Rozwój – Kapitał Społeczny. Wpływ reform w lokalnym

Edukacja – Rozwój – Kapitał Społeczny
Wpływ reform w lokalnym systemie oświaty
na jakość życia i kapitał społeczny młodzieży:
jak należy go planować i mierzyć
Maria Rogaczewska
Centrum Wyzwań Społecznych
Instytut Studiów Społecznych
Uniwersytet Warszawski
PLAN WYKŁADU
1. Jak musi zmienić się pozycja szkoły w archipelagu instytucji
budujących jakość życia i kapitał społeczny młodzieży?
2/ Deficyty kapitału społecznego - jak zmieniają się umiejętności
społeczne młodzieży i jakie są kierunki zmian
3/"Architektura wyboru" młodego człowieka. Jakich dorosłych
potrzebujemy za 15-20 lat i w jakiego rodzaju kapitał społeczny musimy
wyposażyć młodzież teraz?
4) Mierzenie wpływu reform w lokalnym systemie oświaty na poziomie
jakości życia i kapitału społecznego - jak dobrać wskaźniki, jak stworzyć
stały mechanizm mierzenia wpływu, w który będą zaangażowani
wszyscy interesariusze.
Od beztroskiego dziecka do HOMO OECONOMICUS
Wpływ edukacji na pozostałe obszary społeczne obecnie jest
dyskutowany przede wszystkim w kontekście ekonomii, czyli:
- wyposażenia w kompetencje kluczowe, ważne na rynku pracy
- budowania kompetencji zwiększających szanse na innowacje w
gospodarce, zwiększające przedsiębiorczość (team work, kompetencje
komunikacyjne, zdolność posługiwania się IT)
-unikania ryzyka w postaci “odpadu szkolnego”
Ale nie można tego sprowadzać do prostego kapitalistycznego
utylitaryzmu, bo kształtowanie pełnych energii ludzi i pełnych pasji
pracowników ma wpływ na dobrostan psychiczny i fizyczny, jakość życia
całego społeczeństwa, a dodatkowo osiąganie tych celów odbywa się z
poziomu odpowiedzialności "społeczności", a nie tylko samych
jednostek.
KONTEKST GLOBALNY
Rosnące nierówności, na całym świecie, do których
w znacznej mierze przyczynia się system edukacji
Nowe zagrożenia dla zdrowia publicznego dzieci
i młodzieży (brak nawyków ruchu, uzależnienia
behawioralne, zaburzenia odżywiania, zaburzenia
więzi, depresja dziecięca)
Nowe szanse związane z młodym pokoleniem
(nastawieni na dzielenie się, silny zmysł równości,
tolerancji,
sprawiedliwości)
–
nie
są
wykorzystywane.
Co jest kluczowym wyzwaniem naszego systemu edukacji?
są to :
1 słabe mechanizmy uczące/testujące zdolności do współpracy, co
ma konsekwencje dla tego, jak wszyscy pracujemy (morderczy szefowie,
zdemolowani psychicznie pracownicy), a to wprost przyczynia się do
wyniszczającego i nie mogącego urodzić żadnej innowacji systemu.
2. nie umiemy tworzyć mechanizmów wyrównujących nierówności
w kapitale kulturowym i nierówności ekonomiczne, co oznacza coraz
większe “usztywnienie” struktury społecznej.
Zbyt duże różnice są wielkim zagrożeniem dla spójności społecznej.
Co należy robić? Rozwijać programy mentoringu, w których starsi
pracownicy (prawnicy, lekarze, specjaliści) będą spędzać czas
z młodzieżą, ze środowisk, w których kończenie szkół i studiów jest trudne
i rzadkie.
3. Deficyt rozwiązań skoncentrowanych na zapobieganiu “kulturze
uzależnień” - czyli uczeniu dobrego życia, sprawności fizycznej,
harmonii umysłu i ciała.
BOX – BADANIE ODDZIAŁYWANIA NA KAPITAŁ SPOŁECZNY
WWW.KAPITAŁSPOŁECZNY.ORG
kapitał społeczny ma swoje konkretne wymiary. Przy użyciu właściwych
narzędzi można zbadać następujące wymiary kapitału społecznego:
Więzi, tożsamość - Czy członków społeczności łączą więzi?
Aktywność – Czy są aktywni?
Współpraca – Czy intensywnie ze sobą współpracują?
Wpływ – Jaki jest ich wpływ na zbiorowe decyzje?
Zaufanie – W jakim stopniu ufają sobie i innym?
Narzędzia:
Analiza danych zastanych
Sondaż
Wywiady z lokalnymi liderami
Wywiady z mieszkańcami
Spacer badawczy
Quiz
Badając kapitał społeczny:
• Przyjrzyj się różnym sprawom, które mogą o nim świadczyć
• Zdefiniuj społeczność, do której odnoszą się Twoje badania
• Rozróżnij między miejscami, w których działałeś, a ich
otoczeniem
• Badaj fakty, nie opieraj się wyłącznie na opiniach
• Stosuj narzędzia na które Cię stać, i które Cię przekonują
• Zaplanuj swoje badania i je powtarzaj
„Społecznością” mogą być nawet uczestnicy określonego
projektu (poziom mikro), grupa bezpośrednich odbiorców
polityki oświatowej (poziom mezzo) albo szersza społeczność
terytorialna lub zbiorowość, na rzecz której te działania się
podejmuje (poziom makro). Na każdym z tych poziomów
można badać kapitał społeczny.
Rozwój zrównoważony wymaga uwzględnienia - w równym stopniu
- czynników społecznych i ekonomicznych, powinien być także
mierzony zarówno wskaźnikami ekonomicznymi, jak i społecznymi.
Propozycja – Social Progress Index – niezależny od GDP i
komplementarny do niego (www.socialprogressinitative.org)
3 główne komponenty SPI:
1. Potrzeby bazowe: wyżywienie, podstawowa opieka zdrowotna,
dostęp do wody i kanalizacji, mieszkanie, osobiste bezpieczeństwo
2. Fundamenty jakości życia: dostęp do wiedzy, informacji,
narzędzi ułatwiających komunikację, usługi zdrowotne, dobrostan
fizyczny, emocjonalny, duchowy (well-being), stabilny ekosystem
3. Szanse życiowe i zawodowe- prawa człowieka, wolność
osobista i możliwość wyboru, tolerancja, wyrównywanie szans,
dostęp do edukacji wyższej i trwającej całe życie.
I. podstawa: wyniki edukacyjne dzieci /ilość przypadków niekończenia szkoły/
relacja wyniku do nakładów na szkołę/ relacja wyników do sytuacji ekonomicznej
dzieci
II. ocena zachowań pozaszkolnych: ważne tematy, ale nie wprost związane ze
szkołą:
- zaangażowanie w jakiekolwiek pozaszkolne aktywności
- zaangażowanie w wolontariat
- kompetencje IT (wykorzystywane do pozaszkolnych zadań)
- stosunek do religii/zaangażowanie w organizacje religijne lub charytatywne
- zaangażowanie w wybory, działalność obywatelską, rady lokalne, etc.
- przestępczość dzieci
III. ocena generalnych wskaźników dobrostanu psychicznego i fizycznego dzieci
- choroby
- niepełnosprawności
- oddzielnie: otyłość i poziom aktywności fizycznej
- depresja
- procent zażywających substancje psychoaktywne
Te poziomy układają się w zależność - im więcej zaangażowania i sukcesów szkoły na
poziomie II, tym lepsze osiągi na wymiarach z poziomu III.
POJĘCIE KLUCZOWE DLA EKONOMII BEHAWIORALNEJ
ARCHITEKTURA WYBORU
Daniel Kahneman, laureat Nagrody Nobla z ekonomii: "Impuls. Jak podejmować
właściwe decyzje, dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia"
Efekt ramy (framing effect) -sprawia, że pozornie nieistotne zmiany
kontekstu danego problemu lub sposobu jego formułowania, powodują znaczące
zmiany w wyborach dokonywanych przez jednostki;
Architektura wyboru składa się z dwóch elementów: 1) idei wolnego wyboru oraz
2) możliwości wpływania na ludzkie zachowanie w taki sposób, aby życie jednostek
było dłuższe, zdrowsze oraz lepsze.
Przykład: problem otyłości wśród ludzi. Choć powszechnie wiadomo, że prowadzi
ona do wzrostu ryzyka chorób serca i cukrzycy, a tym samym do przedwczesnej
śmierci, to zbyt mało osób decyduje się na walkę z nią. Odpowiednie impulsy,
zaprojektowane przez architektów wyboru, mogłyby skutecznie obniżyć odsetek ludzi
otyłych, a tym samym wpłynąć na poprawę ich zdrowia i życia. Przykładem podanym
przez autorów może być zmiana sposobu konstruowania menu w szkolnych
stołówkach lub zmiana kolejności wyboru dań w restauracjach samoobsługowych tak,
aby
dania prozdrowotne znajdowały się na początku linii samoobsługowej.
Dziękuję za uwagę!
[email protected]