Postęp technologiczny a nierówności na rynku pracy
advertisement
Postęp technologiczny a nierówności na rynku pracy: Perspektywa mikroekonomiczna Lucas van der Velde Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski Streszczenie rozprawy doktorskiej Związek między postępem technologicznym a nierównościami jest przedmiotem zainteresowania ekonomii od wielu lat. W ostatnim czasie największa uwaga skoncentrowana jest na rozważaniach dotyczących zwiększonej automatyzacji wywołanej spadkiem kosztów nowych technologii. Większa automatyzacja wiąże się ze zmianami w popycie na pracowników, obniżając zapotrzebowanie na tych pracowników, których zadania mogą być wykonywane przez maszyny. Różny stopień komplementarności między zadaniami wykonywanymi przez ludzi a pracą maszyn prowadzi do zmian w rozkładzie płac, a w szczególności do poprawienia warunków płacowych pracowników z wysokimi kwalifikacjami. Oba efekty zostały potwierdzone w badaniach empirycznych dotyczących krajów rozwiniętych. Wcześniejsze badania wskazują, że zmiany technologiczne zwiększyły polaryzację rynku pracy: średnie płace oraz zatrudnienie wzrosły nieproporcjonalnie w zawodach najlepiej i najgorzej płatnych. Analizy te bazują jednak na danych zagregowanych, które ograniczają możliwości testowania hipotez. W niniejszej rozprawie doktorskiej związek między postępem technologicznym a płacami i zatrudnieniem analizowany jest na poziomie danych indywidualnych. Przyjęcie takiego podejścia pozwala postawić nowe, bardziej szczegółowe hipotezy, które do tej pory nie były weryfikowane. Po pierwsze, literatura wskazuje na wzrost nierówności płacowych między grupami zawodowymi. W naszym badaniu analizujemy dodatkowo nierówności płacowe wewnątrz grup zawodowych. Postęp technologiczny spowodował wzrost zapotrzebowania na wykonywanie zadań złożonych, wymagających kreatywności i samowystarczalności pracownika, w których różnice w produktywności między pracownikami mogą być znaczące. To natomiast prowadzi do większych nierówności płacowych. Jednocześnie, postęp technologiczny mógł spowodować wzrost nierówności płacowych w ramach grup zawodowych, gdyż pracownicy zmieniający pracę ze względu na wymuszoną realokację z automatyzowanych zawodów, mogą mieć niższe kwalifikacje i w związku z tym niższą produktywność od bardziej doświadczonych pracowników. Korzystając z danych z krajów Unii Europejskiej, pokazujemy, że oba mechanizmy odgrywają istotną rolę. Zaobserwowaliśmy, że w zawodach w których zachodzi komplementarność pomiędzy zadaniami pracowników i maszyn, zróżnicowanie w płacach jest wyższe. Po drugie, dotychczasowa literatura analizowała polaryzację popytu na pracę korzystając z danych zagregowanych, nie wskazując na to jak pracownicy dopasowują się do nowych warunków. Pracownicy w zawodach bardziej podatnych na automatyzację mogli doświadczyć dłuższych okresów bezrobocia oraz większej niestabilności pracy w związku z koniecznością dostosowania ich umiejętności do nowego zapotrzebowania. Ponadto, wśród starszych pracowników, zmiany w popycie na pracę mogły wywołać odejścia z rynku pracy. Na tych rozważaniach skupiamy się w drugiej części analizy, korzystając z danych panelowych dla Niemiec i Wielkiej Brytanii. Wyniki wskazują, że obawy dotyczące bardziej niestabilnej kariery i dłuższych okresów bezrobocia powinny być poważnie brane pod uwagę. Otrzymane wyniki nie wskazują jednak, że pracownicy w zawodach bardziej podatnych na automatyzację zmodyfikowali swoje decyzje o podaży pracy w wyniku zmian technologicznych. Słowa kluczowe: zmiana technologiczna nakierowana na umiejętności, rutynizacja pracy, nierówności płacowe Klasyfikacja tematyczna JEL: J31, J23, J24, J62, J64
