Neuroinfekcje

Neuroinfekcje
Dr hab. n.med. Ewa Majda-Stanisławska
Katedra Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi
Meningitis
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego
zawierającego bakterie
Szukanie czynnika powodującego zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych - pobranie płynu
mózgowo-rdzeniowego
Zapalenie opon mózgowordzeniowych jest jednostką
chorobową objętą obowiązkiem
hospitalizacji
Podział zapaleń opon mózgowordzeniowych w zależności od charakteru
płynu mózgowo-rdzeniowego
Ropne (bakteryjne)
Nieropne (bakteryjne, wirusowe, grzybicze)
Septyczne
Aseptyczne
Streptococcus
pneumoniae
(paciorkowiec zapalenia płuc)
Gram dodatnie ziarenkowce
układające się w paciorki
Neisseria meningitidis
(dwoinka zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych)
Gram ujemne ziarenkowce
układające się w dwoinki
Diagnostyka
bakteriologiczna
• Hodowla bakterii na podłożach płynnych
• posiew krwi
• posiew płynu mózgowo-rdzeniowego
Diagnostyka
bakteriologiczna
Antybiogram
Diagnostyka
bakteriologiczna
Aglutynacyjne testy
lateksowe
Badanie ogólne płynu-mózgowo
rdzeniowego
L. kom.
w 1 mm3
Prawidłowy
<4
Rodzaj
komórek
limfocyty
Białko
Glukoza
<45 mg%
> 40 mg%


Ropny
>200
granulocyty
Wirusowy
<200
limfocyty
N lub 
N
limfocyty


limfocyty


Gruźliczy
<200
Grzybiczy
Bakteryjne zapalenie opon mózgowo –rdzeniowych:
Pneumokoki (Streptococcus.pneumoniae)
Meningokoki (Neisseria meningitidis)
Haemophilus influenzae
Nosicielstwo
Transmisja
Meningokoki, Pneumokoki,
Haemophilus influenzae
Nosicielstwo w jamie
nosowo-gardłowej
Przedostanie się do krwi,
krążenie (bakteriemia)
Rozsiew bakterii do różnych
miejsc ciała
Posocznica
Ropne zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych
Krwiopochodne
zapalenie płuc
Choroby wywołane przez S. pneumoniae
Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Objawy ropnego zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych u dorosłych
• bóle głowy, nudności, wymioty
• światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki
• niepokój potem postępujące zaburzenia
świadomości, splątanie, śpiączka
• zaburzenia rytmu snu i czuwania
• w badaniu przedmiotowym: sztywność karku
oraz zespół dodatnich objawów oponowych
(Brudzińskiego, Kerniga)
Objawy ropnego zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych u niemowląt
•
•
•
•
•
•
objawy oponowe są zwykle nieobecne
napięte i uwypuklone ciemiączko przednie
przeczulica skóry
niepokój
stękanie
drgawki
Ropne zapalenia opon mózgowordzeniowych: leczenie
• Antybiotyki:
• Podawane dożylnie
• Szerokie spektrum
• Przenikające do PMR
• Penicylina krystaliczna, cefalosporyny III generacji,
aminoglikozydy, wankomycyna
• Glikokortykosterydy
• Immunoglobuliny
• Heparyna, osocze w przypadku zaburzeń
krzepnięcia krwi
Czynniki etiologiczne nieropnych zapaleń
opon mózgowo-rdzeniowych
•
•
•
•
wirusy
grzyby (Cryptococcus neoformans)
pierwotniaki (Naegleria, Acanthamoeba)
niektóre bakterie:
Mycobacterium tuberculosis
Borrelia
Treponema
Leptosopira
Listeria monocytogenes
Wirusy powodujące zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu w Polsce
• Paramyksowirusy:
(wirus świnki, odry)
• Enterowirusy
(polio, echo, coxackie)
• wirusy Herpes
(HSV typ 1 i 2, VZV, CMV, wirus
Epsteina-Barr)
• wirus wścieklizny
• wirus KZM (TBE)
Epidemiologia wirusowych ZOMR
zachorowania w miesiącach letnich i wczesną
jesienią
dotyczą ludzi młodych do 40 roku życia
bardzo rzadko u niemowląt
zazwyczaj przebieg łagodny, bez trwałych następstw
niekiedy towarzyszy im zapalenie mózgu
(encephalomeningitis,meningoencephalitis)
Podział neuroinfekcji w zależności od
umiejscowienia stanu zapalnego
Meningitis (zapalenie opon mózgowordzeniowych)
Encephalitis (zapalenie mózgu)
Myelitis (zapalenie rdzenia kręgowego)
Zapalenie mózgu - objawy
• Typowy zespół oponowy (gorączka, bóle głowy,
nudności i wymioty) - nie zawsze występuje
• Zaburzenia świadomości
senność, splątanie, stupor, śpiączka
• Okresy senności na przemian z okresami
pobudzenia
• Objawy ogniskowe
• Niedowłady, porażenia
• Osłabienie siły mięśniowej, wygórowane odruchy
ścięgniste
• Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
Wirusowe zapalenia mózgu - czynniki
etiologiczne
Wirusy pierwotnie neurotropowe: wirus
wścieklizny, arbowirusy (egzotyczne
zapalenia mózgu)
Choroby zakaźne powikłane zapaleniem
mózgu: odra, świnka, różyczka, ospa
wietrzna, półpasiec, grypa
Zapalenie mózgu wywołane przez wirusy
Herpes simplex:
opryszczkowe zapalenie mózgu
Herpes simplex encephalitis (HSE)
• Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego: zmiany
jak w LZOMR
• W nie leczonym HSE śmiertelność 60-80%,
powrót do zdrowia bez trwałych następstw 2,5%
pacjentów
• Lek z wyboru : acyklowir (Zovirax ) 10 mg/kg
mc. co 8 godzin
HSE - atrofia pokrwotoczna prawego
płata skroniowego
KLESZCZOWE ZAPALENIE
MÓZGU (KZM, TBE)
Gatunki wirusów KZM występujące w Europie
• Wirus podtypu zachodniego – większość krajów
europejskich, w tym Polska –
środkowoeuropejskie zapalenie mózgu.
Przenoszone przez Ixodes ricinus
• Wirus podtypu wschodniego – Ukraina, Białoruś
, Rosja – rosyjskie wiosennoletnie zapalenie
mózgu. Przenoszone przez Ixodes persculatus.
Cięższy przebieg choroby
• Wirus Louping ill – Wielka Brytania, atakuje
przede wszystkim owce, u ludzi daje łagodne
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Przenoszone przez Ixodes ricinus
Obszary rozprzestrzenienia KZM w Europie
Zapadalność na KZM w Europie
Średnia zapadalność na 100 000 mieszkańców
w latach 2000 – 2010 (ogółem 2680 przypadków)
Postacie kliniczne i następstwa KZM
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (postać
oponowa) powrót do zdrowia po około 2 tygodniach
• Zapalenie mózgu (postać mózgowa) trwa kilka do
kilkunastu tygodni, pozostawia trwałe następstwa
neurologiczne i psychiczne: u około 20%
pacjentów: bóle głowy, zaburzenia
koncentracji, porażenie kończyn dolnych
• Zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego (postać
mózgowo – rdzeniowa) dodatkowo objawy
uszkodzenia rdzenia kręgowego, porażenia mięśni
karku, obręczy piersiowej i kończyn górnych. U 70%
chorych trwałe niedowłady. Śmiertelność 2%.
Wirusowe zapalenie opon mózgowordzeniowych i mózgu - leczenie
• Leczenie przyczynowe - w zakażeniach spowodowanych przez
wirusy Herpes: acyklowir (Zovirax)10 mg/kg mc/dawkę co 8
godzin
• W zakażeniach CMV: gancyklowir (Cymevene) 5 mg/kg/dawkę
co 12 godzin
• Leki przeciwobrzękowe:
20% Mannitol 200 ml (dzieci 10ml/kg/dobę) co 8-12
godzin, Dexamethasone 8 mg (dzieci 0,6-1 mg/kg/dobę)
co 6-8 godzin
• Leki przeciwdrgawkowe (Luminal, Relanium)
• Leki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe
Gruźlicze zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu
• Czynnik etiologiczny: Mycobacterium tuberculosis
• Źródło zakażenia: chory człowiek
• Droga zakażenia: krwiopochodna, zwykle z
pierwotnego ogniska w płucach, węzłach chłonnych
lub gruźlica narządowa
• Pierwotne ognisko w oponach i mózgu u 25%
pacjentów
• Szczyt zachorowań między 20-60 rokiem życia
• Zawsze zachorowania sporadyczne
• Częściej u osób z obniżoną odpornością