Rozkład materiału nauczania

Rozkład materiału nauczania
z przedmiotu
CHEMIA
dla
liceum profilowanego
opracowanie: mgr inż. Joanna Pala
[na podstawie programu nauczania DKW-4015-44/01]
Cele edukacyjne.
Pogłębienie wiedzy o substancjach i procesach chemicznych w otaczającym świecie.
Zrozumienie znaczenia chemii w rozwoju cywilizacji i życiu codziennym.
Rozbudzenie zainteresowania naukami chemicznymi poprzez ukazanie ich osiągnięć i problemów.
Wdrożenie do bezpiecznego posługiwania się substancjami chemicznymi.
Kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów chemicznych na bazie posiadanej wiedzy oraz poprawnej analizy wyników doświadczeń, obserwacji
i danych z różnych źródeł informacji.
6. Wykształcenie poczucia odpowiedzialności za ochronę środowiska.
1.
2.
3.
4.
5.
Treści nauczania i przewidywane osiągnięcia ucznia.
Klasa I - 1 godzina tygodniowo
Dział
Nr
lekcji
Temat lekcji
Treści do realizacji
Procedury osiągania celów
1
Lekcja organizacyjna.
Chemia jako nauka przyrodnicza. Informacja o regulaminie pracowni.
Przedmiot chemii. BHP Zadania
chemii
jako
dyscypliny Prezentacja szkła laboratoryjnego.
w pracowni chemicznej. naukowej.
Zakres wiadomości i umiejętności
do opanowania w toku nauki. Kryteria
EM
oceniania.
Zasady BHP w pracowni chemicznej.
2
Sprawdzian
diagnostyczny.
Osiągnięcia ucznia
- rozumie znaczenie chemii w życiu
codziennym,
- potrafi wskazać powiązania chemii
z innymi naukami przyrodniczymi,
- wie, jakie ogólne treści będzie poznawał
w toku realizacji programu nauczania,
- wie, jakie są kryteria oceniania i umie je
określić,
- zna zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej.
Sprawdzian wiadomości i umiejętności
uczniów z zakresu materiału nauczania
chemii w gimnazjum.
-2-
I. Przypomnienie wiadomości z gimnazjum.
Badanie i opisywanie właściwości
fizycznych i chemicznych wybranych
substancji prostych i złożonych. Podział
substancji prostych.
Charakterystyczne właściwości metali
i niemetali.
Określanie i opisywanie właściwości - wie jak opisuje się właściwości fizyczne
fizycznych wybranych substancji prostych
i chemiczne substancji,
i złożonych na podstawie obserwacji oraz - rozróżnia
substancje
proste
od
tablic fizykochemicznych.
złożonych, potrafi określić właściwości
fizyczne i chemiczne danej substancji,
- wie co to są metale i niemetale, potrafi
porównać ich charakterystyczne właściwości,
- umie
posługiwać
się
tablicami
właściwości fizycznych i chemicznych
substancji.
3
Substancje
chemiczne
i ich właściwości.
Pierwiastki a związki
chemiczne.
4
Mieszaniny a związki Mieszaniny homo- i heterogeniczne.
chemiczne.
Różnice między mieszaniną a związkiem
chemicznym.
Stopy
metali
jako
przykłady mieszanin jednorodnych.
Sporządzenie mieszaniny jednorodnej
i niejednorodnej.
Wyszukiwanie przykładów rodzajów
mieszanin, określanie ich właściwości.
Badanie właściwości mieszaniny siarki
i żelaza oraz siarczku żelaza.
Pokaz próbek metali i ich stopów.
- rozumie
pojęcie
mieszaniny
jednorodnej i niejednorodnej, potrafi
podać przykłady,
- wie jakie są różnice między mieszaniną
a związkiem chemicznym,
- wie co to są stopy metali,
- zna przykłady stopów metali i ich
właściwości /brązy, mosiądze, stopy
lutownicze, aluminium, stal/.
5
Przemiana
chemiczna Różnice między przemianą chemiczną
a zjawisko fizyczne.
a zjawiskiem fizycznym. Objawy reakcji
chemicznej. Substraty i produkty reakcji.
Typy reakcji chemicznych - reakcje
syntezy, analizy i wymiany.
Pokaz spalania magnezu w tlenie,
określanie
właściwości
mieszaniny
substratów i otrzymanego produktu
reakcji. Obserwacja zjawisk towarzyszących reakcji.
Wyszukiwanie
przykładów
zjawisk
chemicznych oraz przemian chemicznych
zachodzących w przyrodzie.
- rozróżnia
zjawiska
fizyczne
od
przemian chemicznych, potrafi podać
przykłady,
- wie co to jest reakcja chemiczna,
- potrafi
określić
objawy
reakcji
chemicznej,
- wie co to są substraty i produkty reakcji,
- rozróżnia reakcje chemiczne syntezy,
analizy, wymiany; potrafi podać
przykłady.
-3-
I. Przypomnienie wiadomości z gimnazjum.
6
7-8
9
Symbolika chemiczna. Znaczenie
symbolu
pierwiastka. Ćwiczenia
w
ustalaniu
wzorów - rozumie ilościowe i jakościowe
Zasady ustalania wzorów Wartościowość formalna pierwiastka. sumarycznych i strukturalnych wybranych
znaczenie symbolu chemicznego,
chemicznych.
Wzory sumaryczne i strukturalne związków binarnych.
- zna pojęcie indeksu i współczynnika
sposobem
przedstawiania
składu
stechiometrycznego,
substancji chemicznych. Zasady ustalania
- rozumie znaczenie zapisu wzoru
wzorów chemicznych.
sumarycznego
i
strukturalnego
substancji chemicznej,
- potrafi
ustalić
wzór
chemiczny
w oparciu o znajomość wartościowości
formalnej pierwiastków.
Rodzaje
związków
nieorganicznych: tlenki,
kwasy,
wodorotlenki
sole.
Przypomnienie klasyfikacji związków Ćwiczenia w zapisywaniu wzorów i nazw - zna
klasyfikację
związków
nieorganicznych. Budowa, nazewnictwo, tlenków, kwasów, wodorotlenków i soli.
nieorganicznych,
wzory sumaryczne i strukturalne tlen- wie co to są tlenki pierwiastków
ków, wodorotlenków, kwasów, soli.
chemicznych, potrafi określać ich
wzory i nazwy,
- zna wzory sumaryczne i strukturalne
oraz nazwy najważniejszych kwasów
i wodorotlenków,
- wie co to są kwasy tlenowe
i beztlenowe,
- potrafi ustalać wzory i nazwy soli na
podstawie wzorów i nazw kwasów oraz
wodorotlenków.
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
-4-
Atomistyczno-cząstecz- Dowody atomistyczno- cząsteczkowej
kowa teoria budowy teorii budowy materii - postulaty J.
materii. Budowa atomu. Daltona. Ewolucja poglądów na budowę
materii - rys historyczny. Współczesny
uproszczony model budowy atomu.
EF
Cząstki elementarne.
11
Liczba atomowa a liczba Masy i rozmiary atomów. Jednostka Odczytywanie mas atomowych wybranych - potrafi
określić
rząd
wielkości
masowa.
masy
atomowej.
Masa
atomowa pierwiastków z tablic chemicznych,
rozmiarów i mas atomów,
i cząsteczkowa. Pojęcia liczby atomowej układu okresowego. Obliczanie mas - zna i potrafi wyjaśnić pojęcia: jednostka
i liczby masowej.
cząsteczkowych
różnych
związków
masy atomowej, masa atomowa, masa
chemicznych.
cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba
masowa,
- umie posługiwać się tablicami w celu
określenia
mas
atomowych
pierwiastków,
- potrafi obliczać masy cząsteczkowe.
12
Izotopy. Zjawisko pro- Pojęcie izotopów. Liczba masowa a masa
mieniotwórczości.
atomowa.
Występowanie
izotopów
w przyrodzie ,izotopy trwałe i nietrwałe.
Promieniotwórczość naturalna, promieEF, EZ
niowanie ,  i .
Szeregi promieniotwórcze.
Badania Marii Skłodowskiej-Curie.
II. Budowa materii.
10
Obserwacja zjawiska dyfuzji gazu w gazie - zna dowody na istnienie atomowej
/amoniak w powietrzu/, substancji stałej
budowy materii,
w wodzie /manganian (VII) potasu - zna pojęcia atom i cząsteczka,
w wodzie/.
- potrafi przedstawić ewolucję poglądów
Prezentacja fragmentu filmu.
na budowę materii,
- zna uproszczony model budowy atomu,
- wie co to są elektrony, protony,
neutrony,
powłoki
elektronowe,
elektrony walencyjne; zna pojęcia :jądro
atomowe, nuklid, nukleony.
Ćwiczenia w obliczaniu mas atomowych
pierwiastków w oparciu o skład
izotopowy,
procentowego
składu
izotopowego pierwiastka w oparciu o
masę atomową pierwiastka i liczby
masowe izotopów.
Analiza plansz szeregów promieniotwórczych.
- wie co to są izotopy pierwiastka,
- wie co to są izotopy promieniotwórcze,
- potrafi wyjaśnić, na czym polega
zjawisko
promieniotwórczości
naturalnej,
- potrafi obliczyć masę atomową
pierwiastka w oparciu o skład
izotopowy,
- potrafi
scharakteryzować
rodzaje
promieniowania
oraz
właściwości
cząstek , .
- wie co to są szeregi promieniotwórcze.
-5-
13
Promieniotwórczość
sztuczna.
Wykorzystanie zjawiska
promieniotwórczości.
II. Budowa materii.
EM, EZ, EEk
Zjawisko promieniotwórczości sztucznej. Analiza schematu reaktora jądrowego. - potrafi wyjaśnić, na czym polega
Kontrolowane
i
niekontrolowane Praca z wykorzystaniem materiałów
zjawisko
promieniotwórczości
wyzwalanie energii jądrowej. Praktyczne multimedialnych i prasowych.
sztucznej,
wykorzystanie zjawiska promienio- potrafi wskazać przykłady zastosowań
twórczości, zagrożenia.
pierwiastków promieniotwórczych oraz
Ochrona radiologiczna.
zjawiska promieniotwórczości naturalnej i sztucznej,
- zna ogólną zasadę pracy reaktora
jądrowego, zna zagrożenia ze strony
pierwiastków promieniotwórczych oraz
ich przemian,
- wie na czym polega ochrona
radiologiczna.
14-15 Współczesny
model Podstawy teorii kwantowej – dualizm Prezentacja fragmentu filmu.
budowy atomu w ujęciu korpuskularno-falowy. Orbitalowy model
mechaniki kwantowej.
atomu. Liczby kwantowe. Powłoki
i podpowłoki elektronowe.
EF
- potrafi wyjaśnić, na czym polega
dualizm korpuskularno – falowy,
- wie co to są liczby kwantowe, potrafi
zinterpretować ich sens fizyczny,
- umie określić, co to jest orbital
atomowy,
- umie przedstawić orbitalowy model
budowy atomu.
Konfiguracje powłokowe i podpowło- Ćwiczenia w zapisywaniu konfiguracji - potrafi narysować pełny i uproszczony
kowe atomów pierwiastków
elektronowej w sposób uproszczony
model atomu oraz zapisać symbolicznie
i orbitalowy wybranych pierwiastków.
konfigurację
elektronową
atomów
pierwiastków okresów I-IV,
- zna
sposoby
przedstawiania
rozmieszczenia elektronów w atomie.
16
Konfiguracja
elektronowa atomów.
17
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
-6-
III. Układ okresowy pierwiastków. Wiązania chemiczne.
18
Współczesny
układ Próby
klasyfikacji
pierwiastków Prezentacja fragmentu filmu.
okresowy pierwiastków. chemicznych w XIX wieku. Tablica
Prawo okresowości.
Mendelejewa.
Prawo
okresowości.
Budowa
współczesnego
układu
okresowego pierwiastków.
EF
- zna podstawę klasyfikacji pierwiastków
w układzie okresowym przyjętą przez
Mendelejewa,
- zna i rozumie prawo okresowości,
- zna budowę współczesnego układu
okresowego
i
potrafi
korzystać
z zawartych w nim informacji.
19
Budowa atomu i właściwości pierwiastka a jego
położenie w układzie
okresowym.
Związek między budową atomu,
konfiguracją elektronową a położeniem
pierwiastka w układzie okresowym.
Bloki s, p, d, f pierwiastków.
Właściwości chemiczne pierwiastków
a ich położenie w układzie okresowym.
Ćwiczenia w określaniu położenia - umie określić położenie pierwiastka
pierwiastka w układzie okresowym na
w układzie okresowym na podstawie
podstawie budowy atomu, konfiguracji
znajomości
liczby
atomowej,
elektronowej
i
jego
właściwości,
konfiguracji elektronowej,
wnioskowanie
o
właściwościach - potrafi opisać właściwości pierwiastka
pierwiastka na podstawie jego położenia
w oparciu o położenie w układzie
w układzie okresowym.
okresowym,
- umie wskazać miejsce pierwiastka
w układzie okresowym na podstawie
określonych właściwości.
20
Elektroujemność
Pojęcie elektroujemności pierwiastka.
pierwiastków. Wiązania Skala
elektroujemności
Paulinga.
chemiczne.
Przyczyny
powstawania
wiązań
chemicznych. Reguła helowca.
Analiza tabeli elektroujemności Paulinga. - umie zdefiniować pojęcie elektroĆwiczenia
w
określaniu
zmian
ujemności
pierwiastka,
potrafi
elektroujemności pierwiastków na tle
oszacować lub określić jej wartość na
układu okresowego.
podstawie położenia w układzie
okresowym, skali Paulinga,
- zna pojęcie wiązania chemicznego,
- potrafi
wyjaśnić
przyczyny
powstawania wiązań chemicznych
stosując regułę dubletu i oktetu
elektronowego.
-7-
III. Układ okresowy pierwiastków. Wiązania chemiczne.
21
Wiązanie kowalencyjne.
Wiązania kowalencyjne na przykładzie
cząsteczek homojądrowych. Polaryzacja
wiązania atomowego. Moment dipolowy
cząsteczki.
Wiązania
pojedyncze
i wielokrotne, wiązania σ i π.
Właściwości
substancji
wynikające
z obecności wiązań atomowych.
Ćwiczenia
w
zapisywaniu
modeli - wie
jak
tworzą
się
wiązania
elektronowych cząsteczek pierwiastków
kowalencyjne i kowalencyjne spolaryi związków chemicznych z wiązaniem
zowane
w
zależności
od
kowalencyjnym
i
kowalencyjnym
elektroujemności
łączących
się
spolaryzowanym.
pierwiastków,
- umie wskazać przykłady substancji
zawierających wiązania atomowe oraz
określić ich właściwości,
- wie co to są wiązania pojedyncze
i wielokrotne, σ i π,
- zna pojęcia: dipol, moment dipolowy
cząsteczki..
22
Wiązanie jonowe.
Warunki powstawania wiązań jonowych. Ćwiczenia
w
zapisywaniu
modeli - potrafi wyjaśnić, na czym polega
Właściwości substancji jonowych.
elektronowych
cząsteczek
substancji
wiązanie jonowe i określić warunki jego
jonowych.
powstawania,
- zna właściwości substancji jonowych,
potrafi wskazać przykłady związków
chemicznych o budowie jonowej.
23
Inne rodzaje wiązań.
Oddziaływania
międzycząsteczkowe.
Wiązania koordynacyjne, metaliczne. Ćwiczenia w przedstawianiu modeli - potrafi wyjaśnić, na czym polega
Wiązania wodorowe, oddziaływania van wiązań koordynacyjnych i wodorowych
wiązanie koordynacyjne i określić
der Waalsa. Asocjaty.
oraz asocjatów cząsteczek.
warunki jego tworzenia,
- rozumie na czym polega i gdzie
występuje wiązanie metaliczne,
- wie co to są i gdzie tworzą się wiązania
wodorowe, wiązania van der Waalsa,
- zna pojęcia: asocjacja, asocjaty.
24
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
-8-
25-26 Prawa stechiometryczne. Prawo zachowania masy, prawo stałych
stosunków wagowych i ich zastosowanie
w obliczeniach chemicznych.
IV. Stechiometria.
27
28
Mol, masa molowa.
Przypomnienie masy atomowej i cząsteczkowej. Pojęcie mola i masy molowej.
Liczba Avogadro. Proste obliczenia
chemiczne.
- zna znaczenie pojęcia mola i znaczenie
oraz wartość liczby Avogadro,
- potrafi dokonywać prostych obliczeń
chemicznych w oparciu o pojęcie mola
i masy molowej.
Ćwiczenia rachunkowe z wykorzystaniem
Objętość molowa gazów. Warunki normalne. Objętość molowa podręcznika, zbiorów zadań, tablic - wie co to są warunki normalne,
Prawo Avogadro.
gazów w warunkach normalnych. Prawo chemicznych.
- zna treść prawa Avogadro oraz wartość
Avogadro. Proste obliczenia chemiczne.
objętości molowej gazów w warunkach
normalnych,
- potrafi dokonywać prostych obliczeń
chemicznych w oparciu o prawo
Avogadro.
29-30 Ilościowa i jakościowa Zastosowanie prawa zachowania masy,
interpretacja
reakcji prawa stosunków stałych i prawa
chemicznych.
Avogadro do obliczeń stechiometrycznych.
31
- zna i rozumie treść prawa zachowania
masy i prawa stałości składu związku
chemicznego,
- potrafi zastosować prawo zachowania
masy oraz prawo stałości składu do
prostych obliczeń stechiometrycznych.
- potrafi dokonać jakościowej i ilościowej
interpretacji zapisu równania reakcji
chemicznej,
- umie zastosować poznane prawa
chemiczne do obliczeń stechiometrycznych.
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
-9-
Klasa II - 2 godziny tygodniowo
V. Mieszaniny.
Dział
Nr
lekcji
Temat lekcji
Treści do realizacji
Procedury osiągania celów
Osiągnięcia ucznia
Informacja o regulaminie pracowni. - wie, jakie ogólne treści będzie poznawał
Zapoznanie uczniów z programem
w toku realizacji programu nauczania,
nauczania i kryteriami wymagań eduka- - wie, jakie są kryteria oceniania i umie je
cyjnych.
określić,
- zna
zasady
bezpieczeństwa
obowiązujące w pracowni chemicznej.
1
Lekcja
organizacyjna. Program nauczania przedmiotu w drugim
Przedmiot chemii w dru- roku nauki, kryteria ocen. Przypomnienie
gim roku nauki.
podstawowych wiadomości i umiejętności z pierwszego roku nauki.
2
Klasyfikacja mieszanin.
Przypomnienie
pojęcia mieszaniny. Sporządzenie
Mieszaniny homo- i heterogeniczne. i zawiesiny.
Układy o różnym stopniu rozproszenia.
Roztwory właściwe i koloidalne,
zawiesiny.
3
Układy heterogeniczne.
Mgły i dymy, aerozole, emulsje, piany; Pokaz
próbek
różnych
układów - wie co to są mgły, dymy, aerozole,
zole i żele. Koloidy w technice i życiu heterogenicznych stosowanych w technice
emulsje, piany, zole, żele,
codziennym.
i życiu codziennym.
- wie na czym polegają szczególne
właściwości koloidów,
- potrafi zaproponować doświadczalne
wykrywanie roztworów koloidalnych w
oparciu o ich właściwości optyczne,
- potrafi podać przykłady układów
koloidalnych z życia codziennego
EM
roztworu
właściwego - zna pojęcia: układ fizyczny, faza
i składnik układu,
- wie co to jest układ homo- i heterogeniczny,
- wie co to są roztwory właściwe,
koloidalne i zawiesiny,
- zna podstawowe właściwości układów
o różnym stopniu rozproszenia.
- 10 -
V. Mieszaniny.
4
Stan równowagi w roz- Roztwory nasycone i nienasycone. Badanie rozpuszczalności wybranych soli. - wie co to jest roztwór nasycony
tworze.
Rozpuszczalność. Czynniki wpływające Sporządzenie mieszaniny oziębiającej.
i nienasycony,
Rozpuszczalność.
na szybkość rozpuszczania. Zjawiska
- potrafi zdefiniować rozpuszczalność,
towarzyszące rozpuszczaniu.
- wie od czego zależy rozpuszczalność
danej substancji chemicznej,
- wie jakie zjawiska mogą towarzyszyć
rozpuszczaniu substancji, zna pojęcie
kontrakcji objętości,
- potrafi korzystać z tablic i wykresów
rozpuszczalności, wykonywać proste
obliczenia
chemiczne
dotyczące
rozpuszczalności.
5
Sposoby
wyrażania Stężenia
procentowe
i
molowe. Sporządzenie
roztworu
stężeń roztworów.
Sporządzanie mieszanin jednorodnych.
o danym stężeniu.
6-7
właściwego - wie co to jest stężenie procentowe i
molowe,
- potrafi
sporządzić
roztwór
o
określonym stężeniu procentowym i
molowym.
Stężenia
roztworów- Obliczanie
stężeń
procentowych Ćwiczenia rachunkowe z wykorzystaniem - umie rozwiązywać zadania tekstowe
ćwiczenia rachunkowe. i molowych roztworów, przeliczanie podręcznika,
zbioru
zadań,
tablic z
uwzględnieniem
stężenia
stężeń .
chemicznych.
procentowego i molowego oraz gęstości
roztworów,
- umie obliczać stężenia procentowe
i molowe roztworów powstałych przez
mieszanie, rozcieńczanie i zagęszczanie
roztworów o różnych stężeniach.
- 11 -
Rozdzielanie mieszanin.
9
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
V. Mieszaniny.
8
10-11 Tlenki.
VI. Związki nieorganiczne.
EZ
12
Wodorki
i
beztlenowe.
EZ
Sposoby rozdzielania mieszanin homo- Pokaz krystalizacji, filtracji, dekantacji.
i heterogenicznych: destylacja, krystalizacja,
filtracja,
dekantacja,
chromatografia, sedymentacja.
Przypomnienie wiadomości o tlenkach.
Podział
tlenków.
Występowanie
w
przyrodzie.
Otrzymywanie.
Właściwości fizyczne i chemiczne.
Zastosowania. Nadtlenki.
- zna sposoby rozdzielania mieszanin
homo- i heterogenicznych,
- zna pojęcia: destylacja, krystalizacja,
filtracja, dekantacja, chromatografia,
sedymentacja,
- potrafi
zaproponować
sposoby
rozdzielenia
określonego
rodzaju
mieszaniny.
Badanie właściwości dwutlenku węgla - zna podział tlenków na tlenki metali
i tlenku wapnia.
i niemetali oraz kwasowe, zasadowe,
Badanie zachowania się tlenku cynku
amfoteryczne i obojętne, potrafi podać
wobec kwasu i zasady.
przykłady,
- potrafi wymienić najważniejsze tlenki
występujące w przyrodzie,
- zna sposoby otrzymywania tlenków,
- zna właściwości tlenków metali
i niemetali,
- potrafi podać przykłady zastosowań
wybranych tlenków,
- wie co to są nadtlenki, potrafi określić
właściwości i zastosowanie nadtlenku
wodoru.
kwasy Budowa,
wzory
i
nazewnictwo Badanie właściwości roztworu amoniaku - wie co to są wodorki, potrafi podać
wodorków. Wodorki o charakterze oraz kwasu solnego.
przykłady,
kwasowym i zasadowym.
- zna
właściwości
chlorowodoru,
Kwas solny i siarkowodorowy. Amoniak.
siarkowodoru i amoniaku,
- zna właściwości i zastosowanie kwasu
solnego oraz amoniaku.
- 12 -
13
Kwasy tlenowe.
EZ
VI. Związki nieorganiczne.
14
Wodorotlenki.
EZ
Przypomnienie wiadomości o kwasach Badanie zachowania się tlenku fosforu (V) - zna metody otrzymywania oraz
tlenowych. Otrzymywanie i właściwości wobec wody.
podstawowe
właściwości
H2SO3,
kwasów tlenowych: H2SO3, H2SO4, Badanie właściwości H2SO4, HNO3.
H2SO4, HNO3, H3PO4, H2CO3,
HNO3, H3PO4, H2CO3. Kwasy chlorowe.
- zna wzory i nazwy kwasów chlorowych
Moc kwasów.
oraz ich właściwości,
- zna zastosowanie najważniejszych
kwasów,
- umie bezpiecznie pracować z kwasami.
Przypomnienie wiadomości o wodoro- Badanie zachowania się tlenku wapnia
tlenkach. Otrzymywanie i podstawowe wobec wody, badanie właściwości
właściwości wodorotlenków.
produktu reakcji.
Wodorotlenki zasadowe i amfoteryczne.
Właściwości i zastosowanie NaOH,
KOH, Ca(OH)2.
- wie co to jest wodorotlenek i zasada,
- zna metody otrzymywania i podstawowe właściwości wodorotlenków,
- wie na czym polega amfoteryczność,
- potrafi określić właściwości i zastosowanie NaOH, KOH, Ca(OH)2,
- zna
zasady
bezpiecznej
pracy
z wodorotlenkami.
15
Sole.
Przypomnienie wiadomości o solach. Pokaz ogrzewania uwodnionego siarczanu - umie rozróżnić sole obojętne, hydroksoSole obojętne. Hydrokso- i wodorosole. (VI) miedzi (II).
i wodorosole, potrafi tworzyć ich nazwy
Hydraty.
i wzory,
- wie co to są hydraty.
16
Otrzymywanie soli.
Występowanie soli w przyrodzie. Metody Pokaz otrzymywania chlorku magnezu - potrafi wymienić źródła pozyskiwania
otrzymywania soli.
z magnezu i kwasu solnego, chlorku soli z surowców naturalnych,
wapnia z tlenku wapnia i kwasu solnego.
- umie zaproponować otrzymywanie soli
kilkoma metodami.
17
Właściwości i zastoso- Właściwości
wybranych
wanie wybranych soli.
Zastosowanie soli.
EM, EZ
soli. Prezentacja prac uczniów dotyczących - potrafi określić właściwości ważniejzastosowań soli, przygotowanych na szych soli,
podstawie różnych źródeł informacji - umie wymienić dziedziny życia oraz
(literatura, internet).
przykłady zastosowań konkretnych soli,
- zna źródła informacji o właściwościach
i zastosowaniu soli.
- 13 -
VII. Reakcje chemiczne.
18
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
19
Efekt
reakcji.
20
Szybkość
chemicznych.
21
Kataliza i katalizatory.
EM, EEk
energetyczny Przypomnienie
i
uporządkowanie Pokaz - reakcja cynku z kwasem solnym.
wiadomości o reakcjach chemicznych
oraz
zjawiskach
towarzyszących
reakcjom. Reakcje egzo- i endoenergetyczne.
- Potrafi wyjaśnić, na czym polega
reakcja egzo- i endoenergetyczna,
- wie jak wpływa temperatura na
przebieg reakcji egzo- i endoenergetycznych,
- zna przykłady reakcji o różnych
efektach energetycznych.
reakcji Energia aktywacji. Czynniki wpływające Pokaz wpływu temperatury na szybkość - rozumie pojęcie energii aktywacji
na
szybkość
reakcji
chemicznej. reakcji magnezu z wodą.
reakcji chemicznej,
Mechanizm reakcji chemicznej.
- potrafi
podać
definicję
pojęcia
szybkości reakcji,
- zna czynniki wpływające na szybkość
reakcji
chemicznej
(temperatura,
ciśnienie, stan skupienia, stężenie
substratów).
Mechanizm
reakcji
katalizowanej. Pokaz – rozkład wody utlenionej pod - wie jaką rolę odgrywa katalizator w
Katalizatory i inhibitory. Katalizatory wpływem katalizatora.
przebiegu reakcji chemicznej,
w przemyśle, otoczeniu człowieka,
- wie co to są katalizatory i inhibitory,
żywych organizmach.
- potrafi podać przykłady przebiegu
reakcji katalizowanych w przemyśle,
otoczeniu człowieka, organizmach.
- 14 -
VII. Reakcje chemiczne.
22
Reakcje równowagowe.
Stan
równowagi
chemicznej. Ćwiczenia rachunkowe – wyznaczanie - wie na czym polega odwracalność
Odwracalność reakcji chemicznych. stałej równowagi reakcji, praca ze zbiorem
reakcji chemicznej,
Prawo działania mas. Reguła przekory.
zadań.
- potrafi w sposób ilościowy opisać stan
równowagi reakcji,
- zna regułę przekory i potrafi wskazać
czynniki wpływające na położenie stanu
równowagi reakcji chemicznej
23
Dysocjacja
elektrolityczna.
Elektrolity i nieelektrolity. Dysocjacja Ćwiczenia – zapisywanie równań reakcji - umie wyjaśnić, co to są elektrolity i
jedno- i wielostopniowa kwasów, zasad, dysocjacji, praca ze zbiorem zadań.
nieelektrolity, potrafi podać przykłady,
soli.
- wie na czym polega reakcja dysocjacji
elektrolitycznej,
- potrafi zapisywać równania reakcji
jedno- i wielostopniowej kwasów, zasad
i soli,
- umie odczytywać równania reakcji
dysocjacji, zna nazwy jonów.
24
Elektrolity mocne i sła- Moc elektrolitów. Stopień i stała Badanie
przewodnictwa
be. Stopień i stała dysocjacji. Czynniki wpływające na i słabego elektrolitu.
dysocjacji.
stopień dysocjacji elektrolitycznej.
mocnego - wie co to jest stopień i stała dysocjacji,
- potrafi określać moc elektrolitów w
oparciu o wartości stopnia i stałej
dysocjacji,
- zna czynniki wpływające na wartość
stopnia
i
stałej
dysocjacji
elektrolitycznej.
- 15 -
VII. Reakcje chemiczne.
25
Odczyn roztworu.
Odczyn roztworu - skala pH. Iloczyn Badania odczynu roztworów różnych - zna pojęcie odczynu roztworu w skali
jonowy wody. Indykatory.
elektrolitów za pomocą wskaźników.
pH,
- wie co to jest iloczyn jonowy wody,
- potrafi uzasadnić zmianę pH roztworu
w
oparciu
o
stężenie
jonów
wodorowych lub wodorotlenowych,
- zna pojęcie indykatora,
- umie zaproponować sposób określania
odczynu
roztworu
za
pomocą
wskaźników i klasyfikowania roztworu
do określonej grupy elektrolitów.
26
Reakcja zobojętniania.
Reakcja
zobojętniania
w
ujęciu Pokaz
–
reakcja
zobojętniania - umie zapisywać równania reakcji
jonowym. Zmiany pH w reakcjach wodorotlenku sodu kwasem solnym wobec
zobojętniania w sposób cząsteczkowy i
zobojętniania. Pehametr.
fenoloftaleiny.
jonowy,
- potrafi wyjaśnić mechanizm reakcji
zobojętniania w oparciu o jonowy zapis
reakcji,
- wie jak zmienia się odczyn roztworu w
reakcjach kwas - zasada, zasada - kwas,
- wie co to jest i do czego służy
pehametr.
27-28 Reakcje jonowe.
Reakcje
wytrącania
trudno
rozpuszczalnych osadów wodorotlenków
i
soli.
Zapisy
jonowe
reakcji
strąceniowych.
Pokaz – wytrącanie osadu wodorotlenku - umie zapisywać równania reakcji
żelaza. Ćwiczenia w zapisywaniu równań
strąceniowych w sposób cząsteczkowy
reakcji chemicznych w sposób jonowy
i jonowy,
i cząsteczkowy.
- potrafi wyjaśnić mechanizm reakcji
wytrącania osadów w oparciu o jonowy
zapis reakcji,
- potrafi
korzystać
z
tablic
rozpuszczalności
substancji
dla
określania kierunku przebiegu reakcji.
- 16 -
VII. Reakcje chemiczne.
29
Hydroliza soli.
30
Reakcje
redukcji.
31
Bilansowanie
reakcji redox.
32
Ogniwa
Elektroliza.
EEk
33
Hydroliza jako reakcja jonowa. Reakcje Badanie odczynu roztworów wodnych - wie co to jest reakcja hydrolizy soli,
hydrolizy soli. Odczyn roztworów soli: NaCl, NH4Cl, Na2CO3.
- wie, które sole ulegają hydrolizie,
wodnych soli.
- potrafi określić odczyn roztworu soli po
hydrolizie na podstawie pochodzenia
soli
od
określonego
kwasu
i wodorotlenku.
utleniania- Stopień
utlenienia.
Utleniacze Ćwiczenia
w
interpretowaniu - wie na czym polega reakcja utlenieniai reduktory. Interpretacja równań reakcji elektronowego przebiegu reakcji – praca
redukcji,
redox.
z podręcznikiem i zbiorem zadań.
- wie co to jest reduktor i utleniacz
w reakcji redox,
- potrafi określić i zapisać stopień
utlenienia pierwiastka w zapisie
równania reakcji redox.
równań Uzgadnianie równań reakcji
metodą bilansu elektronowego.
redox Ćwiczenia w bilansowaniu równań reakcji - potrafi
uzgodnić
redox – praca ze zbiorem zadań.
utlenienia-redukcji
utleniacz i reduktor.
chemiczne. Szereg napięciowy metali. Zasada Analiza schematu działania ogniwa.
działania ogniwa. Przebieg elektrolizy.
Zastosowanie
ogniw
i
procesów
elektrolizy.
proste
oraz
reakcje
wskazać
- potrafi
zinterpretować
szereg
elektrochemiczny metali,
- wie co to są ogniwa chemiczne, jaka
jest zasada ich działania,
- wie na czym polega elektroliza,
- zna najważniejsze zastosowania ogniw
chemicznych i procesu elektrolizy.
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
- 17 -
VIII. Najważniejsze pierwiastki chemiczne.
34
Najważniejsze
Przypomnienie i usystematyzowanie Pokaz – badanie właściwości wodoru.
pierwiastki chemiczne. wiadomości
o
pierwiastkach
Wodór.
chemicznych. Występowanie wodoru na
Ziemi i w kosmosie. Właściwości
fizyczne i chemiczne, otrzymywanie
i zastosowanie wodoru.
35
Fluorowce.
EM, EZ, EEk
36
Tlenowce.
EZ, EEk
- potrafi
określić
podstawowe
właściwości pierwiastków w zależności
od ich położenia w układzie
okresowym,
- zna właściwości fizyczne i chemiczne
wodoru,
- potrafi
określić
występowanie
i zastosowanie wodoru.
Ogólna charakterystyka fluorowców. Dyskusja na temat freonów na podstawie - zna
podstawowe
właściwości
Właściwości fluoru, chloru, bromu materiałów literaturowych i multimefluorowców,
i jodu. Przypomnienie wiadomości dialnych.
- wie jaka jest rola fluoru i jodu dla
o chlorowodorze i kwasie solnym.
organizmów żywych,
- zna
najważniejsze
zastosowania
fluorowców i ich związków,
- wie co to są freony, jakie znalazły
zastosowanie oraz jaka jest ich
negatywna rola dla środowiska.
Ogólna charakterystyka tlenowców. Pokaz – badanie właściwości tlenu i siarki. - zna
podstawowe
właściwości
Najważniejsze właściwości i zastosotlenowców,
wania tlenu, siarki oraz ich związków.
- potrafi scharakteryzować występowanie, właściwości i zastosowanie tlenu
i siarki,
- potrafi scharakteryzować wpływ ozonu
i tlenków siarki na środowisko
naturalne,
- zna właściwości i zastosowanie wody,
kwasu siarkowego.
- 18 -
37
Azotowce.
VIII. Najważniejsze pierwiastki chemiczne.
EM, EZ, EEk
38
Węglowce.
EM, EEk
39
Metale lekkie
Ogólna charakterystyka azotowców.
Najważniejsze właściwości, występowanie i zastosowanie azotu oraz fosforu.
Amoniak, sole amonowe, kwas azotowy,
nawozy sztuczne.
Dyskusja na temat wpływu fosforanów na - zna
podstawowe
własności
środowisko naturalne na podstawie
i występowanie azotu i fosforu,
materiałów literaturowych i multime- - zna podstawowe właściwości fizyczne
dialnych.
i chemiczne amoniaku i kwasu
azotowego (V),
- wie co to są i gdzie znalazły
zastosowanie saletry,
- zna
rolę
kwasów
fosforowych
w procesach przemiany materii,
- zna
zastosowanie
soli
kwasów
fosforowych oraz ich negatywny wpływ
na środowisko naturalne.
Ogólna charakterystyka węglowców.
Odmiany
węgla
pierwiastkowego.
Własności tlenków węgla CO i CO2.
Ditlenek krzemu, węglany i krzemiany
w przyrodzie.
Dyskusja na temat wpływu nadmiernej - zna właściwości i zastosowanie
ilości dwutlenku węgla na środowisko
diamentu, grafitu,
naturalne na podstawie materiałów - zna właściwości tlenku i dwutlenku
literaturowych i multimedialnych.
węgla,
- wie
na
czym
polega
„efekt
szklarniowy”,
- zna właściwości krzemu oraz jego
zastosowanie jako półprzewodnika
w elektrotechnice,
- potrafi
wymienić
najważniejsze
minerały zawierające węgiel, krzem
i ich związki w przyrodzie.
Ogólna
charakterystyka
litowców Pokaz – barwienie płomienia
i berylowców. Przypomnienie wiadomoś- związki sodu, potasu, wapnia.
ci o wodorotlenkach sodu, potasu
i wapnia. Węglan i wodorowęglan sodu.
Twardość wody.
przez - potrafi scharakteryzować pierwiastki I i
II grupy układu okresowego,
- zna własności NaOH, KOH, Ca(OH)2,
Na2CO3, NaHCO3,
- wie co to jest twardość wody, co ją
powoduje oraz zna sposoby jej
usuwania.
- 19 -
EM, EZ, EEk
Ogólna charakterystyka metali ciężkich.
Występowanie i otrzymywanie metali
ciężkich.
Najważniejsze
metale
użytkowe. Typowe związki chemiczne
metali ciężkich.
Dyskusja na temat wpływu metali ciężkich - potrafi scharakteryzować występowanie
na środowisko naturalne na podstawie
oraz najważniejsze właściwości miedzi,
materiałów literaturowych i multimeżelaza, ołowiu, cynku, rtęci oraz ich
dialnych.
związków,
- zna wpływ obecności metali ciężkich na
skażenie środowiska.
41
Metale szlachetne.
Ogólna charakterystyka i właściwości
metali szlachetnych.
- potrafi scharakteryzować występowanie
oraz najważniejsze właściwości srebra,
złota, platyny,
- zna podobieństwa i różnice między
metalami szlachetnymi a pozostałymi.
42
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
43
Chemia organiczna jako
chemia związków węgla.
Węglowodory - budowa
i podział.
IX. Węglowodory
VIII. Najważniejsze pierwiastki
chemiczne.
40
Metale ciężkie.
EF
44
Rozwój chemii organicznej. Atom węgla.
Przypomnienie wiadomości o węglowodorach z zakresu gimnazjum. Wiązania
w węglowodorach.
Określenie
właściwości
węgla - wie czym zajmuje się chemia
pierwiastkowego na podstawie układu
organiczna,
okresowego.
Wykrywanie
obecności - zna konfigurację elektronową atomu
węgla
w
produktach
pochodzenia
węgla,
organicznego.
- wie co to są węglowodory,
- zna
podział
węglowodorów
na
łańcuchowe, cykliczne i aromatyczne,
- wie jakie wiązania chemiczne mogą
występować pomiędzy atomami węgla.
Szereg
homologiczny Budowa przestrzenna cząsteczek n- Ćwiczenia w zapisywaniu wzorów i nazw - wie co to jest szereg homologiczny
alkanów.
alkanów. Izomeria alkanów. Alkany alkanów i ich izomerów łańcuchowych
węglowodorów,
rozgałęzione. Cykloalkany. Nazewnictwo oraz cykloalkanów.
- potrafi
określić
nazwy,
wzory
alkanów.
strukturalne, półstrukturalne i strukturalne alkanów i cykloalkanów,
- zna definicję izomeru, izomerii
łańcuchowej.
- 20 -
Właściwości alkanów.
46
Węglowodory
Pojęcie węglowodorów nienasyconych. Ćwiczenia w zapisywaniu wzorów i nazw - zna budowę cząsteczek węglowodorów
nienasycone.
Alkeny, Wzory, nazwy, właściwości węglowodo- węglowodorów nienasyconych oraz ich
nienasyconych,
alkiny i alkadieny.
rów szeregu etenu, acetylenu. Wiązania izomerów przestrzennych.
- zna wzory i nazwy węglowodorów
wielokrotne w alkenach, alkinach
szeregu etylenu i acetylenu o 2-4
i alkadienach. Izomeria geometryczna
atomach węgla,
cis-, trans-.
- zna ogólne wzory szeregu alkenów
i alkinów,
- wie co to są alkadieny, potrafi podać
przykłady,
- wie co to jest izomeria geometryczna,
potrafi określać nazwy izomerów cisi trans- alkenów.
47
Właściwości węglowo- Właściwości fizyczne alkenów i alkinów Badanie właściwości acetylenu: spalanie - potrafi określić właściwości fizyczne
dorów nienasyconych.
oraz ich zmienność w szeregach i zachowanie wobec roztworu manganianu
alkenów i alkinów oraz ich zmienność
homologicznych.
Reakcje
addycji. (VII) potasu.
w szeregach homologicznych,
Spalanie węglowodorów szeregu etylenu
- potrafi zapisać równania reakcji
i acetylenu.
spalania alkenów i alkinów,
- potrafi wyjaśnić właściwości chemiczne
alkenów i alkinów w oparciu o wiązania
wielokrotne oraz zaproponować sposób
ich wykrywania,
- umie zapisać równania reakcji addycji
chlorowców, chlorowcowodorów, wody
do wiązań wielokrotnych.
IX. Węglowodory
45
Właściwości fizyczne n-alkanów i ich Badanie właściwości alkanów: spalanie - potrafi określić właściwości fizyczne
zmienność w szeregu homologicznym. i zachowanie wobec roztworu manganianu
alkanów oraz ich zmienność w szeregu
Reakcje alkanów: spalanie, substytucja. (VII) potasu na przykładzie propanuhomologicznym,
butanu.
- wie na czym polega spalanie pełne
i niepełne węglowodorów, potrafi
zapisać równania reakcji spalania,
- wie co to jest reakcja substytucji,
- umie zapisać proste reakcje chlorowcowania alkanów.
- 21 -
48
Polimery.
Monomer i polimer. Reakcja polimeryza- Badanie właściwości próbek polimerów: - wie co to są monomery i polimery,
cji i depolimeryzacji. Wybrane polimery PE, PP, PCV.
- potrafi zapisywać proste równania
otrzymywane w reakcjach polimeryzacji:
reakcji polimeryzacji i wskazywać w
polietylen, polipropylen, polichlorek
nich monomer, mer i polimer,
winylu, politetrafluoroetylen.
- zna
podstawowe
właściwości
i
zastosowanie PP, PE, PCV i PTF.
49
Węglowodory
aromatyczne.
Właściwości benzenu.
Pierścień aromatyczny w węglowo- Modelowanie
cząsteczki
benzenu. - wie co to są węglowodory aromatyczne,
dorach. Aromatyczność. Benzen i jego Ćwiczenia w zapisywaniu równań reakcji - umie zdefiniować pojęcie aromatyczwłaściwości.
Trwałość
pierścienia obrazujących właściwości benzenu.
ności,
benzenowego.
- zna właściwości fizyczne benzenu,
- umie zapisać reakcje uwodornienia,
chlorowcowania, nitrowania, spalania
benzenu.
IX. Węglowodory
EZ
50
Budowa i właściwości Pochodne benzenu - toluen, ksyleny. Badanie właściwości toluenu i naftalenu.
homologów
benzenu. Izomeria podstawnikowa orto, meta,
Naftalen.
para. Budowa i właściwości naftalenu.
51
Naturalne
węglowodorów.
EM, EZ, EEk
- zna wzory i nazwy oraz właściwości
fizyczne homologów benzenu - toluenu,
ksylenów,
- zna położenia podstawników orto, meta
i para w pierścieniu aromatycznym,
- zna
budowę
i
najważniejsze
właściwości naftalenu.
źródła Gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel Analiza foliogramów: produkty destylacji - zna występowanie, skład, zastosowanie
kamienny. Przemysł petrochemiczny. ropy naftowej i węgla kamiennego.
oraz sposoby przetwarzania gazu
Produkty suchej destylacji węgla.
ziemnego, ropy naftowej i węgla
kamiennego,
- zna zagrożenia środowiska naturalnego
związane z pozyskiwaniem i przetwarzaniem surowców karbochemicznych
i petrochemicznych.
- 22 -
Inne metody otrzymy- Otrzymywanie alkenów i alkinów Otrzymywanie acetylenu z karbidu.
wania węglowodorów.
w reakcjach eliminacji. Otrzymywanie
acetylenu
z
węgliku
wapnia.
Trimeryzacja
acetylenu.
Procesy
krakingu i reformingu.
53
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
54
Alkohole
monohydroksylowe.
X. Jednofunkcyjne związki organiczne.
IX. Węglowodory
52
EZ
55
Grupy funkcyjne. Grupa hydroksylowa w
alkoholach. Budowa i nazewnictwo
alkoholi monohydroksylowych. Izomeria
położeniowa.Otrzymywanie, właściwości
metanolu i etanolu. Reakcja alkoholi
z sodem, odwadnianie alkoholi.
- zna mechanizm reakcji eliminacji,
- potrafi zapisać równania reakcji
eliminacji wodoru w cząsteczkach
alkanów i alkenów,
- zna sposób otrzymywania acetylenu z
karbidu,
- potrafi zapisać reakcję trimeryzacji
acetylenu,
- umie wyjaśnić przebieg procesów
krakingu i reformingu oraz omówić
produkty tych reakcji.
Badanie właściwości etanolu. Wykrywanie - wie co to jest grupa funkcyjna,
obecności etanolu.
- wie co to są alkohole, zna wzór ogólny
Ćwiczenia w tworzeniu wzorów i nazw
alkanoli,
alkoholi.
- wie co to jest izomeria położeniowa,
- potrafi zapisywać wzory, określać
nazwy oraz rzędowość alkoholi
monohydroksylowych,
- zna metody otrzymywania metanolu
i etanolu oraz ich podstawowe
właściwości,
- wie o toksycznym działaniu alkoholi na
organizmy.
Alkohole polihydroksy- Wzory, nazwy oraz właściwości glikolu Badanie
właściwości
gliceryny. - wie co to są alkohole polihydroksylowe,
lowe – glikol i gliceryna. etylenowego i gliceryny.
Zachowanie etanolu i gliceryny wobec - zna wzory, nazwy, podstawowe
wodorotlenku miedzi (II).
właściwości
oraz
zastosowanie
etanodiolu
i
propanotriolu,
EZ
- wie, że glikol etylenowy jest trucizną.
- 23 -
X. Jednofunkcyjne związki organiczne.
56
Fenole.
Właściwości
fenolu.
Polaryzacja Badanie właściwości fenolu.
wiązania OH w pierścieniu benzenowym. Porównanie właściwości fenoli
i alkoholi.
- wie co to są fenole,
- zna wzór i właściwości benzenolu,
- potrafi uzasadnić charakter kwasowy
fenolu w oparciu o polaryzację wiązania
O-H,
- potrafi porównać właściwości alkoholi
i fenoli.
57
Aldehydy i ketony.
Grupa aldehydowa i karbonylowa. Badanie właściwości acetonu. Reakcja - umie zapisać wzór ogólny alkanali
Formaldehyd i etanal. Właściwości Trommera na przykładzie formaldehydu.
i ketonów, wie co to jest grupa
redukujące grupy aldehydowej. Aceton
aldehydowa i karbonylowa,
i jego właściwości.
- zna wzory i nazwy aldehydów o 1-3
atomach węgla,
- wie jak otrzymać aldehydy i ketony
w reakcjach utleniania alkoholi,
- zna właściwości fizyczne metanalu
i acetonu,
- potrafi
uzasadnić
redukujące
właściwości
grupy
aldehydowej
w oparciu o reakcje lustra srebrowego
i redukcji Cu(OH)2.
58
Kwasy karboksylowe.
Grupa karboksylowa. Alifatyczne kwasy Badanie właściwości kwasu octowego.
monokarboksylowe. Właściwości kwasu
mrówkowego i octowego. Sole kwasów
karboksylowych.
- umie zapisać wzór ogólny alifatycznych
kwasów monokarboksylowych, wie co
to jest grupa karboksylowa,
- zna wzory i nazwy oraz odpowiadające
im alkany kwasów monokarboksylowych o 1-4 atomach węgla,
- zna schemat otrzymywania kwasów
karboksylowych w reakcji utleniania
alkoholi,
- zna właściwości kwasów mrówkowego
i octowego,
- potrafi zapisać reakcje dysocjacji
kwasów karboksylowych oraz reakcje
otrzymywania ich soli.
- 24 -
X. Jednofunkcyjne związki organiczne.
59
Wyższe kwasy tłuszczo- Kwasy
palmitynowy,
stearynowy Badanie
właściwości
we, mydła.
i oleinowy. Otrzymywanie mydeł. tłuszczowych.
Reakcja kwasu oleinowego z wodą
bromową.
60
Reakcja
Estry.
61
Związki jednofunkcyjne Klasyfikacja związków jednofunkcyj- Konstruowanie
tabeli
porównawczej - zestawienie porównaw- nych. Zmienność właściwości w szere- poszczególnych
grup
związków
cze.
gach
homologicznych.
Wzajemne jednofunkcyjnych.
przekształcenia grup funkcyjnych.
-
62
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
estryfikacji. Reakcja estryfikacji. Produkty reakcji Badanie
właściwości
estryfikacji. Wzory i nazwy estrów. przykładzie octanu etylu.
Właściwości estrów. Hydroliza estrów.
kwasów - wie co to są wyższe kwasy tłuszczowe,
zna wzory i nazwy kwasów palmitynowego, stearynowego i oleinowego,
- wie co to są mydła, potrafi zapisać
reakcje otrzymywania mydeł,
- potrafi
zaproponować
sposób
wykrywania wiązań nienasyconych w
kwasach tłuszczowych za pomocą wody
bromowej.
estrów
na - wie co to są estry oraz potrafi zapisać
schemat reakcji estryfikacji,
- zna podstawowe właściwości estrów,
- wie na czym polega reakcja hydrolizy
estrów,
- potrafi zapisać wzór ogólny estrów
alifatycznych, tworzyć nazwy i wzory
prostych estrów,
- potrafi podać przykład estru alkoholu
i kwasu nieorganicznego.
potrafi zaklasyfikować związki organiczne jednofunkcyjne do odpowiednich szeregów homologicznych,
potrafi określić zmienność właściwości
fizycznych związków w szeregach
homologicznych,
- zna i potrafi zilustrować wzajemne
przekształcenia związków jednofunkcyjnych.
- 25 -
Klasa III - 1 godzina tygodniowo
Nr
lekcji
Temat lekcji
Treści do realizacji
Procedury osiągania celów
Osiągnięcia ucznia
1
2
3
4
5
6
XI. Związki organiczne w przyrodzie
i gospodarce.
Dział
1
Lekcja
organizacyjna. Program nauczania przedmiotu w trzecim
Przedmiot chemii w trze- roku nauki, kryteria ocen. Przypomnienie
cim roku nauki.
podstawowych wiadomości i umiejętności z pierwszego i drugiego roku nauki.
Informacja o regulaminie pracowni. - wie, jakie ogólne treści będzie poznawał
Zapoznanie uczniów z programem
w toku realizacji programu nauczania,
nauczania i kryteriami wymagań eduka- - wie, jakie są kryteria oceniania i umie je
cyjnych.
określić,
- zna
zasady
bezpieczeństwa
obowiązujące w pracowni chemicznej.
2
Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów –
powtórzenie
wiadomości.
Przypomnienie wiadomości z klasy II:
alkohole, fenole, aldehydy, ketony, estry,
kwasy karboksylowe - wzory, nazwy,
podstawowe właściwości.
- potrafi wykazać się podstawowymi
wiadomościami
i
umiejętnościami
dotyczącymi
jednofunkcyjnych
pochodnych węglowodorów.
3
Tłuszcze.
Tłuszcze w organizmach żywych. Badanie właściwości tłuszczów.
Tłuszcze jako estry gliceryny i wyższych
kwasów
tłuszczowych.
Zmydlanie
tłuszczów. Utwardzanie tłuszczów.
- wie co to są tłuszcze, oleje i woski,
- zna
schemat
reakcji
syntezy
glicerydów,
- zna podstawowe właściwości fizyczne
tłuszczów,
- potrafi określić rolę tłuszczów w
organizmie żywym,
- wie na czym polega i jakie są produkty
reakcji zmydlania tłuszczów,
- wie na czym polega utwardzanie
tłuszczów, potrafi zapisać równanie
reakcji.
EZ
- 26 -
XI. Związki organiczne w przyrodzie i gospodarce.
4
Aminy.
Grupa aminowa. Wzory, nazwy i właściwości amin.
5
Aminokwasy.
Budowa, wzory, nazwy i właściwości Analiza foliogramu prezentującego wzory - wie co to są aminokwasy, potrafi podać
prostych aminokwasów. Jony obojnacze. aminokwasów białkowych.
przykłady,
Charakter amfoteryczny aminokwasów.
- potrafi
zapisać
formy
jonowe
Wiązanie peptydowe.
aminokwasów w zależności od odczynu
roztworu,
- wie na czym polega charakter
amfoteryczny aminokwasów,
- wie jak tworzy się i potrafi zapisać
wiązanie
peptydowe
pomiędzy
cząsteczkami aminokwasów.
6
Białka.
Skład pierwiastkowy i budowa białek. Analiza foliogramu przedstawiającego - wie co to są polipeptydy,
Polipeptydy i ich właściwości fizyczne. przestrzenną budowę białek.
- zna skład pierwiastkowy białek,
Rola białek w organizmie.
- wie jakie są podstawowe właściwości
fizyczne białek oraz jakie tworzą
struktury przestrzenne,
- zna występowanie i znaczenie białek
dla organizmów żywych.
EZ
7
Właściwości chemiczne Koagulacja, wysalanie, peptyzacja i Badanie właściwości białek.
białek.
denaturacja białek. Reakcja biuretowa
i ksantoproteinowa. Hydroliza białek.
- wie co to są aminy, zna wzór ogólny
amin,
- potrafi określać rzędowość amin,
- zna wzory, nazwy i podstawowe
właściwości amin,
- potrafi uzasadnić zasadowy charakter
amin.
- wie na czym polega hydroliza,
koagulacja, peptyzacja, denaturacja
i wysalanie białek,
- potrafi
zaproponować
sposób
wykrywania białek za pomocą reakcji
biuretowej i ksantoproteinowej.
- 27 -
XI. Związki organiczne w przyrodzie i gospodarce.
8
Cukry proste. Glukoza Występowanie i rola biologiczna cukrów Badanie właściwości glukozy. Reakcja - wie co to są cukry, zna ich skład
i fruktoza.
Podział cukrów.. Reakcja fotosyntezy. Trommera.
pierwiastkowy,
Monosacharydy. Właściwości glukozy
- zna podział cukrów na proste, złożone
i fruktozy. Fermentacja alkoholowa.
i wielocukry oraz aldozy i heksozy,
EZ
- umie zapisać wzory sumaryczne
i strukturalne glukozy i fruktozy, zna
właściwości tych cukrów,
- wie, dlaczego glukoza wykazuje
własności redukujące,
- wie na czym polegają reakcje
fotosyntezy
oraz
fermentacji
alkoholowej.
9
Chiralność
optyczna.
10
Disacharydy i polisacharydy.
Właściwości sacharozy,
skrobi, celulozy.
EZ
i
izomeria Kryteria chiralności. Obiekty chiralne.
Izomeria optyczna – enancjomeria.
Właściwości fizyczne i chemiczne
enancjomerów.
Cwiczenia w rozpoznawaniu obiektów - wie co to jest chiralność i izomeria
chiralnych i izomerii optycznej na
optyczna,
przykładach
cukrów
prostych, - potrafi rozpoznawać atomy węgla
aminokwasów.
asymetrycznego
w
cząsteczkach
izomerów optycznych,
- wie jakie są różnice we właściwościach
enancjomerów.
Wzór ogólny disacharydów i polisacha- Badanie
właściwości
sacharozy. - wie co to są disacharydy i polisacharydów. Sacharoza i jej właściwości. Wykrywanie skrobi – reakcja z jodem.
rydy,
Skrobia i celuloza - właściwości,
- zna wzór sumaryczny oraz właściwości
zastosowanie.
fizyczne sacharozy,
- potrafi zapisać równanie reakcji
hydrolizy sacharozy, zna produkty tej
reakcji,
- zna właściwości, występowanie oraz
zastosowanie skrobi i celulozy.
- 28 -
11
Substancje
biologicznie.
XI. Związki organiczne w przyrodzie i gospodarce.
EZ
aktywne Czynność
biologiczna
związków Pogadanka na temat uzależnień.
chemicznych.
Zależność
czynności
biologicznej związku od wielkości jego
dawki. Leki, zasady stosowania leków.
Używki. Tytoń i narkotyki.
Polimer a tworzywo sztuczne. Składniki
tworzyw
sztucznych.
Polimery
otrzymywane w reakcjach polimeryzacji
i polikondensacji. Wybrane tworzywa
sztuczne. Włókna sztuczne.
12
Tworzywa sztuczne.
13
Podsumowanie i utrwa- Sprawdzian wiadomości.
lenie wiadomości i umiejętności.
- wie na czym polega czynność
biologiczna związków chemicznych i
od czego zależy,
- wie co to są leki, rozumie zasady
stosowania leków,
- wie co to jest lekozależność i tolerancja
na lek,
- wie jakie są przyczyny alkoholizmu,
nikotynizmu i narkomanii.
- wie co to są polimery i tworzywa
sztuczne,
- potrafi wymienić przykłady związków
wielkocząsteczkowych otrzymywanych
w
procesach
polimeryzacji
i
polikondensacji,
- zna właściwości i zastosowanie
wybranych
tworzyw
i
włókien
sztucznych: polietylenu, polipropylenu,
polichlorku winylu, polistyrenu, teflonu,
kauczuków syntetycznych, nylonu,
poliamidów, poliestrów.
- 29 -
14
przemiany Rodzaje i składniki drobin. Powstawanie
drobin. Przemiany fizyczne i chemiczne
w opisie makro- i mikroskopowym.
Cechy reakcji chemicznych. Cele
przeprowadzania reakcji chemicznych.
- zna rodzaje i składniki drobin, ich
rozmiary, masy, kształty, sposób
powstawania,
- wie jakie są cechy przemian fizycznych
i chemicznych, umie je opisać makroi mikroskopowo,
- wie w jakich celach przeprowadza się
reakcje chemiczne.
Współzależność budowy Budowa
atomów
a
właściwości
substancji
i
jej pierwiastków.
Budowa
cząsteczek
właściwości.
związków
chemicznych
a
ich
właściwości. Wpływ grup funkcyjnych
i wielkości cząsteczki na właściwości
EM
substancji.
- umie
podawać
przykłady
współzależności
między
budową
substancji a jej właściwościami,
- potrafi odczytywać informacje zawarte
w układzie okresowym.
Budowa
materii.
XII. Kompendium chemii licealnej.
EM
15
16
17
Pierwiastki chemiczne w Rozpowszechnienie
pierwiastków. Praca z podręcznikiem, zbiorem zadań, - zna podstawowe obiegi pierwiastków w
przyrodzie i gospodarce. Krążenie pierwiastków w przyrodzie. w oparciu o literaturę popularno-naukową,
przyrodzie: węgla, azotu, tlenu,
Internet. Prezentacja filmów.
Pierwiastki w naszym życiu.
- zna rolę i znaczenie najważniejszych
pierwiastków w życiu człowieka.
EM, EZ
podstawy Życie jako proces chemiczny. Biosynteza
związków organicznych w roślinach.
Metabolizm związków organicznych jako
źródło energii.
- zna
schematy
najważniejszych
procesów biosyntezy w organizmach
żywych,
- wie w jaki sposób metabolizm
związków organicznych staje się
żródłem energii..
Chemia w naszym domu. Pierwiastki i związki chemiczne wokół
nas. Żywność i jej składniki, dodatki do
żywności. Środki utrzymania czystości.
EM, EZ, EEk
Kosmetyki, farby, lakiery, kleje.
- umie opisywać właściwości substancji
i mieszanin powszechnie dostępnych
w otoczeniu,
- rozumie rolę chemii w życiu
codziennym oraz jej zagrożenia.
Chemiczne
życia.
EM, EZ
18
i
- 30 -
źródła Odnawialne i nieodnawialne źródła
energii. Produkcja energii elektrycznej.
Paliwa silnikowe. Inne źródła energii.
- wie co to są odnawialne i nieodnawialne
źródła energii, potrafi podać przykłady,
- umie wskazywać korzyści i zagrożenia
wynikające
z
wykorzystywania
chemicznych źródeł energii..
20
Chemia
w
służbie Substancje chemiczne w atmosferze,
ochrony środowiska.
hydrosferze, litosferze. Zanieczyszczenia
chemiczne pochodzenia nieorganicznego
i organicznego. Chemiczne sposoby
EM, EEk, EE
zapobiegania skażeniom środowiska
naturalnego. Gospodarka odpadami.
- zna źródła zanieczyszczeń chemicznych
w atmosferze, hydrosferze i litosferze,
- potrafi
wymienić
główne
zanieczyszczenia chemiczne środowiska
naturalnego,
- umie wymienić rodzaje i źródła
organicznych
i
nieorganicznych
zanieczyszczeń środowiska,
- potrafi
wymienić
sposoby
Praca z podręcznikiem, zbiorem zadań,
chemicznego zapobiegania skażeniom
w oparciu o literaturę popularno-naukową,
środowiska naturalnego,
Internet. Prezentacja filmów.
- wie na czym polega zobojętnianie
ścieków,
- zna sposoby zagospodarowywania
odpadów.
21
Chemia dziś i jutro.
19
Chemiczne
energii.
XII. Kompendium chemii licealnej.
EM, EEk, EE
EM, EE
Podział nauk chemicznych. Badania
podstawowe i stosowane. Współczesne
kierunki
badań
chemicznych.
Informatyka w chemii.
- zna podział nauk chemicznych oraz
dziedziny interdyscyplinarne w których
istotną rolę odgrywa chemia,
- potrafi wymienić współczesne kierunki
badań chemicznych,
- zna zastosowanie i rolę informatyki w
chemii,
- zna rolę Internetu w rozwoju
i wymianie informacji współczesnej
chemii.
- 31 -
Ścieżki edukacyjne.
W treści tematów lekcji zaznaczono realizację określonych ścieżek edukacyjnych:
 edukacji czytelniczej i medialnej
- EM,
 edukacji europejskiej
- EE,
 edukacji filozoficznej
- EF,
 edukacji ekologicznej
- EEk,
 edukacji prozdrowotnej
- EZ.
Pomiar osiągnięć ucznia.






testy dydaktyczne uzupełnień i wyboru,
krótkie sprawdziany pisemne – kartkówki,
sprawdziany pisemne - klasówki,
odpytywanie ustne ucznia,
sprawdzanie prac wykonanych w domu,
ocena aktywności ucznia na lekcji wyrażonej twórczym udziałem w dyskusjach, samodzielnym wykonywaniem prac i notatek na zadany temat.
- 32 -