Rundbrief 2011.poln. - Landesportal Sachsen

Langenstein im Dezember 2011
Ihr Zeichen / Ihre Nachricht
vom:
Mein Zeichen / Meine Nachricht
vom:
Bearbeitet von: Ellen Fauser
Übersetzung Mateusz Wojnowski
Mail: ellen.fauser
@stgs.sachsen-anhalt.de
Tel.: 03941 567324
Fax: 03941 302 48
Drodzy Przyjaciele Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge,
W roku 2011 udało się urzeczywistnić waŜne pragnienie z ostatnich lat.
Oznakowano pagórkami pochówkowymi z piaskowca powierzchnię zajmowaną przez sześć grobów
masowych przy głównym pomniku Miejsca Pamięci. Cały zespół grobów odpowiada obecnie w swoim
rozpostarciu rzeczywistym powierzchniom grobów masowych. Indywidualne upamiętnianie
poszczególnych ofiar jest moŜliwe dzięki umieszczeniu tabliczek z nazwiskami. Pierwsze 75 z 772
tabliczek z nazwiskami udało się odsłonić przy okazji inauguracji głównego pomnika po jego
przebudowaniu na nowo, zaś dalszych 109 tabliczek zostanie sporządzonych i zamocowanych do
czasu Dni Spotkań 2012.
Stowarzyszenie Wspierające i Miejsce Pamięci nadal proszą o datki na sporządzanie i umieszczanie
następnych tabliczek. Wpłat prosimy dokonywać na konto dla darowizn Stowarzyszenia
Wspierającego :
Nazwa banku : Harzsparkasse BLZ (kod bankowy) : 810 520 00 Nr konta : 301 751 668
Cel : tabliczki nagrobne / Grabplatten
(w razie darowizn pochodzących z zagranicy)
IBAN : DE 05810 520 000 301 75 1668 BIC-Code (identyfikacyjny kod bankowy) : NOLADE21HRZ
Z wielkim respektem i powaŜaniem składamy gratulacje Hélie De Saint Marc i Claude’owi Baud,
dwóm byłym deportowanym francuskim, którzy w roku 2011 zostali uhonorowani najwyŜszymi
odznaczeniami w swym kraju ojczystym. C. Baud został Kawalerem Legii Honorowej („Chevalier de la
Légion d’Honneur”), zaś H. De Saint Marc przyjął z rąk prezydenta Francji Sarkozy’ego Wielki KrzyŜ
Legii Honorowej („Grand-croix de la Légion d’Honneur”).
Ze smutkiem i współczuciem wspomnijmy byłych więźniów obozu koncentracyjnego LangensteinZwieberge, o których śmierci dowiedzieliśmy się od czasu ostatniego listu okólnego :
Alex Deutsch z Niemiec
Gerrit Doze z Holandii
David Ecstein z Francji
Léon Kaminski (pseudonim w ruchu oporu : Pierre Forey) z Francji
Iwan Slipatschenko (pseudonim : Iwan Cholod) z Ukrainy.
Z Ŝałobą myślimy równieŜ o zaangaŜowanym nauczycielu historii i członku zarządu Stowarzyszenia
Wspierającego Thoralfie Johlu, który zmarł w wieku 43 lat. Wspomnijmy takŜe przyjaciela, zawsze
wspierającego miejsce pamięci, Hansa-Jürgena Soldina, który odszedł w 2011 roku. Film pt. „HansJürgen Soldin. Z mojego Ŝycia (1920-1945)” powstał w ramach projektu uczniowskiego w ciągu
ostatnich dwóch lat jego Ŝycia we współpracy z Centrum Kultury Reichenstraße Quedlinburg e.V.
Stowarzyszenie Zarejestrowane (w skrócie : KuZ) oraz powiatowym kołem młodzieŜowym
Kreisjugendring Parchim e.V. Stowarzyszenie Zarejestrowane pod kierownictwem Raya Behringera.
Film przypomina o oporze Soldina przeciwko narodowemu socjalizmowi w Zakładach Materiałów
Wybuchowych Dömitz (Mecklemburgia-Pomorze Przednie, powiat ziemski Ludwigslust-Parchim). Film
miał prapremierę dnia 28 września 2011 roku w Centrum Kultury w Quedlinburgu.
Bardzo dziękujemy wszystkim uczestnikom, wszystkim członkom Stowarzyszenia Wspierającego,
wspomagającym wolontariuszom, naocznym świadkom Marszu Śmierci, którzy ponownie w roku
2011 wspierali miejsce pamięci w rozmaitych działaniach. Podziękowanie kierujemy takŜe do tych
osób, które spisały swoje wspomnienia, jak i do tych, którzy cierpliwie relacjonowali przeŜycia na
podstawie swoich wspomnień, do tych, którzy udostępniali wyniki swych poszukiwań, wygłaszali
prelekcje, sporządzali tłumaczenia, przewozili grupy młodzieŜy, sprawując nad nimi pieczę jako
pedagodzy, do tych, którzy przekazali darowizny na tabliczki z nazwiskami oraz do tych, którzy
zbierali datki, którzy organizowali koncerty benefisowe i którzy jeszcze więcej zdziałali na rzecz
działalności miejsca pamięci.
Martina Lucht (na zdjęciu druga od lewej nauczycielka ze
szkół zawodowych w Böhnshausen i nowa członkini zarządu
Stowarzyszenia Wspierajacego), Hanka Rosenkranz (piąta
od lewej) oraz Gesine Daifi (trzecia od lewej) towarzyszyły
projektowi uczniowskiemu pod nazwą [email protected] 2010
Fundacji im. Konrada Adenauera, którego zadaniem było
zajęcie się jednym wydarzeniem z okresu narodowego
socjalizmu, przeprowadzając refleksję nad jego znaczeniem
dla współczesności i tworząc stronę internetową na ów
temat. Uczniowie ze szkół zawodowych w Böhnshausen i ze
szkoły ponadpodstawowej Sekundarschule Gernrode obrali jako temat konkursowy akcję
upamiętniającą, przeprowadzoną z okazji Dni Spotkań 2010, która polegała na oznakowaniu róŜnych
miejsc na trasie wiodącej od dworca kolejowego w Langenstein do terenu po byłym obozie jako
historycznych lokalizacji, pozostających w związku z obozową historią. W dniu 28 stycznia 2011 roku
wyróŜniono w Berlinie w obecności patrona konkursu, prezydenta Bundestagu prof. dr. Norberta
Lammerta, zwycięzców konkursu. Uczestnicy naszego projektu uczniowskiego zajęli 4. lokatę na 12
złoŜonych projektów.
Rok imprezowy 2011 rozpoczął się imprezą kraju związkowego Saksonii-Anhalt z okazji Dnia
Pamięci ku czci ofiar narodowego socjalizmu w Miejscu Pamięci Langenstein-Zwieberge i w teatrze
Nordharzer Städtebundtheater w Halberstadt, a takŜe tradycyjnie juŜ „imprezą upamiętniającą od
uczniów dla uczniów“ w gimnazjum im. Käthe Kollwitz w Halberstadt.
21-sze Dni Spotkań odbyły się w dniach od 7 do 11 kwietnia 2011 roku
Serdeczne podziękowania
składamy byłym więźniom
obozu koncentracyjnego
Langenstein-Zwieberge :
Georges’owi Petit,
Janowi Gura, Janowi
Wysockiemu i
Ryszardowi
Kosińskiemu (od lewej
do prawej).
2
Wspólnie z krewnymi ofiar obozu koncentracyjnego Langenstein-Zwieberge doczekali się oni
inauguracji przebudowanego pomnika głównego przy Miejscu Pamięci Langenstein-Zwieberge. Pan
Wysocki przebywał po raz pierwszy w Miejscu Pamięci Langenstein-Zwieberge.
Tegoroczną akcję upamiętniającą z okazji Dni Spotkań 2011, zainicjowaną przez Grupę 2.
Pokolenia, zrealizowali uczniowie ze szkół zawodowych w Böhnshausen, ze szkoły
ponadpodstawowej Sekundarschule Gernrode oraz z gimnazjum Stadtfeldgymnasium Wernigerode
pod kierownictwem Susann Werkmeister-Natho, Martiny Lucht, Hanki Rosenkranz i Gesine Daifi.
Odbyła się ona obok południowego grobu masowego na terenie miejsca pamięci. Upamiętnienie
ludzi, którzy zginęli w okresie obozu, miało
być
symbolicznie
połączone
z
upamiętnieniem tych, którzy
stracili Ŝycie na krótko przed, podczas i po
oswobodzeniu obozu w kwietniu 1945 roku.
MłodzieŜ
zaprezentowała
teksty
nawiązujące do oswobodzenia obozu,
pochodzące z ksiąŜki pt. „CLAMAVI AD
TE“ byłego więźnia francuskiego Rogera
Leroyer
na
podkładzie
szmerowodźwiękowym. To niezwykłe i niebywale
kreatywne opracowanie przez młodych
ludzi przeszłości obozowej zostało wysoko
ocenione przez biorących udział w imprezie
byłych więźniów, krewnych ofiar i innych
gości.
Pod koniec kwietnia nastąpiło rozpoczęcie cyklu rozmów pt. „Świadkowie czasu narodowego
socjalizmu w Saksonii-Anhalt“ od spotkania z Albertem Osterloh i Hannsem Osterloh. Dnia 8 maja
2011 Jörg Diester z Centrum Dokumentacji Bunkra Rządowego w Bad Neuenahr-Ahrweiler
referował na temat późniejszego uŜytkowania w RFN i NRD podziemnych obiektów, które musieli
budować więźniowie obozowi od 1944 roku w celu przemieszczenia tam produkcji na cele wojenne.
Osobna impreza z okazji 66 rocznicy zakończenia wojny w Niemczech oraz Europie, zrealizowana we
współpracy Miejsca Pamięci Langenstein-Zwieberge z Centrum Dokumentacji Bunkra Rządowego,
naświetliła aspekty związane ze wspólną, a jednak jakŜe odmienną historią po zakończeniu wojny.
Obydwa obiekty podziemne były uŜytkowane bezpośrednio potem jako bunkry w podzielonych
podówczas Niemczech w warunkach róŜnych ustrojów społecznych na tle zimnej wojny.
Tegoroczny młodzieŜowy obóz pracy, czyli workcamp 2011, przy
wsparciu ze strony Andriesa Gorta (czwarty od lewej) i Jana Eriksa
z Holandii, którzy sami są krewnymi poległych w obozie
koncentracyjnym Langenstein-Zwieberge, pozwolił na ewaluację
dokumentów holenderskich oraz opracowanie sześciu małych
biografii ofiar obozu. Wycieczka odbyta śladami Marszu Śmierci
przywiodła do Welbsleben i Wiederstedt i doprowadziła do rozmów
naocznymi świadkami.
Uczniowie nadali teŜ kształt dwom tablicom poświęconym
świadkom Jehowy więzionym w obozie koncentracyjnym
Langenstein-Zwieberge. Tablice owe dołączyły jako uzupełnienie do specjalnej ekspozycji o
prześladowaniu świadków Jehowy w czasach narodowego socjalizmu, która to wystawa mogła być
oglądana w Langenstein-Zwieberge w dniach od 8 czerwca do 27 sierpnia 2011 roku.
Pierwsza część projektu, opracowanego przez Gesine Daifi i Hankę Rosenkranz, a zatytułowanego
„Napiętnowanie, wyizolowanie, prześladowanie, zagłada – co mnie to dzisiaj obchodzi ?“, w
ramach programu „EUROPEANS FOR PEACE“ berlińskiej Fundacji Pamięć, Odpowiedzialność i
Przyszłość odbyła się w dniach 8-15 października 2011 w Asztarak / Armenia. W przypadku tego
projektu, przeprowadzonego przy udziale młodzieŜy z gimnazjum Martineum w Halberstadt i jego
partnerskiej szkoły nr 5 w Asztarak, chodzi nie tylko o to, aby dowiedzieć się czegoś o losie Ormian,
których więziono w obozie koncentracyjnym Langenstein-Zwieberge, lecz o jednoczesne
3
opracowanie zagadnienia mechanizmów wyizolowania i zagłady,
występujących w okresie narodowego socjalizmu, w powiązaniu z
wydarzeniami popełnionego przez stronę turecką ludobójstwa na
Ormianach w latach 1915/16. Znaczenie ma przy tym nie tylko
porównanie zdarzeń, ale takŜe porównywanie form przejawiania się
stygmatyzacji czyli napiętnowania, wyizolowania, prześladowania i
zagłady oraz pytanie, czy mechanizmy owe mają coś wspólnego ze
światem, w którym współcześnie Ŝyjemy. Rezultat projektu stanowić
będzie film w dwóch wersjach językowych do wykorzystania w pracy
kształceniowej w szkołach i miejscu pamięci. W ramach tegoŜ projektu
przeprowadzane były juŜ wywiady z krewnymi czy ewentualnie
znajomymi zmarłych juŜ więźniów ormiańskich Ajkaza Geworgjana,
Nikolaia Aslanjana i Nikolaia Grigorjana. Druga część projektu
będzie miała miejsce w Halberstadt w maju 2012 roku.
Z okazji tegorocznego Dnia Pokoju Anna Holroyd, mezzosopran, i Nicolas Dessenne, pianino, dali
koncert dla upamiętnienia, podczas którego wykonane zostały utwory artystów takich jak Franz
Schreker i Erwin Schulhoff, których prześladowano podczas
narodowego socjalizmu i których dzieła muzyczne
szkalowano jako zwyrodniałe. Ta specjalna impreza doszła
do skutku dzięki zaangaŜowaniu profesora Amaury Du
Closel, który zainicjował koncerty w siedmiu krajach
europejskich, pragnąc rozpowszechnić na nowo muzykę tych
kompozytorów. Koncertowi upamiętniającemu patronowała
Komisja Europejska, Generalna Dyrekcja ds. Edukacji i
Kultury.
Grupa Drugiego Pokolenia spotkała się na dorocznym
seminarium juŜ po raz 19-ty w dniach od 27 do 30
października 2011.
W konkursie zorganizowanym przez Hankę Rosenkranz pod nazwą „Prawa człowieka w
przeszłości i współcześnie“ przy współpracy z Centrum Kultury Reichenstraße Quedlinburg e.V.
Stowarzyszenie Zarejestrowane z Quedlinburga i pod patronatem nadburmistrza Quedlinburga dr.
Eberhardta Brechta wzięło udział 9 szkół róŜnego rodzaju z powiatu ziemskiego Harz. Tematem
projektu, wychodząc od naruszeń praw człowieka w historycznym Langenstein-Zwieberge, była
konieczność podejmowania dzisiaj działań na rzecz praw człowieka. Jury obradowało we wrześniu,
dokonało oceny konkursu i wyłoniło zwycięzców. Rozdanie nagród miało miejsce w dniu 10 grudnia
2011 roku. Wyniki projektu zostaną zebrane w formie całościowej wystawy, która zostanie pokazana
najpierw w Centrum Kultury KuZ w Quedlinburgu, a następnie w szkołach biorących udział w
projekcie.
Pod koniec roku grupa pięciu tymczasowych pracowników spółki ds. promocji zatrudnienia z
Halberstadt ukończyła prace nad budową drogi dla pieszych, mającej stanowić bezpośrednie
połączenie między trasą Marszu Śmierci (początek) a głównym pomnikiem (teren miejsca pamięci).
W nadchodzącym roku Dni Spotkań odbędą się od 12 do 16 kwietnia 2012. Proszę
wszystkich byłych więźniów oraz wszystkich bliskich osób dotkniętych przez przeszłość obozową, aby
zawiadomili do dnia 15 stycznia 2012 roku, czy przybędą. Zgłoszenia proszę kierować bezpośrednio
do mojej zastępczyni Gesine Daifi (e-mail : [email protected], a pocztą :
Gedenkstätte Langenstein-Zwieberge, Vor den Zwiebergen 1, D-38895 Langenstein).
W imieniu wszystkich współpracowników Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge przesyłam
Państwu najlepsze Ŝyczenia szczęścia, zdrowia oraz pokoju w Nowym Roku 2012.
Ellen Fauser, kierowniczka Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge
4