Niemiecki obóz koncentracyjny w Lublinie, nazywany potocznie

Niemiecki obóz koncentracyjny w Lublinie, nazywany potocznie
Majdankiem, powstał na mocy decyzji Heinricha Himmlera, który w czasie
swojej wizytacji w lipcu 1941 roku wydał decyzje o lokalizacji i wielkości
obozu położonego na obrzeżach miasta, przy drodze wiodącej do Chełma,
Zamościa, Lwowa. Generalny plan budowy Majdanka, zatwierdzony 23
marca 1942 roku, zakładał urządzenie obozu dla 250 000 więźniów i jeńców.
Tym samym Majdanek miał się stać największym obozemw okupowanej
Europie. Jednak trudności gospodarcze i niepowodzenia na froncie wschodnim nie pozwoliły
na przeprowadzenie w pełni zamierzeń powziętych
według zamysłu. Budowę rozpoczęto jesienią 1941
roku obóz nosił początkowo nazwę:
Kriegsgefangenenlager der Waffen SS Lublin –
obóz dla jeńców wojennych, zaś od lutego 1943 został
przemianowany na
Konzentrationslager Lublin - obóz koncentracyjny.
Rozkaz Hansa Kammlera szefa oddziału budownictwa
Głównego Urzędu Gospodarki i Administracji SS (WVHA)
z 27 września 1941 r. o budowie obozu
Funkcję komendanta sprawowali kolejno: Karl Koch, Max Kögel,
Hermann Florstedt, Martin Weiß i Arthur Liebehenschel.
Legenda dla planu:
1 Pola więźniarskie z barakami mieszkalnymi dla więźniów
2 - I między pole z tzw. starym krematorium, szopą na zwłoki,
pralnia i suszarnią
3 - II międzypole (skład opału)
4 - Krematorium
5 - Miejsce, w którym dokonano masakry
Żydów 3.11.1943 roku
7 - Łaźnie
8 - Wiata i bunkier z komorami gazowymi
10 - Warsztaty
11 - Magazyny
15- Kancelaria Oddziały III (obozu
więźniarskiego)
17 - Budynek mieszkalny
Telegram z 27 marca 1942 r.
o skierowaniu do dystryktu lubelskiego
transportu Żydów ze Słowacji
Do tego czasu więźniami Majdanka
byli jeńcy sowieccy osadzeni tu jesienią
1941 r. Później przywieziono tu także
tłumaczy, lekarzy i więźniów
funkcyjnych z innych obozów
koncentracyjnych, m.in. z Auschwitz,
Buchenwaldu, Dachau,
Sachsenhausen. Z końcem 1941 r.
w obozie zaczęto osadzać Żydów
lubelskich oraz polskich chłopów. Pod
koniec marca 1942 r. przywieziono
pierwszą grupę Żydów Słowackich,
a po nich także Żydów z Czech, Austrii,
Niemiec, Francji, Belgii i Holandii.
Więźniów deportowanych do obozu umieszczano
w drewnianych barakach, jednorazowo po 500
i więcej osób. Były one często nieszczelne
i pozbawione kanalizacji. Latem ze względu na
wielką ciasnotę panował zaduch nie do
wytrzymania, zaś zimą ludzie marzli. Przed
mrozem chroniły jedynie dwa piecyki montowane
w barakach. Początkowo więźniowie spali
w barakach na gołych deskach. Jako pościel służył
im siennik wypchany zbutwiałą słomą często
zawierającą ziemię, gdyż przykrywano nimi
wcześniej kopce z kartoflami, oraz dwa koce jeden
jako prześcieradło, zaś drugi do przykrycia.
Dopiero z czasem baraki wyposażono w prycze, na
których spać musiało po dwie, trzy osoby gdy te
przeznaczone były tylko dla jednej. Oprócz prycz
w barakach zamontowano stoliki i taborety z
których więźniowie nie mogli korzystać, gdyż
obawiano się, że mogą oni je uszkodzić, lub
pobrudzić
Praca w okresie letnim trwała 12 godzin, zaś w zimie
10 godzin. Wszyscy więźniowie mieli obowiązek pracy,
a grupy robocze zwano komandami. Można wyróżnić
komanda zewnętrzne, które wykonywały różne roboty
poza terenem obozu oraz komanda wewnętrzne, do
zadań których należała rozbudowa obozu, jak również
zapewnienie jego funkcjonowania. Więźniowie
wykonywali prace porządkowe w obozowych
warsztatach i magazynach, ogrodach warzywnych oraz
przy obsłudze instalacji do masowej eksterminacji.
Powszechną praktyką było wypożyczanie
więźniarskiej siły roboczej przedsiębiorstwom
niemieckim, funkcjonującym poza terenem obozu. Dla
przykładu można wymienić Deutsche
Ausrüstungswerke (DAW), Ostindustrie (Osti) czy
Bekleidungswerke (BKW).
Ucieczki z obozu
Mimo usilnych starań władz KL Lublin,
tak samo jak w innych obozach tak i tu
zdarzały się ucieczki.
Ucieczki można podzielić na:
- indywidualne i zbiorowe,
- zorganizowane i spontaniczne,
- z pól więźniarskich jak i miejsca
pracy
Eksterminacja
Wyniszczanie więźniów przybrało dwie formy: pośrednią
i bezpośrednią. Większość więźniów padło ofiarą pierwszej
formy poprzez ciężką, fizyczną pracę, często ponad ludzkie
możliwości, marne wyżywienie, złe warunki mieszkaniowe,
choroby.
Bezpośrednią formą było mordowanie w komorach
gazowych. Do tego celu używano tlenku węgla, rzadziej
cyklonu B. Bunkier z komorami gazowymi funkcjonował
przez okres od przełomu IX i X 1942 r. do przełomu IX i X
1943 r. Mordowani byli głównie Żydzi. Do połowy 1942 r.
ciała były grzebane, a następnie palone na stosach
paleniskowych bądź w piecach krematoryjnych.
W lipcu 1942 roku dokonano zamówienia na
„Cyklon B” w zakładach Tesch & Stabenow
w Hamburgu. Pierwszą partię trującego gazu
dostarczono do obozu w ostatnich dniach sierpnia.
W dniu 3 listopada 1943 r. na
Majdanku miała miejsce największa w
dziejach obozów egzekucja ponad 18
tysięcy Żydów . Akcja została
przeprowadzona pod kryptonimem
„Erntefest” („Dożynki”). Objęła także
obozy pracy w Trawnikach
i Poniatowej oraz w innych
miejscowościach na terenie
Lubelszczyzny. Łącznie na obszarze
całego dystryktu rozstrzelano około
42 000 osób narodowości żydowskiej.
Ewakuacja obozu
Fragment listy więźniów, którzy
wyruszyli z Majdanka w ostatnim,
pieszym transporcie ewakuacyjnym
22 lipca 1944 r.
Ewakuację KL Lublin
rozpoczęto w kwietniu 1944 r.
Większość więźniów wywieziono do
obozów: Auschwitz, Gross-Rosen,
Natzweiler i Ravensbrück.
23 lipca 1944 r. na opustoszały
teren obozu wkroczyły wojska
sowieckie.
Majdanek dziś
Adam Dudziak
SP 2 im. J. Kochanowskiego w Lublinie 20-433 Lublin ul. A. Mickiewicza 24