Zabytki Staro*ytnego Rzymu
advertisement
Zabytki Starożytnego Rzymu By Artur Łukawski • Na Forum Romanum nie odgrywały się dość ważne wydarzenia w powieści Quo Vadis jednak na początku książki możemy przeczytać opis tego miejsca. Przez Forum Petroniusz Winicjusz wędrowali do domu Aulusa i Arbiter podarował zakupiony na rynku rękopis swojemu siostrzeńcowi. • Forum Romanum leży pomiędzy siedmioma wzgórzami Kapitolem, Palatynem, Celiusem, Eskwilinem, Wiminałem i Kwirynałem. W czasach starożytnych był to główny polityczny, religijny i towarzyski punkt miasta. Tutaj miały miejsce najważniejsze uroczystości starożytnego Rzymu. • Historycy twierdzą, że był to teren podmokły, który po osuszeniu stał się miejscem publicznych zgromadzeń. Zbudowano tu potem takie obiekty jak kuria, mównica (Rostra), świątynia Westy i dom westalek, świątynie Saturna, Dioskurów, Zgody, a także budynek Regii – siedzibę najwyższego kapłana oraz archiwum (Tabularium). • Forum Romanum zyskało też Świątynię Boskiego Juliusza (Templum Divii Iulii), Wenus i Romy, Wespazjana, Antoniusza i Faustyny oraz łuk triumfalny cesarza Augusta. Wokół tworzono też inne fora, takie jak Forum Cezara, największe ze wszystkich Forum Trajana, Forum Augusta, Forum Wespazjana oraz Forum Nerwy. Pełniły one funkcje handlowe, rozrywkowe i reprezentacyjne. • Do zniszczenia terenu mogło przyczynić się trzęsienie ziemi w 851 roku, a następnie zaniedbania w okresie średniowiecza. Forum służyło też za miejsce łatwego pozyskiwania budulca do innych obiektów. Było tu pastwisko i targ bydła. Systematyczne prace nad zbadaniem Forum Romanum trwają od 1898 roku. Forum Romanum • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Świątynia Westy Świątynia Kastora i Polluksa Świątynia Romulusa Świątynia Saturna Świątynia Antoniusza i Faustyny Świątynia Cezara Świątynia Wespazjana Świątynia Zgody Świątynia Wenus i Romy Bazylika Julia Bazylika Emiliusza Bazylika Maksencjusza i Konstantyna Łuk triumfalny Septymiusza Sewera Łuk triumfalny Tytusa Łuk triumfalny Tyberiusza Łuk triumfalny Augusta Kuria Tabularium Kolumna Fokasa Budowle na Forum Romanum • ”Lecz dalsza rozmowa urwała się, wniesiono ich bowiem na rojne ulice, na których przeszkadzał im gwar ludzki. Przez Vicus Apollinis skręcili na Forum Romanum, gdzie w dnie pogodne przed zachodem słońca gromadziły się tłumy próżniaczej ludności, by przechadzać się wśród kolumn, opowiadać nowiny i słuchać ich, widzieć przenoszone lektyki ze znakomitymi ludźmi, a wreszcie zaglądać do sklepów złotniczych, do księgarni, do sklepów, w których zmieniano monetę, do bławatnych, brązowniczych i wszelkich innych, których pełno było w domach obejmujących część Rynku położoną naprzeciw Kapitolu. Połowa Forum, leżąca tuż pod wiszarami zamku, pogrążona była już w cieniu, natomiast kolumny położonych wyżej świątyń złociły się w blasku i na błękicie. Leżące niżej rzucały wydłużone cienie na marmurowe płyty, wszędzie zaś było ich tak pełno, że oczy gubiły się wśród nich jak w lesie. Zdawało się, że tym budowlom i kolumnom aż ciasno koło siebie. Piętrzyły się jedne nad drugimi, biegły w prawo i w lewo, wdzierały się na wzgórza, tuliły się do zamkowego muru lub jedne do drugich, na podobieństwo większych i mniejszych, grubszych i cieńszych, złotawych i białych pni, to rozkwitłych pod architrawami kwiatami akantu, to pozawijanych w jońskie rogi, to zakończonych prostym doryckim kwadratem. Nad owym lasem błyszczały barwne tryglify¹, z tympanów wychylały się rzeźbione postaci bogów, ze szczytów uskrzydlone złote kwadrygi zdawały się chcieć ulecieć w powietrze, w ów błękit, który zwieszał się spokojnie nad owym zbitym miastem świątyń. W środku Rynku i po brzegach płynęła rzeka ludzka: tłumy przechadzały się pod łukami bazyliki Juliusza Cezara, tłumy siedziały na schodach Kastora i Polluksa i kręciły się koło świątyńki Westy, podobne na tym wielkim marmurowym tle do różnokolorowych rojów motyli lub żuków . Opis Forum z Quo vadis I to co z Forum zostało • Via Appia, właśc. Via Appia Antica – Droga Appijska, najstarsza droga rzymska, zwana przez Rzymian regina viarum, czyli królową dróg. Rozpoczyna się w Rzymie przy Circo Massimo i biegnie (obecnie z przerwami) na południe aż w okolice Kapui pod Neapolem, gdzie skręca na wschód i ciągnie się aż do miasta Brindisi na wybrzeżu Adriatyku, łącząc się tam z Via Traiana; współcześnie z Via Adriatica. Na przedmieściach Rzymu droga przebiega przez Parco dell'Appia Antica, w którym zlokalizowane są ruiny starożytnych willi, a także rzymskie katakumby. • W Rzymie równolegle do starożytnej drogi w odległości kilku kilometrów przebiega też nowoczesna Via Appia Nuova. Chociaż nie stanowi ona atrakcji sama w sobie, to jednak dostęp do niektórych zabytków Parco dell'Appia Antica, takich jak Villa dei Quintili, możliwy jest tylko od tej strony. Krótki opis drogi z Quo Vadis • Przez drogę Appijską trudno było się przecisnąć z powodu natłoku ludzi. Domy, pola, cmentarze, ogrody, i świątynie, leżące po obu stronach zmienione były w obozowiska” Via Appia Via Appia na mapie(zaznaczona na czerwono) • Circus Maximus (wł. Circo Massimo – cyrk największy) – najstarszy i największy cyrk starożytnego Rzymu. Był usytuowany pomiędzy wzgórzami Palatynu i Awentynu. Jego początki wiążą się z panowaniem Tarkwiniusza Starego. Od VI w. p.n.e. do IV w. cyrk wielokrotnie rozbudowywano i przebudowywano. W ostatecznym kształcie mieścił widownię na 250 000 osób i miał wymiary 544 x 129 m. Rozgrywano w nim przede wszystkim wyścigi rydwanów, ale nie tylko, np. Juliusz Cezar urządzał także polowania. • Najstarszą częścią cyrku są pozostałości fundamentów drewnianego budynku stajni (carceres), pochodzące z 329 p.n.e. Budynek został zastąpiony murowaną budowlą w 174 p.n.e. W tym samym roku na spinie ustawiono 7 jaj informujących o rozgrywanym podczas zawodów okrążeniu. Na polecenie Agryppy, w 33 p.n.e. na spinie ustawiono 7 figurek delfinów, a za czasów Nerona pośrodku spiny umieszczono fontannę w kształcie delfinów. • W 194 p.n.e. dobudowano miejsca na widowni przeznaczone dla senatorów. Za panowania Augusta dodano lożę dla cesarza (pulvinar) oraz ustawiono obelisk o wysokości 23,7 m przywieziony z Heliopolis (obelisk został przeniesiony w 1587 r. na polecenie papieża Sykstusa V na Plac del Popolo.) W 36 r. cyrk spłonął. Odbudowany został przez cesarza Klaudiusza. Po raz drugi zniszczony przez pożar w 64 r. został odbudowany na polecenie Nerona. Kolejny pożar miał miejsce za panowania Domicjana. Odbudowa została zakończona dopiero w 104 r. przez Trajana. W tym okresie budowla miała długość ok. 600 m i szerokość ok. 200 m. Podczas panowania Antoninusa Piusa miała miejsce katastrofa, w wyniku której część budowli zawaliła się. Po odbudowie dokonano kolejnych modyfikacji: Karakalla – poszerzył bramę, Aurelian – postawił na spinie świątynię słońca, Konstantyn Wielki – dodał dodatkowe portyki i ozdobił budynek złotymi kolumnami, Konstancjusz II ustawił na spinie obelisk o wysokości 32,5 m przywieziony z Teb (obelisk od 1587 r. stoi na Placu św. Jana na Lateranie). Ostatnie igrzyska w cyrku zostały rozegrane w 550 r. • • Obecnie na powierzchni nie ma zachowanych pozostałości cyrku, tylko wyniesienie terenu nad gruzami dawnego cyrku ukazuje obszar, który zajmowały jego zabudowania. Circus Maximus Od Circus Maximus według podań rozpoczął się wielki pożar Rzymu „Senator Juniusz, którego Winicjusz spotkał przy gospodzie, pierwszy dał mu nieco dokładniejszą wiadomość o pożarze. Ogień wszczął się rzeczywiście przy Wielkim Cyrku, w miejscu które dotyka Palatynu i Wzgórza Caelius, lecz rozszerzył się z niepojętą szybkością, tak iż ogarnął cały środek miasta Przy Wielkim Cyrku było również dużo straganów z przeróżnymi produktami „Starzec Eurycjusz wykupiwszy syna wynajął jeden z takich małych kramików, jakie mrowiły się przy Circus Maximus, aby sprzedawać w nim oliwki, bób, przaśne ciasto i osłodzoną miodem wodę widzom przybywającym na wyścigi.” Circus Maximus w Quo Vadis • Pole Marsowe (łac. Campus Martius) to miejsce w starożytnym Rzymie, pozostające, w zakolu Tybru, na zachód od Kapitolu. Obszar o powierzchni ok. 25 ha w czasach królewskich poświęcony był Marsowi. Według tradycji Pole Marsowe należało do Tarkwiniusza Pysznego, ostatniego króla Rzymu. Po wygnaniu z Rzymu król usiłował przez posłów pertraktować w sprawie zwrotu nieruchomości, a w tajemnicy knuł spisek w celu przywrócenia władzy w mieście. Po wykryciu tych knowań posłowie zostali wydaleni z miasta, a owe nieruchomości uznane za własność państwa i poświęcone Marsowi. • W V w. p.n.e. wybudowano tu świątynię Apollona, w III w. p.n.e. świątynie Bellony, Janusa i Spes, oraz Cyrk Flaminiusza; w II w. p.n.e. świątynie Herkulesa i Muz, Junony, Larów. W I w. p.n.e. powstały tu świątynie Juturny i Venus Victrix, Tabularium (archiwum państwowe), teatr Pompejusza wraz ze świątynią Jowisza Statora oraz Saepta Julia. Cezar kazał tu założyć sztuczne jezioro, na którym inscenizowano bitwy morskie (naumachia). Pierwsza naumachia odbyła się w 46 p.n.e Początkowo, w pierwszych wiekach republiki, odbywały się tu masowe imprezy pod gołym niebem: ogłaszany corocznie przez konsulów zaciąg do wojska, zebrania wyborcze, comitia centuriata; tu cenzorowie przeprowadzali co 5 lat cenzus. Na zabudowę Pola Marsowego wpłynął dekret z 88 p.n.e., na mocy którego południowa część Pola została przeznaczona na sprzedaż w celu pozyskania środków na wojnę.. • • W okresie cesarstwa Pole Marsowe traci na znaczeniu politycznym, za to zaczyna powstawać tu wiele monumentalnych obiektów reprezentacyjnych. Za panowania Augusta na Polu Marsowym wybudowano wiele budowli o charakterze publicznym. Powstały tu termy Agryppy, teatry Marcellusa i Balbusa, Panteon, ołtarz Ara Pacis, Mauzoleum Augusta,. Tyberiusz wzniósł tu swój łuk triumfalny, Neron – łuk triumfalny, amfiteatr i termy, Domicjan –stadion, Hadrian – łuk triumfalny, Antoninus Pius – kolumnę i świątynię ubóstwionego Hadriana, Aleksander Sewer – bazylikę i termy, Aurelian – świątynię Słońca i koszary kohorty miejskiej. Pole Marsowe • Teren Ten służył jako miejsce schronienia dla ludzi poszkodowanych w pożarze. „Obozowiska ludzkie rozłożyły się we wspaniałych ogrodach cezara, dawnych Domicji i Agrypiny, na polu Marsowym, w ogrodach Pompejusza, Salustiusza i Mecenasa. Pozajmowano portyki, budynki przeznaczone na grę w piłkę, rozkoszne domy letnie i szopy zbudowane dla zwierząt. Pawie, flamingi, łabędzie i strusie, gazele i antylopy z Afryki, jelenie i sarny, służące za ozdobę ogrodów, poszły pod nóż tłuszczy” Pole Marsowe w Quo Vadis • Zatybrze (wł. Trastevere) - część Rzymu położona na prawym, zachodnim, brzegu Tybru. W czasach starożytnych była zamieszkiwana przez najuboższych. W 64 roku, za czasów Nerona, Zatybrze zostało zniszczone. Zatybrze uznawane jest za najstarszą część Rzymu.Zatybrze – wcielone do Rzymu przez Oktawiana Augusta, było niegdyś dzielnicą biedoty (za czasów Nerona spalone – cesarz próbował za to obwinić chrześcijan) Zatybrze • Wzgórze W Rzymie na którym według legendy Romulus miał założyć miasto. W pierwszych wiekach istnienia miasta było słabo zabudowane. Zmieniło się to w 44r p.n.e gdy cesarz August przeniósł swoja rezydencję na wzgórze palatyńskie. Od tej pory prawie wszyscy cesarze rezydowali na Palatynie. Po pożarze w 64r. pałac został odbudowany i zmienił nazwę na Domus Augustana. W późniejszych wiekach był jeszcze rozbudowywany. Na początku IV w za wzorem cesarza Dioklecjana jego następcy zaczęli opuszczać Palatyn i popadł on ostatecznie w ruinę gdy Konstantyn przeniósł stolicę do Konstantynopola. Palatyn Na palatynie odbyła się uczta która miała znaczący wpływ na dalszy rozwój wypadków w książce • „Tymczasem od Vicus Apollinis napływały coraz nowe fale gości. Zza bramy dochodził gwar i okrzyki klientów odprowadzających swych patronów. Dziedziniec i kolumnady zaroiły się od mnóstwa cezarowych niewolników, niewolnic, małych pacholąt i pretoriańskich żołnierzy utrzymujących straż w pałacu. Gdzieniegdzie między białymi lub smagłymi twarzami zaczerniała twarz Numida w pierzastym hełmie i z wielkimi złocistymi kółkami w uszach. Niesiono lutnie, cytry, pęki sztucznie wyhodowanych, mimo późnej jesieni, kwiatów, lampy ręczne srebrne, złote i miedziane. Coraz głośniejszy szmer rozmów mieszał się z pluskiem fontanny, której różowe od wieczornych blasków warkocze, spadając z wysoka na marmury, rozbijały się na nich jakby z łkaniem.” Niestety dla Ligi uczta która początkowo wydawała się nie taka straszna zamieniła się w piekło • „Lecz bliskość jej poczęła działać i na niego. Twarz mu zbladła. Nozdrza rozdęły mu się jak u wschodniego konia. Widać i jego serce biło pod szkarłatną tuniką niezwykłym tętnem, bo oddech jego stał się krótki, a wyrazy rwały mu się w ustach. I on po raz pierwszy był tak tuż przy niej. Myśli poczęły mu się mącić; w żyłach czuł płomień, który próżno chciał ugasić winem. Nie wino jeszcze, ale jej cudna twarz, jej nagie ręce, jej dziewczęca pierś, falująca pod złotą tuniką, i jej postać, ukryta w białych fałdach peplum, upajały go coraz więcej. Wreszcie objął jej rękę powyżej kostki, jak to raz już uczynił w domu Aulusów, i ciągnąc ją ku sobie, począł szeptać drżącymi wargami: • - Ja ciebie kocham, Kallino... boska moja!... - Marku, puść mnie - rzekła Ligia.” Palatyn w Quo Vadis Palatyn • Świątynia Westy na Forum Romanum – jedna z najstarszych świątyń Rzymu. Czas jej powstania określany jest na VII w. p.n.e., co jest zgodne z przekazaną przez historyków tradycją, zweryfikowaną przez ostatnie badania archeologiczne. • Świątynia została zbudowana w pobliżu budynku Regii. Była wielokrotnie niszczona przez pożary. Zachowane ruiny są pozostałością świątyni zbudowanej w 191 r. przez cesarzową Julię Domnę, żonę cesarza Septymiusza Sewera. Świątynia z końca II w. zbudowana została na planie koła o średnicy 15,0 m, dach wspierał się na otaczającej budynek kolumnadzie złożonej z 16 kolumn w stylu korynckim. Wnętrze budynku podzielone było na dwie części: w jednej, dostępnej mieszkańcom, płonął wieczny ogień, część druga sanktuarium przeznaczona była na świętości mające zapewnić bezpieczeństwo i pomyślność miasta. Posąg bogini umieszczony był w przedsionku. • W pobliżu świątyni Westy znajdował się Atrium Vestae - dom westalek, kapłanek podtrzymujących wieczny ogień płonący w świątyni. • W 394 r. świątynia została zamknięta na polecenie cesarza Teodozjusza I, który zabronił praktyk religijnych nie związanych z chrześcijaństwem. Świątynia Westy W Świątyni Westy zaszło interesujące wydarzenia, podczas odwiedzin tej świątyni Neron z niewiadomych powodów zemdlał, wprost na ramiona Winicjusza. Cesarz był później bardzo wdzięczny za to że młody trybun tam był. W tym przybytku Neron poznał również westalkę Rubrię, która potem zaprosił na ucztę. • „Cezar wróciwszy do Rzymu zły był, że wrócił, i po kilku dniach już zapłonął na nowo chęcią wyjazdu do Achai. Wydał nawet edykt, w którym oświadczał, że nieobecność jego nie potrwa długo i że rzeczy publiczne na żadną szkodę z tego powodu nie będą narażone. Za czym w towarzystwie augustianów, między którymi znajdował się i Winicjusz, udał się na Kapitol, by złożyć bogom ofiary za pomyślną podróż. Lecz na drugi dzień, gdy z kolei odwiedził przybytek Westy, zaszedł wypadek, który wpłynął na zmianę wszystkich zamiarów. Nero nie wierzył w bogów, ale bał się ich, zwłaszcza zaś tajemnicza Westa taką przejmowała go obawą, że na widok bóstwa i świętego ognia włosy podniosły mu się nagle z przerażenia, zwarły się zęby, drżenie przebiegło po wszystkich członkach i osunął się na ręce Winicjusza, który wypadkiem znajdował się tuż za nim” Świątynia West w Quo Vadis Świątynia Westy Dziękuję za uwagę
