Prace w szczególnych warunkach
advertisement
Wojewódzka Komisja Dialogu Społecznego 12 kwietnia 2012r. Gorzów Wlkp. Franciszek Grześkowiak OIP Zielona Góra Zaproponowane w zaproszeniu zagadnienia do omówienia: 1. Warunki pracy i ochrona zdrowotna dla osób powyżej 60. roku życia. 2. Zawody wymagające szczególnych warunków pracy w ujęciu teraźniejszym i perspektywicznym. Uwagi ogólne: » W Kodeksie pracy co do zasady istnieje zakaz dyskryminacji pracownika m.in. ze względu na jego wiek » Ogólną zasadą w zakresie zapewnienia właściwych tj. bezpiecznych, higienicznych i ergonomicznych warunków pracy na danym stanowisku pracy, jest obowiązek dostosowania tego stanowiska (maszyny, urządzenia, itp.) do osoby wykonującej pracę a nie odwrotnie. 3 » Zatem nie ma w polskim prawie pracy przepisu zakazującego wprost wykonywania pracy przez pracowników ze względu na wiek. (Wyjątek stanowią przepisy regulujące zatrudnianie pracowników młodocianych) » Są przepisy bhp które stawiają wymagania w zakresie przygotowania zawodowego i badań profilaktycznych pracowników, gdzie może być zróżnicowanie w zależności od wieku (zakrtes badań , częstotliowość) » Istnieją przepisy w których wymienione są prace, gdzie istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników (mowa jest o pracach a nie zawodach) » Zdanie na temat ewentualnych przeciwskazań do pracy na danym stanowisku mogą wyrazić lekarze medycyny pracy przeprowadzający wymagane badania profilaktyczne pracownika Poniżej, kilka przykładów uregulowań prawnych w omawianym zakresie oraz statystyka wypadków przy pracy ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 183a § 1 Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość… (w latach 2009 –2011 w naszym OIP odnotowano 1 wniosek o podjęcie interwencji w zakresie nierównego traktowania ze względu na wiek – w ocenie IP zarzut był nieuzasadniony (ze względu na płeć – nie odnotowano) ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 39. Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym art. 39j. 4. Badania lekarskie kierowców są przeprowadzane: 1. do czasu ukończenia przez kierowcę 60 lat - co 5 lat; 2. po ukończeniu przez kierowcę 60. roku życia - co 30 miesięcy. art. 39k. 3. Badania psychologiczne 1. do czasu ukończenia przez kierowcę 60 lat - co 5 lat; 2. po ukończeniu przez kierowcę 60. roku życia - co 30 miesięcy. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art.1517 § 3. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. § 4. Wykaz prac, o których mowa w § 3, określa pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – z przedstawicielami pracowników wybranymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy, oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 151 §1 Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie: 1. konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, 2. szczególnych potrzeb pracodawcy. § 2. Przepisu § 1 pkt 2 nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 210 § 4 Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (zawiera 36 pozycji ) np. 11. Prace kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton i długości powyżej 12 m, trolejbusów i motorniczych tramwajów. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 225. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (zawiera 50 pozycji) np. 1. Prace wykonywane wewnątrz zbiorników, kotłów, silosów i urządzeń technologicznych, w tym prace w zbiornikach otwartych, które nie pozwalają na bezpośredni kontakt wizualny co najmniej z jednym pracownikiem. » ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 176 Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet zał. wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia: • kobiet • kobiet w ciąży • kobiet karmiących piersią ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 229 § 4 Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Załącznik nr 1 Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, np. Praca na wysokości wyższej niż 3 m - co 2-3 lata; pracownik powyżej 50 roku życia - co rok ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Art. 2373 § 2 Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy § 15. 1. Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w formie instruktażu, nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach , na których są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, nie rzadziej niż raz w roku. 2. Szkolenie okresowe innych osób powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 5 lat, a w przypadku pracowników administracyjnobiurowych nie rzadziej niż raz na 6 lat. W roku 2011 zanotowano na terenie Lubuskiego (wg GUS) 3041 (poprzednio – 2789) wypadków przy pracy, w tym: 13(9) śmiertelnych 28(20) powodujących ciężkie skutki Poniżej kilka slajdów obrazujących liczbę wypadków przy pracy w rozbiciu na: » wiek i płeć osób poszkodowanych » staż pracy Poszkodowani w wypadkach przy pracy i w wypadkach traktowanych na równi z wypadkami przy pracy wg stażu pracy 700 Wypadki 600 500 400 300 200 100 0 Mniej 2 lata 4 lata 6 lat niż 1 rok 8 lat 10 lat 12 lat 14 lat 16 lat 18 lat 20 lat 22 lat 24 lat 26 lat 28 lat 30 lat 32 lat 34 lat 36 lat 38 lat 40 lat Poszkodowani w wypadkach przy pracy i w wypadkach traktowanych na równi z wypadkami przy pracy wg stażu pracy Śmiertelne 7 Ciężkie 6 5 4 3 2 1 0 Mniej 2 lata 4 lata 6 lat 8 lat 10 lat 12 lat 14 lat 16 lat 18 lat 20 lat 22 lat 24 lat 26 lat 28 lat 30 lat 32 lat 34 lat 36 lat 38 lat 40 lat niż 1 rok Poszkodowani w wypadkach przy pracy i w wypadkach traktowanych na równi z wypadkami przy pracy wg grup wieku i płci Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. Nr 237, poz. 1656, z późn. zm. ) » Art. 3. 1. Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. Nr 237, poz. 1656, z późn. zm. ) » Art. 3. 3. Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. Nr 237, poz. 1656, z późn. zm. ) » Art. 41. 4. Płatnik składek jest obowiązany prowadzić: 1) wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze; 2) ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. Nr 237, poz. 1656, z późn. zm. ) » Art. 41. 6. W przypadku nieumieszczenia w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP, pracownikowi przysługuje skarga do Państwowej Inspekcji Pracy Sprawozdanie Okręgowego Inspektora Pracy w Zielonej Górze z działalności w 2011 roku jest dostępne na stronie internetowej OIP www.zielonagora.oip.pl www.pip.gov.pl Bardzo dziękuję Państwu za uwagę
