UCZEŃ ZDOLNY - Nasza szkoła

UCZEŃ ZDOLNY
REFERAT
1.
2.
3.
Pojęcie ucznia zdolnego.
Czynniki decydujące o zdolności ucznia (środowisko
rówieśnicze, rodzina, szkoła, nauczyciel, osobowość
twórcza, inteligencja).
Zasady pracy pedagogicznej z dzieckiem zdolnym.
Elżbieta Kuflińska –Siemiginowska
O uczniach zdolnych mówimy w odniesieniu do jednostek
przejawiających wysoki poziom zdolności ogólnych
(inteligencji) lub posiadających jakąś zdolność specjalną w
sferze działalności umysłowej lub manualnej.
Uczniowie zdolni charakteryzują się dwiema
podstawowymi cechami: ponadprzeciętnymi osiągnięciami
lub potencjalnymi zdolnościami do takich osiągnięć. Cechę
pierwszą możemy stwierdzić obserwując rezultaty aktywności
ucznia, cechę drugą badając go instrumentami
psychologicznymi np. testami.
Pojęcie „uczeń zdolny” służy do określania jednostek,
które pod względem zdolności intelektualnych przewyższają
swoich rówieśników.
W próbach określenia ucznia zdolnego zwraca się uwagę
na takie własności jak:
- zdolność do efektywnego uczenia się rzeczy nowych,
- stale wyróżniające się wyniki w jakiejś aktywności,
- oryginalność w myśleniu i działaniu, duże nasilenie dążeń
poznawczych,
- przejawianie wysokiego poziomu myślenia analitycznego,
- łatwość rozumienia i przyswajania symboli abstrakcyjnych i
stosunków symbolicznych, właściwego posługiwania się
symbolami we własnym działaniu,
- zainteresowania poznawcze, zdolność do koncentracji uwagi,
zwłaszcza na treściach abstrakcyjnych,
- wrażliwość na problemy i wytrwałość w ich rozwiązywaniu,
- przeżywanie satysfakcji z rozwiązywania problemów i
pokonywania trudności intelektualnych.
Wysoka inteligencja może zaznaczać się zarówno we
wszystkich lub w wielu dziedzinach działalności, jak również
tylko w pewnych określonych dziedzinach, jak np. w
odniesieniu do matematyki i nauk ścisłych, do języków,
humanistyki itp. Swoje ponadprzeciętne zdolności uczeń
zdolny przejawia w szkole na kilku polach:
- „akademickim” tj. w uczeniu się przedmiotów szkolnych
odpowiadających gałęziom wiedzy ( np. potrafi wynajdywać
oryginalne dowody i sposoby rozwiązań matematycznych)
- artystycznym,
- technicznym,
- sportowym,
- społecznym ( wykazuje talent przywódczy lub umiejętność
skutecznego rozwiązywania problemów społecznych).
O efektach tej działalności współdecydują obok zdolności
także twórczość, zdolności ponadprzeciętne, osobowość,
stopień zaangażowania w działalność oraz lepsze warunki
życia i aktywność jednostki.
Rozwój wybitnych uzdolnień uzależniony jest zarówno od
warunków zewnętrznych, w których jednostka się znajduje,
jak również od warunków wewnętrznych związanych z
wyposażeniem biologicznym, z posiadanymi zdolnościami
kierunkowymi i ogólnymi, z intelektualnymi zdolnościami
twórczymi. Warunki zewnętrzne czyli rodzina, szkoła, grupa
rówieśnicza mogą działać jako stymulatory.
Jednym z ważniejszych czynników wpływających na
rozwój zdolności jednostki jest motywacja, umiejętność
koncentracji na zadaniu, a także wyobraźnia twórcza, która
umożliwia tworzenie nowych idei, koncepcji i dzieł.
Rola rodziny jako stymulatora rozwoju zdolności jest
niepodważalna i wiodąca. Ważne jest wspieranie rodziców,
dokształcanie ich i towarzyszenie im w codziennym byciu z
dzieckiem zdolnym.
Zasady pracy pedagogicznej z uczniem zdolnym:
1. OBSERWACJA - jest to bardzo ważna zasada,
bowiem od właściwego rozpoznania zdolności może
zależeć dalszy rozwój dziecka. Uczeń może przejawiać
wiele zdolności, które są sprzężone z ośrodkami
inteligencji. Są to zdolności językowe, logiczno –
matematyczne, wizualno –przestrzenne, kinestetyczne,
muzyczne, interpersonalne, intrapersonalne,
przyrodnicze, egzystencjalne i duchowe. Jednak w
szkole najbardziej pożądani są uczniowie o wysokim
poziomie zdolności językowych i logicznomatematycznych. To oni wygrywają konkursy i
olimpiady przedmiotowe, bez problemów opanowują
wiadomości programowe. Nie są cenione natomiast:
inteligencja interpersonalna –niezbędna w pracy
psychologa czy pedagoga, inteligencja intrapersonalna
– wykorzystywana przez pisarzy, doradców, filozofów,
inteligencja wizualno – przestrzenna, którą posługują
się architekci, malarze, nawigatorzy, przyrodnicy.
Należy w miarę możliwości obserwować również i te
zdolności.
2. INDYWIDUALIZACJA – dzieci zdolne szybko się
nudzą przy wykonywaniu tych samych, rutynowych
czynności. Wspieranie rozwoju dziecka zdolnego
polega na poszerzaniu i wzbogacaniu programu
szkolnego oraz indywidualnych wymagań. Celem
indywidualizacji pracy z uczniem zdolnym jest rozwój
talentu, stawianie mu bogatszych celów kształcenia.
Materiał, który poznaje uczeń można wzbogacać o
nowe elementy, tak by stawiał on opór intelektualny,
lecz możliwy do pokonania przez ucznia i by
pokonanie tego oporu sprawiło uczniowi satysfakcję.
Należy stosować indywidualny program nauczania w
zakresie jednego przedmiotu lub kilku przedmiotów
pokrewnych. Można umieścić ucznia w klasie
programowo wyższej. Należy umożliwić uczniowi
udział w olimpiadach, konkursach, turniejach i kołach
zainteresowań. Nauczyciel musi dostosować metody
nauczania do danego stylu uczenia się. Niektóre dzieci
uczą się dotykowo (operowanie pomocami
naukowymi, pisanie rysowanie) lub kinestetycznie
(poprzez doświadczenia odnoszące się do życia).
Osoby te muszą się poruszać, dotykać, działać.
Znudzone stosowanymi metodami nauczania przestają
się angażować w szkolną edukację.
3. WALKA Z NUDĄ – nauka, która jest organizowana
w sposób sztywny, bez elementów żartu, zabawy,
radości, pomysłowości, żywiołowości nie jest nauką
przyjazną dla ucznia zdolnego. Monotonia
schematyczna lekcji tłumi zapał, zniechęca do
myślenia i samodzielnego działania.
4. WYCHOWANIE DO SUKCESU – podstawą
sukcesu jest wiara we własne możliwości i co za tym
idzie pozytywny obraz własnej osoby. Działania
pedagogiczne powinny być nastawione na
ukształtowanie w uczniach wiary w siebie,
samoakceptacji, umiejętności pokonywania trudności i
przeżywania porażki oraz rozpoznawania swoich
mocnych i słabych stron. Najnowocześniejsze metody
nauczania i najbardziej wymyślne formy organizacyjne
nie pomogą, jeśli dziecko nie wierzy we własne
możliwości.
5. WALKA ZE STEREOTYPAMI – dzieci są
najczęściej utalentowane w określonych dziedzinach i
nie należy oczekiwać, że będą świetne we wszystkich
szkolnych przedmiotach.
6. BUDOWA PRAWIDŁOWYCH RELACJI Z
UCZNIAMI – atmosfera wychowawcza, panująca
podczas lekcji ma wielkie znaczenie dla samopoczucia
uczniów zdolnych w szkole. Najefektywniej uczą się w
atmosferze akceptacji, serdeczności, zachęty i
wsparcia. Ważne jest aby uczeń miał do nauczyciela
zaufanie i miał przekonanie, że zależy mu na
sukcesach jego wychowanków.
Nauczyciele:
- uatrakcyjniają lekcje, walczą z nudą i apatią,
- dbają o harmonię (rozwój umysłowy na równi ze
społecznym oraz emocjonalnym),
- stwarzają przyjazną atmosferę pamiętając, że
najefektywniej uczymy się w atmosferze akceptacji,
zrozumienia, zaufania i wsparcia,
- analizują i minimalizują konflikty między uczniami,
- stawiają uczniom pytania otwarte,
- zwracają uwagę na to, co mówi uczeń i robią z tego
użytek,
- rozmawiają z uczniami o sposobach uczenia się, metodach
i środkach,
- kształtują u ucznia poczucie osobistej godności i wiarę we
własne możliwości,
- są dobrym wzorem dla uczniów, gdyż przejmuje on od
ciebie system wartości i filozofię życia.
Właściwa opieka nad dzieckiem zdolnym jest podstawą
rozwoju społeczeństwa, który odbywa się wówczas, gdy
członkowie tego społeczeństwa są zdolni tworzyć nowe
idee, pomysły i dzieła.
„ Nawet najlepszy sokół nic nie złowi, jeżeli mu nie
pozwolisz wzlecieć” (przysłowie japońskie)
Literatura:
1. T. Lewowicki, Kształcenie uczniów zdolnych, Warszawa
1980.
2. C. Mc Gregor, Kształtowanie twórczej osobowości
dziecka, Warszawa 1998.
3. S.B.Rimm, Bariery szkolnej kariery, Warszawa 1994