Podstawy Pomocy Psychologicznej 4

Podstawy Pomocy Psychologicznej
Norma

Ilościowa – wynik pomiaru odzwierciedlający rozkład
cechy w populacji.

Społeczno-kulturowa – (a) to, co powszechne,
typowe dla danej kultury, zgodne ze zwyczajami,
konwencjami; (b) zgodne z normami skodyfikowanymi,
moralnymi i prawnymi.

Teoretyczna – odwołanie się do prawidłowości lub
twierdzeń wyprowadzonych z teorii naukowych.
Kryteria anormalności 1
(Seligman, M., Rosenhan, D.)



Cierpienie - ból fizyczny i psychiczny, dolegliwości z powodu lęku, braku
energii, braku chęci do życia, głębokiego niezaspokojenia, poczucia
obciążenia i trudności uniemożliwiających realizację zadań życiowych
(wiele zaburzeń psychicznych tego warunku nie spełnia, np. stan
maniakalny, patologia społeczna).
Trudność w przystosowaniu indywidualnym — niezdolność lub ograniczenie realizacji zadań życiowych i zaspokajania potrzeb, stagnacja, brak
sensu i rozwoju.
Naruszanie norm społecznych - niezgodność postępowania z oczekiwaniami społecznymi; odchylenie od typowości oraz naruszanie norm społecznych i etycznych (tę formę nienormalności ocenia obserwator, reprezentanci porządku społecznego i prawnego; istnieje możliwość nadużyć społecznych i stosowania kryteriów pochodzących od norm patologicznej
subkultury oraz, z drugiej strony, zaliczenia do patologii zachowań niekonwencjonalnych czy też opozycyjnych). W tym kryterium mieszczą się
wszystkie zachowania antyspołeczne, zagrażające życiu i zdrowiu innych
ludzi oraz niszczące ład społeczny. Problem polega jednak na tym, czy są
to tylko dewiacje, przestępstwa, czy zachowania antyspołeczne, których
wewnętrzny mechanizm wskazuje na istnienie patologii.
Kryteria anormalności 2
(Seligman, M., Rosenhan, D.)




Nieracjonalność i dziwaczność - zachowania i wypowiedzi są obiektywnie
rzecz biorąc sprzeczne ze sprawdzianem rzeczywistości i logiki, chodzi tu
o przekonania urojeniowe pozostające w rażącej sprzeczności z faktami, o
rozerwanie myśli i wypowiedzi.
Zachowania niekontrolowane, nieprzewidywalne - chodzi tu najczęściej o
zachowania pod wpływem silnych emocji (np. przerażenia wskutek halucynacji, napadu złości), silnego pobudzenia wskutek uszkodzeń w mózgu.
Zachowania niekonwencjonalne - są to zachowania niezgodne z konwencją dominującą w danym okresie, stylem zachowania, ubiorem; jest to
pewien typ łagodnej dewiacji, która utrudnia życie społeczne, np. styl
życia i brak higieny ludzi bezdomnych, zachowania grup młodzieżowych;
są to też zachowania rzadkie i społecznie niepożądane; kryterium ich
oceny może być bardzo subiektywne.
Dyskomfort obserwatora - występuje zdaniem autorów wówczas, gdy
ludzie naruszają niepisane immanentne zasady postępowania; mogą to
być dziedziczne wzory zachowań lub reguły bardzo głęboko tkwiące we
wzorach kultury. Człowiek, który nie czuje w swoim zachowaniu nic niestosowanego (np. pluje innym pod nogi, klepie po ramieniu, przekracza
granice intymne, biega nago po stadionie itp.) wywołuje u obserwatorów
wrażenie nienormalności, a od tego - jak piszą autorzy - już tylko jeden
krok do rozpoznania patologii.
Gotowość klienta do zmiany
(Miller, za Paluchowski, J.)
Zadowolenie
ze status quo
Ambiwalencja
Faktyczne
zmiany
Rozmyślanie
Rozważanie
Przygotowanie
Działanie
Utrzymywanie
Wygaśnięcie
Zmiany rozwojowe wg Flavell
(za Paluchowski, J.)





kumulowania się efektów zmian tak, że
właściwości późniejsze uzupełniają właściwości
wcześniejsze;
zastępowania (w całości lub w części) starych
form przez nowe;
modyfikacji (przez różnicowanie lub
uogólnianie) starych form pod wpływem
nowych doświadczeń;
inkluzji, czyli tworzenia nowej organizacji
struktury czy funkcji ze zmodyfikowanych
starych właściwości;
mediacji (vs. fiksacji) występującej wtedy, gdy
stan wcześniejszy staje się modyfikatorem
(katalizatorem) zmiany późniejszej.
Podstawowe cele modyfikacji
(Frey, Raming, za Paluchowski, J.)







zmiana rzeczywistych („pozaterapeutycznych") interakcji,
inaczej mówiąc; dążyć należy do transferu efektów uczenia się z
sytuacji terapeutycznej;
intelektualne i emocjonalne zrozumienie siebie, nadanie
nowego kierunku w myśleniu o sobie, akceptacja siebie;
usunięcie specyficznych objawów;
wzmocnienie funkcjonowania ego, by zachowania były bardziej
zgodne z jego stanami i z warunkami społecznymi;
ukształtowanie takiej postawy wobec życia, która
charakteryzuje się poczuciem adekwatności, kompetencji i
odpowiedzialności; uświadomienie pozytywnych wewnętrznych
zasobów;
wykształcenie wrażliwości na otoczenie i zdolności do jego
kontroli, umiejętności zmiany lub zaadaptowania się do
konfliktowych sytuacji społecznych;
akceptacja, integracja i zmiana negatywnych myśli i odczuć.
Techniki (procesy, mechanizmy) osiągania
celów modyfikacji
(Frey, Raming, za Paluchowski, J.)






akceptacja klienta: z jednej strony zdolność do niekrytycznego
słuchania ze zrozumieniem i empatią, bez oceniania i dziwienia
się, z drugiej - podporządkowanie się wpływom terapeuty;
aktywne poszukiwanie informacji na temat trudności
przeżywanych przez jednostkę;
koncentracja na wewnętrznych doświadczeniach jednostki głównie nieświadomych - w celu ich rekonstrukcji;
manipulowanie niepokojem - wywołanym uznaniem własnej
bezsilności wobec problemów osobistych i niezdolności do
skutecznego kierowania własnym życiem - przez organizowanie
doświadczeń jednostki, by podnieść jej próg lęku;
wyjaśnianie i/lub interpretacja natury i powodów przeżywanych
konfliktów emocjonalnych oraz uczenie i utrwalenie sposobów
ich kontroli;
dokonywanie zmian przy zachowaniu i podtrzymywaniu
autonomii jednostki i jej spontaniczności.