Wprowadzenie do ekonomii I WYBIERZ POPRAWNE ODPOWIEDZI (wybór wielokrotny) 1. Termin ekonomiczny „rzadkość”: a. jest synonimem ubóstwa b. dotyczy tylko krajów najbiedniejszych c. nie zaistniałby, gdyby wszystkie zasoby były nieograniczone d. dotyczy tylko krajów z ograniczonymi zasobami naturalnymi 2. a. b. c. d. Zjawisko rzadkości: zmusza nas do gospodarowania, nie występuje w najbogatszych państwach świata, jest charakterystyczne tylko dla krajów Trzeciego Świata, oznacz lukę pomiędzy możliwościami wytworzenia dóbr i usług a zapotrzebowaniem na dobra i usługi. 3. Które stwierdzenie jest prawdziwe? a. podmiot gospodarczy nie musi być aktywnym uczestnikiem procesów gospodarczych b. koszt alternatywny to wartość najmniej cennej nie wykorzystanej możliwości c. mikroekonomia zajmuje się między innymi kosztami produkcji w przedsiębiorstwach d. kombinacje dóbr leżące nad krzywą możliwości produkcyjnych są nieosiągalne 4. Które stwierdzenie jest nieprawdziwe? a. wyższe potrzeby gospodarcze powodują wzrost aktywności podmiotów gospodarczych b. dobra wolne nie są wynikiem produkcji c. gospodarowanie jest działalnością jednorazową d. potrzeby są ograniczone co do ich liczby II UZUPEŁNIJ TEKST Ekonomia może zostać określona jako badanie tego, jak ludzie radzą sobie ze zjawiskiem __________. W każdej gospodarce zasoby są _________(ograniczone/ nieograniczone), dlatego też produkcja dóbr i usług jest________ (ograniczona /nieograniczona). Jednakże społeczeństwo zgłasza ___________________ (ograniczony /nieograniczony) popyt na dobra i usługi, w związku z tym stoimy przed koniecznością rozwiązania problemu rzadkości. Rzadkość oznacza, że ludzie __________ (są /nie są) w stanie mieć wszystkiego, czego by chcieli przez cały czas. Jeżeli dobro jest rzadkie, powstanie rynek na to dobro. Rynek jest to _____________ (miejsce /proces). Aby istniał rynek musi występować zarówno popyt jak i podaż danego produktu. Patrząc z punktu widzenia społeczeństwa, próbujemy _______(maksymalizować /minimalizować) produkcję dóbr i usług w warunkach ograniczoności zasobów, dążąc do_________________ (zmniejszenia /zaspokajania) nieograniczonych chęci - potrzeb społeczeństwa. ____________ (Zasoby /Produkty) są to rzeczy wykorzystywane do produkcji dóbr i usług. Rodzaje zasobów, które ma do dyspozycji każde społeczeństwo obejmują __________________________ ________________________ __________________ i _________________ . Ziemia obejmuje wszelkie rzeczy znajdujące się w naturze, włącznie z jej powierzchnią, które mogą znaleźć użyteczne zastosowanie w procesie produkcyjnym. Praca obejmuje wszelką energię fizyczną i umysłową wydatkowaną przez ludzi. Kapitał obejmuje wszelkie rodzaje (pieniędzy /budynków i wyposażenia) wykorzystywanych w procesie produkcyjnym. Technologia jest to wiedza o tym, jak zasoby mogą zostać produktywnie połączone. Za samoistny zasób uznawani są często przedsiębiorczy ludzie (przedsiębiorcy) którzy odkrywają zyskowne możliwości oraz organizują, kierują i zarządzają przedsięwzięciami produkcyjnymi, czyli charakteryzują się przedsiębiorczością. Ponieważ mamy do czynienia z rzadkością, nie możemy uchylić się od rozstrzygnięcia pewnych kwestii i dokonania wyboru tego, co powinno być produkowane oraz sposobu, w jaki dobra i usługi winny być dzielone. Ekonomiści dążą do znalezienia odpowiedzi na te pytania badając to, co jest i co powinno być. Gdy ekonomiści badają to, co jest, myślą jako ekonomiści _____________ (pozytywni /normatywni). Sądy wartościujące głoszone są w ramach uprawiania ekonomii __________________ (pozytywnej / normatywnej), podczas gdy nie wygłasza się sądów wartościujących uprawiając ekonomię________(pozytywną /normatywną). Dwie główne gałęzie ekonomii to _________________ i ___________________. Analizą gospodarki jako całości zajmuje się _______________ (mikroekonomia/ makroekonomia). Poszczególne elementy tworzące gospodarkę, podmioty gospodarcze i rynki poszczególnych produktów, bada ___________________ (mikroekonomia /makroekonomia). Owe subdyscypliny dadzą się rozróżnić głównie przy pomocy rodzajów problemów, które każda z nich rozważa. Kryterium skali (małe-duże) nie ma zastosowania. III KTÓRE ZAGADNIENIA NALEŻĄ DO MIKROEKONOMII, A KTÓRE DO MAKROEKONOMII? 1. Nakłady inwestycyjne w gospodarce 8. Zadłużenie zagraniczne państwa 2. Deficyt budżetowy 9. Zmiana popytu studentów na książki wywołana zmianą ich 3. Produkt krajowy brutto ceny 4. Wynik finansowy przedsiębiorstwa „Stomil” S. A. 10. Wydatki budżetowe państwa 5. Poziom bezrobocia 11. Koszty produkcji ponoszone przez przedsiębiorstwo 6. Stopa inflacji „Kogucik” 7. Zatrudnienie w biurze ochrony rządu 12. Wysokość inwestycji zagranicznych w Polsce 1 IV UZUPEŁNIJ TEKST Krzywa możliwości produkcyjnych jest modelem, który obrazuje, że mamy do czynienia z _________________, że trzeba dokonywać _________________ i że każda decyzja wiąże się z poniesieniem ____________________________ Jest to wartość najbardziej preferowanej nie wykorzystanej alternatywy. Rzadkość jest przedstawiana na modelu w ten sposób, że punkt leżący ____________ (na zewnątrz /wewnątrz) krzywej możliwości produkcyjnych jest nieosiągalny danym okresie. Zaczynamy od dwóch zasadniczych możliwości wyboru. Pierwsza dotyczy tego, czy wykorzystać nasze zasoby w pełni i efektywnie. Jeśli zdecydujemy wykorzystać nasze zasoby w pełni i efektywnie, to ilustruje to punkt leżący ________(wewnątrz / na zewnątrz /na) krzywej. Jeśli nie wykorzystujemy naszych zasobów w pełni i efektywnie, ilustruje to punkt leżący _________ (wewnątrz / na zewnątrz / na) krzywej. Po drugie mamy możliwość wyboru, gdzie ulokować nasze zasoby. Jeśli przeznaczymy stosunkowo dużą część naszych rzadkich zasobów na wyprodukowanie dóbr inwestycyjnych (kapitałowych), uzyskamy _______________ (wyższe /niższe) tempo wzrostu gospodarczego. Wzrost gospodarczy przedstawia się graficznie jako przesunięcie ____________ (w prawo lub na zewnątrz / w lewo lub do wewnątrz) krzywej możliwości produkcyjnych. Wzrost gospodarczy odbywa się dzięki rosnącym zasobom kapitału _____________________ (inwestycyjnego /konsumpcyjnego). Dlatego też jedynym sposobem powiększenia majątku w postaci zakładów jest ______________ (zwiększenie / zmniejszenie) działalności inwestycyjnej. Dobra konsumpcyjne zaspokajają nasze potrzeby _________(bezpośrednio /pośrednio) _______________ (teraz/ w przyszłości). Dobra inwestycyjne zaspokajają nasze potrzeby (bezpośrednio / pośrednio) i w _________________ (teraźniejszości/ przyszłości). Jest rzeczą kuszącą zdecydować się obecnie na wybór wielu wyrobów zaspokajających doraźne potrzeby, ale nastąpi to kosztem _______________ (niższego/ wyższego) tempa wzrostu gospodarczego. Zatem dokonując wyboru między dobrami konsumpcyjnymi i inwestycyjnymi, mamy do czynienia z _____________________. Kosztem alternatywnym większej ilości dóbr inwestycyjnych jest ______________ (mniejsza /większa) ilość dóbr konsumpcyjnych i na odwrót, ponieważ produkujemy coraz więcej jednego rodzaju wyrobu, będziemy musieli zrezygnować z ________________ (większej /mniejszej) ilości innych wyrobów. Oznacza to, że koszt alternatywny produkcji coraz większej ilości wyrobu jednego rodzaju _________(maleje/rośnie). Tak jest, ponieważ zasoby ______________ (nie dają się/ dają się) doskonale przystosować do możliwości alternatywnego wykorzystania. Z powodu rosnących kosztów alternatywnych, krzywa możliwości produkcyjnych wygina się w łuk ____________ (do środka /na zewnątrz) w stosunku do początku układu współrzędnych. W rzeczywistości, faktyczny wybór pomiędzy dobrami konsumpcyjnymi a inwestycyjnymi określa rynek, decyzje polityczne oraz wzajemne oddziaływanie wymienionych czynników. Krzywej możliwości produkcyjnych można również użyć by przedstawić wybór pomiędzy dobrami publicznymi i prywatnymi. Ale ogólne mechanizmy są takie, jak przedstawione wcześniej. Oznacza to, że ______________ (rosną /maleją) koszty alternatywne związane z wytwarzaniem większej ilości wyrobu jednego rodzaju. Wybór pomiędzy dobrami publicznymi i prywatnymi i wynikający stąd wpływ na wzrost gospodarczy zależy od ilości wyprodukowanych dóbr kapitałowych. Innymi słowy, wyprodukowanie większej lub mniejszej ilości dóbr publicznych musi zależeć od tego, czy dany wybór przyczyni się do wzrostu gospodarczego w tym sensie, że ___________________ (powiększy /zmniejszy) kapitał produkcyjny. Wiadomo, że powiększanie narodowego majątku produkcyjnego spowoduje wzrost gospodarczy oraz że wzrost gospodarczy ___________(zwiększa /zmniejsza) możliwości produkcyjne. Specjalizacja i handel oparty o przewagę komparatywną również _________________ (zwiększa /zmniejsza) nasze możliwości produkcyjne. Aby specjalizacja i handel były skuteczne, potrzebujemy gospodarki ________________(pieniężnej /towarowej). Rzeczą, która jest ogólnie akceptowana jako środek wymiany _______________(jest pieniądz /są zasoby). Pieniądz musi także grać rolę _________ (rezerwuaru siły nabywczej /zasobów). Zagadnienia do przemyślenia Udziel WYCZERPUJĄCYCH odpowiedzi na poniższe pytania. UZASADNIJ każdą odpowiedź. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Wyjaśnij, czym zajmuje się ekonomia i na jakie gałęzie się dzieli. Podaj po 2 przykłady sądów normatywnych i pozytywnych. Czym się one różnią? Na czym polega problem rzadkości zasobów w działalności gospodarczej? Czym różnią się dobra wolne od dóbr gospodarczych? Z jakim okresem wiąże się rozwój ekonomii jako nauki? Dlaczego? „Teoria musi opisywać rzeczywistość”. Zajmij stanowisko wobec tego zdania; oceń, czy jest ono prawdziwe, czy fałszywe. Czy politycy powinni ignorować teorie ekonomiczne? Dlaczego? Jaki jest cel działalności gospodarczej człowieka? Co to są potrzeby? Przedstaw kilka ich klasyfikacji. Jaki środki służą do zaspokajania potrzeb? Co stanowi kryterium podziału dóbr na dobra ekonomiczne i dobra wolne? Czym są czynniki produkcji? Jakie są rodzaje czynników produkcji? Dokonaj charakterystyki poszczególnych czynników wytwórczych, wymień też dochody z tych czynników. 13. Wymień podstawowe podmioty gospodarcze. Jaka jest wspólna cecha podmiotów gospodarczych? Źródło: opracowanie własne oraz: E. Mossakowska, M. Zajączkowska, A. Zawojska: Testy sprawdzające z mikroekonomii. Warszawa 1998; T. Zalega: Mikroekonomia. Ćwiczenia. Wyd. WSPiZ, Warszawa 1999; Z. Dach, A. Pollok, K. Przybylska: Zbiór zadań z mikroekonomii. Wyd. Naukowe SYNABA, Kraków 1999; H.G. Adamkiewicz: Podręcznik samodzielnej nauki mikroekonomii. Przedsiębiorstwo. Gdańsk. H.G. Adamkiewicz, K. Jędrzejwska: Podręcznik samodzielnej nauki mikroekonomii. Gdańsk 1997; M. Nasiłowski: System rynkowy. Wyd. Key Text, Warszawa 1996; W. Bronowska, R.R. Daigle, M. Pawłowska, M. Zając: Podstawy ekonomii. Ćwiczenia cz. 1 i cz. 2; Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997; E.J ankowska, P. Siemiątkowski: Mikroekonomia. Zadania. Toruń 2006; D.W. Copeland: Ekonomia. Przewodnik studiowania – ćwiczenia. Fundacja Gospodarcza NSZZ „Solidarność”, Gdańsk 1993. 2