2005-11-10

1)
2)
3)
Sprzeczność abstrakcyjna jest bardzo podobna do sprzeczności która znajduje się
między zdaniami. Prawnicy częściej mówią o nie zgodnościach w tym przypadku. Z
samej lektury przepisu można wyobrazić sobie że pewne zależności są sprzeczne.
Drugi rodzaj sprzeczności nazywa się konfliktem norm. Cechą tego rodzaju
sprzeczności jest że tylko w pewnych przypadkach normy te mogą być sprzeczne, ale
mogą być też jednocześnie spełnione. Są to np.: normy etyczne które pokazują o co
chodzi (należy przeciwstawiać się złu, ale nie wolno stosować przemocy). Innym takim
przykładem jest nakaz mówienia prawdy, ale zakaz zadawania cierpienia. We
wszystkich tych przykładach na pierwszy rzut oka dotyczą innych zachowań, co
powoduje że mogą być one jednocześnie spełnione, ale w pewnych przypadkach są to
takie same zachowania i wtedy dwie normy mogą być ze sobą sprzeczne. Te
sprzeczności „konkretne” zdarzają się właśnie najczęściej, w tej sytuacji będzie potrzeba
posłużyć się jakąś techniką aby to obejść.
Trzeci rodzaj sprzeczności to sprzeczności prakseologicznymi. Prakseologia zajmuje się
skutecznym działaniem. Sprzeczność ta polega na tym że normy wzajemnie się osłabiają,
w prawie takich sytuacjach jest wiele. Normy które są sprzeczne mogą być jednocześnie
spełnione, tyle tylko że jak się na sprawę patrzy z pewnej perspektywy co ocenia system
prawa można dojść do wniosku że te normy się wzajemnie osłabiają. Sprzeczność ta jest
bardziej problemem dla polityków niż dla prawników.
Skąd się biorą sprzeczności w prawie? Zazwyczaj te źródła sprzeczności dzieli się na
sprzeczności:
 Techniczne – czyli gdy pojawił się błąd w procesie legislacyjnym.
 Polityczne – gdy pojawiają się w sposób świadomy podczas negocjacji i nie
możliwości wypracowania konsensusu (sprzeczność polityczna).
Powstanie takich sprzeczności nie musi być jednak błędem, czasem pojawiają się w
sytuacjach gdzie dwie normy spotykają się w jednym punkcie i dotyczą tego samego
zachowania.
Jednak powszechnie się uważa że to rozróżnienie na sprzeczności techniczne i sprzeczności
polityczne nie ma większego wpływu na życie ponieważ tak naprawdę nikt nie ma takiej
wiedzy aby je odróżnić, a dla prawnika z tego nic nie płynie.
Co dla prawnika płynie ze sprzeczności?
 Sprzeczność można usunąć za pomocą reguły kolizyjnej.
 Gdy reguły kolizyjne nie usuną sprzeczności to używa się sposobu wykładni.
Reguły kolizyjne to reguły wypracowane przez prawników, ich tradycja sięga już nawet
prawa rzymskiego. One nigdzie nie zostały skodyfikowane. Sposób prezentacji reguł
kolizyjnych może być różny. Głównie są to dwa sposoby. Jeden mówi o tym że reguły
kolizyjne są stopniowalne. Ale oba są dobre  Ale wyróżniamy trzy reguły kolizyjne
pierwszego stopnia:
 Norma wyższa usuwa normę niższą (Lex Superior De Rogat Legi Imperiori).
 Reguła Temporalna (czasowa). Norma późniejsza usuwa wcześniejszą. (Lex Osterior
De Rogat Legi Priori). Dwie normy które są sprzeczne muszą być wydane w różnym
okresie czasowym.
 Reguła Merytoryczna (treściowa). (Lex Specialis De Rogat Legi Generali).
Może pojawić się taka okoliczność że żadna z tych reguł nie rozwiąże danej sprzeczności.
Może się zdarzyć sytuacja gdzie do jednej sprzeczności da się zastosować więcej niż jedną
regułę kolizyjną co zaowocuje różnymi rozwiązaniami problemu. Konflikt reguł kolizyjnych
można rozwiązać mówiąc że reguła hierarchiczna jest ważniejsza od reguły temporalnej
(jedna możliwość). Gdy dwie normy hierarchicznie wyższa (LG) i niższa (LS) wchodzą w
sprzeczność to reguła hierarchiczna mówi o zwycięstwie LG a druga reguła o zwycięstwie LS.
W tym przypadku kryterium merytoryczne jest ważniejsze, ale tylko pod warunkiem gdy
organ niższego rzędu działa ze zlecenia organu wyższego.
Trzeci przypadek: norma wydana wcześnie (LS) i druga wydana później (LG). Która z reguł
kolizyjnych pierwszego stopnia jest ważniejsza? Odpowiada się z reguły pierwszeństwo ma
reguła merytoryczna (Lex Posterior Generalis Non De Rogat Legi Priori Specialis).
Kolizje między regułami pierwszego stopnia rozwiązuje się za pomocy reguł kolizyjnych
drugiego stopnia:
 Kryterium hierarchiczne jest ważniejsze od czasowego
 Kryterium merytoryczne jest ważniejsze od hierarchicznego pod warunkiem gdy
norma niższa została wydana na podstawie upoważnienia normy hierarchicznie
wyższej.
 Lex Posterior Generalis Non De Rogat Legi Priori Specialis (kryterium merytoryczne
jest ważniejsze od kryterium czasowego).
Może być tak że żadna z reguł kolizyjnych nie będzie w stanie usunąć sprzeczności. Wtedy
należy usunąć sprzeczność na drodze wykładni.
Z taktycznego punktu widzenia można powiedzieć że każda sprzeczność jest usuwana. Z
teoretycznego punktu widzenia należało by zaznaczyć aby prawodawca usunął sam te
nieusuwalne sprzeczności (?). Sprzeczność pozorna to sprzeczność której nie można usunąć
na drodze reguł kolizyjnych. Istnieje też sprzeczność realna (sprawdź sobie w książce co to
jest). O ile reguły kolizyjne są dość ścisłe i względnie łatwe do zastosowania, ale dyrektywy
wykładni już takie nie są. Wykładnia nie jest czymś gdzie można zachować pewien schemat
rozumowania, tutaj myśli prawników chodzą różnymi ścieżkami (o ile oni myślą). Schemat
rozumowania między sprzecznością realną a sprzecznością pozorną nie są jednoznaczne.
Zupełność w systemie prawa:
System to zbiór czegoś gdzie istnieje jakiś porządek. Wyróżnia się trzy rodzaje zupełności
(problem relacji prawa do jego otoczenia), ale nie da się ich objąć jednym określeniem:
 Zupełność walidacyjna (obowiązująca) – (jest to system zamknięty) system jest taki
gdy kiedy o dowolnej normie można powiedzieć że jest ona normą prawną czy też
nie jest. System jest zamknięty jeśli o dowolnej normie możemy powiedzieć czy
należy do systemu prawa. System jest zupełny wtedy kiedy pozwala powiedzieć kiedy
norma jest normą prawną a kiedy nie. System prawa może określać jasno o
przynależności normy do systemu prawa, ale nie musi.