ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE PROGRAM KSZTAŁCENIA NA

ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE
PROGRAM KSZTAŁCENIA NA ROK AKADEMICKI 2011/2012
Przedmiot: ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE
Poziom kształcenia: Studia II stopnia/forma studiów: stacjonarne
Kierunek/rok studiów/semestr: Socjologia, I rok, semestr zimowy
Forma zajęć*: Wykład
Liczba godzin: 30
Punkty ECTS: 9
Prowadzący: Prof. dr hab. Ewa Rokicka [email protected]
I. WYMAGANIA/PREFERENCJE WSTĘPNE (dotyczy studentów II stopnia): (co student powinien,
znać, umieć, uzupełnić itp.)
Student powinien zaliczyć co najmniej trzy kursy z programu studiów socjologicznych I stopnia:
Podstawy socjologii, Systemy, struktury i procesy społeczne w różnych perspektywach teoretycznych,
Dynamika zmian współczesnego społeczeństwa polskiego.
II. EFEKTY KSZTAŁCENIA:
1. WIEDZA:
Kurs ma na celu zapoznanie studentów z aktualnym stanem wiedzy w dziedzinie zróżnicowania
społecznego w zakresie teorii, metod i kluczowych wyników badań. Wśród tematów znajdą się
między innymi: stratyfikacja, nierówności społeczne, dziedziczenie nierówności, wykluczenie,
ubóstwo, mobilność społeczna. Stosując perspektywę porównawczą przedstawione zostaną
następujące zagadnienia: (1) Nierówny podział zasobów ekonomicznych, politycznych i kulturowych,
(2) Uwarunkowania i konsekwencje rozwarstwienia społecznego, (3) Zróżnicowanie i nierówności
społeczne w perspektywie porównawczej. W wyniku prowadzonych zajęć student powinien zatem
być w stanie opisać strukturę społeczną współczesnych społeczeństw, definiować i charakteryzować
nierówności, na poziomie lokalnym, regionalnym (międzynarodowym) i globalnym. Powinien znać
metody i instrumenty polityki społecznej państwa i Unii Europejskiej służące wyrównywaniu
nierówności i zwalczaniu wykluczenia społecznego.
2. UMIEJĘTNOŚCI:
W wyniku prowadzonych zajęć student powinien umieć samodzielnie analizować I interpretować
różne materiały empiryczne (na przykład dane statystyczne, dokumenty urzędowe, wyniki sondaży)
opisujące podziały występujące w społeczeństwie, wykorzystać wiedzę z zakresu zróżnicowania
społecznego do analizy procesów społecznych, posiadać umiejętność rozumienia i analizowania
skutków nierówności i stosowania środków zaradczych. Powinien umieć także diagnozować potrzeby
poszczególnych segmentów społeczeństwa z uwzględnieniem kulturowej specyfiki poszczególnych
kategorii społecznych i ich systemów wartości.
3. POSTAWY/KOMPETENCJE:
ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE
W wyniku prowadzonych zajęć student powinien być przygotowany do podjęcia ról zawodowych w
instytucjach i ich agendach (unijnych, państwowych, samorządowych) zajmujących się
diagnozowaniem i zwalczaniem problemów społecznych, kulturą mniejszości oraz kulturą lokalną.
Wyposażenie studenta w wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne powinno skutkować
przyjęciem postawy tolerancji i otwartości na innych.
III. TREŚCI KSZTAŁCENIA: (szczegółowy program zajęć, z rozpisaniem na tematykę poszczególnych
spotkań)
Tydzień
Temat
1
Wprowadzenie. Podstawowe pojęcia i wymiary zróżnicowania. Pojęcie struktury społecznej.
Koncepcja struktury P. Sztompki. Struktura społeczna, zróżnicowanie społeczne, nierówności
społeczne.
2
Socjologiczna charakterystyka nierówności społecznych.Modele nierówności (według
odpowiadających im koncepcji sprawiedliwości społecznej)
3
Teorie zróżnicowania klasowego. Teorie stratyfikacji społecznej. Teorie zróżnicowania
klasowego. Teorie stratyfikacji społecznej.
4
Teorie elity styczne. Ideologie polityczne a równość społeczna i ekonomiczna. Teorie
elitystyczne. Liberalizm klasyczny. Idee konserwatywne. Lewica. Neokonserwatywny
neoliberalizm.
5
Współczesne teorie zróżnicowania i nierówności społecznych. Teoria trwałości klasowego
podziału, teoria równowagi interesów, teoria dekompozycji struktury klasowej i
instytucjonalizacji konfliktu, teoria nieadekwatności koncepcji klas.
6
Klasy społeczne. Teza o śmierci klas. Mechanizmy strukturacji w społeczeństwach
współczesnych. Nowe klasy średnie.
7, 8
9, 10, 11
Problemy pomiaru struktury społecznej i pozycji społecznej. Wskaźniki i pomiar struktury
społecznej (Wskaźniki pozycji społecznej, klasyfikacje i skale zawodów)
Struktura społeczna w Polsce. Główne tendencje zmian w strukturze społeczeństwa polskiego.
O różnorodności teraźniejszości. Pomiędzy tradycją, nowoczesnością i ponowoczesnością
12
Nowe polskie klasy społeczne.
13
Wykluczenie społeczne. Koncepcje „podklasy”. Polska underclass
14
Polityka społeczna zwalczająca nierówności I społeczną ekskluzję. Od czego zależy sukces?
15
Ruchliwość społeczna, typy ruchliwości, funkcje ruchliwości społecznej, wyniki badań nad
ruchliwością (natężenie ruchliwości i otwartość struktury). Dziedziczenie nierówności
społecznych. Konceptualizacja międzygeneracyjnej transmisji nierówności.
16
Egzamin
ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE
IV. KONTROLA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: (sposób – forma zaliczania, przykładowe pytania, tematy do
opisu itp.)
Ocena z przedmiotu będzie opierała się na następujących przesłankach:
Egzamin (70%): pisemne odpowiedzi na zestaw ok. 15 pytań wielokrotnego wyboru i 3 pytań wolnych.
Ocena z ćwiczeń (30%):
V. AKTUALNA LITERATURA:
Podstawowa:
1. Domański Henryk, Struktura społeczna, Scholar, Warszawa 2007
2. S. Golinowska, E. Tarkowska, I. Topińska (red.) Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Badania.
Metody. Wyniki, IPiSS, Warszawa 2005
3. M. Marody (red.) Wymiary życia społecznego, Scholar, Warszawa 2004
Uzupełniająca:
1.
2.
3.
4.
Domański Henryk (red.) Zmiany stratyfikacji społecznej w Polsce, IFiS PAN, Warszawa 2008
Giddens Anthony, Socjologia, PWN, Warszawa 2004
M. Jarosz, Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny, ISP PAN, Warszawa 2008
Kojder A. (red.) (2007), Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, Wydawnictwo
WAM, PAN
5. Sztompka Piotr, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2003