informacje ogóle
advertisement
Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA Funkcjonowanie spółek komunalnych Mec. Wanda Chmielowska INFORMACJE OGÓLNE 1.1. Formy prowadzenia gospodarki komunalnej przepisy Ustawy o gospodarce komunalnej oraz Ustawy o samorządzie gminnym wskazują, że jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić działalność w sferze użyteczności publicznej w formie spółki z o.o. i spółki akcyjnej (tworzyć bądź przystępować do wyżej wymienionych), natomiast poza sferą użyteczności publicznej w formie wszystkich spółek prawa handlowego. W żadnych okolicznościach nie mogą natomiast tworzyć spółek cywilnych. jako, że powiat nie może prowadzić działalności wykraczającej poza sferą użyteczności publicznej wynika z tego, że powiaty mogą jedynie tworzyć bądź przystępować do spółki z o.o. i półki akcyjnej według ustawy o samorządzie wojewódzkim województwo samorządowe może również jedynie tworzyć bądź przystępować do spółki z o.o. i spółki akcyjnej, zarówno w sferze użyteczności publicznej jak i poza nią podsumowując: żadna jednostka samorządu terytorialnego nie może tworzyć spółek cywilnych, a powiaty i województwa samorządowe nie mogą tworzyć ani przystępować do handlowych spółek osobowych (jedynie gmina może). nie ulega wątpliwości że gminy nie mogą tworzyć spółek partnerskich, gdyż prawo takie posiadają jedynie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów (art. 88 k.s.h.) według przeważającego poglądu poza sferą użyteczności publicznej gmina może swobodnie tworzyć spółki jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne i kapitałowe (dla potwierdzenia poglądu należy zaznaczyć ze w 2002 r. gminy utworzyły 2 spółki jawne). 1.2 Zakres pojęcia „spółka komunalna” ustawa o gospodarce komunalnej nie zawiera definicji spółki komunalnej, posługując się pojęciami: spółka z udziałem jednostek samorządu terytorialnego jednoosobowa spółka jednostek samorządu terytorialnego (określenie dotyczy spółek kapitałowych – nie może mieć zastosowania do spółek osobowych utworzonych przez gminy, gdzie warunkiem zaistnienia spółki jest występowanie co najmniej dwóch wspólników). Wg. przepisów ustawy o gospodarce komunalnej spółka komunalna musi: o opracować regulamin, który zatwierdzi organ wykonawczy j.s.t. o działa w nich rada nadzorcza (zastosowanie zwłaszcza do spółek z o.o., w których rada nadzorcza jest organem fakultatywnym oraz do spółek komandytowo-akcyjnych, gdzie obowiązek pojawia się dopiero po przekroczeniu 25 akcjonariuszy – nie dotyczy spółek akcyjnych, gdyż w każdej s.a. musi działać rada) Zastosowanie ma do każdej spółki udziałem j.s.t., niezależnie od ilości udziałów. o o Kraków, 10 kwietnia 2008r. 1 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA nie można twierdzić, że spółką komunalną jest taka, której jedynym właścicielem jest j.s.t. ani taka, w której j.s.t. mają większościowy udział (51%) - nie ma również znaczenia pozostały skład osobowy spółki kapitałowej (czy są to inne j.s.t., osoby fizyczne, prawne itp.) za komunalne należy również uznać spółki pozostające w stosunku zależności od spółki dominującej z udziałem j.s.t. jeżeli gmina jest wspólnikiem w spółce jawnej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej mamy do czynienia ze spółką komunalną (niezależnie od liczby i wielkości udziałów) 1.3 Spółka komunalna jako samorządowa osoba prawna zakres pojęcia samorządowa osoba prawna w przypadku spółek komunalnych dotyczy tylko spółek kapitałowych, gdyż spółki osobowe, jakie może tworzyć gmina nie mają osobowości prawnej. pojęcie „komunalna (samorządowa) osoba prawna” – użyte tylko w Konstytucji - jest to osoba prawna powiązana z jednostkami samorządu terytorialnego szeregiem zależności funkcjonalnych, organizacyjnych i majątkowych. spór jaka spółka kapitałowa z udziałem j.s.t. może zostać uznana za samorządową osobę prawną nie ma wyłącznie znaczenia teoretycznego: o samorządowe osoby prawne podlegają np. kontroli RIO (pod względem finansowym) o występuje możliwość kontroli samorządowych osób prawnych przez NIK (pod względem legalności i gospodarności) generalny pogląd głosi, że kapitałowa spółka komunalna jest samorządowa osoba prawna gdy j.s.t. posiada 100 % udziałów - niektórzy autorzy prezentują pogląd, że kryterium decydującym jest możliwość decydowania przez j.s.t o najważniejszych sprawach spółki dodatkowo samorządowymi osobami prawnymi są tylko podmioty utworzone / powołane przez organy j.s.t. – utworzone przez radę lub zarząd j.s.t. GMINNE SPÓŁKI OSOBOWE 2.1 Spółka jawna powstanie spółki jawnej wymaga dokonania wpisu do KRS, poprzedzonego zawarciem umowy w formie pisemnej – wspólników musi być co najmniej dwóch (wniosek o wpis składamy w terminie 7 dni od zawarcia umowy) Organem kompetentnym do podjęcia uchwały w kwestii utworzenia / przystąpienia do takiej spółki jest rada gminy (miasta). Uchwałą taka zapada zwykłą większością głosów. Wykonawcą uchwały jest wójt / burmistrz / prezydent. Gmina przy zawieraniu umowy jest reprezentowana jednoosobowo przez wójta (burmistrza, prezydenta – ewentualnie zastępców, inne osoby upoważnione). Kraków, 10 kwietnia 2008r. 2 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA Kodeks spółek handlowych wskazuje podstawowe elementy umowy spółki jawnej: o firma i siedziba spółki o określenie wkładów o przedmiot działalności o czas trwania (jeżeli określony) w przypadku występowania gminy konieczne jest dokładne określenie wkładu, w innym przypadku jest ona narażona na zarzut niedbałości o mienie komunalne w rdzeniu firmy nie musi być umieszczona nazwa gminy nieograniczona, solidarna i subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej zmusza w praktyce każdego wspólnika do zaangażowania w prowadzenie spraw spółki – wskazane jest delegowanie przez gminę (miasto) osoby fizycznej, upoważnionej do dokonywania czynności faktycznych – prowadzenia spraw spółki oraz reprezentacji. nie musi być to osoba będąca pracownikiem urzędu gminy (miasta) – musi jednak dawać rękojmię należytego dbania o sprawy gminy. gmina nie powinna dopuścić do pozbawienia się możliwości wpływu na prowadzenie spraw spółki (nie powinna godzić się na powierzenie spraw spółki innemu wspólnikowi z wyłączeniem siebie) możliwe jest umowne zastrzeżenie, że do zawarcia jakiejkolwiek czynności prawnej niezbędny jest udział gminy przystępując do spółki jawnej gmina odpowiada za zobowiązania powstałe przed dniem przystąpienia decyzja o wystąpieniu przez gminę ze spółki lub o jej rozwiązaniu należy do organu stanowiącego – rady. Wójt (burmistrz, prezydent) nie może samodzielnie podjąć decyzji o wystąpieniu ze spółki przez gminę albo głosować za rozwiązaniem spółki – wymaga to uprzedniej uchwały rady, której wójt (burmistrz, prezydent) jest wykonawcą. gmina tak samo jak pozostali wspólnicy może żądać z ważnych powodów rozwiązania umowy spółki przez sąd. wypowiedzenie umowy spółki gmina dokonuje na zasadach k.s.h. – gdy spółka powołana była na czas nieokreślony, umowę można wypowiedzieć na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może dokonywać zmian administracyjnych gmin (łączyć, dzielić lub znieść) – zmiany te nie mają wpływu na byt spółki z udziałem tej gminy – należności i zobowiązania zmienionej lub zniesionej gminy przejmują proporcjonalnie do terytorium jednostki, które otrzymały obszar po zniesionej gminie (następstwo prawne). jeżeli zachodzą przesłanki uzasadniające rozwiązanie spółki, przeprowadza się likwidacje spółki – likwidatorami mogą być wszyscy wspólnicy, tylko niektórzy lub osoby spoza spółki. Kraków, 10 kwietnia 2008r. 3 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA Z majątku spółki spłaca się jej zobowiązania oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych i spornych, pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy. W przypadku braku stosownych postanowień wypłaca się udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. Rzeczy wniesione tylko do używania zwraca się w naturze. Gdy majątek spółki nie wystarcza na spłatę udziałów i długów, niedobór dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy – w przypadku ich braku – w stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stracie. Zakończenie likwidacji wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego i złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru – rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia z rejestru. 2.2 Spółka komandytowa gmina (miasto) może występować w spółce komandytowej zarówno jako komplementariusz (wspólnik odpowiadający za zobowiązania spółki bez ograniczeń) jak i jako komandytariusz (odpowiadający do wysokości sumy komandytowej) – organem wyłącznie kompetentnym do decydowania o przystąpienie / utworzeniu spółki jest rada gminy (miasta) wymagane jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego i dokonanie wpisu do KRS w uchwale rady gminy (miasta) należy wskazać którym ze wspólników będzie gmina (miasto) – komandytariuszem czy komplementariuszem komandytariusz jest na ogół dostarczycielem kapitału, do wysokości którego odpowiada za zobowiązania spółki – nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki – sprawy zwykłego zarządu prowadzą komplementariusze, co do spraw przekraczających zwykły zarząd potrzebna jest uchwała komplementariuszy. umieszczenie w firmie spółki komandytowej nazwy komandytariusza powoduje zwiększenie jego odpowiedzialności do poziomu odpowiedzialności komplementariusza. Gmina przy zawieraniu umowy jest reprezentowana jednoosobowo przez wójta (burmistrza, prezydenta – ewentualnie zastępców, inne osoby upoważnione). Kodeks spółek handlowych wskazuje podstawowe elementy umowy spółki komandytowe: o o o o firma i siedziba spółki określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartości przedmiot działalności kwotę odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli komandytową) Kraków, 10 kwietnia 2008r. (sumę 4 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA podobnie jak w przypadku spółki jawnej wskazane jest delegowanie przez gminę (miasto) osoby fizycznej, upoważnionej do dokonywania czynności faktycznych – prowadzenia spraw spółki oraz reprezentacji 2.3 Spółka komandytowo-akcyjna spółka komandytowo-akcyjna jest jedyną spośród spółek osobowych, której powstanie jest uzależnione od zgromadzenia minimalnego kapitału zakładowego w wysokości 50 000 zł gmina może być w spółce zarówno komplementariuszem jak i akcjonariuszem – akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki, komplementariusz odpowiada bez ograniczeń – on też prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje (reprezentacja może być samodzielna albo łączna, gdy kilku komplementariuszy) o nie przysługuje komplementariuszowi prawo do prowadzenia spraw przekazanych do kompetencji rady nadzorczej albo walnego zgromadzenia zgodnie z Ustawą o gospodarce komunalnej w spółkach z udziałem j.s.t. powoływana jest rada nadzorcza. W spółkach jawnych i komandytowych z udziałem gminy nie można ustanowić rad nadzorczych. Natomiast już w spółce komandytowo-akcyjnej z udziałem gminy rada nadzorcza musi zostać powołana. o o o gdy gmina jest komplementariuszem, członkiem rady nadzorczej nie może być pracownik urzędu gminy (miasta) członków rady nadzorczej powołuje walne zgromadzenie komplementariusz może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu ale nie bierze udziału w głosowaniu gmina jako komplementariusz może wykupywać akcje akcjonariuszy – może to prowadzić do powstania spółki komandytowo-akcyjnej z tylko jednym komplementariuszemakcjonariuszem czyli gminą – spółka taka może istnieć jednak tylko przejściowo, bowiem w takiej sytuacji nie ma możliwości wyboru rady nadzorczej – nie ma innych akcjonariuszy a jako komplementariusz nie może wybierać członków rady – natomiast bez rady nadzorczej spółka komandytowo-akcyjna z udziałem gminy istnieć nie może. w spółkach z większościowym udziałem j.s.t. (większościowy udział to udział w liczbie głosów) kadencja rady nadzorczej trwa trzy lata w przypadku spółek z większościowym udziałem j.s.t. członkowie rady nadzorczej powoływani są spośród osób, które złożyły egzamin w trybie art. 12 Ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. powstanie spółki komandytowo-akcyjnej wymaga sporządzenia statutu w formie aktu notarialnego i podpisania przez wszystkich komplementariuszy. Akcjonariusze nie muszą podpisywać statutu w momencie obejmowania akcji. Spółka komandytowa, jak każda spółka handlowa, powstaje po zarejestrowaniu w KRS Kraków, 10 kwietnia 2008r. 5 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA gmina, będąca komplementariuszem w spółce staje się przedstawicielem ustawowym spółki, lecz podobnie jak w przypadku innych spółek, gmina będąc komplementariuszem może delegować osobę fizyczną, upoważnionej do dokonywania czynności faktycznych – prowadzenia spraw spółki oraz reprezentacji GMINNE SPÓŁKI KAPITAŁOWE 3.1 Komunalna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółkę z o.o. może utworzyć każda jst, niezależnie od szczebla. Przedmiot działalności spółki komunalnej z o.o. może dotyczyć sfery zarówno użyteczności publicznej jak i wykraczać poza tę sferę ( nie dotyczy to spółek w z o.o. tworzonych przez powiaty, które mogą prowadzić działalność jedynie w sferze użyteczności publicznej). JST może utworzyć spółkę samodzielnie, będąc jej jedynym właścicielem lub z udziałem innych podmiotów. Uchwałę o utworzeniu lub o przystąpieniu przez jst do spółki podejmuje jej organ stanowiący. Komunalna spółka z o.o. nie może być utworzona przez inną jednoosobowa spółkę z o.o. Utworzenie spółki z o.o. wymaga zawarcia umowy lub sporządzenia aktu założycielskiego, powinien być w formie aktu notarialnego. Gminę przy umowie jednoosobowo reprezentuje wójt, burmistrz, prezydent, lub jego zastępca samodzielnie lub z upoważnioną przez wójta (burmistrz, prezydenta) osobą – pełnomocnictwo musi zostać udzielone w formie aktu notarialnego, gdyż akt założycielki (umowa) spółki z o.o. wymaga, tej formy. Powiat reprezentuje dwóch członków zarządu lub jeden członek zarządu wraz z osoba upoważnioną przez zarząd. Województwo samorządowe przy zawieraniu umowy spółki z o.o. rep - prezentuje marszałek województwa wraz z członkiem zarządu województwa jeżeli statut nie stanowi inaczej. Minimalny kapitał zakładowy spółki wynosi 50 000 zł. Wkładem wnoszonym do spółki w celu pokrycia udziału mogą być środki pieniężne lub aporty. Do powstania spółki z udziałem jst konieczne jest: 1. Powołanie zarządu 2. Ustanowienie rady nadzorczej 3. Dokonanie wpisu do KRS Zgłoszenia komunalnej spółki do KRS dokonuje zarząd. Wniosek o wpis spółki do rejestru podpisują wszyscy członkowie zarządu. Zgłoszenia należy dokonać w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki pod rygorem rozwiązania umowy. firma spółki może być dowolna. Nie ma konieczności umieszczania w firmie zwrotów wskazujących na własność lub współwłasność jst. Po zarejestrowaniu spółki zarząd ma obowiązek w terminie dwóch tygodni, złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis umowy spółki ze wskazaniem sądu, w którym spółka została zarejestrowana oraz daty i numeru rejestracji. Kraków, 10 kwietnia 2008r. 6 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA Jst , będąc wspólnikiem spółki z o.o. nie odpowiada za zobowiązania spółki. Jedynie w okresie istnienia spółki z o.o. w organizacji tzn. od dnia zawarcia umowy spółki (podpisania aktu założycielskiego) do dnia zarejestrowania za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie jst (wraz z innymi wspólnikami) i spółką. 3.2 Zarząd komunalnej spółki z oo Członków zarządu w spółkach z udziałem jst powołuje i odwołuje rada nadzorcza. Kompetencja do powołania członków zarządu w spółkach z udziałem jst nie może zostać przekazana innemu organowi np. zgromadzeniu wspólników. Zarząd może być jedno lub wieloosobowy a czas trwania kadencji zależy wyłącznie od postanowień umowy spółki. Członkowie zarządu mogą być powołani na okres wspólnej kadencji. Do przyczyn wygaśnięcia mandatu należą również śmierć, rezygnacja lub odwołanie ze składu zarządu. Wspólnicy w każdej chwili mogą odwołać członka zarządu. Każdy członek zarządu ma prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania w zakresie dotyczącym wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Sposób reprezentacji komunalnej spółki z oo powinien być uregulowany w umowie. Jeżeli umowa nie zawiera postanowień w zakresie sposobu reprezentacji, oświadczenia w imieniu spółki składa łącznie dwóch członków zarządu albo jeden członek zarządu łącznie z prokurentem. Natomiast do skutecznego przyjęcia oświadczenia składanego spółce oraz doręczenia pism wystarczy działanie jednego członka zarządu lub prokurenta. Spółkę mogą reprezentować prokurenci jednoosobowo lub łącznie z drugim prokurentem lub członkiem zarządu. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu. Natomiast odwołać prokurenta może każdy członek zarządu. Jeżeli stroną umowy zawieranej przez spółkę jest członek zarządu, spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany przez zgromadzenie wspólników. Podobny sposób reprezentacji dotyczy sytuacji sporu m. komunalną spółką z oo a członkiem zarządu. 3.3 Rada nadzorcza w spółce komunalnej z oo. Rada nadzorcza w spółkach komunalnych z oo jest organem obligatoryjnym. Członków rady nadzorczej w komunalnej spółce z oo nie może być mniej niż trzech. W spółkach, w których jst dysponuje większością udziałów, kadencja rady trwa trzy lata. Większościowy udział dotyczy liczby głosów, jakimi dysponuje jst na zgromadzeniu wspólników, gdyż to jej zapewnia bezpośredni wpływ na powołanie i odwołanie członka rady nadzorczej. Natomiast w spółkach z mniejszościowym udziałem kadencja trwa rok , jeżeli umowa spółki nie reguluje tego inaczej. W komunalnych spółkach z o.o. powstałych komunalnego, pracownicy mają prawo wyboru: z przekształcenia przedsiębiorstwa 1. 2 członków rady nadzorczej w radzie liczącej do 6 członków 2. 3 członków rady nadzorczej w radzie liczącej od 7 do 10 członków 3. 4 członków rady nadzorczej w radzie liczącej 11 lub więcej członków Kraków, 10 kwietnia 2008r. 7 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA Pracownicy gminnej spółki z o.o. powstałej z przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego zachowują prawo do wyboru członków rady nadzorczej do czasu, gdy gmina pozostaje jedynym wspólnikiem spółki. Pozostałych członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje wójt (burmistrz, prezydent) miast spośród osób, które złożyły egzamin na członka rady nadzorczej w trybie przewidzianym w przepisach ukp – art. 18 ust 4 ugk 3.4 Zgromadzenie wspólników w komunalnej spółce z oo. W komunalnych spółkach z o.o. w których jedynym udziałowcem jest jst funkcję zgromadzenia wspólników pełni zarząd jst. Uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników. Wspólnicy mogą uczestniczyć w zgromadzeniu lub wykonywać prawo głosu przez pełnomocników. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów. W komunalnych spółkach z oo w których jedynym udziałowcem jest jst uchwały mogą być podejmowane mimo braku formalnego zwołania zgromadzenia wspólników, gdyż cały kapitał zakładowy jest reprezentowany przez zarząd jst. W jednoosobowych spółkach komunalnych jedyny wspólnik – zarząd jst podejmuje samodzielnie wszystkie uchwały. Jeżeli zarząd jest jednoosobowy, nie ma problemów z uzyskaniem wymaganej większości koniecznej np. do zmiany umowy spółki. Natomiast w przypadku zarządu wieloosobowego każdy z członków dysponuje jednym głosem i może dojść do rozbieżności stanowisk pomiędzy członkami zarządu a w efekcie do nieuzyskania wymaganej większości w podjęciu niektórych uchwał np. zbycia przedsiębiorstwa. Głosowanie podczas zgromadzenia wspólników jest jawne. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów, o pociągnięcie ich do odpowiedzialności jak również w sprawach osobowych. Ponadto tajne głosowanie może odbyć się na żądanie choćby jednego ze wspólników obecnych lub reprezentowanych na zgromadzeniu wspólników. W jednoosobowych spółkach komunalnych, z walnym zgromadzeniem składającym się z jednego członka zarządu jst , przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące tajności głosowania, nie mają zastosowania. Do jednoosobowych spółek komunalnych z oo nie ma zastosowania art. 266 par. 1 ksh, przewidujący wyłączenie wspólnika przez sąd na wniosek wszystkich pozostałych wspólników. 4.1 Komunalna spółka akcyjna Spółkę akcyjną może utworzyć każda jst niezależnie od szczebla. Przedmiot działalności komunalnej SA może być związany ze sferą użyteczności publicznej lub wykraczać poza tę sferę (nie dotyczy to SA tworzonych przez powiaty, które mogą prowadzić działalność w sferze użyteczności publicznej). Kraków, 10 kwietnia 2008r. 8 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA JST może utworzyć SA samodzielnie, będąc jej jedynym akcjonariuszem lub z udziałem innych podmiotów. Uchwale o utworzeniu lub przystąpieniu przez jst do spółki akcyjnej podejmuje jej organ stanowiący. Komunalna spółka akcyjna nie może być utworzona przez jednoosobową spółkę z o.o. (art. 301 par 1 ksh). Do powstania spółki a niezbędne są: 1. Zawiązanie spółki w tym podpisanie statutu przez założycieli 2. Wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału zakładowego z zastrzeżeniem, że, a. akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki, b. akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki, co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej c. natomiast w przypadku, gdy akcje są obejmowane wyłączenie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem, co najmniej w ¼ jego wysokości. 3. Ustanowienie zarządu i rady nadzorczej 4. Wpisanie do KRS JST przy zakładaniu komunalnej SA działa przez zarząd lub ustanowionego pełnomocnika. Gminę przy sporządzaniu statutu jednoosobowo reprezentuje wójt (burmistrz, prezydent) lub jego zastępca samodzielnie lub z upoważniona przez wójta(burmistrza, prezydenta) osobą. Pełnomocnictwo musi zostać udzielone w formie aktu notarialnego, gdyż statut SA wymaga tej formy. Powiat reprezentuje 2 członków zarządu lub jeden członek zarządu wraz z osobą upoważnioną przez zarząd. Natomiast województwo samorządowe przy podpisywaniu statutu reprezentuje marszałek wraz z członkiem zarządu województwa, o ile statut województwa nie stanowi inaczej. Firma komunalnej SA może być dowolna. W nazwie spółki nie musi się znaleźć nazwa jst, lecz konieczne jest dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna” lub skrót SA. Kapitał zakładowy musi wynieść nie mniej niż 500 000 zł. Wartość jednej akcji nie może być niższa niż 1 grosz, a ponadto akcje nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. 4.2 Zarząd komunalnej spółki akcyjnej W komunalnych SA członków zarządu może powoływać wyłączenie rada nadzorcza – zgodnie z art. 10a ust 6 ugk. Statut nie może zawierać odmiennych postanowień. Dotyczy to także odwołania członków zarządu. Natomiast zawiesić w czynnościach członka zarządu może również walne zgromadzenie akcjonariuszy. Sposób reprezentacji komunalnej SA określa statut, a jeśli nie ma w tym zakresie żadnych postanowień, obowiązują reguły kodeksu spółek handlowych. To znaczy każdy członek Kraków, 10 kwietnia 2008r. 9 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA zarządu jest uprawniony do reprezentowania spółki w zakresie dotyczącym wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Zarząd spółki akcyjnej musi być co najmniej jednoosobowy.Członek zarządu nie musi wykazać się szczególnymi kwalifikacjami, w tym określonym wykształceniem. W zarządzie wieloosobowym do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie 2 członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Dopuszczalne jest ustanowienie prokury jednoosobowej lub łącznej. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu samodzielnie. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów, o ile statut nie zawiera odmiennych postanowień. Uchwały są protokołowane. Regulamin zarządu może zostać uchwalony i zatwierdzony przez radę nadzorczą, walne zgromadzenie lub zarząd. Decyduje o tym statut komunalnej spółki akcyjnej. Wynagrodzenie członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o prace lub innej umowy określa rada nadzorcza. Statut może zawierać odmienne postanowienia i przyznawać to uprawnienie walnemu zgromadzeniu. Walne zgromadzenie może upoważnić radę nadzorczą do ustalenia dodatkowego wynagrodzenia członków zarządu, składającego się również z udziału w zysku rocznym spółki który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy. W umowie m. spółką a członkiem zarządu, jak równie wsporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwała walnego zgromadzenia. Członek zarządu nie może bez zgody rady nadzorczej zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania w niej przez członka zarządu co najmniej 10 % akcji bądź prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu. Zgody w komunalnych spółkach akcyjnych udziela rada nadzorcza. 4.3 Rada nadzorcza w komunalnych spółkach akcyjnych. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Składa się z co najmniej z trzech a w spółkach publicznych z co najmniej pięciu członków, powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie. W statucie można określić inny sposób powoływania i odwoływania członków rady nadzorczej. W spółkach akcyjnych, w których jst dysponuje większością akcji, kadencja rady trwa 3 lata. Artykuł 10a ust. 3 wprowadza trzyletni okres kadencji członka rady nadzorczej w spółkach z większościowym udziałem jednostek samorządu terytorialnego . Kraków, 10 kwietnia 2008r. 10 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA Artykuł 10a ust. 3 jako bezwzględnie wiążący nie dopuszcza możliwości zmiany tego okresu na mocy postanowień umowy lub statutu spółki Natomiast w spółkach z mniejszościowym udziałem jst kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż 5 lat. Członkowie rady powoływani przez jst muszą zdać egzamin państwowy określony w art. 12 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, art. 12 ust. 7 u.k.p. zawiera delegację dla Rady Ministrów do określenia zakresu obowiązujących tematów szkoleń i egzaminów, trybu powoływania komisji egzaminacyjnej, składania egzaminów i warunków, w jakich kandydat może być zwolniony z obowiązku składania egzaminu. Gdy jst jest jedynym udziałowcem SA, członkowie rady nadzorczej nie mogą: 1) pozostawać w stosunku pracy ze spółką ani świadczyć pracy lub usług na jej rzecz na podstawie innego tytułu prawnego, 2) posiadać akcji lub udziałów u przedsiębiorców tworzonych przez spółkę, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, 3) pozostawać u przedsiębiorców, o których mowa w pkt 2, w stosunku pracy ani świadczyć pracy lub usług na ich rzecz na podstawie innego tytułu prawnego, 4) wykonywać zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność. W gminnych s.a. powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego pracownicy mają prawo wyboru: 1. 2 członków rady nadzorczej, w radzie liczącej do 6 członków 2. 3 członków rady nadzorczej w radzie liczącej od 7 do 10 członków 3. 4 członków rady nadzorczej w radzie liczącej 11 lub więcej członków Pracownicy gminnej s.a. powstałej z przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego zachowują prawo do wyboru członków rady nadzorczej do czasu, gdy gmina pozostaje jedynym wspólnikiem spółki. Pozostałych członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje wójt (burmistrz, prezydent) miasta spośród osób, które zdały egzamin na członka rady nadzorczej w trybie przewidzianym w komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw. Członkiem rady nadzorczej komunalnej s.a. nie może być: członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat oraz osoby podlegające bezpośrednio członkowi zarządu albo likwidatorowi. 4.4 Walne zgromadzenie w komunalnej spółce akcyjnej W jednoosobowej komunalnej spółce akcyjnej funkcję walnego zgromadzenia pełni zarząd jst. W przypadku wielości akcjonariuszy każdy z nich ma prawo do udziału w walnym zgromadzeniu bezpośrednio lub przez pełnomocnika. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd spółki. Rada nadzorcza ma prawo zwołania zwyczajnego walnego zgromadzenia, jeżeli zarząd nie zwoła go w terminie do 6 miesięcy po zakończeniu roku obrotowego oraz nadzwyczajnego walnego zgromadzenia, jeżeli zwołanie uzna za wskazane, Kraków, 10 kwietnia 2008r. 11 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA a zarząd nie zwoła walnego zgromadzenia w terminie 2 tygodni od dnia zgłoszenia żądania przez radę nadzorczą. Ponadto zarząd komunalnej s.a. ma obowiązek zwołać walne zgromadzenie w przypadku, gdy bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz jedną trzecią kapitału zakładowego. Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Akcjonariusze reprezentujący 1/10 kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia, jak również umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia. W sprawach nieobjętych porządkiem obrad nie można powziąć uchwały, chyba że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na walnym zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego odbycia walnego zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad. Dotyczy to głownie jednoosobowych komunalnych spółek osobowych, w których zarząd jst w każdej chwili może podejmować uchwały. Uchwały powzięte w powyższy sposób, z wyjątkiem uchwał podlegających wpisowi do rejestru, ogłasza się w terminie miesiąca. W wieloosobowych komunalnych s.a. w walnym zgromadzeniu mogą uczestniczyć : o uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz o zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, jeżeli zostali wpisani do księgi akcyjnej co najmniej na tydzień przed odbyciem walnego zgromadzenia. Akcjonariusze komunalnych spółek publicznych posiadający akcje zdematerializowane powinni złożyć w spółce imienne świadectwa depozytowe wystawione przez podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych. Ponadto w walnym zgromadzeniu mają prawo uczestniczyć członkowie zarządu i rady nadzorczej. Walne zgromadzenie otwiera przewodniczący rady nadzorczej albo jego zastępca, a następnie spośród osób uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu wybiera się przewodniczącego. Statut może odmiennie regulować te kwestie. Generalnie uchwały walnego zgromadzenia zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli statut nie stanowi inaczej. Uchwała dotycząca zmiany statutu, zwiększająca świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplająca prawa przyznane osobiście poszczególnym akcjonariuszom, wymaga zgody wszystkich akcjonariuszy, których dotyczy. Głosowania są jawne. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów, o pociągnięcie ich do odpowiedzialności jak również w sprawach osobowych. Tajność głosowania nie występuje, gdy w walnym Kraków, 10 kwietnia 2008r. 12 Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów przy FRDL MISTiA zgromadzeniu uczestniczy tylko jeden akcjonariusz tzn. w jednoosobowych komunalnych spółkach akcyjnych. Uchwały walnego zgromadzenia umieszcza się w protokole sporządzonym przez notariusza. Uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem lub dobrymi obyczajami i godząca w interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały. Powództwo o uchylenie uchwały wz należy wnieść w terminie 1 miesiąca od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie 6 m-cy od dnia powzięcia uchwały. W przypadku komunalnej spółki publicznej termin wniesienia powództwa wynosi miesiąc od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż 3 miesiące od dnia powzięcia uchwały. 5.1 Nadzór nad spółkami komunalnymi Do instytucji kontroli jednostek samorządu terytorialnego należą: Prezes Rady Ministrów, wojewoda, Rio, NIK, Sejm, minister właściwy ds. administracji publicznej, minister właściwy ze względu na przedmiot spraw powierzonych, organy stanowiące jst. Kompetencje kontrolne Sejmu i Prezesa Rady Ministrów dotyczą uporczywego naruszania prawa przez organ stanowiący jst. Regionalne Izby Obrachunkowe sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych oraz podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie w jakim wykorzystują oni majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa. Kraków, 10 kwietnia 2008r. 13
