do 0,84. Nie jest to pożądana
sytuacja gdyż może doprowadzić do wystąpienia problemów z tytułu nadmiernego
zadłużenia.
3.5. Wskaźniki rynków kapitałowych
Jednym z najważniejszych zadań spółek notowanych na giełdzie papierów
wartościowych jest dążenie do zwiększania wartości swoich akcji. Wskaźniki
Wskaź
rynków
kapitałowych umożliwiają ocenę działania przedsiębiorstwa właśnie w tym zakresie.
10
8
7,53
7,16
6,46
6
5,25
4
WSKAŹNIK ZYSKU NA JEDNĄ
AKCJĘ
2
0
2006
2007
2008
2009
2010
-2
-4
-3,43
Rysunek 17.. Wskaźnik zysku na jedną akcję
Wskaźnik zysku na jedną akcję oblicza się poprzez podzielenie osiągniętego zysku
netto przez
ez liczbę wyemitowanych do obrotu akcji. Informuje on ile zysku wypracował
włożony przez akcjonariuszy kapitał. Im wskaźnik ten jest wyższy tym lepiej dla działalności
firmy. W przypadku Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. ulegał on wahaniom w badanym
okresie. W 2008 roku spółka odnotowała stratę dlatego też wskaźnik zysku na akcję osiągnął
wartość ujemną. Poprawa nastąpiła w 2009 roku, natomiast już rok później wartość tego
wskaźnika spadła i na akcję przypadało 5,25 zł zysku netto.
27
4. PROGNOZOWANIE
4.1. Regresja liniowa
Regresja liniowa jest to metoda statystyczna pozwalająca badać liniowe zależności pomiędzy
zmiennymi.
4.1.1. Teoria regresji liniowej
Niech @A, C, :D będzie przestrzenią probabilistyczną. W naszym przypadku będziemy
rozpatrywać sytuacje w której w modelu występuje tylko jedna zmienna objaśniająca. Jest to
model regresji prostej i ma postać
EF @GD
H I JKF I LF @GD,
GMA
gdzie:
EF @GD - zmienna zależna (objaśniana, endogeniczna),
KF - zmienne niezależne deterministyczne (objaśniające, egzogeniczne),
H, J – poszukiwane parametry strukturalne,
LF @GD - składnik losowy (błąd) ,
N
1, … , P, - indeks obserwacji
P - liczba obserwacji
Zakładamy, że składniki losowe LF dla N 1,2, … , P są niezależne o rozkładzie normalnym,
średniej zero @-@LF D 0D i nieznanym odchyleniu standardowym σ tzn. L~7@0, SD.
Niech TU , TV , … , TW będą realizacjami zmiennych losowych odpowiednio
EU @GD, EV @GD, … , EW @GD. Otrzymamy w ten sposób pary liczb @KF , TF D dla N 1, … , P i to na
nich będziemy opierać dalsze rozumowanie.
Najpopularniejszą metodą wykorzystywaną do wyznaczania (estymowania)
współczynników H, J oraz S z modelu regresji liniowej jest metoda najmniejszych
kwadratów, skupia się ona na minimalizacji różnicy pomiędzy wartościami rzeczywistymi TF a
wartościami teoretycznymi (dopasowanymi) TXF . Mianowicie rozważamy funkcję
gdzie YM^ i ZM^
>@Y, ZD
W
[@TF \ TXF DV
F]U
W
[@TF \ YKF \ ZDV
F]U
Poszukując minimum, różniczkujemy powyższą funkcję po Y i Z przyrównujemy do zera i
rozwiązując otrzymany układ równań dostajemy wówczas wzory na oszacowanie
parametrów, które przedstawiają się następująco
28
J_
Y
HX
∑WF]U@KF \ KD@TF \ TD
∑WF]U@KF \ KDV
Z
T \ YK
Przy czym K i T są średnimi arytmetycznymi rozpatrywanych zmiennych, czyli
U
K
W
∑WF]U KF ,
T
U
W
∑WF]U TF
Estymatorem nieznanego odchylenia standardowego reszt S jest natomiast wartość
W
1
a
[ @TF \ TXF DV
P \ 2 F]U
SX
Estymator metody najmniejszych kwadratów ma wiele zalet, a mianowicie jest:
•
•
•
Nieobciążony - wartość oczekiwana oszacowanego parametru jest równa wartości
rzeczywistej tego parametru tzn. -bJ_ c J
Efektywny - posiada najmniejszą wariancję spośród wszystkich nieobciążonych
estymatorów liniowych
Zgodny – jest stochastycznie zbieżny do rzeczywistej wartości poszukiwanego
parametru tzn. limWfg :bhJ_W \ Jh i Lc 1 dla dowolnego L j 0
Test istotności dla współczynnika regresji liniowej
Aby zbadać istotność parametru J modelu linowego korzystamy z testu t-Studenta.
Sprawdzamy hipotezę zerową:
kl : J
przeciwko hipotezie alternatywnej
0
k, : J m 0
Statystyka testowa jest postaci
n
W
J_
a[ @KF \ KDV
SX
F]U
Przy założeniu prawdziwości hipotezy kl statystyka ta ma rozkład t-Studenta o P \ 2
stopniach swobody.
29
4.1.2. Analiza regresji
Spróbujemy teraz wykonać analizę regresji dla wskaźnika bieżącej płynności w latach
2006 – 2010 dla Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A.. Obliczenia i wykresy zostały
wygenerowane za pomocą programu SAS Enterprise Guide.
Dane oraz reszty z modelu wyglądają następująco:
Rok
1
2
3
4
5
CR
2,42
2,21
1,89
1,89
1,33
Reszty
-0,028
0,012
-0,058
0,192
-0,118
Tabela 8. CR oraz reszty z regresji
Parametry zostały oszacowane za pomocą metody najmniejszych kwadratów.
Otrzymaliśmy wyniki:
Zmienna
St. sw.
Const
Rok
1
1
Oceny parametrów
Ocena
Błąd
Wartość t
parametru standardowy
2.69800
-0.25000
0.14211
0.04285
18.98
-5.83
Pr. > |t|
0.0003
0.0100
Wydruk 1. Oceny parametrów regresji liniowej dla wskaźnika bieżącej płynności
Pierw. bł. śr.-kw.
Średnia zależna
Wsp. zmienności
0.13550 R-kwadrat
1.94800 Skor. R-kw.
6.95580
0.9190
0.8920
Wydruk 2. Współczynniki dopasowania dla wskaźnika bieżącej płynności
Aby zbadać czy zmienna Rok istotnie wpływa na nasz model przy założeniu, że składnik
losowy ma rozkład normalny, wykonamy test istotności t-Studenta. Poziom istotności
ustaliliśmy na poziomie H 0,05.
Hipotezy przyjmują postać:
kl : badany parametr J nieistotnie różni się od zera @J
0D
k, : badany parametr J istotnie różni się od zera @J m 0D
Widzimy, że wartość p dla zmiennej rok (0,01) jest mniejsza od przyjętego poziomu H, a więc
odrzucamy hipotezę zerową na korzyść hipotezy alternatywnej. Zadany parametr istotnie
różni się od zera w naszym modelu.
30
Oszacowana funkcja regresji liniowej wskaźnika bieżącej płynności @p'D, względem
kolejnych lat przyjmuje zatem postać:
q@KD
2,698 \ 0,25K
Dokonując interpretacji można stwierdzić, że przy stałości pozostałych czynników wzrost o
jedną jednostkę zmiennej Rok @KD powodował w badanym okresie spadek wartości
wskaźnika bieżącej płynności średnio o 0,25 jednostki.
Na podstawie współczynnika determinacji ' V dowiadujemy się, że blisko 92% całkowitej
zmienności zmiennej objaśnianej zostało wyjaśnione przez model. Świadczy to o jego
wysokim dopasowaniu do danych.
Współczynnik zmienności uz kolei informuje nas, że reszta modelu stanowi przeciętne około
7% wartości obserwacji na wskaźniku bieżącej płynności.
Wydruk 3. Wykres dopasowania dla wskaźnika bieżącej płynności
Powyższy test t-Studenta badający istotność zmiennych objaśniających można użyć tylko
przy założeniu o normalności rozkładu składnika losowego (reszt). W tym celu wykonamy
test Shapiro – Wilka. Wartości reszt z modelu oszacowanej regresji liniowej zostały
przedstawione wyżej.
31
kl : składnik losowy ma rozkład normalny
k, : składnik losowy nie ma rozkładu normalny
Wyniki wygenerowane w programie SAS Enterprise Guide przedstawiają się następująco:
Testy normalności
Test
Statystyka
Shapiro-Wilk W
Wartość p
0.902311 Pr.<W
0.4228
Wydruk 4. Wyniki testu Shapiro-Wilka dla wskaźnika bieżącej płynności
Wartość v jest większa od zadanego poziomu istotności H 0,05, zatem nie mamy podstaw
do odrzucenia hipotezy zerowej świadczącej o normalności składnika losowego. Potwierdza
to poniższy wykres:
Wydruk 5. Wykres kwantyli dla reszt z regresji dla wskaźnika bieżącej płynności
32
Teraz wykonamy analizę regresji dla wskaźnika zadłużenia @='D. Dane a zarazem
wygenerowane z modelu reszty widać w poniższej tabeli:
Rok
1
2
3
4
5
DR
30,18
36,72
52,9
55,43
57,64
Reszty
-1,668
-2,491
6,326
1,493
-3,66
Tabela 9. DR oraz reszty z regresji
Estymacja za pomocą metody najmniejszych kwadratów daje następujące wyniki:
Oceny parametrów
Ocena
Błąd
Zmienna St. sw.
Wartość t
parametru standardowy
Intercept
Rok
1
1
24.48500
7.36300
4.86803
1.46777
5.03
5.02
Pr. > |t|
0.0151
0.0153
Wydruk 6. Oceny parametrów regresji liniowej dla wskaźnika zadłużenia
Pierw. bł. śr.-kw. 4.64149 R-kwadrat
Średnia zależna 46.57400 Skor. R-kw.
Wsp. zmienności 9.96583
0.8935
0.8580
Wydruk 7. Współczynniki dopasowania dla wskaźnika zadłużenia
Wartość v dla zmiennej objaśniającej rok wynosi 0,0153. Wartość ta jest mniejsza od
przyjętego poziomu istotności H 0,05, a zatem test t-Studenta mówi, że parametr regresji
liniowej różni się istotnie od zera.
Oszacowany model regresji liniowej przedstawia się zatem następująco:
q@KD
7,363K I 24,485
33
Wydruk 8. Wykres dopasowania dla wskaźnika zadłużenia
Na podstawie współczynnika zbieżności z V 1 \ ' V 0,1065 dowiadujemy się, że około
11% całkowitej zmienności zmiennej objaśnianej nie zostało wyjaśnione przez model.
Błędy standardowe parametrów informują natomiast, że ich rzeczywiste wartości mogą
różnić się średnio w przypadku wyrazu wolnego Z o 4,86803 natomiast współczynnika Y o
1,46777 jednostki.
Wyniki testu Shapiro - Wilka zostały przedstawione poniżej:
Testy normalności
Test
Statystyka
Shapiro-Wilk W
Wartość p
0.893386 Pr.<W
0.3744
Wydruk 9. Wyniki testu Shapiro-Wilka dla wskaźnika zadłużenia
i mówią nam, że reszty modelu mają rozkład normalny.
34
Podsumowując, oszacowane funkcje regresji liniowej wyglądają:
dla wskaźnika bieżącej płynności @p'D: q@KD \0,25K I 2,698
dla wskaźnika zadłużenia @='D: q@KD 7,363K I 24,48
Na ich podstawie możemy spróbować określić wielkości tych wskaźników w przyszłych latach
przy założeniu, że trend i polityka zarządu Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. się nie
zmienią.
Wskaźnik/Rok
CR
DR
2011
1,2
68,66
2012
0,95
76,02
2013
0,7
83,38
Tabela 10. Prognoza dla CR i DR
W związku z tym, że funkcja regresji dla wskaźnika bieżącej płynności jest malejąca
wyznaczone wartości dla przyszłych lat też maleją. Wskaźnik ten weryfikuje zdolność
przedsiębiorstwa do terminowej spłaty swoich zobowiązań. Z analizy regresji wynika, że w
2012 roku i kolejnych jego wartość będzie mniejsza od 1, a zatem wartość aktywów
obrotowych będzie niższa od zaciągniętych zobowiązań krótkoterminowych. Jest to
negatywne zjawisko grożące niewypłacalnością i mogące skończyć się bankructwem badanej
spółki.
Wskaźnik zadłużenia informuje natomiast w jakim stopni firma finansuje się
kapitałem obcym. Z prognozy wynika, że będzie on rósł a Grupa Kapitałowa Grupy LOTOS
S.A. będzie coraz bardziej się zadłużać. To również negatywny znak mogący spowodować
poważne problemy finansowe.
Prognoza wskaźników p' i =' na podstawie regresji liniowej obrazuje pogarszającą
się sytuację analizowanego przedsiębiorstwa. Jest to właściwie odzwierciedlenie tendencji,
która miała miejsce w latach 2006 – 2010. Wynika z niej jasno, że jeśli zarząd nie podejmie
odpowiednich kroków i nie zmieni swojej strategii upadek Grupy może stać się faktem.
35
4.2. Korelacja
Korelacja jest pojęciem matematycznym badającym współzależność jakiś zjawisk.
Teoretycznie chodzi o ujęcie w sposób liczbowy liniowego związku pomiędzy zmiennymi
losowymi. Możliwe jest określenie siły oraz kierunku powiązania.
4.2.1. Teoria korelacji
Definicja: Wariancja zmiennej losowej
Niech { będzie zmienną losową o skończonym drugim momencie. Wówczas wariancją
zmiennej losowej { nazywamy
=V {
uY|@{D
S}V
-@{ \ -{DV
Gdzie -{ jest wartością oczekiwaną zmiennej losowej {.
Definicja: Odchylenie standardowe zmiennej losowej
Liczbę S} √DV X , gdzie =V { jest wariancją zmiennej losowej { nazywamy odchyleniem
standardowym zmiennej losowej {.
Definicja: Kowariancja i współczynnik korelacji
Niech @A, C, :D będzie przestrzenią probabilistyczną a {, E będą zmiennymi losowymi na Ω.
Kowariancją tych zmiennych losowych nazwiemy
•‚ƒ@{, ED
Ponadto jeśli =V { S}V j 0 i =V E
losowych {, E nazwiemy
-@{ \ -{D@E \ -ED
S„V j 0 to współczynnikiem korelacji zmiennych
…@{, ED
•‚ƒ@{, ED
√DV X√=V E
Przyjmuje on wartości z przedziału †\1, 1‡. Gdy
•
•
•
•
S}„
S} S„
… j 0 to mówimy, że pomiędzy zmiennymi losowymi {, E zachodzi dodatnia
korelacja i tak np. wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej następuje wzrost
wartości drugiej
… i 0 to mamy do czynienia z korelacją ujemną np. wzrost jednej zmiennej
spowoduje spadek wartości drugiej
…
0 to mówimy, że zmienne losowe są nieskorelowane
… 1 lub … \1 to zależność pomiędzy zmiennymi jest liniowa i da się ją określić w
postaci E Y{ I Z gdzie Y m 0
36
Twierdzenie
Niech @{, ED będzie dwuwymiarowym wektorem losowym o rozkładzie normalnym.
Wówczas zmienne losowe { i E są niezależne wtedy i tylko wtedy gdy są nieskorelowane
@…@{, ED 0D.
Definicja: Dwuwymiarowy rozkład normalny
Rozkładem normalnym dwuwymiarowej zmiennej losowej @{, ED nazywa się rozkład,
którego gęstość wyraża się wzorem
q@K, TD
1
exp •\
2ˆSU SV ‰1 \ …V
@T \ •V DV
•‘
I
SVV
@K \ •U DV 2…@K \ •U D@T \ •V D
1
Ž
\
2@1 \ …V D
SU SV
SUV
gdzie
•U
SU
…
-{,
S} ,
SV
-E,
S„ ,
…@{, ED - współczynnik kowariancji
Estymatorami powyższych wartości są:
…X
•V
•
’U
{
•
’V
E
SXU
SX}
SXV
SX„
|
W
1
[ {F
P
F]U
W
1
[ EF
P
F]U
W
1
a
[ @{F \ {DV
P \ 1 F]U
W
1
a
[ @EF \ EDV
P \ 1 F]U
∑WF]U@{F \ {D@EF \ ED
“∑WF]U@{F \ {DV ∑WF]U@EF \ EDV
Estymator | nazywany jest współczynnikiem korelacji Pearsona
37
Test istotności dla współczynnika korelacji
Niech @{, ED będzie dwuwymiarowym wektorem losowym o rozkładzie normalnym.
Hipotezy wyglądają następująco:
kl : …
0
k, : … m 0
Obliczamy wartość współczynnika korelacji | dla próby, a następnie poniższą statystykę
n
|
√1 \ | V
√P \ 2
Statystyka ta ma przy założeniu prawdziwości hipotezy zerowej kl rozkład t-Studenta z
P \ 2 stopniami swobody.
4.2.2. Analiza korelacji
Zbadamy czy zachodzi korelacja pomiędzy wskaźnikiem marży zysku netto @7:<D, a
wskaźnikiem rentowności kapitału własnego @'(-D. Na poziomie istotności H 0,05.
Wskaźniki te w analizowanych latach 2006 – 2010 przyjmują wartości:
NPM
5,73
6,2
-2,39
6,37
3,46
ROE
13,27
13,24
-6,72
13,58
9,07
Tabela 11. Dane NPM oraz ROE
38
Sprawdzimy teraz czy analizowane wskaźniki mają rozkład normalny.
Wydruk 10. Wykres punktowy z elipsa ufności
Z powyższego wykresu widać , że wszystkie wartości wskaźników 7:< i '(- mieszczą się w
elipsie ufności, zatem wektor losowy @{, ED ma dwuwymiarowy rozkład normalny.
Wyniki korelacji zostały przedstawione poniżej:
Współczynniki korelacji Pearsona, N = 5
Prawd. > |r| przy H0: Rho=0
NPM
0.99348
ROE
0.0006
Wydruk 11. Wyniki korelacji ROE z NPM
Aby sprawdzić czy korelacja rzeczywiście zachodzi wykonamy test istotności współczynnika
korelacji.
kl : współczynnik korelacji równa się zero (brak korelacji)
k, : współczynnik korelacji jest różny od zera (korelacja istotna)
Z tabeli widać, że współczynnik korelacji Pearsona wynosi |@7:<, '(-D 0,99348. Z
wartości v 0,0006 powyższego testu wnioskujemy, że współczynnik ten jest istotny.
Wynika z tego, że zmienne te są silnie dodatnio ze sobą skorelowane tzn. | jest bliskie 1.
39
5. PODSUMOWANIE
Główny wpływ na wyniki finansowe i kondycje Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A.
w okresie od 2006 do 2010 roku wywarła realizacja Programu 10+. Było to największe
przedsięwzięcie polskiej gospodarki w ostatnich latach. Miało ono na celu zwiększenie
zdolności przerobowej ropy naftowej z 6 mln ton do 10 mln ton rocznie (wzrost wydajności o
75%). Program 10+ przyniósł korzyści ekonomiczne grupie, a także miał znaczenie w
wymiarze społecznym oraz w obszarze środowiska i ekologii.
Powstawanie na terenie rafinerii w Gdańsku zaawansowanych technologicznie
instalacji spowodowało zauważalny coroczny wzrost aktywów trwałych. Niestety realizacja
inwestycji wymagała dysponowaniem dużymi środkami pieniężnymi, które zostały uzyskane
głównie z kredytów. Spowodowało to obserwowany znaczący wzrost zobowiązań zarówno
długo jak i krótkoterminowych. Zjawisko to uwidacznia wskaźnik zadłużenia, na którego
podstawie można stwierdzić, że przedsiębiorstwo już w ponad połowie finansuje się długiem.
Co więcej jego wzrost można opisać istotną funkcją liniową, która w razie nie zmiennej
polityki zarządu wskazuje na dalsze zadłużanie się spółki w przyszłości.
Optymizmem nie napawają również wskaźniki płynności finansowej, które warunkują
możliwość przetrwania firmy w najbliższym czasie. W latach 2006 – 2010 malały one i
chociaż wskaźnik bieżącej płynności nadal utrzymuje wartość większą niż jeden to analiza
regresji liniowej określająca trend oraz prognozę na przyszłe lata jest istotna i wskazuje na
dalsze zmniejszanie się poziomu tego wskaźnika. Negatywny obraz już w chwili obecnej
przedstawia za to wskaźnik szybkiej płynności, który przyjmuje wartość zdecydowanie niższą
niż zalecana.
Kolejnym powodem do niepokoju może być fakt iż Grupa Kapitałowa Grupy LOTOS
S.A. wygenerowała w 2010 roku mniejszy o ponad 25% zysk w porównaniu do roku
poprzedniego co odbiło się na spadku poziomu wskaźników rentowności.
Wszystkie powyższe stwierdzenia każą określić obecną sytuację spółki jako niepewną.
Należy jednak powiedzieć, że pomimo iż nie jest ona dobra to na pewno nie jest też
krytyczna. Zarząd grupy powinien podjąć teraz odpowiednie kroki i zmienić dotychczas
stosowaną politykę. Głównym celem powinno być zmniejszanie zadłużenia, a także
ograniczenie zaciągania nowych zobowiązań. Powinno być to o tyle łatwe, iż realizacja
Programu 10+ zakończyła się w marcu 2011 roku i przedsiębiorstwo nie musi już ponosić tak
wysokich kosztów inwestycyjnych.
Co ważne omawiany program pozwolił na większy uzysk produktów
wysokomarżowych, wpłynął na zwiększenie konkurencyjności gdańskiej rafinerii, a także
umożliwił rozszerzenie oferty handlowej firmy o nowe dotychczas nie wytwarzane produkty.
Może to być recepta na zwiększenie poziomu zysku w najbliższych latach, a więc także
sposób na wybrnięcie z niezbyt dobrej sytuacji finansowej. Dowodzi to jasno, że rok 2011
będzie kluczowym momentem, który zadecyduje o dalszej przyszłości grupy i pozwoli
rozwiać przynajmniej część z zaistniałych wątpliwości co do jej dalszej kondycji.
40
BIBLIOGRAFIA
1) Greń J., Statystyka matematyczna modele i zadania, Warszawa 1974
2) Hellwig Z., Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej,
Warszawa 1998
3) Krysicki W., Bartos J., Dyczka W., Królikowska K., Wasilewski M., Rachunek
prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach, Część I Rachunek
prawdopodobieństwa, Warszawa 1999
4) Krysicki W., Bartos J., Dyczka W., Królikowska K., Wasilewski M., Rachunek
prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach, Część II Statystyka
matematyczna, Warszawa 1999
5) Pomykalscy B. P., Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Warszawa 2007
6) Stankiewicz J., Wilczek K., Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki
matematyczne, teoria, przykłady, zadania, Rzeszów 2000
7) www.lotos.pl
41