Wrocław, 2013-06-20 PROGRAM ĆWICZEŃ Z MIKROBIOLOGII DLA
advertisement
Wrocław, 2013-06-20 PROGRAM ĆWICZEŃ Z MIKROBIOLOGII DLA STUDENTÓW III ROKU WYDZIAŁU LEKARSKIEGO W ROKU AKADEMICKIM 2013/2014 semestr zimowy Ćwiczenia ćwiczeń z mikrobiologii trwają 3 godziny lekcyjne (135 minut) co 2 tygodnie w sali ćwiczeń Katedry i Zakładu Mikrobiologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu OGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ Z MIKROBIOLOGII Semestr zimowy Ćwiczenie 1. 7 tygodni x 3 godz. = 21 godz. Morfologia bakterii. Metody barwienia. Metody hodowli bakterii Ćwiczenie 2. 30.IX – 03.X 2013 14.X – 17.X 2013 Ziarniaki Gram-dodatnie: gronkowce i paciorkowce Ćwiczenie 3. 28.X – 31.XI 2013 Gram-ujemne pałeczki fermentujące niefermentujące oraz bezwzględnie beztlenowe Ćwiczenie 4. 11.XI – 14.XI 2013 Corynebacterium, laseczki, promieniowce, prątki Ćwiczenie 5. 25.XI – 28.XI 2013 Bakterie spiralne Kolokwium I (1-4) Ćwiczenie 6. 09.XII – 12.XII 2013 Sterylizacja i dezynfekcja. Antybiotyki cz. I Ćwiczenie 7. 13.I – 16.I 2014 Antybiotyki cz. II. Mechanizmy oporności Godziny ćwiczeń z mikrobiologii Poniedziałek (I) 12.30 – 14.45 Wtorek (I) 16.15 – 18.30 Środa (I) 14.00 – 16.15 Czwartek (I) 13.30 – 15.45 (II) 15.00 – 17.15 (III) 17.30 – 19.45 (II) 16.30 – 18.45 -1- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com) OGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ Z MIKROBIOLOGII ĆWICZENIE 1 (30.IX-3.X.2013) TEMAT: MORFOLOGIA BAKTERII. METODY BARWIENIA. METODY HODOWLI BAKTERII Część teoretyczna: ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Organizacja i dyscyplina pracy w czasie ćwiczeń z mikrobiologii. Typy mikroskopów używanych na ćwiczeniach: świetlny, z ciemnym polem widzenia, fluorescencyjny. Morfologia bakterii. Metody barwienia preparatów mikroskopowych: barwienie proste, złożone, pozytywne, negatywne, negatywno-pozytywne. Warunki hodowli bakterii tlenowych i beztlenowych in vitro. Wpływ temperatury, pH, potencjału oksydacyjno-redukcyjnego, egzogennych związków pokarmowych (czynniki wzrostowe). Podział podłoży mikrobiologicznych (proste, wzbogacone, wybiórczo-różnicujące, różnicujące). Część praktyczna: ♦ ♦ ♦ ♦ Opisywanie morfologii kolonii na wybranych podłożach. Sporządzanie i oglądanie w mikroskopie świetlnym preparatów z hodowli bakterii, barwienie metodą Grama. Demonstracja gotowych preparatów z bakterii w mikroskopie świetlnym, cpw. i fluorescencyjnym. Demonstracja podłoży bakteriologicznych oraz wzrostu bakterii w podłożu płynnym i na podłożach stałych. ĆWICZENIE 2 (14-17.X.2013) TEMAT: ZIARNIAKI GRAM-DODATNIE: GRONKOWCE I PACIORKOWCE Część teoretyczna: ♦ ♦ Charakterystyka i chorobotwórczość Staphylococcus aureus, S. epidermidis, S. saprophyticus. Charakterystyka i chorobotwórczość Streptococcus pyogenes, S. pneumoniae, S. orale, Enterococcus. Część praktyczna: ♦ ♦ ♦ ♦ Demonstracja hodowli na agarze z krwią, opis morfologii kolonii, rodzaje hemolizy. Demonstracja gotowych preparatów z omawianych bakterii w mikroskopie świetlnym. Testy identyfikacyjne dla gronkowców: wytwarzanie katalazy, CF (wykonanie), wrażliwość na nowobiocynę i furazolidon, koagulaza (demonstracja), ID32 Staph do odczytu. Testy identyfikacyjne dla paciorkowców: wrażliwość na bacytracynę i optochinę, szereg biochemiczny dla enterokoków, wykrywanie antygenów grupowych (demonstracja), API20Strep do odczytu. ĆWICZENIE 3 (28-31.X.2013) TEMAT: GRAM-UJEMNE PAŁECZKI FERMENTUJĄCE, NIEFERMENTUJĄCE oraz BEZWZGLĘDNIE BEZTLENOWE Część teoretyczna: ♦ ♦ ♦ Charakterystyka i chorobotwórczość pałeczek Enterobacteriaceae: Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Proteus, Klebsiella. Charakterystyka i chorobotwórczość pałeczek niefermentujacych: Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii, Stenotrophomonas maltophilia. Charakterystyka i chorobotwórczość Gram-ujemnych bakterii bezwzględnie beztlenowych (Prevotella, Porphyromanas, Bacteroides, Fusobacterium). Część praktyczna: ♦ Demonstracja hodowli bakterii na podłożach wybiórczych: Mac Conkey’a i SS (Enterobacteriaceae) oraz na agarze zwykłym i Mac Conkey’a (Pseudomonas i Acinetobacter). -2- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com) ♦ ♦ Demonstracja gotowych preparatów bakteryjnych w mikroskopie świetlnym. Identyfikacja Gram-ujemnych pałeczek: odczyt testów ID32GN dla Enterobacteriaceae, Pseudomonas i Acinetobacter. Test na wytwarzanie oksydazy i barwników dla G(-) pałeczek niefermentujących. Demonstracja i identyfikacja Gram-ujemnych pałeczek bezwzględnie beztlenowych: odczyt testów ID32A. ♦ ĆWICZENIE 4 (11-14.XI.2013) TEMAT: CORYNEBACTERIUM, LASECZKI, PROMIENIOWCE, PRĄTKI Część teoretyczna: Charakterystyka i chorobotwórczość laseczek: Bacillus anthracis, Clostridium tetani, Cl. difficile, Cl. botulinum, Cl. perfringens. Charakterystyka i chorobotwórczość maczugowców – Corynebacterium diphtheriae. Szczepionka DPT (diphtheria, pertussis, tetanus). Podział taksonomiczny prątków Charakterystyka i chorobotwórczość Mycobacterium tuberculosis oraz mykobakterii MOTT. Postacie kliniczne gruźlicy, diagnostyka, szczepienia (BCG), próby tuberkulinowe Odporność śródzakaźna – fenomen Kocha Charakterystyka i chorobotwórczość Actinomyces spp. i Nocardia spp. ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Część praktyczna: ♦ Demonstracja hodowli i gotowych preparatów: Bacillus, Clostridium Corynebacterium. Testy identyfikacyjne maczugowców (ApiCoryne). Oglądanie preparatów plwociny od chorego prątkującego barwionych metodą Ziehl-Neelsena (czynnik wiązkowy – cord factor). Oznaczanie wrażliwości prątków na tuberkulostatyki. ♦ Demonstracja hodowli i gotowych preparatów Actinomyces spp. i Nocardia spp. ♦ ♦ ♦ ĆWICZENIE 5 (25-28.XI.2013) TEMAT: BAKTERIE SPIRALNE. KOLOKWIUM I (z ćwiczeń 1-4) Część teoretyczna: ♦ Charakterystyka i chorobotwórczość Treponema pallidum, Leptospira, Borrelia recurrentis, B. burgdorferi, Campylobacter jejuni, Helicobacter pylori. Część praktyczna: ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Demonstracja hodowli Campylobacter i Helicobacter. Demonstracja bezpośredniego preparatu z bioptatu z H. pylori. Demonstracja preparatu srebrzonego z Treponema pallidum. Demonstracja Leptospira w mikroskopie z ciemnym polem widzenia. Demonstracja bezpośredniego rozmazu krwi z B. recurrentis. Oglądanie gotowych preparatów z Campylobacter i Helicobacter. ĆWICZENIE 6 (09-12.XII.2013) TEMAT: STERYLIZACJA i DEZYNFEKCJA. ANTYBIOTYKI cz. I STERYLIZACJA i DEZYNFEKCJA Część teoretyczna: ♦ Omówienie metod sterylizacji i dezynfekcji oraz preparatów stosowanych w antyseptyce. Część praktyczna: -3- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com) ♦ Ocena skuteczności higienicznego mycia rąk (mycie + jednokrotna dezynfekcja) - jedna płytka agarowa dla studenta. ANTYBIOTYKI Część teoretyczna: Charakterystyka najważniejszych grup antybiotyków (mechanizm i sposób działania, spektrum przeciwbakteryjne, mechanizm(y) oporności, farmakokinetyka): β-laktamy, aminoglikozydy, makrolidy i ketolidy, linkozamidy, glikopeptydy, tetracykliny, tigecyklina, polimyksyny, oksazolidynony, fluorochinolony, sulfonamidy. Metody oznaczania wrażliwości bakterii i grzybów na antybiotyki: - metoda krążkowo-dyfuzyjna (omówienie) - metoda seryjnych rozcieńczeń w podłożu bulionowym MH – oznaczanie MIC i MBC (demonstracja) - oznaczanie MIC metodą E-testu (demonstracja) - metoda rozcieńczenia leku w pożywce Loewensteina-Jensena dla prątków gruźlicy (demonstracja ) Część praktyczna: Wykonanie antybiogramu metodą krążkowo-dyfuzyjną dla wybranych szczepów bakterii: Staphylococcus aureus MRSA i MLSB z ropy Pseudomonas aeruginosa MBL(+) z ropy Klebsiella pneumoniae ESBL(+) z plwociny - zapalenie płuc ĆWICZENIE 7 (13-16.I.2014) TEMAT: ANTYBIOTYKI cz. II. MECHANIZMY OPORNOŚCI Część teoretyczna: Omówienie wybranych mechanizmów oporności bakterii na antybiotyki: MRS, MLSB, VISA, VRSA, HLAR, VRE, MBL, ESBL, KPC Część praktyczna: Odczyt i interpretacja antybiogramów z poprzedniego ćwiczenia. Odczyt antybiogramów przygotowanych metodą ATB dla różnych szczepów bakterii. Wykonanie testu z cefinazą – wykrywanie beta-laktamaz u Moraxella. Demonstracja antybiogramu Enterococcus faecalis HLAR z krwi (zapalenie wsierdzia) Demonstracja antybiogramu Enterococcus faecalis VRE –E test Demonstracja testu do wykrywania MBLB Demonstracja E-testu do wykrywania ESBL Demonstracja E-testu do wykrywania MBL Demonstracja testu do wykrywania KPC Nosicielstwo S. aureus – antybiogram Wrocław, 2013-06-20 Kierownik Katedry i Zakładu Mikrobiologii Dr hab. Grażyna Gościniak prof. nadzw. -4- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com) ________________________________________________________________________________ PROGRAM ĆWICZEŃ Z MIKROBIOLOGII DLA STUDENTÓW III ROKU WYDZIAŁU LEKARSKIEGO W ROKU AKADEMICKIM 2013/2014 semestr letni OGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ Z MIKROBIOLOGII Semestr letni 5 tygodni x 3 godz. 2 tygodnie x 2 godz = 19 godz. Ćwiczenie 8. 24.II – 27.II. 2014 Podstawy diagnostyki chorób grzybiczych. Kolokwium II (5-7) Ćwiczenie 9. Flora fizjologiczna. 10.III – 13.III 2014 Zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych Ćwiczenie 10. Zakażenia układu 24.III – 27.III 2014 moczowego i pokarmowego Ćwiczenie 11. Zakażenia skóry i tkanek 07.IV – 10.IV 2014 miękkich. Choroby przenoszone drogą płciową. Kolokwium III (8-10) Ćwiczenie 12. Zakażenia ogólnoustrojowe (sepsa) i ośrodkowego układu nerwowego Ćwiczenie 13. Podstawy diagnostyki 24.IV.2014(gr. czwartkowa) 28.IV – 30.IV (gr. poniedziałek-środa) 12.V – 15.V 2014 chorób wirusowych. (Ćw. 2h) Kolokwium IV (11-12) Ćwiczenie 14. Egzamin praktyczny 26.V – 29.V 2014 (Ćw. 2h) SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ Z MIKROBIOLOGII ĆWICZENIE 8 (24-27.II.2014) TEMAT: PODSTAWY DIAGNOSTYKI CHORÓB GRZYBICZYCH. KOLOKWIUM II (z ćwiczeń 5-7) Część teoretyczna: ♦ Omówienie najczęściej występujących przypadków grzybic miejscowych i układowych oraz czynników etiologicznych (Candida, Cryptococcus, Aspergillus). Omówienie pobierania, przesyłania i zasad hodowli grzybów chorobotwórczych. Charakterystyka najważniejszych grup leków przeciwgrzybicznych: polieny (nystatyna, natamycyna, amfoteryczna B), imidazole, triazole, antymetabolity (5-fluorocytozyna), echinokandyny. ♦ ♦ Część praktyczna: Identyfikacja grzybów drożdżopodobnych: - obserwacja morfologii hodowli na podłożu Sabourauda i Chromagar Candida, - obserwacja blastospor i artrospor w preparatach barwionych metodą Grama, - odczyt testu filamentacji (wykonanie preparatów natywnych), - obserwacja charakterystycznych struktur (chlamydospor) w mikrohodowli, - odczyt testu ID 32 C. Identyfikacja grzybów pleśniowych i dermatofitów: - obserwacja morfologii hodowli Aspergillus i Penicillium na podłożu Czapka, - wykonanie preparatów w laktofenolu i obserwacja charakterystycznych konidioforów. - obserwacja gotowych preparatów dermatofitów w laktofenolu (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum). Oznaczanie wrażliwości grzybów metodą Fungi-Test (demonstracja) -5- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com) Przygotowanie do następnego ćwiczenia. Opracowanie próbek z dróg oddechowych. 1. Pacjent z anginą, 2. Pacjent (pozaszpitalny) z zapaleniem płuc, 3. Pacjent z zapaleniem płuc (hospitalizowany na OIOM). ĆWICZENIE 9 (10-13.III.2014) TEMAT: FLORA FIZJOLOGICZNA. ZAKAŻENIA GÓRNYCH I DOLNYCH DRÓG ODDECHOWYCH Część teoretyczna: ♦ ♦ ♦ Omówienie roli flory endogennej człowieka. Omówienie postaci klinicznych oraz etiologii zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych. Schemat badania mikrobiologicznego. Pobieranie i przesyłanie próbek do badania. Część praktyczna: ♦ Odczyt posiewów próbek z zakażeń dróg oddechowych: ♦ Demonstracja hodowli wybranych patogenów górnych dróg oddechowych: Staphylococcus aureus, Corynebacterium diphtheriae. Demonstracja bezpośredniego z wymazu z gardła chorego na anginę Plauta-Vincenta. Opracowanie materiałów diagnostycznych do następnego ćwiczenia: ZAKAŻENIA UKŁADU MOCZOWEGO i POKARMOWEGO. Materiał 1 - mocz, Materiał 2 - mocz, Materiał 3 - wymazu z odbytu. ĆWICZENIE 10 (24-27.III.2014) TEMAT: ZAKAŻENIA UKŁADU MOCZOWEGO i POKARMOWEGO Część teoretyczna: Omówienie czynników etiologicznych zakażeń układu moczowego i pokarmowego. Schemat badania mikrobiologicznego moczu. Pobieranie i przesyłanie materiałów diagnostycznych do badania. Część praktyczna: Odczyt posiewów materiałów diagnostycznych: DEMONSTRACJE: demonstracja hodowli wybranych patogenów układu moczowego: E. coli, Klebsiella spp., Proteus spp., Staphylococcus epidermidis, S. saprophyticus, S. aureus, Enterococcus faecalis, Candida albicans. demonstracja hodowli wybranych patogenów układu pokarmowego: Salmonella spp., Shigella spp., Escherichia coli, Yersinia enterocolitica, Campylobacter jejuni. demonstracja testu Golda – wynik dodatni i ujemny. demonstracja wyniku posiewu moczu zanieczyszczonego – 4 szczepy: pałeczki lac(+) i lac(-), Enterococcus, Staphylococcus. demonstracja gotowych preparatów ww. patogenów w mikroskopie świetlnym. demonstracja gotowych zestawów do półilościowego posiewu moczu: Uriline, Uricult. demonstracja testu do wykrywania rotawirusów i adenowirusów w kale: Rota-Adeno Kit. demonstracja odczynu Widala Opracowanie materiałów diagnostycznych do następnego ćwiczenia: ZAKAŻENIA SKÓRY i TKANEK MIĘKKICH”. Materiał 1. Pacjent z ropniem podprzeponowym, Materiał 2. Pacjent z czyrakiem mnogim, Materiał 3. Pacjent z raną po oparzeniu. -6- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com) ĆWICZENIE 11 (07-10.04.2014) TEMAT: ZAKAŻENIA SKÓRY i TKANEK MIĘKKICH. CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ KOLOKWIUM III (z ćwiczeń 8-10) I. ZAKAŻENIA SKÓRY I TKANEK MIĘKKICH Część teoretyczna Omówienie czynników etiologicznych zakażeń skóry i tkanek miękkich. Schemat badania mikrobiologicznego ropy. Pobieranie i przesyłanie próbek do badania. Część praktyczna Odczyt posiewów próbek ze zmian ropnych, identyfikacja szczepów, interpretacja antybiogramów. Demonstracja hodowli wybranych patogenów zakażeń skóry i tkanek miękkich: Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Bacteroides fragilis. Demonstracja gotowych preparatów ww. patogenów w mikroskopie świetlnym. II. CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ (STD) Część teoretyczna Omówienie zakażeń przenoszonych drogą płciową oraz czynników etiologicznych STD. Część praktyczna – ćwiczenie demonstracyjne Diagnostyka kiły: USR i TPHA do odczytu i interpretacji FTA-ABS i ELISA do omówienia preparat srebrzony z tkanki mózgowej Diagnostyka rzeżączki (GU): hodowla gonokoków na podłożu Roiron wykonanie testu na oksydazę demonstracja preparatu z ropy rzeżączkowej omówienie testu przesiewowego Gonoline Duo 2 Diagnostyka rzęsistkowicy: - demonstracja preparatu z Trichomonas vaginalis (Giemsa) Diagnostyka NGU: hodowla Mycoplasma hominis Mycoplasma IST-test do odczytu i interpretacji Chlamydia trachomatis (zakażona linia komórkowa Mc Coy’a - zdjęcie) Diagnostyka grzybicy dróg rodnych - odwołanie do ćwiczenia z mikologii. OPRACOWANIE MATERIAŁÓW DIAGNOSTYCZNYCH DO NASTĘPNEGO ĆWICZENIA: ZAKAŻENIA OGÓLNOUSTROJOWE (SEPSA). ZAKAŻENIA ÓŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO. Materiał 1. a) b) c) Materiał 2. Pacjent z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych: płyn mózgowo-rdzeniowy, próbka płynu mózgowo-rdzeniowego w jałowej probówce:, krew. Pacjent z zapaleniem wsierdzia. -7- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com) Pacjent z zakażeniem odcewnikowym. ĆWICZENIE 12 (24.IV.2014 grupy czwartkowe; 28-30.IV.2014 grupy poniedziałek-środa) TEMAT: ZAKAŻENIA OGÓLNOUSTROJOWE (SEPSA). ZAKAŻENIA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO Materiał 3. Część teoretyczna Omówienie czynników etiologicznych zakażeń ogólnoustrojowych i CUN. Schemat badania mikrobiologicznego krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Pobieranie i przesyłanie próbek do badania. Część praktyczna Odczyt posiewów próbek krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego oraz interpretacja antybiogramów: Demonstracja hodowli wybranych patogenów zakażenia krwi i centralnego układu nerwowego: Neisseria meningitidis, Streptococcus agalactiae, Streptococcus salivarius, Staphylococcus epidermidis, Escherichia coli, Enterobacter cloacae, Haemophilus influenzae (różnicowanie Casman + BX, demonstracja testu API NH), Candida albicans Demonstracja gotowych preparatów z w/w drobnoustrojów w mikroskopie świetlnym. Demonstracja podłoży transportowo-namnażających do posiewu płynów ustrojowych. Demonstracja aparatu Bact Alert do hodowli próbek płynów ustrojowych. ĆWICZENIE 13 (12-15.V.2014) TEMAT: PODSTAWY DIAGNOSTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSOWYCH KOLOKWIUM IV (z ćwiczeń 11-12) Część teoretyczna ♦ ♦ ♦ Pobieranie i przesyłanie materiałów do badań wirusologicznych. Metody hodowli wirusów. Odczyny serologiczne w diagnostyce chorób wirusowych. Część praktyczna ♦ ♦ ♦ ♦ Demonstracja zakażonych wirusami linii komórkowych ( efekt cytopatyczny). Demonstracja hodowli wirusów bakteryjnych (łysinki). Demonstracja odczynu Hirsta ( miareczkowanie wirusa) i Hirsta-Salka. Demonstracja odczynu ELISA. ĆWICZENIE 14 (26-29.V.2014) TEMAT: EGZAMIN PRAKTYCZNY UWAGA: Materiały teoretyczne do ćwiczeń diagnostycznych znajdują się na stronie internetowej Katedry: www.mbio.am.wroc.pl Wrocław, 2013-06-20 Kierownik Katedry i Zakładu Mikrobiologii Dr hab. Grażyna Gościniak prof. nadzw. -8- Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
