METODY BADAWCZE
advertisement
METODY BADAWCZE sondaż ankietowy (met. lustracji), studium w terenie, eksperyment: naturalny, w terenie, laboratoryjny, metoda obserwacyjna (opisywanie zachowania społecznego), met. korelacyjna (przewidywanie zach. społecznego), met. eksperymentalna (odp. na pytanie o przyczynę) METODA EKSPERYMENTU NATURALNEGO - stosując eksperyment naturalny, badacz wie wcześniej, ze pewien czynnik (zmienna) pojawi się w sposób naturalny, niezależny od jego woli. Czynnik ten być może wpłynie na interesujący badacza proces (zmienna zależna), z tym ze badacz nie ma wpływu na to, co się stanie i kiedy to nastąpi. Badacz może tylko ustalić czy interesujący go proces uległ jakiejś zmianie pod wpływem niezależnie od niego pojawiającego się czynnika. Stopień kontroli w tym eksperymencie jest stosunkowo niski, ponieważ istnieje możliwość wpływu wielu czynników tak, ze badacz nie jest pewien, co rzeczywiście wpłynęło na interesujący go proces METODA EKSPERYMENTU W TERENIE - w pewnym stopniu kontroluje czynniki, nawet wpłynął w pewien sposób na badane zjawisko (zmienna zależna). Eksp. w terenie odbywa się w środowisku, w którym zwykle przebywają osoby badane. Kontrola badacza nad badanymi zjawiskami i wpływającymi na nie czynnikami nie jest kontrola pełna (musi mięć zgodę instytucji w której przeprowadza się badanie, co często zmusza do modyfikacji postępowania badawczego), ponadto kontroluje on tylko niektóre czynniki, natomiast na inne nie ma wpływu. METODA EKSPERYMENTU LABORATORYJNEGO - kontrolowana forma eksp. Polega na tym, ze badanych zaprasza się zwykle do jakiejś pracowni, gdzie eksperymentator poddaje ich pewnym zabiegom, dzięki którym wywołuje interesujące go zjawisko (zmienna zależna), jak również wywołuje te zjawiska, które jego zdaniem - wpływają na owe zjawisko (zmienne niezależne). Postępując w ten sposób badacz stara się ustalić jakiego rodzaju związek istnieje miedzy zmienna niezależną a zmiennymi zależnymi, przy uwzględnieniu oddziaływania innych czynników (zmiennych modyfikujących). Niejednokrotnie cel tego eksperymentu jest ukryty przed badanymi, a sama sytuacja eksperymentalna śluzy jako pretekst do zbadania zupełnie innego zjawiska. WPLYW SYTUACJI SPOLECZNYCH NA PROCESY SPOSTRZEGANIA - w syt. w których bodziec nie jest jasny, odnoszące się do niego spostrzegania, mogą być w znacznym stopniu modyfikowane przez opinie, które wypowiada inna osoba. Wpływ grupy może wiec być niekiedy tak silny, ze wywołuje on u niektórych osób poważne zniekształcenia w spostrzeganiu nawet stosunkowo prostych bodźców i stosunków miedzy nimi. Obecność innych ludzi, ich zachowania polega. na wydawaniu opinii mogą w znacznym stopniu wpływać na spostrzeżenia osób znajdujących się w takiej właśnie sytuacji społecznej. W warunkach naturalnych wpływ innych osób może nawet prowadzić do wystąpienia zjawisk mających charakter zbiorowej halucynacji, kiedy znaczna liczba osób spostrzega zjawiska nie istniejące w rzeczywistości. W ten sposób w każdym momencie życia człowieka działają nań pośrednio sytuacje społeczne modyfikując jego procesy psychiczne, a w tym procesy spostrzegania. Procesy spostrzeżeniowe są bezpośrednio lub pośrednio współ determinowane wpływem sytuacji społecznych. WPLYW SYTUACJI SPOLECZNYCH NA PROCESY PAMIECI Postawa - to stosunek emocjonalny lub oceniający wobec określonego przedmiotu czy sprawy (np. religia-osoba wierząca i niewierząca). Postawa - trwała ocena -pozytywna lub negatywna ludzi, obiektów i pojęć Wyniki badań nad wpływem postaw na zapamiętywanie i myślenie, wskazują ze czynniki społeczne wpływają pośrednio na procesy pamięci jak i na procesy myślenia. WPLYW SYTUACJI SPOLECZNYCH NA PROCESY MOTYWACYJNE im wyższe uznanie społeczne (wpływ innych ludzi na jednostkę). tym większa sprawność intelektualna w trudnych sytuacjach. Wszystkie osoby przeżywają lek w np. sytuacjach egzaminacyjnych, z tym jednak, ze osoby cieszące się uznaniem społecznym są bardziej motywowane do wysiłków, co powoduje, ze wpływ leku na uzyskane wyniki jest znacznie ograniczony. Czynniki społeczne modyfikują wpływ leku (obniżają poziom wykonywania zadań) WPLYW SYTUACJI SPOLECZNYCH NA DZIALANIE CZLOWIEKA obecność innych ludzi zwiększa motywacje, co prowadzi do ogólnego stanu pobudzenia organizmu. Kiedy zwiększa się pobudzenie organizmu, reakcje które normalnie pojawiają się w danej sytuacji (wiec reakcje wyuczone) są szybciej wywoływane, staja się silniejsze, natomiast brak jest tego rodzaju wpływu przy uczeniu się nowych reakcji. Widzimy wiec, ze inni ludzie wywierają wpływ na poziom wykonywanych czynności przez te osoby, które wykonują ja w ich obecności, przy czym wpływ ten może być zarówno pozytywny, jak i negatywny, zależnie od rodzaju wykonywanej czynności - to czy jest ona utrwalona czy tez dana osoba dopiero się jej uczy. EFEKT AUDYTORIUM wszelkie zmiany w procesie wykonywania czynności pod wpływem obecności ludzi, którzy po prostu obserwują osobę wykonującą te czynność nz. się efektem audytorium EFEKT DZIALANIA RAZEM napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny naszego działania, czego rezultatem jest lepsze wykonywanie łatwiejszych zadań, lecz gorsze wykonywanie zadań trudniejszych. Gdy jesteśmy wśród innych osób, lepiej wykonujemy proste, dobrze wyuczone zadania, lecz gorzej radzimy sobie z zadaniami trudnymi, wymagających opanowania nowych czynności. PRZYCZYNY UPRZEDZEN Zimbardo i Aronson : - niesprawiedliwość społeczno ekonomiczna - stwierdzono, iż uprzedzenia nasilają się w czasach kryzysów ekonomicznych - rywalizacja o prace, o zarobki oraz konflikty na tym tle rodzą się uprzedzenia, nawet wobec osób lub grup spol., których to przedtem nie dotyczyło - agresja przemieszczona - oznacza, to ze często agresja nie jest skierowana na tych, którzy wywołali frustracje, np. spadek liczby miejsc w pracy, wzrost cen w wyniku niewłaściwej polityki partii rządzącej, lecz na niewinne, a słabsze ofiary (pojecie "kozła ofiarnego") - ma szanse nim pozostać ten, to jest niewinny i względnie słaby, bezsilny, kogo obarczono odpowiedzialnością za cos, co nie jest jego wina. - potrzeby osobowościowe, zwłaszcza autorytaryzmu - do uprzedzeń szczególnie skłonni są osobnicy, którzy charakteryzują się sztywnymi poglądami, uznają konwencjonalne i konserwatywne wartości, nie tolerują słabości, skłonni są do karania, do podejrzliwości i jednocześnie odczuwają silny respekt wobec władzy. - sposób w jaki myślimy: poznawanie społeczne jest to uboczny efekt w jaki przetwarzamy i organizujemy informacje, jest to ciemna strona poznania społecznego. nasza tendencja do kategoryzowania i grupowania informacji w schematy, wykorzystywane następnie do interpretowania owej lub niezwykłej informacji, do polegania na potencjalnie nieprawdziwych heurystykach i do uzależnienia się od tego, co jest wadliwym procesem pamięci - sposób, w jak przypisujemy znaczenie: tendencyjność atrybucji (społeczne); mamy tendencje do przeceniania roli czynników dyspozycyjnych, gdy nadajemy znaczenie czyjemuś zachowaniu, tworzenie negatywnych atrybucji z dyspozycji o całości grupy obcej, nasza wiara w sprawiedliwy świat skłania do poniżania ofiar oraz członków grupy obcej spostrzegamy ich jako sprawców swojego losu i wypadków, które im się przydarzyły (obwinianie ofiary), - sposób, w jaki rozmieszczamy zasoby: teoria rzeczywistego konfliktu, rywalizacja - o wszelkie dobra, o władze polityczna, o status społeczny, teoria, w myśli której ograniczenie zasobów prowadzi do konfliktu miedzy grupami, którego konsekwencja jest nasilenie uprzedzeń i dyskryminacja, - sposób, w jaki dostosowujemy się do reguł społecznych, reguły normatywne JAKIE CECHY LUDZI WIAZA SIE Z PODATNOSCIA NA NACISK GRUPY (konformizm) uległość, posłuszeństwo, mała samodzielność, słabość charakteru, brak własnego zdania, brak zorganizowania, niska samoocena JAKI WPLYW NA ZACHOWANIE LUDZI MOGA MIEC AUTORYTETY] jeżeli ktoś rzeczywiście chce nas do czegoś skłonić, to sprzeciwienie się jemu może być trudne. Jest to prawda szczególnie w odniesieniu do takich sytuacji, gdy ów "ktoś" jest osoba ciesząca się autorytetem. Jeżeli osoba ciesząca się autorytetem domaga się byśmy byli posłuszni trudno jej odmówić. - wysoki poziom posłuszeństwa (pajęczyna norm) CZY AGRESJA MA CHARAKTER INSTYNKTOWNY istnieją sprzeczne opinie na temat tego, czy agresja jest wrodzonym, instynktownym popędem, czy wyuczonym sposobem zachowania. *Thomas Hobbes - w dziele "Lewiatan" 1651 wyraził pogląd, ze człowiek z natury jest barbarzyńca; jedynie narzucone przez prawo represje i porządek społeczny hamują ludzki instynkt agresji. *J.J.Rousseau 1762 sformułował koncepcje szlachetnego dzikusa, zgodnie z która ludzie z istoty swej, są łagodni, życzliwi i radośni; cywilizacja jedynie tłumi dobrotliwa naturę człowieka i wyzwala jego agresje. *Z Freud 1930 rozwinął myśl Hobba (pesymistyczna) stwierdził, ze ludzie przychodzą na świat wyposażeni w dwie równie potężne siły instynktowne: instynkt życia (eros) i instynkt śmierci (tanatos) Instynkt śmierci może zostać skierowany do wew. i wtedy w swej extremalnej formie przejawia się w próbie samobójczej lub może zostać skierowany na zew. i wówczas znajduje wyraz we wrogości, destrukcji albo morderstwie. Zgodnie ze sformułowana przez Freuda teoria hydrauliczna energia agresywna musi zostać rozładowana, gdyż w przeciwnym wypadku następuje jej wybuch. *K.Lorenz 1966 etiolog - wysunął twierdzenie, ze agresja jest spontaniczna, wrodzona gotowością do walki, która jest niezbędna do przetrwania organizmu. Większość psychologów uważa, ze tendencje agresywne wykształciły się w toku rozwoju ewolucyjnego. Istnieje również wiele czynników sytuacyjnych, począwszy od procesów neurologicznych i chemicznych, a skończywszy na uwarunkowaniach społecznych, które są odpowiedzialne za występowanie zachowań agresywnych. Powstały teorie, ze agresja to popęd nabyty. OMOW ZWIAZEK FRUSTRACJI Z AGRESJA koncepcja agresji zwana hipoteza frustracji - agresji, traktująca agresje jako popęd nabyty, będący reakcja na frustracje. Frustracja to stan wyst. wtedy, gdy pewna aktywność ukierunkowana na cel zostaje zablokowana, przy czym intensywność frustracji jest funkcja 3 czynników: siły motywacji do tej czynności, stopnia jej zakłócenia, liczby zakłóconych uprzednio sekwencji aktywności ukierunkowanej na cel. Im większa frustracja, tym silniejsza wynikająca z niej agresywna reakcja. Frustracja nie prowadzi w sposób bezwarunkowy i automatyczny do agresji. Większe prawdopodobieństwo, ze wyzwoli ona agresje, zachodzi wtedy, gdy niespodziewanie napotkamy przeszkodę na drodze do osiągnięcia celu i mamy poczucie, ze spotkała nas z tego powodu niesprawiedliwość. Frustracja jest tez rezultatem względnej deprywacji, czyli poczucia, ze posiadamy mniej niz. zasługujemy lub mniej niz. posiadają ludzie do nas podobni. Teorie f-a poddano rewizji. Położono nacisk na czynniki zew. jak i wew. wg Berkowitza prawo, ze ludzie dopuszczają się agresji zależy od ich wew. gotowości do agresji oraz sygnałów zew. wzbudzających i agresji i dostarczających jej obiektu. Oddziaływania tych 2 czynników mogą się sumować lub nawet zwielokrotniać wzajemnie. Jeśli jeden z nich jest słaby, to drugi musi być silny, aby wywołać agresje, np. osoba nawykowo agresji wykazuje duża gotowość do przejawiania agresji i potrzebuje do tego jedynie niewielkiej prowokacji zew. Ale jednostka łagodna może stać się agresywna, jeśli podlega silnej i powtarzającej się frustracji oraz jest przedmiotem drastycznych prowokacji. JAKI JEST ZWIAZEK MIEDZY ZJAWISKIEM SPOLECZNEGO UCZENIA SIE A AGRESJA agresja bywa również wynikiem prowokacji lub obecności bodźca wywołującego agresje, czyli przedmiotu kojarzącego się potocznie z przemocą działaniami agresywnymi. Zgodnie z teoria społecznego uczenia się ogromna role kształtowaniu zachowań agresywnych odgrywa obecność odpowiedniego wzorca wywołującego proces naśladownictwa. Wzorce zachowań agresywnych są dostępne w świecie realnym, jak i w świecie przedstawionym na ekranie telewizora. Przemoc prezentowana w telewizji nie tylko wywołuje u widzów nasilenie agresji, ale również obniża ich wrażliwość na przejawy agresji w codziennym życiu społecznym i sprawia, ze zaczynają te przejawy akceptować (efekt znieczulający) JAK REDUKOWAC POMOC nie dopuszczać dzieci do oglądania aktów przemocy, nie kłócić się z innymi przy dzieciach, nie maltretować dzieci, nie uczyć dzieci przemocy, wyjaśniać (za pomocą zabawy) dlaczego agresja nie popłaca, rozwijanie empatii, treningi umiejętności komunikacyjnych i strategii rozwiązywania problemów, przeprosiny jako sposób na rozładowanie gniewu INFORMACYJNY WPLYW SPOLECZNY I KIEDY LUDZIE PODPORZADKOWUJA SIE MU wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania; dostosowujemy się, ponieważ wierzymy, ze cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej poprawna niż nasza ZWIAZEK ZACHOWAN SPOLECZNYCH Z SAMOPOCZUCIEM na pomaganie wpływa także nasz nastrój. Zdumiewający jest fakt, ze zarówno dobry jak i zły nastrój bardziej sprzyja naszej gotowości do zachowań altruistycznych niż stan obojętności. Z wielu powodów dobre samopoczucie zwiększa prawdopodobieństwo, iż pospieszymy komuś z pomocą. Sprawia ono, ze dostrzegamy dobre strony innych osób i jesteśmy bardziej pozytywnie do nich nastawieni. Złe samopoczucie, zgodnie z hipoteza redukcji negatywnego stanu emocjonalnego skłania nas do szukania sposobów pokonania własnej chandry np. poprzez udzielenie pomocy drugiemu człowiekowi GLOWNE TEORIE TLUMACZACE MECHANIZM ZACHOWAN PROSPOLECZNYCH *teoria wymiany społecznej - przekonanie, w którym przyjmuje się ze dwie zasady: zasada maksymalizacji zysków i minimalizacji kosztów. Interes własny decyduje o udzieleniu pomocy, angażujemy się w pomoc w sytuacji gdy zyski z nią związane przewyższają ewentualne straty. Przy tym forma nagrody może być również zmniejszenie dyskomfortu lub pochwala i uznanie *dóbr krewniaczy - altruizm * hipoteza empatii - altruizm, która zachowanie pomocne (prospoleczne) traktuje jako akty czysto altruistyczne, motywowane empatia i współczuciem SYTUACYJNE DETERMINANTY ZACHOWAN PROSPOLECZNYCH do społecznych uwarunkowań zachowań prospolecznych należy typ środowiska, a dokładnie, czy jest to środowisko miejskie czy wiejskie. Stwierdzono, ze na wsi szanse na uzyskanie pomocy są znacznie większe niż w mieście. To zjawisko wyjaśnia miedzy innymi hipoteza, przeładowania urbanistycznego, zgodnie z która mieszkańcy miasta poddani są rożnego rodzaju stymulacji, stad tez aby uniknąć nadmiaru bodźców zamykają się w sobie. Pojecie efektu widza wskazuje na liczbę obserwatorów jako czynnik determinujący udzielanie pomocy. Im mniej widzów, tym lepiej. Do podjęcia decyzji o przyjściu z pomocą konieczne jest spełnienie pięciu warunków: potencjalny wybawca musi zauważyć zdarzenie, - zainterpretowac je jako nagły wypadek (w tym momencie może pojawić się zjawisko stymulowanej ignorancji polegające na tym, ze świadkowie obserwując wzajemnie swoja obojętność wnioskują ze sytuacja nie wymaga interwencji, jest to przykład informacyjnego wpływu społecznego), - zaakceptować swoja odpowiedzialność za dalszy rozwój sytuacji (może w tym momencie zaistnieć zjawisko rozproszenia odpowiedzialności), - wiedzieć jak pomoc, - zrealizować zamierzona pomoc. Poza tym do społecznych uwarunkowań działań prospolecznych zabieramy również cechy ofiary. Bardziej jesteśmy skłonni pomagać osobom podobnym do nas. OSOBOWOSC ALTRUISTYCZNA - charakteryzuje tendencja do udzielania pomocy innym osobom. Kształtuje się od wczesnego dzieciństwa. Można przyjąć rozwojowi takiego typu osobowości u dzieci przez nagradzanie, gdy okazują innym pomoc i wskazywanie na przykłady zachowań pomocnych, które mogłyby być dla nich wzorem do naśladowania. Należy jednak ostrożnie dawkować nagrody, gdyż mogą one stłumić wew. motywacje dziecka do pomagania, wywołując tzw. efekt nadmiernego uzasadnienia . ZWIAZEK MIEDZY ATRAKCYJNOSCIA FIZYCZNA A SYMPATIA JAKA WZBUDZA ON U INNYCH - badania prowadzone przez psychologów społ. wykazały, ze z wielu możliwych cech, które determinują, to czy kogoś lubimy czy nie, zdecydowanie dominująca jest atrakcyjność fizyczna. Ludzie, którzy są atrakcyjni fizycznie wzbudzają u innych sympatie przede wszystkim dlatego, ze istnieje powszechne przeświadczenie, iż atrakcyjność fizyczna jest ściśle powiązana z innymi pożądanymi cechami. Osobom atrakcyjnym przypisuje się więcej cech pozytywnych. Wydają się nam, ze ludzie atrakcyjni odnoszą więcej sukcesów, są bardziej inteligentni, lepiej przystosowani, bardziej interesujący, zrównoważeni, interesujący, fascynujący, niezależni i bardziej atrakcyjni seksualnie w porównaniu z osobami mniej atrakcyjnymi fizycznie. Piękno tworzy silny stereotyp, polegający na przeświadczeniu, ze pozytywne cechy idą w parze z uroda. Ludzi atrakcyjnych często spostrzegamy, jako tych którzy maja pewna władze, przewagę, jesteśmy w stanie atrakcyjnym fizycznie osobom wybaczyć przykrość i popełnione przez nich winy. ZALOZMY, ZE CHCESZ ABY PEWNA OSOBA BARDZIEJ CIE POLUBILA. W JAKI SPOSOB MOZESZ OSIAGNAC SWOJ CEL - posiadać podobne do niej poglądy, zainteresowania, wierzenia, podobne umiejętności, zdolności czy kompetencje; - posiadać mile i pożądane cechy, takie jak lojalność, rozsadek, uczciwość i uprzejmość, uczciwość, otwartość, twórczość; - okazywać przyjazne uczucia osobie drugiej, lubić ja, gdyż lubimy ludzi, którzy i nas lubią; - być fizycznie obecny przy osobie drugiej, często się z nią kontaktować, gdyż związane jest to z efektem częstości konfliktów, który mówi, ze im częściej widzimy i kontaktujemy się z dana osoba, tym większe prawdopodobieństwo, ze stanie się ona naszym przyjacielem; - z umiarem chwalić druga osobę, gdyż ludzie lubią komplementy, ale nie ich nadmiar powoduje, ze staja się podejrzliwi i myślą, ze są manipulowani. CECHY LUDZI WPLYWAJACE NA NASZA SYMPATIE - podobieństwo postaw; - mile i pożądane cechy, czyli lojalność, rozsadek, uczciwość i uprzejmość; - poczucie, ze ludzie ci nas lubią i oceniają nas wysoko; - atrakcyjność fizyczna połączona z pożądanymi cechami: inteligencja, zrównoważeniem, niezależnością, atrakcyjnością seksualna, siła, łagodnością, otwartością, opiekuńczością CECHY LUDZI WPLYWAJACE NA NASZA ANTYPATIE - różnice w poglądach, wierzeniach, zainteresowaniach; - antypatyczne usposobienie, dwulicowość, wulgarność, przebiegłość, nieuprzejmość; - poczucie ze jesteśmy nie lubiani i mamy niska ocenę w oczach innej osoby, zachowanie wobec nas nieuprzejmości, niegrzeczności; - rezerwa, autokratyzm, nadmierny krytycyzm, brak wrażliwość ZACHOWANIE LUDZI WPLYWAJACE NA ICH ATRAKCYJNOSC INTERPERSONALNA osoby, które: - zachowują się w sposób podobny do naszego zachowania, - zachowują się tak jak my sami, tego oczekujemy od nich, - są w stosunku do nas mile i sympatyczne, - oceniają nas pozytywnie, chwalą i obsypują komplementami REGULA WZAJEMNOSCI - jedna z najbardziej rozpowszechnionych reguł postępowania. Stwierdza, ze zawsze powinniśmy starać się odpowiednio odwdzięczyć osobie, która nam dostarczyła jakieś dobro np. ktoś przysłał mi kartkę na urodziny, to i ja mu wyśle kartkę na urodziny. Reguła wzajemności i towarzyszącego jej zobowiązania jest rozpowszechniana tak dalece, ze znają je wszystkie społeczeństwa. Reguła ta jest niesłychanie silnie wbudowana w proces socjalizacji, oznacza ona, ze jeden człowiek może dać cos (np. pożywienie) innemu człowiekowi mając pewność, ze w skoordynowanych systemów wzajemnego pomagania sobie, wymiany darów, wzajemnego bronienia czy handlu. Siła tej reguły jest tak wielka, ze to właśnie poczucie zobowiązania decyduje nieraz o spełnieniu cudzych próśb. JAKIE TRZY WLASCIWOSCI REGULY WZAJEMNOSCI CZYNIA Z NIEJ BARDZO SKUTECZNE NARZEDZIE WPLYWANIA NA INNYCH - jest bardzo silna, co pozwala jej zwyciężyć oddziaływanie wielu innych czynników wpływających na nasze decyzje; - zobowiązania do wzajemności wzbudzają nawet nieproszone przysługi, co pomniejsza nasza zdolność do wybierania osób, którym cos zawdzięczamy i pozostawia rzeczywiste wybory w ich, a nie w naszym ręku; - w dążeniu do szybkiego pozbycia się nieprzyjemnego poczucia zobowiązania, człowiek może zgodzić się na oddanie znacznie większej przysługi niz. te, która sam otrzymał DLACZEGO W WIEKSZOSCI SYTUACJI PRAGNIEMY BYC KONSEKWENTNI I NA TAKICH WYGLADAC REGULA KONSEKWENCJI - kiedy dokonamy już wyboru lub zajmiemy jakieś stanowisko w jakiejś sprawie, napotykamy wew. nas, jak i w innych, silny nacisk na zachowanie konsekwentne i zgodne z tym, w co już się zaangażowaliśmy. Niekonsekwencje powszechnie uważa się za negatywna cechę osobowości. Człowiek którego przekonania, słowa i czyny nie są konsekwentne spostrzegany jest jako zagubiony, dwulicowy, a nawet psychicznie chory. Konsekwencja kojarzy się normalnie z siła osobowości i intelektu, jest ona bowiem samym rdzeniem logiki, racjonalności, stałości i uczciwości. A za takich lubimy uchodzić DLACZEGO W WIELU SYTUACJACH JESTESMY SKLONNI POCHWALAC NAWET SZTYWNA I UPARTA KONSEKWENCJE J.Reynolds powiedział "nie ma takiego poświecenia, na jakie człowiek się zdobędzie by tylko uniknąć wyczerpującego wysiłku myślenia". Człowiek w bardzo wielu sytuacjach jest skłonny pochwalać sztywna, uparta konsekwencja tylko dlatego, ze dostarcza nam wygodnej drogi na skróty przez liczne komplikacje współczesnego życia. Uparte trwanie przy raz podjętej decyzji pozwala nam na luksus zaprzestania dalszego myślenia o danej sprawie. Nie musimy poświęcać umysłowego wysiłku na rozważanie wszystkich "za" i "przeciw". Po prostu trwamy przy raz już podjętej decyzji. REGULA SPOLECZNEGO DOWODU SLUSZNOSCI - polega na tym, Iz "uważamy jakieś zachowanie za poprawne w danej sytuacji o tyle, o ile widzimy innych, którzy tak właśnie się zachowują". Tak wiec najbardziej skłonni jesteśmy uznać działania innych za dowód słuszności wtedy, kiedy jesteśmy niepewni swego, gdy sytuacja jest niejasna i dwuznaczna, gdy króluje niepewność. Jeżeli mogących pomoc osób jest wiele, to zmniejsza się wtedy odpowiedzialność osobista każdej z nich na udzielenie owej pomocy. Wskazówek co do poprawności naszego własnego postępowania szukamy w zachowaniu ludzi, których widzimy jako podobnych do nas samych. NIEWIEDZA WIELU - sprawia, ze np. świadkowie jakiegoś wypadku nie Edzia powodu do interwencji i często prowadzi do tzw. znieczulicy społecznej. Zjawisko to powoduje, ze osoby będące świadkami jakiegoś wydarzenia nie interweniują. Wzorują się one na zachowaniu innych uznając Iz wiedza one jak należy postąpić ale nie widza potrzeby interwencji. Tymczasem prawda jest taka, ze osoby na których wzorują się inni świadkowie szukają wskazówek co do poprawności własnego postępowania u innych jednocześnie starając się sprawiać wrażenie osób dobrze poinformowanych. W ten sposób powstaje błędne Kolo, które staje się przyczyna np. nie udzielenia pomocy JAIE ASPEKTY ZYCIA WIELKOMIEJSKIEGO POMNIEJSZAJA SZANSE UDZIELENIA POMOCY OFIERZE WYPADKU PRZEZ SWIADKOW TEGO WYPADKU - miasta są miejscami hałaśliwymi, rozpraszającymi uwagę i podlegającymi szybkim zmianom, co powoduje mniejsza pewność przy określeniu natury zachowania w nim wydarzeń; - duża liczba ludności w mieście zwiększa prawdopodobieństwo, za każdemu zdarzeniu przygląda się wielu świadków równocześnie; - mieszkańcy miast znają znacznie mniejszy ułamek swoich współmieszkańców (niz. mieszkańcy wsi), a wiec większe jest prawdopodobieństwo, ze świadkowie dowolnego wypadku będą dla siebie nawzajem osobami obcymi. GDYBYS MIAL WYGLOSIC WYKLAD DLA LUDZI ZAGROZONYCH ATAKIEM SERCA, JAKIE DORADZILBYS IM POSTEPOWANIE W RAZIE KLOPOTOW Z SERCEM W JAKIMS PUBLICZNYM MIEJSCU w sytuacji wystąpienia kłopotów z sercem należy przede wszystkim jasno poprosić o pomoc np. zawołać "na pomoc". Następnie należy rozwijać wątpliwości świadków co do tego, kto i w jaki sposób powinien pomocy udzielić (wskazać konkretna osobę z tłumu). W swej prośbie o pomoc należy być precyzyjnym i nie pozwolić świadkom na wyciaghniecie własnych wniosków, zwłaszcza w tłumie. Ponieważ reguła społecznego dowodu słuszności i zjawisko niewiedzy wielu może doprowadzić ich do zdefiniowania sytuacji jako nie wymagającej ich działania. JAKIE SA TRZY NAJBARDZIEJ WIDOCZNE I PRZEKONIJACE SYMBOLE AUTORYTETU automatyczne uleganie autorytet on oznaczać może uleganie jedynie symbolom czy oznakom autorytetu, nie zaś jego istocie. Istniejące badania wskazują, ze symbolami tymi są tytuły, ubrania i samochody. Osoby zawłaszczające któryś z tych symboli silniej mogą wpływać na innych nawet jeżeli w istocie nie są one rzeczywistymi autorytetami. Ponadto ludzie nie tylko często ulęgają takim symbolom, ale tez nie doceniają skali swojej własnej wobnich uległości. NA CZYM POLEGA OBRONA PRZED NIEPOZADANYM WPLYWEM AUTORYTETU na udzieleniu sobie odpowiedzi na 2 pyt. "czy ten autorytet jest rzeczywistym ekspertem", oraz "jak dalece można mu (jej) zaufać w tej sytuacji. Pyt. 1 odwraca nasza uwagę od samych symboli autorytetu, zmieniając ja na jego istotę. Pyt. 2 przyciąga nasza uwagę do ewentualnych zabiegów, jakie pragnąca uchodzić za autorytet osoba może stosować, abyśmy jej bardziej zaufali. W szczególności idzie tu o ujawnienie jakiejś łagodnie negatywnej informacji na własny temat, dzięki czemu osoba ta może sobie zyskać w naszych oczach większe zaufanie ni to, na które naprawdę zasługuje. W JAKI SPOSOB BADANIA MILIGRAMA POKAZUJA SILE NACISKU NA POSLUSZENSTWO AUTORYTETOWI OBECNA W NASZEJ KULTURZE badania pokazują, jak silny w naszej kulturze nacisk na posłuszeństwo autorytetom. Wielu normalnych, psychicznie zdrowych ludzi wbrew własnej woli zadawało innemu człowiekowi bolesne i niebezpieczne wstrząsy elektryczne na polecenie osoby stanowiącej w danej sytuacji autorytet. Skłonność do ulegania prawomocnym autorytetom ma swe źródło w praktykach socjalizacyjnych, wykształcających w nas przekonanie, Iz uległość taka jest pożądanym sposobem postępowania. Ponadto uległość ta często ma charakter adaptacyjny ponieważ rzeczywiste autorytety cechują się zwykle wiedza, mądrością i władza. Z tych powodów uległość wobec autorytetów pojawić się może w postaci zautomatyzowanej "drogi na skróty" przy podejmowaniu decyzji o stosownym w danej sytuacji sposobie postępowania. DLACZEGO DWULATKI I NASTOLATKI SA SZCZEGOLNIE PODATNE NA POJAWIENIE SIE OPORU PSYCHOLOGICZNEGO opór psychologiczny jest źródłem motywacji, pojawiających się w całym naszym życiu. Nasilenie tej motywacji występuje w dwóch okresach rozwojowych - u dwulatków i nastolatków. Oba te okresy ludzkiego życia cechuje nasilone poczucie własnej indywidualności, owocujące wzrostem ważności takich kwestii, jak własna kontrola nad biegiem wydarzeń, własne prawa i wolność. W konsekwencji, osoby w tych przedziałach wiekowych są szczególnie wrażliwe na ograniczające je restrykcje. OWIDIUSZ POWIEDZIAL "nikt nie pożąda tego co mogą mięć wszyscy, kusi to co zakazane" WYJASNIJ W KATEGORIACH PSYCHOLOGICZNYCH O CO TU CHODZI reguła niedostępności wpływa nie tylko na ocenę wartości dóbr, ale i na sposób przetwarzania informacji na ich temat. Wyniki badań przekonują, ze ograniczenie dostępu do jakiegoś dobra powoduje, ze ludzie bardziej pragną je posoasc i widza je w lepszym świetle. Ten ostatni efekt upozytywnienie postawy - wydaje się bardziej zaskakujący. Występuje on także w przypadku cenzury, powodującej przychylne nastawienie ludzi do ocenzurowanego przekazu, nawet jeżeli nie znają oni jego treści. Natomiast przekazy faktycznie docierają do ludzi skuteczniej ich przekonują, kiedy sadza, ze tylko oni maja do nich dostęp. REGULA NIEDOSTEPNOSCI - polega na przypisywaniu większej wartości tym możliwościom, które staja się dla ludzi niedostępne. Posługiwanie się ta reguła dla osiągnięcia zysku widoczne jest w takich technikach sprzedaży, jak "ograniczona liczba egzemplarzy na składzie" czy "nieprzekraczalny termin sprzedaży", w których sprzedawcy usiłują nas przekonać, ze dostęp do jakichś artykułów jest ilościowo lub czasowo ograniczony - obowiązuje z dwóch powodów. Rzeczy trudno osiągalne są zwykle cenniejsze. Niedostępność jakiejś rzeczy może wiec posłużyć jako automatycznie wykorzystywany wskaźnik jej wartości. Nieosiągalność jakiejś możliwości oznacza utratę swobody wyboru i działań, co wywołuje nasz opór. Opór ten przejawia się zaś w nasilonym pragnieniu posiadania tego, co niedostępne (i innych powiązanych z tym rzeczy) - obowiązuje najsilniej z dwóch rodzajów warunków. I - gdy niedostępność pojawiła się niedawno - bardziej pożądamy tego, co niedawno stało się niedostępne, niz. tego, co niedostępne było zawsze. II - gdy konkurujemy z innymi o dobra trudno dostępne - naciskowi wynikającemu z niedostępności trudno przeciwstawić się siłami samego rozumu, gdyż nacisk ten polega na wzbudzaniu emocji utrudniających myślenie. Nasza obrona może polegać na wykorzystaniu fali przypływu własnych emocji, jakimi reagujemy na niedostępność. Fala ta może stać się dla nas sygnałem, ze trzeba nieco ochłonąć i przystąpić do odpowiedzenia sobie na pytanie, po co naprawdę chcemy mięć owo trudno dostępne dobro GRUPA SPOLECZNA - grupa, w której dwie lub więcej osób współdziała ze sobą oraz wspolzalezy od siebie w tym sensie, ze w zaspokajaniu potrzeb i osiąganiu celów musi na sobie polegać, działają na rzecz wspólnego dobra PROZNIACTWO SPOLECZNE - zaspokojenie wywołane przekonaniem, ze przebywanie w grupie utrudnia ocenę indywidualnego działania, uspokojenie osłabia wykonywanie żądań prostych, lecz ułatwia wykonywanie żądań trudnych CZEMU SPRZYJA DEINDYWIDUALIZACJA - inaczej zagubienie w tłumie. Polega na utracie normalnej kontroli nad zachowaniem, co prowadzi do wzrostu impulsywności i czynów patologicznych. Sprzyja to większej skłonności do agresywności i zachowań antyspołecznych, zachowań o które siebie nawet nie podejrzewamy. Jesteśmy wówczas okrutni i bezwzględni. Dzieje się tak, ponieważ obniża się w tłumie samoświadomość oraz zmniejsza odpowiedzialność za własne czyny (jest mniejsza szansa, ze jednostka zostanie rozpoznana w tłumie i odpowie za swoje czyny) DLACZEGO W OBECNOSCI INNYCH WZRASTA POBUDZENIE EMOCJONALNE Są trzy tezy wyjaśniające ten fakt: - obecność innych może nas ożywić w obecności innych osób znajdujemy się w stanie wyższej gotowości, gdyż trudno przewidzieć zachowanie innych i musimy być przygotowani, ze uczynią cos, co będzie wymagało naszej reakcji - lek przed ocena innych wywołuje napięcia i objawy - w obecności innych następuje rozproszenie uwagi i trudno nam skoncentrować się na tym, co robimy (powstaje w nas konflikt i pobudzenie emocjonalne) CZYM ROZNI SIE KONFLIKT INTERPERSONALNY OD KONFLIKTU INTRAPERSONALNEGO Konflikt interper. - napięcie miedzy dwoma lub więcej osobami albo grupami, które maja sprzeczne cele Konflikt intraper. - napięcie jednostki wywołane dążeniem do dwóch lub więcej sprzecznych celów (np. rodzice pragną przebywać w domu z dziećmi, ale jednocześnie chcą robić karierę zawodowa) MEDIACJA - wyrażanie zgody na udział trzeciej strony (osoby) przy rozwiązywaniu zaistniałego konfliktu. Gdy dochodzi do zablokowania porozumienia, ludzie czasami wykorzystują mediatorów (trzecie osoby). Śluza oni rada, pomagają rozwiązać zaistniały problem, wskazując na istnienie wzajemnie akceptowanych rozwiązań ARBITRAZ - sposób rozwiązywania konfliktów polegający na tym, ze trzecia strona narzuca rozwiązanie konfliktu skłóconym partnerom. Jeśli mediacja okazuje się nieskuteczna, strony mogą zgodzić się na arbitraż, w którym kontrpartnerzy prezentują swe racje trzeciej neutralnej stronie i akceptują takie rozwiązanie, jakie ona zaprezentuje NEGOCJACJE - forma porozumiewania się przeciwnych stron konfliktu, gdzie zainteresowani składają wzajemne propozycje i kontrpropozycje, a problem jest rozwiązany pod warunkiem, ze obie strony osiągną zgodę. Rozwiązania integrujące - rozwiązania konfliktów z korzyścią dla obu stron NA CZYM POLEGA GRIT STOPNIOWE I ODWZAJEMNIONE SKLANIANIE DO OBNIZENIA NAPIECIA - strategia ograniczania konfliktu w sytuacjach codziennego życia, w których: informujesz o swojej chęci do współpracy, współpracujesz, odwzajemniasz każde kooperacyjne działanie ale jeżeli twój oponent działa agresywnie odpowiadasz mu tym samym. Nie wymaga dokładnego przekazania własnych intencji przeciwników: poinformuj, tak współpracuj z partnerem aby zauważył ze postępujesz zgodnie z tym co mówisz, poczekaj na działania swiadczoce o współpracy z drugiej strony, a potem szybko odwzajemnij się takim samym działaniem, jeśli komponent podejmuje próbę niekorzystnego dla ciebie działania rywalizacyjnego odpowiedz tak samo, działając rywalizacyjnie zgodnie ze strategia cos za cos JAKIE ZNASZ STYLE KIEROWANIA GRUPAMI autokratyczny, demokratyczny, liberalny NA CZYM POLEGA KIEROWANIE GRUPA W STYLU AUTOKRATYCZNYM I JAKIE PRZYNOSI EFEKTY - kierownik posługujący się tym stylem sam określał, jakie będą cele grupowe i jakie czynności będzie wykonywać grupa w związku z ich realizacja - charakterystycznymi zachowaniami kierownika autokratycznego było wydawanie KONFORMIZM - zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi. 2 główne powody dla których ludzie zachowują się konformistycznie: - informacyjny - potrzeba bycia przekonanym co jest słuszne (gdy sytuacja jest niejasna, kryzysowa i gdy inni ludzie są ekspertami) - normatywny - wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ chcemy być lubiani i akceptowani przez nich Warunki, w których ludzie ulęgają normatywnemu wpływowi społecznemu: kiedy grupa liczy trzy osoby lub więcej, zależy nam na grupie, grupa jest jednomyślna, wyrastasz w pewnej grupie, jesteś pewnym typem człowieka (niska samoocena) DYSONANS POZNAWCZY - popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej niezgodnych ze sobą elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcja siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej. Elementy poznawcze myśli, uczucia, przekonania bądź wiedza o czymś. Redukcja dysonansu poznawczego - przez zmianę naszego zachowania - tak by było ono zgodne z dysonansowym elementem poznawczym; - przez uzasadnienie naszego zachowania zmieniając jeden z elementów poznawczych, tak aby był on mniej sprzeczny (a zatem bardziej zgodny) z zachowaniem; - przez uzasadnienie naszego zachowania - dodając nowe elementy poznawcze, które są zgodne z zachowaniem i je wspierają JAKI JEST ZWIAZEK MIEDZY SAMOOCENA A DYSONANSEM POZNAWCZYM Ludzie dają do podtrzymywania swojej samooceny. Teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości mówi, ze dysonans powstaje w związkach interpersonalnych, jeśli ktoś nam bliski osiąga wyższy poziom wykonania w zadaniu, które ma duże znaczenia dla twojego obrazu. Ja. Ludzie mogą zmniejszyć ten dysonans, dystansując się do tej osoby, podwyższając swój poziom wykonania, zaniżając poziom wykonania tej drugiej osoby lub obniżając znaczenie danego zadania. Teoria autoafirmacji zakłada, ze ludzie są bardzo elastyczni w zmaganiu się z zagrożeniami swej samooceny. Jeśli dysonans nie może być zmniejszony poprzez usuniecie konkretnego zagrożenia, to ludzie mogą podnieść swoja samoocenę, poprzez potwierdzenie się w jakiejś innej dziedzinie. Teoria potwierdzani sugerująca, ze ludzie posiadają potrzebę potwierdzani swojego pojęcia. Ja, bez względu czy to pojecie jest pozytywne czy negatywne w pewnych sytuacjach ta tendencja może być w konflikcie spodwyzszaniem własnej wartości i usprawiedliwianiem siebie (w celu podtrzymania swojej samooceny)
