Generatory RC z filtrem zaporowym przestrajanym zmianą jednej
advertisement
Generatory RC z filtrem zaporowym przestrajanym rezystancjiRC z filtrem zaporowym przestrajanym Generatory Zastosowany w generatorze napi�� sinusoidalnych rezystancji �rodkowozaporowy filtr RC napi�� umo�liwia regulacj� c Zastosowany w generatorze sinusoidalnych Takie układy nie tyl zmian� jednej rezystancji. �rodkowozaporowy filtr RC umo�liwia regulacj� c głównych wad innych generatorów jednej rezystancji. Takie przestrajanych układy nie tyl zmian� Generatory ale RC zs�filtrem zaporowym przestrajany lepsze od popularnych wykorzy elementem, głównych wad innych generatorów przestrajanych rezystancji Generatory RC z filtrem elementem, zaporowym przestrajanym jednej mostek Wiena. od popularnych wykorzy ale s� lepsze zmian� Zastosowany w generatorze napi�� sinusoidalnyc rezystancji mostek Wiena. �rodkowozaporowy filtrgeneratora RC umo�liwia regulacj� Zastosowany w generatorze napi�� sinusoidalnych równ Konieczno�� strojenia za pomoc� jednej rezystancji. układy nierówn ty zmian� �rodkowozaporowy filtr RC umo�liwia regulacj� cz�stotliwo�ci dwóch rezystancji, jakgeneratora to maTakie miejsce w konwencj Konieczno�� strojenia za pomoc� głównych wad innych generatorów przestrajanych Takie układy niejak tylko niemiejsce zmian� jednej rezystancji. układach generatorów RC, z maj� mostkiem Wiena, dwóch rezystancji, to np. ma w konwencj lepsze od popularnych wykorz elementem, ale s� głównych wad innych generatorów jednym utrudnia przestrajanych wykonywanie RC, i praktyczne wykorzystanie układach generatorów np. z mostkiem Wiena, mostek Wiena. od popularnych elementem, ale s� lepszeutrudnia układów. Inaczej wykorzystuj�cych jesti wpraktyczne przypadku wykorzystanie regulacji cz� wykonywanie mostek Wiena. generatora tylko jest jednym rezystorem. Tworz� si� układów. Inaczej w przypadku regulacji cz� rów Konieczno��tylko strojenia generatora pomoc� nowych zastosowa�, np. za gdy do zmiany mo�liwo�ci si� generatora jednym rezystorem. Tworz� dwóch rezystancji, jak to malub miejsce równoczesnej zmiany Konieczno�� strojenia generatora zanowych pomoc� u�yte fotorezystory Mim zostan� zastosowa�, np.termistory. gdy wdokonwenc zmiany mo�liwo�ci układach generatorów RC, np. z mostkiem Wiena, dwóch rezystancji, jak to ma miejsce konwencjonalnych tylko zalet generatory RC przestrajane stosunek częOznaczając lub przez termistory. fr zmian� Zastosowany w generatorze napięć sinusoidalnych środkowozaporowy u�yte wfotorezystory Mimj zostan� utrudnia wykonywanie i znacznie praktyczne wykorzystani gdy stotliwości f0 do generatorów RC,zmianą np. z mostkiem Wiena, s� rzadko stosowane. Wynika toczęstotliwości, z zmian� niedostateczne filtr RC układach umożliwia regulację częstotliwości jednej rezystancji. tylko zalet generatory RC przestrajane Oznaczaj�c przez fr stosunek f0 do czj ab=1 wcz�stotliwo�ci układów. Inaczej jest przypadku regulacji utrudnia wykonywanie i praktyczne wykorzystanie takich upowszechnienia takich układów dost�pnej lite Takie układy nie tylko nie mają głównychs� wad innych generatorów rzadko stosowane. Wynika to zw niedostateczne si� generatora tylkotakich rezystorem. Tworz� układów. Inaczej jestalew są przypadku regulacji cz�stotliwo�ci przede wszystkim zjednym ich niezbyt własno�c upowszechnienia układów wdobrych dost�pnej lite przestrajanych jednym elementem, lepsze od popularnych, nowych zastosowa�, np. gdy do zmian mo�liwo�ci gdy ab=1 (tzn. cz�stotliwo�ci, ), otrzymuje si� wówczas generatora tylko jednym rezystorem. pogarszaj�cych si� znacznie wraz z f0poszerzaniem przede wszystkim z ich niezbyt dobrych wykorzystujących mostekfTworz� Oznaczaj�c przez stosunek cz�stotliwo�ci do własno�c rWiena. przedstawione na wykresie z 2. Zbli� zale�no�ci u�yte fotorezystory lub termistory. Mi zostan� otrzymujemy zależności przedstawionp. gdy do cz�stotliwo�ci mo�liwo�ci nowych zastosowa�, zmienianych cz�stotliwo�ci. Istnieje jednak ukł pogarszaj�cych si�zmiany znacznie wraz zrys. poszerzaniem ne na wykresie z rys. 2. Zbliżone tylko zalet generatory RC przestrajane zmian� odnosz� si� tak�e do tłumienia harmonicznyc warto�ci lub termistory. Mimo oczywistych zostan� u�yte fotorezystory posiadaj�cy głównych wad czwórników przestrajan gdy ab=1 (tzn. cz�stotliwo�ci, ), otrzymujemy zmienianych cz�stotliwo�ci. Istnieje jednak ukł Konieczność strojenia generato- Napi�cie Filtr środkowozaporowy wartości odnoszą się także do tłus� rzadko stosowane. Wynika to z niedostateczn U na rezystorze R jest przesuni�te fazowo 2 2 przedstawione na wykresie z rys. 2. Zbli�one zale�no�ci tylko jednego elementu zalet generatory RC przestrajane zmian� rezystorem igłównych o nim b�dzie mowa w artykule. posiadaj�cy wad harmonicznych. czwórników przestrajan źródłem prądu ra za pomocą równoczesnej zmiany z pomocniczym mienia Napięcie U2 upowszechnienia wprzesunięte dost�pnej lit oukładów harmonicznych. odnosz� tak�e do tłumienia warto�ci s� rzadko Wynika to z niedostatecznego przestrajany zmianą jednej jest fana rezystorze R dwóch rezystancji, jak tostosowane. ma miej- napi�cia wej�ciowego Utakich o 90 i wynosi |U |=U . J rezystorem isi� o nim b�dzie mowa w artykule. we 2 we 2 U Napi�cie na rezystorze R jest przesuni�te fazowo wzgl�d przede wszystkim z ich niezbyt dobrych własno� 2 2 rezystancji zowo względem napięcia wejściowego sce w konwencjonalnych układachtakich Filtr �rodkowozaporowy z pomocniczym �ródłem pr upowszechnienia układów w dost�pnej literaturze, ale to |U2|>Uwe, wi�c gdy zastosowane rozwi�zanie układow oo 90o i wynosi Na rys. 1 pokazany jest czwórU . Jegeneratorów RC, np. z mostkiem pogarszaj�cych si� znacznie wraz z poszerzanie wej�ciowego U o 90 i wynosi |U |=U . Je�li a napi�cia we 2 we we przestrajany zmian� jednej przede wszystkim z pozwala ich niezbyt dobrych własno�ci napi�cie U2,rezystancji na �rodkowozaporowy zbyt du�e to obszar�ródłem cz�stotli Filtr z pomocniczym pr |>Uwe, więc gdy za- nie „zbocznikowane T” z przyłączośli ab>1, to |UIstnieje Wiena, znacznie utrudnia wyko- nik to |U gdy zastosowane rozwi�zanie układowe zmienianych cz�stotliwo�ci. jednak uk 2 2|>Uwe, wi�c Na 1wewnętrznego jest czwórnik „zbocznikowane si� nie znacznie wrazwykorzystany. zpokazany poszerzaniem zakresu by� Wykres z rys. 2 wyja�nia, mo�e przestrajany zmian� jednej rezystancji stosowane rozwiązanie nie nym do jegorys. węzła nywanie pogarszaj�cych i praktyczne wykorzystanapi�cie U2, czwórników pozwala na zbyt du�e to obszar układowe cz�stotliwo�ci posiadaj�cy głównych wad przestraja zmienianych cz�stotliwo�ci. Istnieje jednak układ nie przył�czonym do jego w�zła wewn�trznego �ródłem zakresie przestrajania filtr z rys. Z sterowanym napię, to 1�ema pozwala na zbyt duże napięcie U źródłem prądu nie takich układów. Inaczej jest niewielkim Na rys. 1 pokazany jest czwórnik „zbocznikowane 2 Wykres zmowa rys. w2 artykule. wyja�nia, pr nie rezystorem mo�e by� wykorzystany. i o nim b�dzie <1 nie1 może ciem. Jeśli prąd źródła wynosi: częstotliwości w przypadku regulacji częstotliwości posiadaj�cy głównych wad czwórników przestrajanych jednym sterowanego napi�ciem. Je�li pr�d �ródła wynosi lepsze własno�ci od mostka Wiena. Gdy jest przył�czonym doprzestrajania jegoobszar w�zła wewn�trznego �ródłem rrys. niewielkim zakresie filtr z fgenerator ma ok. 3 być wykorzystany. Wykres z rys. 2 generatora tylko jednym irezystorezystorem o nim przestrajany b�dzie mowa w artykule. lepsze własno�ci od mostka Wiena. Gdy generator jest te s� nadal w stosunku 1:10, własno�ci sterowanego napi�ciem. Je�li pr�d �ródła wynosi wyjaśnia, przy niewielkim �ródłem zakrerem. Tworzą się wówczas możliFiltr �rodkowozaporowy z że pomocniczym p te s� nadal dobre, przestrajany w stosunku 1:10, własno�ci uzyskiwane w innych generatorach znacznie lepsze ni� sie przestrajania filtr z rys. 1 ma ok. wości nowych zastosowań, np. gdy przestrajany zmian� jednej rezystancji uzyskiwane w innych generatorach RC znacznie lepsze ni� przy cz�stotliwo�ci napi�cia Uwe Filtr �rodkowozaporowy ztopomocniczym �ródłem pr�du jednym rezystorem, np. wej�ciowego wykorzystuj�cy to przy częstotliwości napięcia 3 razy lepsze własności od mostka do zmiany częstotliwości zostaną przestrajanych odm przestrajanych jednym rezystorem, np. wykorzystuj�cych Na rys. 1 pokazany jest czwórnik „zbocznikowan równej wejściowego U Wiena. Gdy generator jest przestraużyte fotorezystory lub termistory. przestrajany zmian�mostka jednej rezystancji toWiena. przy cz�stotliwo�ci napi�cia wej�ciowego Uwe �e rezystor regu Korzystne jest tak�e, we �e rezystor reguluj�cy mostka Wiena. Korzystne jest tak�e, przył�czonym do jego �ródłe janyw�zła w stosunku 1:10, własności te Mimo oczywistych generatory Na rys.zalet 1 pokazany jest czwórnik „zbocznikowane T” zwewn�trznego jest poł�czony bezpo�rednio z przewode cz�stotliwo�� jest poł�czony bezpo�rednio z przewodem cz�stotliwo�� są nadal dobre, znacznie lepsze niż wynos RC przestrajane zmianą tylko jedsterowanego napi�ciem. Je�li pr�d �ródła napi�cie wyj�ciowe filtru Uwy=0. Poniewa� pr�d przył�czonym do jego w�zła wewn�trznego �ródłem pr�du Z cz�sto Jest towłasno�� własno�� potrzebn zasilania lub to cz�sto potrzebna, np.� zasilania lub mas�. mas�. Jest uzyskiwane w innych generatorach nego elementu są rzadko stosowazale�y od rezystancji R =aR, wi�c zmieniaj�c t�� napi�cie wyj�ciowe filtru Uwy=0. Poniewa� 2 umo�liwia opisywanym ni�ej generatorze umo�liwia wł�czenie tympr�d samym sterowanego napi�ciem. Je�li pr�d �ródła opisywanym ni�ej generatorze wł�czenie tym napięcie wyjściowe filtru Uwy=0. wynosi: RC przestrajanych jednym rezystorem, ne. Wynika to z niedostatecznego o stykiem zarówno zasilania, jak i rezystora decyduj�cego mo�na regulowa� cz�stotliwo�� f0.odmiany Ponieważ prąd źródła zależy od np. wykorzystujących mostupowszechnienia takich układów stykiem zale�y odnierezystancji R wi�c zmieniaj�c t� zarówno zasilania, jak i rezystora decyduj�c 2=aR, toR2=aR, przy cz�stotliwo�ci napi�cia Uwe generowanej cz�stotliwo�ci. Układ z rys. 1wej�ciowego mo�e by� oczywi więc zmieniając rezystancji ka Wiena. Korzystne jest także, że w dostępnej literaturze, ale przede generowanej �rodkowo Układ według rys. 1 jest zatem filtrem . mo�na regulowa� cz�stotliwo�� f cz�stotliwo�ci. Układ z 0rys. 1 mo�e by� można tak�e regulować rezystor regulujący częstotliwość jest wszystkim z ich niezbyt dobrych tę rezystancję wykorzystywany w filtrach i wzmacniaczach si� do m.in. w selektywny generato nadaj�cym to przy cz�stotliwo�ci napi�cia wej�ciowego Uwe równej �rodkowo Układ według rys. 1 jest zatem filtrem wykorzystywany tak�e w wykorzystania filtrach i wzmacniaczach połączony bezpośrednio z przewodem sele własności pogarszających się znacz- częstotliwość f0. ukł sinusoidalnych. Dla oceny własno�ci do wykorzystania w generato nadaj�cym Układ według zasilanie rys. 1si� jest zatem zasilania masą.m.in. Jestcz�stotliwo�ci to takiego własność nie wraz z poszerzaniem zakresu generatora i lub wybranej Wł�czanie napi�cie wyj�ciowe filtru U Poniewa� pr�d wy=0. si� warto�ciami wzgl�dnymi odni jest posługiwa� filtrem środkowozaporowym, nadaczęsto potrzebna, np. w opisywanym zmienianych częstotliwości. Istnieje Wł�czanie ukł sinusoidalnych. Dla oceny własno�ci zasilanie generatora i wybranejtakiego cz�stotliw jednym stykiem zale�y od rezystancji R zmieniaj�c t� 2=aR, jącym się do m.in. niżej generatorze umożliwia włączejednak układ nie posiadający głów- jednym napi�cie wyj�ciowe filtru Uwywykorzystania =0. Poniewa� pr�d �ródła nie otrzymywanych z si� innymi popularnymi generatorami W generatorze przedstawionym na rys. 3wi�c czwórnik jest wstaw warto�ciami wzgl�dnymi odni jest posługiwa� stykiem w generatorach napięć sinusoidalnie tym samym stykiem zarówno zanych wad czwórników przestraja. mo�na regulowa� cz�stotliwo�� f 0 w Rgał�� ujemnego sprz��enia zwrotnego wzmacniacza (podobni zale�y od rezystancjigeneratorze =aR, wi�cprzedstawionym zmieniaj�c t� rezystancj� mostkiem Wiena. Obliczona wrys. ten wzgl�dna 2otrzymywanych z innymi popularnymi generatorami na 3sposób czwórnik jest nych. DlaUkład oceny własności takiego silania, jakzatem i rezystora decydującego nych jednym rezystorem i o nim W �rodkow według rys. 1 jest filtrem jak i w innych generatorach z filtrami zaporowymi), . mo�na regulowa� cz�stotliwo�� f w stosunku do uzyskiwanej wale podo cz�stotliwo�ci 0 posługiwać mostkiem Wiena. Obliczona w ten sposób wzgl�dna w gał�� ujemnego sprz��enia zwrotnego wzmacniacza (p układu najlepiej jest się o generowanej częstotliwości. Układ będzie mowa w artykule. dodatnie sprz��enie potrzebne do wzbudzenia układu uzyskuj si� do wykorzystania m.in. w generat nadaj�cym �rodkowozaporowym, Układ według rys. 1jak jest filtrem zwzatem mostkiem Wiena wynosi wartościami względnymi odniesioz rys. 1 może być oczywiście wykow stosunku do uzyskiwanej w podo cz�stotliwo�ci i innych generatorach z filtrami zaporowymi), si� dzi�ki wspomagaj�cemu działaniu �ródła pr�du, które uk Dla oceny także własno�ci nymi dozsinusoidalnych. otrzymywanych z innymi rzystywany w filtrach itakiego wzmacm.in. w potrzebne generatorach napi�� nadaj�cym si� do wykorzystania mostkiem Wiena wynosi dodatnie sprz��enie do wzbudzenia układu u �e napi�cia wyj�ciowego czwórnika (tj. napi�cie sprawia, warto�ciami wzgl�dnymi odn jest posługiwa� popularnymi generatorami RC, np.si�niaczach selektywnych. takiego najlepiej sinusoidalnych. Dlasi� oceny własno�ci wej�ciowe jestukładu przesuni�te fazowo opr�du, 180o wzgl� dzi�ki wspomagaj�cemu działaniu �ródła kt z mostkiem Wiena.wzmacniacza) Obliczona wzteninnymi otrzymywanych popularnymi generatoram warto�ciami wzgl�dnymi odniesionymi do jest posługiwa� si�sprawia, jego napi�cia wej�ciowego. Dzi�ki du�emu wzmocnieniu �e stabilność napi�cia wyj�ciowego czwórnika (tj. napi Włączaniewzasilanie generatora sposób względna S częmostkiem Wiena. Obliczona ten tak wzmacniacza jego napi�cie jest małe,wzgl�dn �eo 180 otrzymywanych z innymi popularnymi RC,częstotliwości np. zsposób iwej�ciowe wybranej stotliwości w stosunku do generatorami uzyskiwawej�ciowe wzmacniacza) jest przesuni�te fazowo w stosunku do uzyskiwanej w pod cz�stotliwo�ci s� podane wy�ej wzory, m.in. na pr�d I i praktycznie wa�ne jednym stykiem nej w podobnych warunkach z mostmostkiem Wiena. Obliczona w ten sposób wzgl�dna stabilno�� Swzmocnieniu jego napi�cia wej�ciowego. Dzi�ki du�emu cz�stotliwo�� fo. Wiena �ródło wynosi pr�du zestawione z tranzystora z mostkiem Rys. 1. Czwórnik zbocznikowany T W generatorze przedstawionym kiem Wiena wynosi do uzyskiwanej w podobnych warunkach cz�stotliwo�ci w stosunku wzmacniacza napi�cie jest tak małe, � zł�czowego ijego wzmacniacza operacyjnego jest napi� ze źródłem prądu I=Uwe(b+1)/R jest na wej�ciowe rys. 3 czwórnik jeststerowane wstawiony z mostkiem Wiena wynosi praktycznie wa�ne s� podane wy�ej wzory, m.in. na pr wyj�ciowym generatora ograniczanym działaniem filtrem środkowozaporowym dla częw gałąź ujemnego sprzężeniadiod. zwrot- Taki stotliwości f0=1/2pRC wzmacniacza (podobnie jak w ztym przypad sposób regulacji zapewnia wymagan� cz�stotliwo�� fo. amplitudy �ródło nego pr�du zestawione tranzyst stabilizacj� generowanego napi�cia, ale powoduje je szybk� zł�czowego i wzmacniacza operacyjnego jest sterowane �e ogranicznik napi�cia zniekształcenia.. Korzystne jest, wyj�ciowym generatora ograniczanym działaniem diod. Elektronika Praktyczna 6/2008 a tylko na działa bezpo�rednio na napi�cie wyj�ciowe, 102 tym p sposób regulacji wymagan� wrezysta �ródła amplitudy pr�du, ale zapewnia wraz ze zmniejszaniem sterowanie szybk� stabilizacj� generowanego napi�cia, ale powod KURS Generatory RC z filtrem zaporowym przestrajanym zmianą jednej rezystancji Filtr �rodkowozaporowy z pomocniczym �ródłem pr�du przestrajany zmian� jednej rezystancji Na rys. 1 pokazany jest czwórnik „zbocznikowane T” z przył�czonym do jego w�zła wewn�trznego �ródłem pr�du Z KURS sterowanego napi�ciem. Je�li pr�d �ródła wynosi: rze), aby zapewnić całkowity brak diod. działa bezpośrednio na Wspomniana wada sprawia, że opinapięcie wyjściowe, sywany generator nadaje się do wykorzystania raczej�ródła w sygnalizatorze tylko na Usterowanie napi�cie wyj�ciowe afiltru pr�d nie wy=0. Poniewa� źródła prądu, ale wraz akustycznym niż w prostym instruzale�y od rezystancji R =aR, wi�c zmieniaj�c t� rezystancj� 2 ze zmniejszaniem rezy- mencie muzycznym. . mo�na regulowa� cz�stotliwo�� stancji R2 (rys. 1)f0ma�rodkowozaporowym, Układ według rys. 1leje jest filtrem Generator częstotliwości od ok. takżezatem skuteczność 20 Hz do ok. 20 kHz działania takiej stabinapi�� nadaj�cym si� do wykorzystania m.in. w generatorach W generatorze pokazanym na lizacji amplitudy. Dlasinusoidalnych. Dla oceny własno�ci takiego układu najlepiej tego trudno całkowicie rys. 4 rezystory R1 i R2 oraz R3 warto�ciami wzgl�dnymi odniesionymi do jest posługiwa� si�uniezależnić napięcie i tranzystor polowy T1 wraz z rezyotrzymywanych z innymi popularnymi RC, np. z storem R4 tworzą mostek, a układ wyjściowe od częstotli- generatorami wości. Jednak rezystostabilizacji amplitudy jest podob- S mostkiem Wiena. Obliczona w ten sposób wzgl�dna stabilno�� Rys. 2. Stabilność częstotliwości generatora z ukłarem P1 można ny jak wwinnych generatorach RC. do ustawić uzyskiwanej podobnych warunkach cz�stotliwo�ci w stosunku dem wg rys. 1 w stosunku do stabilności uzyskiwaprąd źródła, przy któ- Tranzystory T2 i T3 pracują wraz z mostkiem Wiena wynosi nej z generatorem z mostkiem Wiena w zależności rym stabilność napięcia ze wzmacniaczem operacyjnym jako od względnej częstotliwości fr=1/ generatora jest zadawa- sterowane źródło prądu, którego wylająca, a zniekształcenia dajność praktycznie nie zależy od i w innych generatorach z filtrami wynoszą ok. 0,2%. zmian małego prądu bazy tranzyzaporowymi), ale dodatnie sprzężeW przykładowym wykonaniu ge- storów dzięki układowi Darlingtona. nie potrzebne do wzbudzenia ukła- neratora stykami łączone są z za- Składowa stała prądu sterowanego du uzyskuje się dzięki wspomagają- silaczem rezystory o rezystancjach źródła jest kompensowana prądem cemu działaniu źródła prądu, które obliczonych dla otrzymywania czę- drugiego źródła zestawionego z transprawia, że napięcia wyjściowego stotliwości 7 tonów gamy C–dur. zystorów T4 i T5, co sprawia, że czwórnika (tj. napięcie wejściowe Równocześnie poprzez diody przyłą- napięcie na rezystorach regulacji częstotliwości może być relatywnie wzmacniacza) jest przesunięte fa- czany jest do zasilacza także układ zowo o 180o względem jego napię- ze wzmacniaczami operacyjnymi. duże. Przyjęto zgodnie z wykresem cia wejściowego. Dzięki dużemu Spadek napięcia na załączonym przedstawionym na rys. 2, że częstotliwości mogą być zmieniane wzmocnieniu wzmacniacza jego na- rezystorze sprawia, że przewodzi pięcie wejściowe jest tak małe, że tylko jedna dioda, a pozostałe są w stosunku 1:10 przy zachowaniu praktycznie ważne są podane wyżej spolaryzowane w kierunku zaporo- dobrej jakości generatora. Stąd podany wyżej przedział częstotliwości wzory, m.in. na prąd I i częstotli- wym. Niestety równoczesne zwarcie wość f o. Źródło prądu zestawione dwóch lub więcej styków powodu- wystarczyło podzielić na 3 zakresy. z tranzystora złączowego i wzmac- je generację niepożądanych często- Te dla częstotliwości mniejszych są niacza operacyjnego jest sterowane tliwości. Takiej wady nie posiada tworzone przez dołączanie równonapięciem wyjściowym generatora układ, w którym rezystory ustalają- legle do kondensatorów filtru poce częstotliwość są połączone sze- jemności większych, jak pokazano ograniczanym działaniem diod. Taki sposób regulacji amplitudy zapewnia regowo, ale wówczas niewielkie na rys. 4. Ponieważ prąd źródła wymaganą w tym przypadku szybką spadki napięcia na poszczególnych nie powinien się zmieniać wraz ze zmianą zakresu częstotliwości, przystabilizację generowanego napięcia, rezystorach mogą być za małe (jak to byłoby w opisywanym generato- jęto C1=C2, (tzn. b=1), jest boale powoduje jego zniekształcenia. wiem łatwo wybrać pary kondensatorów o jednakowej pojemności. Do tego wystarczający będzie przyrząd o dobrej rozdzielczości, a niekoniecznie dobrej dokładności. Od zachowania stałego stosunku pojemności b przy zmianie zakresu częstotliwości oraz od właściwego ustawienia wydajności źródła prądu potencjometrem P3 zależy zminimalizowanie napięcia na elemencie nieliniowym, jakim jest tranzystor T1, i związana z tym zawartość harmonicznych. W tym generatorze przyjęto, że napięcie to wynosi ok. 1% napięcia wyjściowego generatora. Jest to wartość dostatecznie mała, aby wraz z dobrym tłumieniem harmonicznych (rys. 2) zapewnić bardzo małe Rys. 3. Generator, w którym ten sam styk włącza zarówno zasilanie układu, zniekształcenia generowanego przejak i rezystor decydujący o generowanej częstotliwości biegu sinusoidalnego. W przypadku Korzystne jest, że ogra- to przy cz�stotliwo�ci napi�cia wej�ciowego Uwe załączonych równej nicznik napięcia nie przewodzenia nie Elektronika Praktyczna 6/2008 103 KURS zmiany częstotliwości w stosunku 1:10 rezystancja rezystora musi się zmieniać w stosunku 1:100, więc dla uzyskania lepszej rozdzielczości takiej regulacji częstotliwość jest zmieniana niezależnie dwoma szeregowo połączonymi rezystorami P1 i P2. Rezystor o mniejszej rezystancji P2 ułatwia ustawienie większej częstotliwości wybranego zakresu. Zastosowany typowy układ stabilizacji amplitudy zapewnia dobrą niezależność napięcia wyjściowego generatora od częstotliwości, jednak szczególnie dla częstotliwości najmniejszych (podobnie, jak w innych generatorach RC), ustalanie generowanego przebiegu nie jest natychmiastowe. Aby je zmniejszyć przyjęto relatywnie niezbyt duże stałe czasowe w układzie stabilizacji amplitudy, ale na zakresie najmniejszych częstotliwości trzeba stykiem S włączyć dodatkowy człon RC celem wygładzenia napięcia sterującego tranzystor polowy i uniknięcia w ten sposób zniekształceń generowanego przebiegu. Na pozostałych zakresach częstotliwości styk ten powinien być otwarty, gdyż włączaR 104 E Rys. 4. Generator częstotliwości od ok. 20 Hz do ok. 20 kHz ny nim człon RC wprowadza tendencje do niestabilności w obwodzie regulacji amplitudy (szczególnie, gdy rezystancje P1 i P2 są małe). Zastąpienie w generatorze RC mostka Wiena opisywanym filtrem może przynieść istotne korzyści. PrzeK L de wszystkim przestrajanie generatora staje się nieporównywalnie łatwiejsze, ale także można spodziewać się polepszenia innych własności wpływających na jakość generatora, np. mniejszych zniekształceń nieliniowych. mgr inż. Jan Srzednicki A M A Elektronika Praktyczna 6/2008
