Zarządzenie nr. 19 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z Dnia
advertisement
Określenie możliwości aktywności zawodowej w warunkach szczególnych i o szczególnym charakterze 1. 2. 3. 4. Treść prezentacji: Stan warunków pracy w Polsce w okresie transformacji Zmiany zdolności do pracy wraz z wiekiem Praca a starzejące się społeczeństwo w świetle strategii MOP i UE Kryteria kwalifikowania osób jako: a. pracujące w warunkach szkodliwych, b. pracujące w warunkach szczególnych c. wykonujące prace o szczególnym charakterze 1. Stan warunków pracy w Polsce w okresie transformacji 140 180 120 160 140 100 120 80 100 80 60 60 40 40 20 20 0 0 19 87 19 88 19 89 19 90 19 91 19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 Liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia na 1000 zatrudnionych 200 liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia liczba chorób zawodowych Liczba chorób zawodowych na 100 tys. zatrudnionych Liczba osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia i liczba uznanych chorób zawodowych w Polsce w latach 1987 – 2007 Warunki pracy w Polsce w 2007 r. (dane wstępne) 99 171 wypadków w pracy (o 3706 więcej niż w 2006 r.) 479 wypadków śmiertelnych (o 14 mniej niż w 2006 r.) 1 002 wypadków ciężkich 3 285 chorób zawodowych (nowe przypadki) (o 15 więcej niż w 2006 r.) (o 156 więcej niż w 2006 r.) Zatrudnienie w warunkach zagrożenia wg GUS w 2006 r. (ogółem - 590,5 tys. osób) 24 Substancje chemiczne 60 Pyły zwłókniające 26 Inne pyły 229 Hałas 18 Wibracje 19 Mikroklimat gorący 17 Mikroklimat zimny 28 Niedostateczne oświetlenie 213 Uciążliwość pracy 87 Czynniki mechaniczne 0 50 100 150 200 250 [tys] Subiektywna ocena poszczególnych czynników zagrożeń zawodowych nie pokrywa się z ich obiektywną oceną i danymi GUS Odsetek pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami środowiskowymi. Porównanie wyników badań ankietowych i badań środowiskowych (wg CIOP-PIB) oraz danych statystycznych (Z-10). Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy W 2006 roku łączne koszty rent inwalidzkich i rodzinnych, jednorazowych odszkodowań, zasiłków chorobowych oraz świadczeń rehabilitacyjnych wypłaconych z funduszu wypadkowego ZUS z tytułu chorób zawodowych, wypadków przy pracy oraz w drodze do i z pracy (renty) wyniosły około 4,35 mld zł, co stanowiło 3,7 % ogólnej kwoty świadczeń wypłaconych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ZUS Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy Jak wykazują analizy prowadzone w krajach UE, koszty pośrednie są 3-4 razy wyższe niż koszty rent i odszkodowań. Dawało by to w ciągu roku sumę kosztów spowodowanych niewłaściwymi warunkami pracy wynoszącą 13,05 -17,4 mld zł, a łącznie z wypłacanymi świadczeniami z funduszu wypadkowego ZUS 17,4 - 21,75 mld zł, co w 2006 r. stanowiło ok.1,7 - 2,1% Produktu Krajowego Brutto. Wydatki na bezpieczeństwo i higienę pracy Wydatki związane z bezpieczeństwem i higiena pracy stanowią obecnie (według pracodawców) tylko 1% kosztów pracy 1,1% w dużych przedsiębiorstwach 0,6% w małych przedsiębiorstwach Koszty pracy w gospodarce narodowej w 2004 r. - GUS Warszawa 2005 r. 2. Zmiany zdolności do pracy wraz z wiekiem Zmiany ogólnej wydolności fizycznej Maksymalne pobieranie tlenu VO2 max w l/min u mężczyzn (N =640) Wydolność [l/min] Wyyddoo llnnoo s c W [ L /m i n ] 77 77 6 5 5 4 66 55 44 3 33 2 22 Mężczyźni 1 0 Rodzaj pracy: 11 umysłowa: fizyczna: średnio ciężka: ciężka: wydolność = 3.49 -0.014*wiek wydolność = 4.72 -0.033*wiek wydolność = 4.52 -0.031*wiek wydolność = 5.21 -0.047*wiek 00 2200 3300 4400 5500 Wii eekk [[ ll aatt aa ] ] W 6600 7700 wiek [lata] wg J. Bugajskiej, T. Makowiec-Dąbrowskiej PCZ 21-21 / 1 wg J. Bugajska, 2003 Zmiany ogólnej wydolności fizycznej Maksymalne pobieranie tlenu VO2 max w l/min u kobiet (N =584) W yyddoo ll no no ss cc W Wydolność [l/min] /m ii nn ]] [[ LL /m 77 7 Kobiety Rodzaj pracy: umysłowa: wydolność = 2.98 -0.022*wiek fizyczna: wydolność = 2.83 -0.013*wiek 66 średnio ciężka: wydolność = 2.98 -0.018*wiek ciężka: wydolność = 3.46 -0.030*wiek 6 5 55 4 44 3 33 2 22 1 11 0 00 20 2200 30 300 3 4440 00 550050 6600 Wii ee kk [[ ll aa tt aa ]] W wg J. Bugajskiej, T. Makowiec-Dąbrowskiej PCZ 21-21 / 1 wg J. Bugajska, 2003 60 7700 wiek [lata] 70 Zmiany funkcjonalne w układzie mięśniowym Różnice siły mięśni kończyny górnej (kgP – prawa, kgL – lewa) i dolnej (kdP, kdL) w różnych grupach wiekowych 600 550 500 450 400 350 300 250 Wartości momentów sił m 200 wg J. Bugajska, 2003 0 3 4 Grupy wiekowe 0 - 20-24 lat, 3 - 45-54 lata, 4 - 55-65 lat wg T.Tokarskiego, J. Kamińskiej PCZ 21-21 / 2 kgP kgL kdP kdL Zmiany funkcjonalne w układzie mięśniowym Różnice mocy maksymalnej i wysokości wyskoku w różnych grupach wiekowych 2600 0,50 0,45 0,40 0,35 2400 0,30 Wysokość wyskoku [cm] 2200 0,25 2000 0,20 1800 1600 Moc masymalna [W] 1400 0 3 4 Grupy wiekowe 0 - 20-24 lat, 3 - 45-54 lata, 4 - 55-65 lat wg T.Tokarskiego, J. Kamińskiej PCZ 21-21 / 2 wg J. Bugajska, 2003 4 Grupy wiekowe 0 - 20-24 lat, 3 - 45-54 lata, 4 - 55-65 lat 1200 0 3 Zmiany w tolerancji pracy w środowisku gorącym Odnowa HR w grupach wiekowych badanych osób Wiek (lata) udział % badanych osób 80 70 19 - 35 60 36 - 45 50 > 45 40 30 20 10 0 odnowa pełna b ra k o d n o w y wg A. Marszałek PCZ 21-21 / 4 wg J. Bugajska, 2003 > 36 19 45 45 35 Zmiany z wiekiem zdolności do pracy mężczyzn, zatrudnionych w systemie pracy zmianowej, w ruchu ciągłym Pracownicy umysłowi – mężczyźni (N=52) Grupy wieku: A – 20-30 lat B – 31-40 lat C – pow. 40 lat A B C A B C 100% 90% 80% 70% 60% dobra 50% umiarkowana 40% 30% zła 20% 10% 0% Tolerancja pracy nocnej Akceptacja pracy zmianowej w dalszej pracy zawodowej ns 3,967 wg K. Zużewicz PCZ 21-21 / 10 wg J. Bugajska, 2003 Zdolność do pracy Praca Środowisko pracy Narażenie Wymagania Organizacja Zarządzanie Podejście do życia/ pracy Wartości Relacje między pracownikami Motywacje Kompetencje Umiejętności Wiedza Zdrowie Umiejętności Wiedza Wydolność funkcjonalna wg D. Koradecka 2007 (mod. J. Ilmarinen 2003 Model ustalania wieku kończenia aktywności zawodowej w zależności od rodzaju wykonywanej pracy Wiek zakończenia aktywności zawodowej w warunkach szczególnych Wiek emerytalny 3. Praca a starzejące się społeczeństwo w świetle strategii MOP i UE Zalecenie nr 162 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczące pracowników w starszym wieku 4 czerwca 1980 W ramach krajowej polityki, na wszystkich etapach życia zawodowego, powinny zostać podjęte środki umożliwiające pracownikom w starszym wieku kontynuowanie zatrudnienia w zadowalających warunkach pracy Zalecenie nr 162 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczące pracowników w starszym wieku 4 czerwca 1980 c.d. Dla pracowników starszych wiekiem należy zastosować środki mające na celu: ograniczanie szczególnie obciążających warunków środowiska pracy (np. ciężka praca fizyczna, mikroklimat, praca zmianowa), zmianę form organizacji pracy i czasu pracy, które prowadzą do stresu lub przeciążenia rytmem pracy, przez dostosowanie ich do możliwości pracowników Zalecenie nr 162 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczące pracowników w starszym wieku 4 czerwca 1980 c.d. dostosowanie stanowiska pracy i zadań do pracownika z uwzględnieniem dostępnych środków technicznych, a w szczególności zasad ergonomii, w celu ochrony zdrowia, zapobiegania wypadkom i zachowania zdolności do pracy zapewnienie systematycznego nadzoru nad stanem zdrowia pracowników DECYZJA RADY UE z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie wytycznych polityk zatrudnienia Państw Członkowskich (2003/578/WE) Krajowe polityki powinny wykorzystywać potencjał zatrudnienia osób z wszystkich kategorii wiekowych Unia Europejska powinna doprowadzić, do roku 2010, do postępującego przedłużenia o około pięć lat przeciętnego wieku zakończenia aktywności zawodowej. (wiek ten w roku 2001 był szacowany w UE na około 59,9 lat, w Polsce wynosi 55 lat dla kobiet i 59 dla mężczyzn) Raport Rady i Komisji „W kierunku zwiększenia partycypacji w rynku pracy i promocji aktywnego starzenia się” (marzec, 2001 r) Zaleca się, aby kraje członkowskie promowały politykę mającą na celu: • zniesienie programów wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, • ustalania bardziej elastycznych godzin pracy • zwiększenia dostępu do szkolenia ustawicznego Od 1 maja 2004 r. Polska jest członkiem Unii Europejskiej Oznacza to w szczególności konieczność : • nowego podejścia do zagadnień bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (dyrektywa ramowa 89/391/EWG) • pełnej likwidacji dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia, pracy i kształcenia zawodowego, w szczególności ze względu na religię i przekonania, wiek, niepełnosprawność i orientację seksualną (dyrektywa 2000/78/WE) Reasumując: Utrzymywanie dotychczasowego systemu wcześniejszych emerytur jest niezgodne z: • konwencjami MOP • dyrektywami UE, w szczególności z dyrektywą ramową 89/391/EWG • decyzjami Rady Europy Wskaźniki zatrudnienia osób w wieku 55 – 64 lata w roku 2006 Szwecja Dania Estonia Wielka Brytania Finlandia Cypr Łotwa Irlandia Portugalia Litwa Niemcy Holandia EU15 Czechy Hiszpania EU25 EU27 Grecja Rumunia Bułgaria Francja Austria Węgry Luksemburg Słowacja Słowenia Włochy Belgia Malta Polska 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Wskaźniki zatrudnienia osób w wieku 55 – 64 lata w Polsce i w UE w latach 1997 - 2006 50 EU15 EU27 Polska 45 Liniowy (Polska) Liniowy (EU15) 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 4. Kryteria kwalifikowania osób jako pracujących: a) w warunkach szkodliwych, b) w warunkach szczególnych c) wykonujących prace o szczególnym charakterze PRACA W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH PRACA O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE SZKODLIWE WARUNKI PRACY: Przekroczone obowiązujące normatywy higieniczne ODPOWIEDNIE WARUNKI PRACY: Nieprzekroczone obowiązujące normatywy higieniczne Uwaga! Szkodliwe warunki pracy to nie są szczególne warunki pracy Szkodliwe warunki pracy Kryteria szkodliwości: Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) Najwyższe dopuszczalne natężenie (NDN) Wartość średnia ważona stężenia lub wartość średnia natężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń Dyrektywa Rady 89/391/EWG o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy warunków zdrowia pracowników podczas pracy Artykuł 5 1. pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i ochronę ich zdrowia w każdym aspekcie związanym z pracą (...) Artykuł 6 1. W ramach swej odpowiedzialności pracodawca powinien podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, włączając w to zapobieganie ryzyku zawodowemu, informowanie, organizowanie szkolenia oraz zapewnienie koniecznych środków i właściwej organizacji (...) KODEKS PRACY Rozdział I: Podstawowe obowiązki pracodawcy Art. 207 § 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. § 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Odpowiednie warunki pracy Szkodliwe warunki pracy Praca o szczególnym charakterze Praca w szczególnych warunkach Dotychczasowe regulacje prawne dotyczące prac w warunkach szczególnych: Rozporządzenie Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze 49 zarządzeń i uchwał resortowych ok. 300 zawodów ok. 1000 stanowisk pracy zakwalifikowanych jako spełniające wymagania dotyczące pracy w tzw. warunkach szczególnych PRZYKŁADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH w POLSCE wg starych przepisów Procesy składu z zastosowaniem elektronicznych monitorów ekranowych: • Programista fotoskładu/przy bezpośredniej obsłudze monitora ekranowego • Operator monitora ekranowego • Fotograf reprodukcyjny • Pomocnik ogólnowydziałowy Zarządzenie nr.64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. Pracownicy poczt ruchomych: •Ekspedient •Starszy ekspedient •Asystent •Starszy asystent •Kontroler/kierownik ambulansu Zarządzenie nr 33 Ministra Łączności z dnia 16.05 1983 r. PRZYKŁADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH w POLSCE wg starych przepisów Produkcja środków higieniczno-sanitarnoochronnych oraz półproduktów do ich wyrobu: •Pakowacz •Sprzątacz produkcyjny •Robotnik transportowy Prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła: • • • • Malarz ozdób choinkowych Pakowacz szkła Grawer szkła Robotnik transportowy Zarządzenie nr. 19 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z Dnia 10 listopada 1986 roku PRZYKŁADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH w POLSCE wg starych przepisów Sprzątacz produkcyjny: • W hutnictwie, przemyśle metalowym • Produkcja gazów technicznych i napełnianie butli gazami technicznymi • Produkcja pigmentów, mielenie pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, pigmentów i farb • Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów, środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli • Produkcja leków, półproduktów, środków kontrastowych, prefiksów, nici chirurgicznych i sprzętu medycznego jednorazowego użytku • Produkcja środków higieniczno-sanitarno-ochronnych oraz półproduktów do ich wyrobu • Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie • Prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła Uchwała nr. 80/83 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy z dnia 30.06.1983 r. PRZYKŁADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH w POLSCE wg starych przepisów Prace stroicieli instrumentów muzycznych zatrudnionych w przemyśle muzycznym: • Stroiciel harmonijek ustnych • Stroiciel-intonator fortepianów i pianin • Intonator języczków głosowych Zarządzenie nr. 19 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z Dnia 10 listopada 1986 roku Praca telefonistek central międzymiastowych i miejscowych w urzędach pocztowo telekomunikacyjnych i telekomunik. • • • • • Telefonistka Starsza telefonistka Kontroler Kontroler-kierownik zmiany Starszy kontroler-kierownik zmiany Zarządzenie nr 33 Ministra Łączności z dnia 16.05 1983 r. PRZYKŁADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH w POLSCE wg starych przepisów • • • W przemyśle lekkim: Sortowacz włókien, szmat i odpadów Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych: Pracz Sprzątacz hal produkcyjnych Uchwała nr 106 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Inwalidów z dnia 20.07.83 roku. Służba zdrowia, opieka społeczna: • Lekarz, • • • • • • Psycholog, Technik/laborant/fizjoterapii, i Instruktor gimnastyki leczniczej, Instruktor terapii zajęciowej, Masażysta, Salowa-sprzątaczka Zarządzenie nr 1/89 Ministra kierownika urzędu ds. Wyznań z 6.01.89 r. Zadaniem państwa jest określenie - z wykorzystaniem wiedzy ekspertów z dziedziny medycyny i ochrony pracy – wykazów nie stanowisk, lecz prac spełniających kryteria pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze GRUPY EKSPERTÓW POWOŁANE DO USTALENIA DEFINICJI I WYKAZU PRAC W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH LUB O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE 1. 1998 – 2000 Komisja ds. Uprawnień do Obniżonego Wieku Emerytalnego Osób Zatrudnionych w Szczególnych Warunkach lub Szczególnym Charakterze 2. 2005 – 2006 Zespół Ekspertów Medycyny Pracy do Spraw Zweryfikowania Wykazu Rodzajów Prac w Szczególnych Warunkach i Wykazu Prac o Szczególnym Charakterze DEFINICJA pracy w szczególnych warunkach Praca wykonywana: • stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, • w ekstremalnych warunkach środowiska determinowanych, negatywnymi siłami natury lub procesami technologicznymi, które mogą powodować trwałe skutki zdrowotne i którym nie można zapobiec stosując odpowiednie środki profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej Ekstremalne warunki środowiska Nagromadzenie takich czynników ryzyka, które z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować trwałe uszkodzenia zdrowia pracowników zatrudnionych w takich warunkach Kryteria pracy w szczególnych warunkach Praca w środowisku zagrożonym działaniem sił natury (pod ziemią, pod wodą, na wodzie, w powietrzu) Długotrwałe i jednoczesne narażenie na kilka czynników niebezpiecznych i szkodliwych środowiska pracy, stwarzających wysokie ryzyko negatywnych skutków zdrowotnych, którym nie można zapobiec przez zastosowanie odpowiednich środków prewencji technicznej, organizacyjnej i medycznej UWAGA: Prace w warunkach szczególnych mogą być wykonywane na różnych stanowiskach pracy wymienionych w dotychczasowych przepisach Stanowisko 1 Praca w warunkach szczególnych Stanowisko 2 Stanowisko 3 Stanowisko N Przykład Transformacja wykazu stanowisk pracy wymienionych w dotychczasowych przepisach na wykaz prac w warunkach szczególnych Malowanie, nitowanie i montowanie elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Monter kadłubów okrętowych Nitowacz Malarz okrętowy Monter rurociągów okrętowych Zasadniczo, zmianą jest więc wprowadzenie rodzajów prac w miejsce stanowisk pracy Definicja prac o szczególnym charakterze Prace o szczególnym charakterze są to prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej, której obniżenie spowodowane naturalnym procesem starzenia się uniemożliwia, po osiągnięciu określonego wieku, wykonywanie tych prac w sposób zapewniający bezpieczeństwo publiczne. PRZYKŁADY PRAC O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE w POLSCE wg starych przepisów Pracownicy wykonujący działalność twórczą lub artystyczną: Komik cyrkowy, Aktor teatru lalek, Operator obrazu filmowego. Rozporządzenie Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze PRZYKŁADY PRAC O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE Piloci statków powietrznych Nawigatorzy na statkach morskich lub promach pasażersko-towarowych oraz piloci morscy Kontrolerzy ruchu lotniczego Maszyniści pojazdów trakcyjnych w transporcie publicznym Prace zatrudnieni bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągu Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych oraz kierowcy przewożący ładunki niebezpieczne. Kierowcy autobusów, trolejbusów oraz motorniczowie tramwajów w transporcie publicznym PRZYKŁADY PRAC O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE Operatorzy żurawi wieżowych, do obsługi których wymagane są uprawnienia kategorii IŻ lub równorzędne, oraz dźwignic porowych lub stoczniowych Operatorzy reaktorów jądrowych Operatorzy przy obsłudze i nadzorze bloków energetycznych wytwarzających energię elektryczną i cieplną Dyspozytorzy bezpośrednio sterujący procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii ze skutkami dla środowiska lub bezpieczeństwa publicznego Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu Członkowie zespołów ratownictwa medycznego Członkowie zawodowych ekip ratownictwa (chemicznego, górskiego, morskiego, górnictwa otworowego) Pracownicy zakładowych straży pożarnych biorący udział w akcjach ratowniczych Monterzy napowietrznych linii elektroenergetycznych zatrudnieni bezpośrednio przy usuwaniu awarii Przykład Transformacja wykazu stanowisk pracy wymienionych w dotychczasowych przepisach na wykaz prac w warunkach szczególnych Rodzaje stanowisk pracy Rodzaje prac Maszynista pojazdów trakcyjnych Maszynista instruktor Maszynista pojazdów trakcyjnych w transporcie publicznym Maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej Pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych UPRAWNIENIA NIE ZOSTAŁY WIĘC OGRANICZONE W STOSUNKU DO OSÓB RZECZYWIŚCIE PRACUJĄCYCH W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH LUB O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE Podsumowanie: Wydłużenie czasu życia jest oznaką długofalowego zjawiska poprawy warunków życia (w tym pracy) społeczeństwa, którego naturalną konsekwencją jest wzrost aktywności osób starszych we wszystkich dziedzinach życia, w tym także życia zawodowego. Osiągnięcie założeń strategii lizbońskiej do roku 2010 powinno zapewnić, aby wskaźnik zatrudnienia osób starszych w wieku od 55 do 64 lat w krajach UE wzrósł do 50%. Wymaga to realizacji krajowych programów przedłużania aktywności zawodowej osób starszych. Powinny one uwzględniać między innymi: ograniczanie wpływu czynników środowiska pracy i cech pracy, które mogą przedwcześnie obniżać zdolność do pracy, zasady kształtowania takich warunków środowiska i organizacji pracy, które będą sprzyjały pozostawianiu w zatrudnieniu również po przekroczeniu ustawowego wieku. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!
