Kurs 6. Systemy notowań i zlecenia giełdowe
advertisement
Nazwa Tekst pliku MSP06 Kurs szósty. Systemy notowań i zlecenia giełdowe .mp3 Rozdział pierwszy. Wprowadzenie. Uwagi Czyt: Witaj w szóstej części szkolenia z podstaw inwestowania na giełdzie! Dowiesz się: - jakie rodzaje systemów notowań giełdowych wyróżniamy, - czym jest rynek kasowy i rynek terminowy, - co to jest sesja giełdowa i fixing, - jak złożyć zlecenie giełdowe, - jakie typy zleceń giełdowych wyróżniamy, - co to jest system UTP. Zaczynajmy! Rozdział drugi. Notowania giełdowe W tym rozdziale dowiesz się, czym są notowania giełdowe. Poznasz również typy systemów notowań. Najpierw odpowiedzmy sobie na pytanie, czym są notowania giełdowe. Instrumenty finansowe (czyli na przykład akcje i obligacje) można kupować i sprzedawać wielokrotnie w ciągu dnia. Cena transakcji może być różna i zależy od popytu i podaży na instrument w danej chwili. Kursy poszczególnych instrumentów finansowych ustalane są w oparciu o zlecenia kupujących i sprzedających. Notowania giełdowe pokazują, jak kształtuje się cena (kurs) instrumentu finansowego w danym okresie. Na Giełdzie Papierów Wartościowych istnieją dwa systemy notowań instrumentów finansowych, czyli systemy notowań giełdowych: system notowań ciągłych i system notowań jednolitych. W systemie notowań ciągłych kurs instrumentów finansowych wyznaczany jest na bieżąco na podstawie transakcji realizowanych w momencie pojawienia się pasujących do siebie cenowo zleceń kupna i sprzedaży. W systemie notowań jednolitych kurs instrumentów fiksing ju ti pi finansowych wyznaczany jest dwa razy dziennie na podstawie zebranych wcześniej zleceń, a transakcje realizowane są po wyznaczonym kursie. By zrozumieć, po co nam dwa systemy notowań, musimy wiedzieć, że poszczególne instrumenty finansowe różnią się płynnością. Płynność oznacza możliwość dokonania transakcji w dowolnym momencie bez istotnego wpływu na cenę instrumentu finansowego. Na płynność instrumentu wpływa zainteresowanie inwestorów jego kupnem. W zależności od płynności instrumenty finansowe notowane są w systemie notowań, który umożliwia dokonywanie transakcji na bieżąco (system notowań ciągłych dla instrumentów o dużej płynności) lub w określonych godzinach (system notowań jednolitych dla instrumentów o małej płynności, czyli cieszących się mniejszym zainteresowaniem inwestorów). Notowanie instrumentów finansowych w jednym z dwóch systemów notowań umożliwia dostosowanie sposobu ustalania ich ceny do zainteresowania tymi instrumentami wśród inwestorów. Zależność pomiędzy płynnością instrumentu a typem systemu notowań można przedstawić na przykładzie karuzeli. Wyobraź sobie dwie karuzele w wesołym miasteczku. Jeśli bardzo dużo ludzi chce przejechać się karuzelą, to kręci się ona cały dzień, prawie bez przerwy. Jeśli jednak niewielu ludzi chce przejechać się karuzelą, to karuzela kręci się dopiero wtedy, kiedy zbierze się więcej osób. Żeby chętni nie czekali zbyt długo, aż karuzela ruszy, lepiej jest wyznaczyć jedną lub dwie godziny każdego dnia, kiedy będzie uruchamiana. Wówczas zainteresowani będą wiedzieli, o której godzinie przyjść, żeby się przejechać. Systemy notowań funkcjonują jak karuzele: jeśli jest dużo inwestorów zainteresowanych instrumentem finansowym, karuzela kręci się na bieżąco (system notowań ciągłych), a jeśli zainteresowanie jest mniejsze, to tylko o wyznaczonych godzinach (system notowań jednolitych). Oba systemy działają jednocześnie, ale w odniesieniu do różnych instrumentów finansowych. Niektóre instrumenty finansowe są notowane w systemie ciągłym, a inne w jednolitym. Jeśli zainteresowanie instrumentem finansowym danego emitenta jest duże, ciągle napływają oferty kupna i sprzedaży, to w przypadku takich instrumentów nie ma ryzyka, że jedno ze zleceń wpłynie w istotny sposób na cenę instrumentu, na przykład przesadnie ją zaniżając w krótkim okresie, gdyż zlecenie to jest tylko jednym z wielu złożonych zleceń. Rynek na podstawie składanych zleceń w odpowiedni sposób na bieżąco ustala cenę instrumentu finansowego. Takie instrumenty finansowe zazwyczaj notowane są w systemie notowań ciągłych. Jeżeli zlecenia kupna i sprzedaży instrumentu finansowego danego emitenta pojawiają się rzadko, to w przypadku takich instrumentów finansowych o małej płynności istnieje duże ryzyko, że jedno ze zleceń istotnie wpłynie na cenę instrumentu, na przykład przesadnie ją zaniżając w krótkim okresie, gdyż zlecenie to może być jednym z niewielu w danej chwili. Kiedy zlecenia pojawiają się rzadko, trzeba czasu, aby zebrać odpowiednią ich liczbę, tak by możliwe było ustalenie optymalnej ceny instrumentu finansowego. Dzięki określeniu godziny realizacji transakcji na rynek przez cały czas mogą napływać kolejne zlecenia. Cena instrumentu lepiej odzwierciedla wówczas jego wartość i jest mniej zależna od pojedynczych zleceń. Takie instrumenty finansowe notowane są zazwyczaj w systemie notowań jednolitych. Posłuchaj teraz, jakie są różnice między notowaniami ciągłymi, a jednolitymi. Biorąc za kryterium kurs instrumentów finansowych, w przypadku notowań ciągłych kurs określany jest na bieżąco przez cały dzień (a dokładnie w godzinach od dziewiątej do szesnastej pięćdziesiąt dla akcji) na podstawie zawieranych transakcji kupna i sprzedaży. Natomiast w przypadku notowań jednolitych kurs określany jest o wyznaczonej godzinie - tylko dwa razy dziennie (o jedenastej i piętnastej) na podstawie zleceń kupna i sprzedaży instrumentu złożonych w pozostałym czasie (od ósmej trzydzieści do siedemnastej pięć). Biorąc za kryterium realizację transakcji, w przypadku notowań ciągłych jeśli złożysz zlecenie kupna danego instrumentu o dowolnej godzinie (pomiędzy dziewiątą a szesnastą pięćdziesiąt), to wystarczy, aby znalazł się ktoś chętny do jego sprzedaży po tej samej cenie (tak zwana zgodność cenowa) i transakcja zostanie zawarta, a kurs, po jakim doszło do wymiany, zostanie upubliczniony w momencie zawarcia transakcji. Natomiast w przypadku notowań jednolitych transakcje kupna i sprzedaży instrumentów finansowych nawet w przypadku zgodności cenowej nie są realizowane na bieżąco. Złożone zlecenia kupna lub sprzedaży danego instrumentu finansowego są zbierane, a na ich podstawie zostaje wyznaczony kurs, po którym o określonej godzinie zawierane są transakcje. Wszystkie transakcje zawierane o tej godzinie są realizowane po tym samym kursie. Notowania ciągłe umożliwiają obserwację zmian cen instrumentów finansowych na bieżąco. Są zatem wygodniejsze dla inwestorów i zwiększają płynność instrumentu. Jak już wiesz, jedne instrumenty są notowane w systemie ciągłym, a inne w jednolitym. W systemie notowań jednolitych znajdują się przede wszystkim instrumenty z trzech grup: -Pierwsza grupa, to akcje o niskiej i średniej płynności, czyli akcje, którymi zainteresowana jest niewielka grupa inwestorów zawierających niewielką liczbę transakcji. -Druga grupa, to akcje zaliczone do tak zwanej listy alertów, która obejmuje wszystkie akcje spółek o średnim kursie akcji niższym niż jeden złoty. Lista alertów to segment GPW, do którego Giełda kwalifikuje akcje spółek spełniających określone przesłanki (głównie niski kurs akcji w dłuższym okresie), tzw. spółek groszowych, czyli za grosze. Akcje z listy alertów nie są uwzględnianie przy ustalaniu indeksów giełdowych i są notowane w systemie kursu jednolitego. gie pe wu tak zwanych - Trzecia grupa instrumentów w systemie notowań jednolitych to prawa poboru i prawa do akcji, jeśli dane akcje notowane są również w systemie notowań jednolitych. Czym są prawa do akcji? To papiery wartościowe występujący w związku z emisją akcji, który powstaje w momencie przydziału nowych akcji inwestorom do momentu ich rejestracji w KDPW. Ideą prawa do akcji jest umożliwienie inwestorom obrotu papierami bez ka de pe wu konieczności czekania na zakończenie procedury związanej z rejestracją akcji (prawa do akcji są notowane na giełdzie). Po rejestracji akcji prawa do akcji są automatycznie zamieniane na akcje. Dowiedziałeś się, że w systemie notowań jednolitych notowane są między innymi akcje o niskiej i średniej płynności. Czy wiesz, od czego zależy płynność akcji? Wpływają na nią na przykład: • wielkość spółki - na ogół małe spółki mają mniejszą płynność, choć nie zawsze tak jest, • liczba akcji i ich cena - jeśli jest mało akcji w wysokiej cenie, to płynność jest mniejsza niż wtedy, kiedy jest dużo akcji w niskiej cenie, • struktura akcjonariatu - jeśli jest wielu inwestorów indywidualnych, płynność akcji jest większa; jeśli natomiast w spółce jest kilku dużych inwestorów instytucjonalnych, płynność będzie mniejsza. Pewnie już się domyślasz, jakie instrumenty notowane są w systemie notowań ciągłych. Większość instrumentów finansowych funkcjonuje w ramach tego systemu i to przede wszystkim z nim będziesz miał do czynienia jako inwestor. Warunkiem obecności w systemie notowań jednolitych jest przede wszystkim odpowiednia płynność instrumentów finansowych i sytuacja finansowa emitenta. W systemie notowań ciągłych notowane są wszystkie instrumenty finansowe, które nie przynależą do systemu notowań jednolitych z powodów, które poznałeś przed chwilą. Podsumowując: w systemie notowań ciągłych notowane są akcje spółek o wysokiej płynności, prawa poboru i prawa do akcji dotyczące wyżej wymienionych akcji, obligacje, inne instrumenty finansowe. Kwalifikacja spółek pod kątem płynności przeprowadzana jest przez GPW co kwartał. To był rozdział: Notowania giełdowe Rozdział trzeci. Rynek kasowy i rynek terminowy W tym rozdziale dowiesz się, czym są rynek kasowy i rynek terminowy. gie pe wu Na rynku kasowym zawierane są transakcje kupna i sprzedaży instrumentów finansowych po bieżącej cenie. Dostawa instrumentu i zapłata za niego następuje natychmiast po realizacji transakcji. Mówiąc jaśniej, na rynku kasowym kupujesz instrument finansowy, płacisz za niego, a sprzedający przenosi na Ciebie prawa własności i inne prawa związane z posiadaniem danego instrumentu. W praktyce „dostawa" i „zapłata”, na przykład akcji, odbywa się natychmiast poprzez odpowiednie zaksięgowanie zmiany na rachunkach maklerskich kupującego i sprzedającego. Od pewnego czasu akcje są zdematerializowane, to znaczy, że nie mają już formy fizycznego dokumentu , lecz są zastąpione odpowiednim zapisem w rejestrze prowadzonym przez KDPW. Jednak dopiero po rozliczeniu transakcji w KDPW CCP, w znanym Ci już terminie T+2, osoba kupująca otrzymuje prawo własności akcji, a osoba sprzedająca gotówkę z transakcji. Wiesz już, że na rynku kasowym zachodzi obrót instrumentami finansowymi. Są to przede wszystkim: - akcje, - prawa do akcji, - listy zastawne, - obligacje, - prawa poboru oraz - jednostki funduszy inwestycyjnych, czyli tytuły uczestnictwa w otwartym funduszu inwestycyjnym sprzedawane inwestorom. Inwestor kupuje jednostki otwartego funduszu inwestycyjnego, a fundusz inwestuje pozyskane środki pieniężne w różnego rodzaju inwestycje (na przykład w akcje, obligacje, kontrakty terminowe). Wartość jednostek uczestnictwa zmienia się w zależności od efektywności dokonywanych przez fundusz inwestycji. Czym w takim razie jest rynek terminowy? Jeśli chcesz sprzedać instrument finansowy na przykład za trzy miesiące po kursie, który chcesz ustalić już dziś, możesz tego dokonać na rynku terminowym. Na rynku terminowym możesz zawrzeć umowę (kontrakt terminowy), która umożliwi Ci w przyszłości kupno lub sprzedaż określonego instrumentu (zwanego instrumentem bazowym) po określonej wcześniej cenie. Rodzaj i cena ka de pe wu te plus dwa instrumentu bazowego określane są przy zawieraniu umowy (kontraktu). W transakcji terminowej sprzedający zobowiązuje się do dostarczenia instrumentu bazowego, a kupujący do zapłaty za niego w wyznaczonym przyszłym terminie ceny określonej w momencie zawarcia transakcji. W dniu zawarcia transakcji terminowej musisz określić: • rodzaj instrumentu będącego przedmiotem transakcji, • liczbę sztuk danego instrumentu, • cenę, po której instrument zostanie kupiony lub sprzedany oraz • moment rozliczenia transakcji. W praktyce dostawa instrumentu bazowego zastępowana jest najczęściej rozliczeniem pieniężnym między stronami. W takim przypadku jedna ze stron transakcji terminowej przekazuje drugiej stronie różnicę między ceną instrumentu bazowego ustaloną w kontrakcie a ceną rynkową tego instrumentu w ustalonym w kontrakcie terminie rozliczenia. Przedmiotem obrotu na rynku terminowym są instrumenty pochodne, czyli instrumenty finansowe, których cena zależna jest od ceny instrumentu bazowego. Przykładem instrumentu pochodnego jest kontrakt terminowy, który może być oparty na instrumentach bazowych, takich jak na przykład indeksy giełdowe (o których dowiesz się więcej za chwilę), akcje, waluty. W Polsce do kontraktów terminowych o największej płynności należą kontrakty na indeks WIG20, czyli indeks dwudziestu największych spółek notowanych na GPW, kontrakty na pary walutowe: dolar amerykański i złoty polski, euro i złoty polski, frank szwajcarski i złoty polski, czyli stosunek wymiany jednej waluty do drugiej, oraz kontrakty na akcje PZU. Przedmiotem kontraktu terminowego są nie tylko instrumenty finansowe, ale również towary, na przykład ropa naftowa, złoto, pszenica, a nawet kukurydza czy kakao. Kontrakty terminowe umożliwiają inwestowanie w te towary i wykorzystywanie wahań ich cen do osiągania ewentualnych zysków. Wiesz już czym są rynki kasowy i terminowy i jakimi instrumentami można na nich obracać. Posłuchaj teraz, czym jest indeks giełdowy. wig dwadzieścia gie pe wu pe zet u Zapewne słyszałeś nieraz pojęcia: WIG, WIG20, mWIG40. Litery WIG to skrót od słów „Warszawski Indeks Giełdowy”. W jego skład wchodzą wszystkie spełniające podstawowe kryteria spółki z Głównego Rynku Giełdy Papierów Wartościowych, takie jak na przykład odpowiednia liczba i wartość akcji w wolnym obrocie. wig, wig dwadzieścia , em wig czterdzieści, wig Indeks giełdowy to wskaźnik, którego wartość obliczana jest często jako średnia cen akcji odpowiedniej grupy spółek reprezentowanej przez ów indeks. Indeksy giełdowe umożliwiają zbiorcze przedstawienie stanu koniunktury na całej giełdzie lub w jej pewnym określonym sektorze. Pokazują łączne zachowanie cen akcji wszystkich znajdujących się w nim spółek. Indeks WIG obliczany jest od szesnastego kwietnia tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego pierwszego roku, czyli od dnia pierwszej sesji giełdowej na GPW. wig Jednym z indeksów jest WIG20, indeks dwudziestu największych i najbardziej płynnych spółek. wig dwadzieścia gie pe wu Kolejnym przykładem jest WIG, indeks obejmujący wszystkie spółki giełdowe (spełniające określone wymogi). wig Natomiast mWIG40 to indeks czterdziestu średnich spółek notowanych na Rynku Głównym GPW. em wig czterdzieści, gie pe wu Jeszcze inny przykład to indeks WIG chemia - Jeden z indeksów sektorowych, obejmujący spółki z sektora chemicznego. wig Od dwudziestego trzeciego września 2013 roku na GPW publikowany jest nowy indeks WIG30 obejmujący trzydzieści największych spółek notowanych na Głównym Rynku GPW. dwa tysiące trzynastego, gie pe wu , wig trzydzieści, gie pe wu, Ponadto w okresie od dwudziestego czwartego marca 2014 roku do trzydziestego pierwszego grudnia 2014 roku publikowane były dodatkowo indeksy WIG50 i WIG250 obejmujące odpowiednio pięćdziesiąt średnich i dwieście pięćdziesiąt małych spółek notowanych na Głównym Rynku GPW. dwa tysiące czternastego , wig pięćdziesiąt, wig dwieście pięćdziesiąt, Od pierwszego stycznia 2015 roku przywrócona jest publikacja indeksu sWIG80 obejmującego osiemdziesiąt małych spółek notowanych na Głównym Rynku GPW (indeks ten do grudnia 2014 roku występował pod nazwą MiS80). dwa tysiące piętnastego, es wig osiemdziesi ąt, gie pe wu, dwa tysiące czternastego , mis osiemdziesi ąt A teraz zastanów się: jak już wiesz, indeks WIG20 skupia dwadzieścia największych i najbardziej płynnych spółek. Jak myślisz, do którego systemu notowań należy indeks WIG20? wig dwadzieścia Oczywiście akcje spółek wchodzących w skład indeksu WIG20 są notowane w systemie notowań ciągłych. Zainteresowanie akcjami największych spółek, a takie wchodzą w skład indeksu WIG20, jest duże. Ciągle znajdują się inwestorzy chcący dokonać transakcji kupna i sprzedaży. Nie ma problemu braku płynności. Żaden indeks WIG nie jest notowany w systemie notowań jednolitych. wig To był rozdział: Rynek kasowy i rynek terminowy Rozdział czwarty. Sesja giełdowa W tym rozdziale dowiesz się, czym jest i jak przebiega sesja giełdowa. Zaczniemy od definicji sesji giełdowej. Otóż sesja giełdowa oznacza określony czas, w którym na giełdę papierów wartościowych trafiają zlecenia kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych i realizowane są transakcje. Dzień sesyjny to dzień, w którym na giełdzie odbywa się sesja giełdowa. Sesje giełdowe odbywają się w dni robocze (od poniedziałku do piątku) z wyjątkiem świąt i dni określonych przez giełdę w harmonogramie „dni bez sesji”. „Dniem bez sesji” jest na przykład dwudziesty czwarty grudnia, który jest dniem roboczym. Decyzją Zarządu GPW nie odbywa się jednak wtedy sesja giełdowa. Wykaz gie pe wu „dni bez sesji” znajdziesz na stronie www.gpw.pl. wu wu wu kropka gie pe wu kropka pe el Przebieg sesji zależy od systemu notowań i instrumentu finansowego. Zacznijmy od harmonogramu sesji giełdowej dla akcji notowanych w systemie notowań ciągłych. Sesja rozpoczyna się fazą przed otwarciem. Trwa ona od ósmej trzydzieści do dziewiątej. W tym czasie możesz składać zlecenia, nie dochodzi jednak do realizacji żadnej transakcji. O godzinie dziewiątej ma miejsce faza otwarcia (określenie kursu na otwarciu). Na podstawie złożonych zleceń następuje określenie kursu na otwarciu. Od dziewiątej do szesnastej pięćdziesiąt trwa faza notowań ciągłych. Ta faza to najważniejszy element sesji giełdowej. Wtedy możesz składać zlecenia kupna i sprzedaży, które mogą być na bieżąco realizowane. Od szesnastej pięćdziesiąt do siedemnastej trwa faza przed zamknięciem. W ciągu tych dziesięciu minut trwa faza przed zamknięciem, w trakcie której, podobnie jak w fazie przed otwarciem, możesz jedynie składać zlecenia, ale nie zostaną one od razu zrealizowane. O godzinie siedemnastej ma miejsce faza zamknięcia (określenie kursu na zamknięciu). Na podstawie złożonych zleceń określony zostaje o godzinie siedemnastej kurs na zamknięciu. Od siedemnastej do siedemnastej pięć trwa faza dogrywki. W fazie dogrywki masz pięć minut na składanie zleceń, które są już jednak realizowane tylko po kursie zamknięcia (ustalonym wcześniej). Warto wiedzieć, że system notowań ciągłych występuje na rynku regulowanym GPW, rynku NewConnect oraz rynku Catalyst. gie pe wu nju konekt katalist Jak natomiast wygląda sesja dla akcji w systemie notowań jednolitych? Sesja rozpoczyna się również fazą przed otwarciem, jednak trwa ona od ósmej trzydzieści do jedenastej. W tym czasie możesz składać zlecenia, nie dochodzi jednak do realizacji żadnej transakcji. O godzinie jedenastej ma miejsce faza otwarcia. Na podstawie złożonych zleceń o godzinie jedenastej określony zostaje kurs na otwarciu. Od jedenastej do jedenastej trzydzieści trwa faza dogrywki. W tej fazie możesz składać zlecenia. Są one realizowane na bieżąco, ale tylko po kursie ustalonym wcześniej. Od jedenastej trzydzieści do piętnastej trwa kolejna faza przed otwarciem, podczas której możesz składać zlecenia. W tej fazie przed otwarciem również nie dochodzi do realizacji transakcji. O godzinie piętnastej ma miejsce druga faza otwarcia. Na podstawie złożonych w fazie przed otwarciem zleceń o godzinie piętnastej ponownie określony zostaje kurs na otwarciu. Od piętnastej do piętnastej trzydzieści trwa faza dogrywki, której zasady już znasz. Ostatnią fazą sesji giełdowej, od piętnastej do siedemnastej pięć, jest faza przed otwarciem, podczas której możesz składać zlecenia na kolejną sesję giełdową. Warto dodać, że system notowań jednolitych występuje na gie pe wu rynku regulowanym GPW oraz na rynku NewConnect. niu konekt To był rozdział: Sesja giełdowa Rozdział piąty. Fixing fiksing W tym rozdziale dowiesz się, czym jest fixing. Poznasz fiksing również czynniki wpływające na kurs otwarcia i kurs zamknięcia. Zacznijmy od tego, co to jest fixing. fiksing Z angielskiego fiks znaczy ustalać. Jest to proces, podczas którego ustalany jest kurs instrumentu finansowego na podstawie zleceń giełdowych złożonych przez inwestorów wcześniej, w określonym przedziale czasu. Odbywa się on zgodnie z określonymi zasadami, które poznasz za chwilę. Na podstawie składanych w poprzedzającej fazie zleceń ustalany jest kurs otwarcia lub kurs zamknięcia. Gdyby nie było procedury fixingu, kurs instrumentu na otwarciu i zamknięciu danej sesji byłby przypadkowy. Przykładowo, kursem na zamknięciu dla akcji o wysokiej fiksingu płynności byłaby cena ostatniej transakcji, którą udałoby się zrealizować przed zakończeniem sesji, a więc np. w systemie notowań ciągłych przed godziną szesnastą czterdzieści dziewięć i pięćdziesiąt dziewięć sekund. Fixing pozwala na oderwanie kursu zamknięcia od ostatniej transakcji i wyznaczenie go na podstawie złożonych „na spokojnie” zleceń. Dlatego fixing to wyznaczanie ceny na zamknięciu na podstawie składanych przez określony dłuższy czas zleceń, a nie na podstawie ostatniej zrealizowanej transakcji. Na giełdzie fixing występuje: - w systemie notowań ciągłych przy określaniu kursu otwarcia oraz kursu zamknięcia, - w systemie notowań jednolitych przy ustalaniu kursu jednolitego (dwukrotnie w ciągu sesji), - w obu systemach w trakcie tzw. równoważenia rynku. Czym jest równoważenie rynku? To taka sytuacja podczas sesji giełdowej, kiedy zawieszane jest bieżące zawieranie transakcji giełdowych. Przyczyną jest brak możliwości określenia kursu równowagi (poznasz to pojęcie za chwilę) lub wykroczenie kursu instrumentu finansowego poza dopuszczalne wahania kursu podczas sesji. W trakcie fazy równoważenia rynku możliwe jest zarówno składanie nowych zleceń, jak i modyfikowanie oraz anulowanie już złożonych zleceń, które nie zostały zrealizowane. Sposób wyznaczania kursu podczas fixingu jest określony przez Giełdę Papierów Wartościowych. Są trzy zasady wyznaczania kursu podczas fixingu: - Zasada pierwsza to maksymalizacja wolumenu obrotu, czyli liczby instrumentów finansowych będących przedmiotem transakcji, a więc wyznaczenie kursów, po których przedmiotem transakcji będzie jak najwięcej akcji. - Zasada druga mówi, że jeśli jest kilka kursów spełniających ww. kryterium, to wybierany jest kurs o najmniejszej różnicy pomiędzy liczbą instrumentów w zleceniach kupna i sprzedaży po danym kursie. - Zasada trzecia: jeśli nadal jest kilka kursów spełniających ww. kryteria, to wybierany jest kurs, który jest najbliższy kursowi odniesienia. Kurs odniesienia - w systemie notowań ciągłych dla kursu otwarcia jest to ostatni kurs zamknięcia, a dla kursu w fazie notowań ciągłych i kursu zamknięcia jest to kurs otwarcia. Kursem odniesienia dla kursu w systemie notowań jednolitych jest kurs określony na ostatnim fixingu. Wyznaczony kurs musi być tzw. kursem równowagi, czyli kursem, po którym zostaną zrealizowane w całości na przykład fiksing fiksing fiksing tak zwanego fiksingu fiksingu wyżej wymienione wyżej wymienione fiksingu tak zwanym wszystkie zlecenia kupna po wyższej cenie oraz wszystkie zlecenia sprzedaży po niższej cenie. Zastanówmy się jeszcze nad dwoma kwestiami: co może wpłynąć na kurs na otwarciu, a co na kurs na zamknięciu? Otóż na kurs na otwarciu wpływ mogą mieć przede wszystkim zdarzenia, które zaszły od zakończenia poprzedniej sesji giełdowej, np. informacje na temat spółek opublikowane wieczorem dnia poprzedniego lub rano przed rozpoczęciem sesji (informacje prasowe, raporty okresowe i bieżące spółek). Dla kursu na otwarciu na sesji poniedziałkowej znaczenie mogą mieć wszystkie informacje i zdarzenia mające miejsce podczas weekendu. Na kurs na zamknięciu wpływ mogą mieć zdarzenia, które zaszły podczas sesji giełdowej, a więc np. informacje na temat spółek przekazane w ciągu dnia. Ważne są również informacje o zachowaniach inwestorów w Stanach Zjednoczonych - sesja giełdowa w USA rozpoczyna się zazwyczaj o godz. 15.30 naszego czasu i ma istotne znaczenie dla dalszych notowań na naszej giełdzie, w szczególności notowań akcji największych spółek. Ponieważ kurs zamknięcia jest brany pod uwagę np. przy wycenie portfeli instytucji finansowych, jest on bardzo wrażliwy na czynniki inne niż informacje z realnej gospodarki. Może zdarzyć się tak, że zmiana ceny na zamknięciu będzie znaczna ze względu na transakcje dużych inwestorów, którzy nie chcąc zakłócić przebiegu sesji giełdowej, składają duże zlecenia w fazie przed zamknięciem, wpływając tym samym na kurs zamknięcia instrumentu na danej sesji giełdowej. To był rozdział: Fixing Rozdział szósty. Zlecenia giełdowe W tym rozdziale poznasz sposoby, etapy składania zlecenia giełdowego oraz typy zleceń giełdowych. Zlecenie giełdowe to dyspozycja dotycząca zakupu lub sprzedaży instrumentów finansowych. Jak już wiesz z kursu poświęconego rachunkowi maklerskiemu, zlecenia można składać osobiście w domu maklerskim, telefonicznie lub przez Internet. Trzeba jednak najpierw założyć rachunek maklerski. Teraz omówimy najprostszy z tych sposobów składania zleceń - składanie zleceń przez Internet. Najpierw, po zalogowaniu się do swojego rachunku maklerskiego, należy wybrać opcję „Nowe zlecenie” (lub podobną w zależności od rachunku maklerskiego), a następnie uzupełnić formularz nowego zlecenia. na przykład na przykład u es a, godzinie piętnastej trzydzieści na przykład fiksing Aby to zrobić, przede wszystkim określ rodzaj zlecenia: wybierz K dla zlecenia kupna lub S dla zlecenia sprzedaży. W rozwijanym menu „Walor” wśród dostępnych instrumentów finansowy wybierz ten, którego ma dotyczyć zlecenie (możesz również określić grupę, na przykład A dla akcji, B dla obligacji itp.). be Obok wybierz nazwę instrumentu i ilość instrumentów, które chcesz objąć zleceniem. Następnie możesz wyznaczyć limit ceny, po której Twoje zlecenie zostanie zrealizowane. W przypadku kupna jest to maksymalna cena, a w przypadku sprzedaży minimalna cena, na jaką się zgadzasz. Możesz też wybrać jeden z typów zleceń: PKC (Po Każdej Cenie), PCR (Po Cenie Rynkowej), PEG (Price/Earnings to Growth). Jeśli posiadasz więcej niż jeden portfel na rachunku, możesz wybrać, do którego portfela chcesz nabyć instrumenty finansowe. pe ka ce pe ce er peg prajs ernings tu grołf W końcu określ termin ważności składanego przez Ciebie zlecenia. Możesz w tym miejscu skorzystać ze znanych Ci już typów zleceń. Jeśli składasz zlecenie kupna i korzystasz z kredytu na zakup instrumentów finansowych, możesz zaznaczyć opcję OTP – „Odroczona płatność”. o te pe W zakładce „Zaawansowane” masz do dyspozycji dodatkowe opcje dla Twoich zleceń: - w okienku „Na sesję” możesz określić termin, w którym chcesz, aby Twoje zlecenie trafiło na giełdę, - w okienku „Ilość ujawniona” możesz określić ilości akcji, która ma być widoczna w arkuszu zleceń, - w okienku „Limit aktywacji” możesz określić limit ceny, po przekroczeniu którego Twoje zlecenie zostanie aktywowane i trafi na rynek. Limit aktywacji służy miedzy innymi do składania zleceń stop loss i take profit, - w okienku „Do” możesz określić maksymalny termin, do którego Twoje zlecenie ma być aktywne na giełdzie, - w okienku „Limit PEG” możesz wyznaczyć maksymalny limit ceny, po przekroczeniu którego zlecenie PEG nie będzie automatycznie aktualizowane, - w okienku „Ilość minimalna” możesz określić minimalną ilość akcji, która ma być przedmiotem transakcji na podstawie zlecenia. Po uzupełnieniu wszystkich parametrów, kliknij przycisk „Wyślij”. I gotowe! stop los, tejk profit peg Podczas składania zlecenia giełdowego określasz dwa jego najważniejsze parametry. Są nimi cena realizacji transakcji i termin ważności zlecenia. W zleceniu giełdowym określasz warunki cenowe, po których chcesz dokonać transakcji, oraz maksymalny termin, w jakim chcesz jej dokonać. Biorąc pod uwagę każdy z tych parametrów, możemy wyróżnić kilka typów zleceń giełdowych. Rodzaje zleceń giełdowych można podzielić ze względu na kryterium ceny oraz kryterium ważności. Ze względu na kryterium ceny zlecenia giełdowe dzielą się na zlecenia, w których określasz limit ceny, a więc maksymalną cenę, po której jesteś gotów kupić, lub minimalną cenę, po której jesteś gotów sprzedać akcje, oraz zlecenia, w których takiego limitu nie określasz. Ze względu na kryterium ważności zlecenia giełdowe dzielą się na kilka rodzajów w zależności od okresu, przez jaki dane zlecenie ma być aktywne i oczekiwać na realizację (np. do końca dnia, miesiąca czy też zlecenie ważne na czas nieokreślony). Jako inwestor możesz złożyć zlecenia z limitem ceny określasz cenę kupna lub sprzedaży akcji. Możesz także złożyć zlecenia bez limitu ceny - nie określasz wówczas ceny kupna lub sprzedaży akcji. Jednym ze zleceń bez limitu ceny jest zlecenie PCR – Po Cenie Rynkowej. na przykład pe ce er Zlecenie PCR realizowane jest po najlepszej możliwej cenie zlecenia oczekującego na realizację po drugiej stronie rynku. W przypadku częściowej realizacji zlecenia pozostała jego część przekształca się w zlecenie z limitem ceny równym kursowi, po jakim została zawarta ostatnia transakcja. Innym typem zlecenia bez limitu ceny jest PKC – Po pe ka ce Każdej Cenie. Zlecenie PKC realizowane jest po najlepszych możliwych cenach zleceń oczekujących na realizację po drugiej stronie rynku. W przypadku częściowej realizacji zlecenia jego niezrealizowana część pozostaje na rynku nadal jako zlecenie PKC. Zlecenie PKC składasz wówczas, gdy chcesz jak najszybciej dokonać transakcji niezależnie od kursu. Zleceniem bez limitu ceny jest także PEG – Price/Earnings peg – prajs To Growth. ernings tu grołf W tym zleceniu nie określasz ceny kupna i sprzedaży akcji samodzielnie. Zlecenie PEG zawiera zmienny limit ceny, peg który przyjmuje wartość równą limitowi ceny najlepszego zlecenia po tej samej stronie rynku. Każdorazowa zmiana limitu ceny najlepszego zlecenia powoduje automatyczną zmianę limitu Twojego zlecenia. Dzięki temu Twoje zlecenie nie wymaga od Ciebie samodzielnego, wielokrotnego modyfikowania. Zlecenie PEG może zawierać dodatkowy stały limit ceny, po przekroczeniu którego podstawowy zmienny limit ceny przestaje być automatycznie aktualizowany. Będąc inwestorem, masz też do wyboru różne typy zleceń, których kryterium stanowi termin ważności. Jednym z takich zleceń jest WDD - Ważne Do oznaczonego Dnia. wu de de W przypadku tego typu zlecenia sam określasz dzień, do którego Twoje zlecenie pozostaje aktywne w arkuszu zleceń. Maksymalnie może być to trzysta sześćdziesiąt pięć dni od jego złożenia. Inny typ zlecenia opartego na kryterium ważności to WDA wu de a - Ważne na czas nieoznaczony. Zlecenie takie jest ważne na czas nieokreślony, nie dłużej niż trzysta sześćdziesiąt pięć dni od jego złożenia. Można także wyróżnić zlecenie Dzień – Ważne na dzień bieżący. Zlecenie to jest ważne do czasu jego realizacji, maksymalnie do końca sesji. Po zakończeniu sesji niezrealizowane zlecenie jest anulowane. Kolejnym rodzajem zlecenia odnoszącego się do kryterium ważności jest WLA – Wykonaj Lub Anuluj. W tym przypadku można kupić akcje teraz albo w ogóle – realizowana jest tylko całość zlecenia. Inny typ zlecenia opartego na kryterium ważności to WIA – Wykonaj i Anuluj. Zlecenie takie na określoną liczbę akcji trafia na rynek i jest zrealizowane w takiej części, na jaką pozwalają zlecenia po przeciwnej stronie rynku. Część zlecenia, która nie została od razu zrealizowana, nie trafia do arkusza jako zlecenie oczekujące, ale jest automatycznie anulowane. Kolejnym rodzajem zlecenia odnoszącego się do kryterium ważności jest WDC – Ważne Do Czasu. wu el a wu i a wu de ce W przypadku tego zlecenia sam określasz czas, przez jaki zlecenie pozostaje aktywne w arkuszu zleceń. Czas wygaśnięcia musi odnosić się do bieżącego dnia sesyjnego. Można także wyróżnić zlecenie WNF – Ważne Na najbliższy Fixing. wu en ef fiksing Zlecenie to jest przyjmowane w trakcie każdej fazy sesji, fiksingu ale bierze udział tylko na najbliższym fixingu (otwarciu, zamknięciu lub po równoważeniu rynku). Niezrealizowana część zlecenia po zakończeniu fixingu jest usuwana. Wszystkie zlecenia WNF są automatycznie anulowane po zakończeniu sesji. Jeszcze innym typem zlecenia jest WNZ – Ważne Na Zamknięcie. Zlecenie tego rodzaju jest przyjmowane w trakcie każdej fazy sesji, ale bierze udział tylko na najbliższym fixingu na zamknięcie notowań. Niezrealizowana część zlecenia po zakończeniu fixingu na zamknięcie jest usuwana. Wszystkie zlecenia WNZ są automatycznie anulowane po zakończeniu sesji. Analogicznie jest w przypadku sprzedaży akcji. Możesz też składać zlecenia z innymi warunkami. Wyobraź sobie, że kupiłeś akcje po piętnaście złotych. Aktualny kurs wynosi osiemnaście złotych. Oczekujesz, że cena akcji jeszcze wzrośnie do dwudziestu złotych. Są wakacje, a Ty wybierasz się na tydzień na Mazury. Boisz się jednak, że może stać się coś, co spowoduje spadek kursu Twoich akcji. Co możesz zrobić, aby zapobiec stratom? Korzystnym sposobem jest ustawienie zlecenia sprzedaży, które zrealizuje się jedynie wtedy, kiedy kurs akcji spadnie do określonego przez Ciebie poziomu, na przykład do piętnastu złotych. Zlecenie tego typu to zlecenie stop loss. Zysk w wysokości pięciu złotych na akcję jest dla Ciebie wystarczający. Jeśli akcje wzrosłyby do dwudziestu złotych, chciałbyś je sprzedać. Możesz również sprzedać akcje, nie mając przy sobie komputera. Wystarczy ustawić wcześniej zlecenie, które zrealizuje się jedynie wtedy, gdy kurs akcji wzrośnie do dwudziestu złotych. Zlecenie tego typu to zlecenie take profit. Składając zlecenie z limitem aktywacji, pamiętaj, aby zachować następujące relacje: - przy zleceniu kupna limit aktywacji większy od kursu ostatniej transakcji oraz mniejszy lub równy limitowi realizacji zlecenia; wu en zet fiksingu stop los tejk profit - przy zleceniu sprzedaży limit aktywacji mniejszy od kursu ostatniej transakcji oraz większy lub równy limitowi realizacji zlecenia. Jakie jeszcze warunki możesz określić dla zlecenia? Jednym z takich warunków jest MWW. em wu wu Przy składaniu zlecenia giełdowego możesz zaznaczyć, ile minimalnie akcji chcesz kupić bądź sprzedać w ramach tego zlecenia (tzw. zlecenie „MWW” - zlecenie z tak zwane warunkiem minimalnej wielkości wykonania). em wu wu Ostatni warunek, o jakim powiemy w tym rozdziale, to WUJ. wu u jot Jeśli uważasz, że Twoje zlecenie jest tak duże, że mogłoby zachwiać obecnym kursem akcji, możesz w zleceniu zastrzec, aby inni inwestorzy widzieli jedynie część akcji, które chcesz kupić bądź sprzedać (tzw. zlecenie „WUJ” - zlecenie z warunkiem wielkości ujawnianej). To był rozdział: Zlecenia giełdowe Rozdział siódmy. System UTP W tym rozdziale dowiesz się, czym jest i do czego służy system UTP. Jak to możliwe, że jednego dnia na giełdzie zawieranych jest miliony transakcji? Kto jest w stanie obsłużyć tak ogromną ich liczbę? Obsługa transakcji odbywa się drogą elektroniczną dzięki systemowi UTP (Universal Trading Platform). Jest to system transakcyjny Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, który obsługuje obrót wszystkimi instrumentami finansowymi na giełdzie. Poprzednikiem systemu UTP był system o nazwie WARSET, który został zastąpiony przez UTP w dwa tysiące trzynastym roku. tak zwane wu u jot ju ti pi ju ti pi ju ti pi juniwersal trejding platform ju ti pi warset System UTP może obsłużyć dwadzieścia tysięcy zleceń na sekundę! Tymczasem system Warset obsługiwał około osiemset pięćdziesiąt zleceń na sekundę i jest używany przez giełdy europejskie i światowe w: Nowym Jorku, Paryżu, Lizbonie, Amsterdamie. System UTP wprowadził też nowe typy zleceń, na przykład PEG, i nowe typy ważności zleceń, na przykład WNZ, WNF, WDC, oraz zmienił zasady realizacji niektórych zleceń. Więcej informacji o nowym systemie znajdziesz w materiałach Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie: www.gpw.pl/utp. To był rozdział: System UTP Przypomnijmy najważniejsze informacje, które poznałeś podczas tego kursu. ju ti pi peg wu en zet, wu en ef, wu de ce, wu wu wu kropka gie pe wu kropka pe el ukośnik u te pe ju ti pi - Wiesz już, że są dwa rodzaje notowań: notowania ciągłe i jednolite. - Na ogół będziesz inwestował w instrumenty notowane w systemie notowań ciągłych. - Instrumenty finansowe mogą być notowane na rynku kasowym bądź terminowym. Na rynku kasowym będą to: akcje, obligacje, prawa poboru, prawa do akcji, listy zastawne i jednostki funduszy inwestycyjnych, zaś na rynku terminowym – instrumenty pochodne, takie jak kontrakty terminowe na indeks WIG20, kontrakty na pary walutowe czy na akcje. - Sesja giełdowa odbywa się w godzinach od ósmej trzydzieści do siedemnastej pięć, przy czym faza notowań ciągłych trwa od dziewiątej do szesnastej pięćdziesiąt. - Kurs na zamknięcie ustalany jest w drodze fixingu, a na składane podczas niego zlecenia wpływ mają zdarzenia, które miały miejsce danego dnia. - Składane przez inwestorów zlecenia giełdowe mają różne parametry oraz opcje aktywacji i realizacji. Zlecenia typu stop loss umożliwiają ucinanie strat, a zlecenia take profit sprzedaż akcji, nawet jeśli nie masz w danym momencie dostępu do komputera. - Jednak na co dzień dostęp do komputera jest niezbędny do aktywnego inwestowania na giełdzie, ponieważ obrót giełdowy w Polsce odbywa się w sposób elektroniczny. Za obsługę wszystkich zawieranych transakcji odpowiedzialny jest system UTP, następca zasłużonego systemu WARSET. To były najważniejsze informacje, jakie poznałeś w tej części szkolenia. Zakończyłeś szósty kurs szkolenia z podstaw inwestowania na giełdzie. Dziękuję za udział w kursie! wig dwadzieścia fiksingu stop los, tejk profit ju ti pi warset
