4 Kierunki ochrony środowiska - bip.osielsko.p
advertisement
Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 1 Część Tytuł A Program Ochrony Środowiska na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko B Plan Gospodarki Odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 2 SPIS TREŚCI 1 PODSTAWA OPRACOWANIA ............................................................................................................................ 3 2 CHARAKTERYSTYKA GMINY OSIELSKO .................................................................................................... 4 2.1 2.2 2.3 2.4 3 INFORMACJE OGÓLNE.............................................................................................................................................. 4 DANE GOSPODARCZE .............................................................................................................................................. 4 DANE STATYSTYCZNE.............................................................................................................................................. 5 SOŁECTWA GMINY OSIELSKO .................................................................................................................................... 5 STAN ŚRODOWISKA GMINY OSIELSKO ....................................................................................................... 7 3.1 3.2 GEOMORFOLOGIA I MORFOLOGIA ............................................................................................................................... 7 GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ............................................................................................................................. 8 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 PRZYRODA I KRAJOBRAZ GMINY OSIELSKO ................................................................................................................ 12 WARUNKI KLIMATYCZNE I JAKOŚĆ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ................................................................................ 17 HAŁAS................................................................................................................................................................ 20 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ................................................................................................................................ 20 ZIEMIA, GLEBA I ZASOBY KOPALIN ............................................................................................................................ 21 POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE ........................................................................................................................... 21 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 4 Wody powierzchniowe....................................................................................................................... 8 Wody podziemne .............................................................................................................................. 9 Zużycie wody ................................................................................................................................. 10 Gospodarka ściekowa ..................................................................................................................... 12 Gospodarowanie i użytkowanie wód powierzchniowych...................................................................... 12 KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA .......................................................................................................... 22 4.1 KIERUNKI DZIAŁAŃ O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM ..................................................................................................... 22 4.2 KIERUNKI OCHRONY I RACJONALNEGO UŻYTKOWANIA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ........................................................... 25 4.3 ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ............................................................... 26 4.4 KIERUNKI DALSZEJ POPRAWY JAKOŚCI ŚRODOWISKA ................................................................................................... 27 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 Edukacja ekologiczna ..................................................................................................................... 22 Planowanie przestrzenne ................................................................................................................ 22 Zarządzanie środowiskowe.............................................................................................................. 24 Ochrona przyrody i krajobrazu ......................................................................................................... 25 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów ............................................................................................. 25 Ochrona powierzchni ziemi i gleb ..................................................................................................... 26 Ochrona zasobów kopalin ............................................................................................................... 26 Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość ................................................. 26 Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy ................................. 27 Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych .................................................................................. 27 Poprawa jakości wód ...................................................................................................................... 27 Poprawa jakości powietrza atmosferycznego..................................................................................... 29 Poprawa klimatu akustycznego ........................................................................................................ 30 Ochrona przed polami elektromagnetycznymi.................................................................................... 30 Ochrona przed poważnymi awariami ................................................................................................ 31 5 HARMONOGRAM I SPOSÓB FINANSOWANIA REALIZACJI ZADAŃ DO ROKU 2012 Z PERSPEKTYWĄ 2013 - 2016.................................................................................................................................... 31 6 NAKŁADY FINANSOWE .................................................................................................................................... 31 Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 3 1 Podstawa opracowania Opracowanie niniejsze wykonano na podstawie umowy z 19 czerwca 2009 roku pomiędzy gminą Osielsko a Zakładem Sozotechniki Sp. z o.o. Zgodnie z art. 17 i 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. Nr 25 z 2008 r., poz. 150 z późn. zm.) organ wykonawczy gminy w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza gminny program ochrony środowiska. Projekt programu ochrony środowiska podlega zaopiniowaniu przez zarząd powiatu. Program ten uchwala rada gminy. Program ochrony środowiska, podobnie jak polityka ekologiczna państwa podlega aktualizacji co 4 lata. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy – Prawo ochrony środowiska program ochrony środowiska określa w szczególności: - cele ekologiczne, - priorytety ekologiczne, - poziomy celów długoterminowych, - rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, - środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe. Program został skorelowany z „Programem ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko - pomorskiego 2010”, „Programem Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu bydgoskiego. Aktualizacja na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 - 2015” oraz wykorzystuje cele i działania ujęte w „Polityce ekologicznej państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016”. Przy sporządzaniu programu uwzględniono wszystkie wymagania obowiązujących przepisów prawnych (ustaw i przepisów wykonawczych), które obowiązywały na dzień sporządzania programu i dotyczą zagadnień ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Ponadto wzięto pod uwagę różne programy rządowe, do których należą m.in. dokumenty takie jak: - Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju – „Polska 2025”, - Polityka ekologiczna państwa („Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016”), - Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku, - Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, - „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032” przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 14 lipca 2009 r., - Krajowy Program Zwiększania Lesistości. Aktualizacja - maj 2003 r. - Ministerstwo Środowiska, Przy opracowywaniu programów ochrony środowiska należy również zwrócić uwagę na konieczność integrowania pomiędzy regionami, powiatami i gminami planów dotyczących ochrony różnorodności przyrodniczej. Jest to niezbędne w celu zachowania spójności korytarzy ekologicznych, a także przy realizacji programu NATURA 2000 oraz programu ochrony obiektów przyrodniczych, leżących na granicy obszaru obejmowanego programem i w części terenu położonego poza nim. Program ochrony środowiska został opracowany ponadto w oparciu o informacje zawarte w dostępnych opublikowanych dokumentach (np. Raporty o stanie środowiska, Roczniki GUS i Roczniki US w Bydgoszczy) i na stronach internetowych oraz w bazie danych WIOŚ w Bydgoszczy. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 4 2 Charakterystyka gminy Osielsko 2.1 Informacje ogólne Gmina Osielsko jest położona na skraju Wysoczyzny Świeckiej, pomiędzy rzekami Wisłą i Brdą i okala miasto Bydgoszcz od strony północnej. Administracyjnie przynależy do Województwa Kujawsko - Pomorskiego i wchodzi w skład Powiatu Bydgoskiego. Od północnego zachodu graniczy z gminą Koronowo, od północnego wschodu z gminą Dobrcz, od południa z Bydgoszczą i od zachodu – na odcinku około 1,5 km - z gminą Sicienko. W skład gminy Osielsko wchodzi 12 miejscowości podzielonych na siedem sołectw: Bożenkowo, Jarużyn, Maksymilianowo, Niemcz, Niwy Wilcze, Osielsko oraz Żołędowo. Jej powierzchnia całkowita wynosi 102,96 km². Gmina ma dogodne połączenia drogowe i kolejowe. Przebiegają tutaj linie kolejowe do Gdańska i Gdyni, droga krajowa nr 5 Bydgoszcz – Gdańsk, a także drogi wojewódzkie i powiatowe. Gminę Osielsko zamieszkuje obecnie przeszło 10 tys. osób. Przyrost naturalny nie jest wysoki. Liczba mieszkańców systematycznie wzrasta wskutek osadnictwa ludności napływowej. Sprzyja temu procesowi polityka zagospodarowania przestrzennego gminy oraz korzystne warunki środowiska geograficznego. Gmina Osielsko graniczy z następującymi gminami: - Bydgoszcz - miasto na prawach powiatu, - Koronowo – gmina miejsko – wiejska (powiat bydgoski), - Dobrcz– gmina wiejska (powiat bydgoski), - Sicienko – gmina wiejska (powiat bydgoski), Gmina Osielsko zajmuje powierzchnię 102,96 km2 i podzielona jest na 7 sołectw: - Bożenkowo, - Jarużyn, - Maksymilianowo, - Niemcz, - Niwy - Wilcze, - Osielsko, - Żołędowo. 2.2 Dane gospodarcze Gospodarstwa i działki rolne zlokalizowane na terenie gminy Osielsko zajmują ogółem obszar około 2700 ha, co stanowi 23% ogólnej powierzchni gminy. W związku z intensywnym rozwojem urbanistycznym sukcesywnie maleje powierzchnia użytków rolnych. Słabe bonitacyjnie gleby o niskiej użyteczności rolniczej są w polityce przestrzennej gminy przeznaczane na funkcje pozarolnicze. Dzięki istniejącym planom zagospodarowania przestrzennego i rozwojowi infrastruktury komunalnej oraz usytuowaniu gminy w bliskim sąsiedztwie Bydgoszczy, działa około 1200 podmiotów gospodarczych. W wyniku prowadzonej działalności, w „Złotej Setce Samorządów” - rankingu organizowanym przez Rzeczpospolitą, Gmina Osielsko jest notowana od pięciu lat (za rok 2007 gmina zajęła 2 miejsce w kategorii gmin wiejskich). Na ogólną powierzchnię 10 289 ha: - użytki rolne stanowią 3484 ha – tj. 33,9 %, - lasy i grunty leśne 5826 ha – tj. 56,6 %, - pozostałe grunty 979 ha – tj. 9,5%. Gmina Osielsko położona jest blisko Bydgoszczy - miasta na prawach powiatu. Lokalizacja taka sprzyja dynamicznemu rozwojowi gminy. W ciągu ostatnich trzech lat liczba podmiotów gospodarczych wzrosła, natomiast w sektorze publicznym pozostała na tym samym poziomie. Według danych GUS z 2008 roku liczba podmiotów na terenie gminy wynosiła 1402, wśród których można wymienić: - Podmioty gospodarki narodowej - 18 Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko - 5 Spółdzielnie: 1 Spółki prawa handlowego: 96 - w tym spółki z udziałem kapitału zagranicznego: 19 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą: 1161 Fundacje – 3 Stowarzyszenia i organizacje społeczne – 11 2.3 Dane statystyczne Powierzchnia gminy Osielsko wynosi – 10 289 ha, co stanowi ok. 7,4% ogólnej powierzchni powiatu bydgoskiego. Teren gminy podzielony jest na 7 sołectw i zlokalizowanych jest tam 12 miejscowości. Według stanu na dzień 30.06.2009 roku gminę zamieszkiwało 10 356 osób. Ogólny obszar gminy wynosi 10 289 ha, w tym użytki rolne 3 484 ha, lasy i grunty leśne 5 826 ha. Tabela nr 2.3-1 Stan ludności gminy Osielsko na podstawie danych ewidencji ludności Urzędu Gminy Osielsko zameldowani na pobyt stały Stan na dzień: Osielsko 31.12. 2.233 2002 31.12. 2.419 2003 31.12. 2.685 2004 31.12. 2.916 2005 31.12. 3.282 2006 31.12. 3.612 2007 31.12. 3.804 2008 28.02. 3.846 2009 30.06. 3.903 2009 Żołędowo Maksymilianowo Jarużyn Niemcz Bożenkowo Niwy-Wilcze 1.057 1.273 349 993 430 457 1.084 1.268 359 1.086 414 503 1.135 1.313 371 1.315 412 540 1.163 1.344 380 1.495 417 573 1.196 1.381 384 1.708 396 614 1.244 1.411 388 1.912 397 640 1.272 1.438 404 2.082 382 679 1.278 1.451 399 2.135 384 689 1.291 1.459 414 2.195 388 706 2.4 Sołectwa gminy Osielsko - - Bożenkowo - położone jest w zachodniej części gminy Osielsko. Obszarowo największe sołectwo gminy (w tym 82% powierzchni sołectwa zajmują lasy), a jednocześnie najmniejsze pod względem liczby ludności. W skład sołectwa wchodzą także części wsi (osady) Nowy Mostek, Zdroje i Łącznica. Na terenie sołectwa zachowały się budynki wpisane do ewidencji zabytków m.in. budynek, w którym mieści się świetlica wiejska, dwór przy ulicy Palińskiego, budynki przy ulicy Grobla. Na terenie sołectwa znajdują się dwa pomniki przyrody. Przez teren Bożenkowa przebiegają szlaki turystyczne m.in. szlak czarny „Białego Węgla” oraz szlak niebieski „Brdy”. W 2008 i 2009 roku miał miejsce ogólnokrajowy zlot Bożen zorganizowany przez panie noszące to imię. Jarużyn - sołectwo Jarużyn położone jest we wschodniej części gminy. Około 54% powierzchni sołectwa stanowią lasy. Skarpa Nadwiślańska wsi Jarużyn należy do Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. We wsi znajduje się również malowniczo położone Uroczysko Prodnia. Na terenie Jarużyna znajduje się 5 pomników przyrody. Są to drzewa lub ich skupiska oraz jedno źródlisko „Oczy Jarużyna”. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko - - - - 6 W Jarużynie funkcjonuje świetlica wiejska, a w 2007 roku urządzono boisko do gry w piłkę nożną oraz rozpoczęto urządzanie boiska do piłki siatkowej plażowej. Maksymilianowo - w skład sołectwa wchodzą miejscowości Maksymilianowo i Jagodowo. W Maksymilianowie znajduje się węzeł pieszych szlaków turystycznych: szlak czerwony Klubu Turystów Pieszych „Talk” i szlak czarny „Białego węgla”. Do ewidencji zabytków wpisane są m. in. kapliczka przy ulicy Głównej oraz budynek Dworca PKP. Obszary leśne stanowią około 12,8% powierzchni sołectwa, w którym znajduje się 1 pomnik przyrody kasztanowiec zwyczajny. W Maksymilianowie znajdują się: Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II oraz Kościół Parafialny p.w. św. Maksymiliana Kolbe. Na terenie sołectwa funkcjonuje stowarzyszenie kultury fizycznej Parafialny Uczniowski Ludowy Klub Sportowy „MAX”, w którym można uprawiać halową piłkę nożną, piłkę siatkową oraz zapasy. Przy Parafii bardzo aktywnie działa Parafialny Zespół Caritas jak również Klub Seniora i Koło Gospodyń Wiejskich. Na terenie Szkoły Podstawowej znajduje się tor speedrowerowy, z którego korzysta Uczniowski Ludowy Klub Sportowy „MUSTANG” z siedzibą w Żołędowie. Niemcz - sołectwo położone w południowej części gminy, o lesistości na poziomie około 9% i graniczące z Leśnym Parkiem Kultury i Wypoczynku w Bydgoszczy. Pod względem liczby ludności plasuje się na 2 miejscu w gminie. Na terenie Niemcza znajdują się 3 pomniki przyrody oraz bagna zlokalizowane za Zielonym Osiedlem Niemcza. Przy Świetlicy Wiejskiej działa Klub Seniora oraz Koło Gospodyń Wiejskich. Na terenie Niemcza ma swoją siedzibę stowarzyszenie kultury fizycznej „Tri - sport” oraz Parafialno - Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „VICTORIA NIEMCZ”. Bazę oświatową stanowi Szkoła Podstawowa z salą gimnastyczną. Niwy - Wilcze - sołectwo położone jest w północno - wschodniej części gminy i składa się z wsi Niwy oraz Wilcze. Do ewidencji zabytków z terenu sołectwa wpisanych jest kilka budynków należących do osób prywatnych oraz kapliczka przydrożna. Na terenie sołectwa nie ma pomników przyrody, a lesistość wynosi około 18,5%. Osielsko - w skład sołectwa wchodzą wsie Czarnówczyn, Myślęcinek i Osielsko. Osielsko to siedziba władz gminy oraz siedziba Posterunku Policji, Gminnego Ośrodka Kultury, banków, Poczty, Gminnej Przychodni, Straży Gminnej, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Gminnej Biblioteki, Zespołu Szkół, Kościoła i większych placówek handlowych. Na terenie sołectwa znajduje się 10 pomników przyrody. Aktywizacji i integracji sołectwa sprzyja działalność Rady Sołeckiej, Rady Parafialnej, Klubu Seniora oraz klubów sportowych i innych organizacji. W Osielsku znajduje się Szkoła Podstawowa, Gimnazjum oraz hala sportowa z zapleczem. Bazę sportową stanowią również kluby sportowe (UKS „Dęby Osielsko” oraz Gminny Ludowy Klub Sportowy). Na terenie sołectwa przebiegają 3 szlaki turystyki pieszej: szlak żółty im. inż. Tadeusza Janickiego, szlak czerwony Klubu Turystów Pieszych „Talk” i szlak zielony im. inż. Pawła Ciesielczyka. Decyzją Kujawsko - Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z 2006 roku do rejestru zabytków został wpisany kościół parafialny p. w. Narodzenia NMP wraz z kostnicą i cmentarzem. Żołędowo - sołectwo położone w północnej części gminy Osielsko o lesistości około 65 % (10 pomników przyrody). W sołectwie działają: Rada Sołecka, Rada Parafialna, Klub Seniora, Koło Gospodyń Wiejskich oraz kluby sportowe. Z placówek oświaty w Żołędowie działa Gimnazjum nr 1 im. Janusza Korczaka. Mają tu również siedzibę stowarzyszenia kultury fizycznej: LKS „Łucznik” Żołędowo, ULKS „Mustang” oraz LJKS „Piaf”. Z zabytków na terenie sołectwa można wymienić drewniany kościółek z XVIII w. oraz stojącą obok kościoła kaplicę grobową rodziny Moszczeńskich w stylu neogotyckim. Decyzją Kujawsko - Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu z 2008 roku wpisano do rejestru zabytków wyposażenie kościoła parafialnego p. w. Podwyższenia Krzyża Świętego. W miejscowości Żołędowo znajduje się założenie dworsko – parkowe wpisane do księgi rejestru zabytków Województwa Kujawsko – Pomorskiego. W Żołędowie ma swoja siedzibę Gminny Zakład Komunalny. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 7 3 Stan środowiska gminy Osielsko 3.1 Geomorfologia i morfologia Część zachodnia gminy stanowi fragment mezoregionu Doliny Brdy, część północna i centralna wchodzi w skład mezoregionu zwanego Równiną Świecką. Obie jednostki stanowią część makroregionu Pojezierza Południowo Pomorskiego. Skrajnie południowa część gminy oparta jest o północną część mezoregionu Kotliny Toruńsko Bydgoskiej, wchodzącej w skład makroregionu Pradoliny Toruńsko - Eberswaldzkiej. Wschodnia część gminy należy do mezoregionu Doliny Fordońskiej, makroregionu Doliny Dolnej Wisły. Jednostki te reprezentują różne typy morfogenetyczne i jako takie różnią się fizjonomią krajobrazu. Większą część gminy obejmuje wysoczyzna morenowa położona na wysokości 90 - 95 m npm (do ok. 100 m npm). Pod względem morfologicznym obszar ten stanowi na ogół płaską powierzchnię moreny dennej. Nachylenia nie przekraczają 2 %, deniwelacje sięgają kilku metrów. Charakterystyczną cechą tych terenów jest liczne występowanie form wklęsłych, płytkich obniżeń międzymorenowych, obniżonych w stosunku do otaczających je terenów o maksymalnie 2 - 3 m. Są to na ogół formy bezodpływowe pochodzenia powytopiskowego lub związane z nierównomierną akumulacją lodowca - rzadziej zagłębienia deflacyjne. Zagłębienia te mają często lokalnie zmienione stosunki wodne w wyniku działalności człowieka. Dodatkowym elementem - urozmaicającym monotonną na ogół rzeźbę wysoczyzny (Równiny Świeckiej) - są liczne w południowej jej części pagórki kemów oraz wydm o wysokości względnej dochodzącej do 6 m. Obszar wysoczyzny od sąsiednich jednostek morfologicznych - tj. terasy sandrowej na zachodzie, wyższej terasy pradolinnej na południu i terasy zalewowej i nadzalewowej doliny Wisły na wschodzie - rozgraniczają strefy krawędziowe od ok. 5 % do kilkudziesięciu %. Krawędź południowa, opadająca ku pradolinie o wysokości względnej rzędu 30 - 35 m charakteryzuje się nachyleniami przekraczającymi 15 - 25 %. Porozcinana jest ona licznymi, głęboko wciętymi młodymi dolinkami erozyjnymi, na zapleczu których, występują często płytkie, nieckowate dolinki denudacyjne. Strefa ta w związku z dużymi spadkami oraz występowaniem przypowierzchniowych utworów w postaci piasków, narażona jest na procesy osuwiskowe i erozję gleb. Zachodnią część gminy buduje równina sandrowa, ciągnąca się u podnóża zachodniej krawędzi wysoczyzny morenowej wyniesiona od ok. 75 m npm. do ok. 88 m npm. Nachylenie powierzchni sandru jest małe i na ogół nie przekracza 2 %. Południowa część gminy leży u podnóża południowej krawędzi wysoczyzny. Obszar ten wyniesiony jest od ok. 54 do 58 - 62 m npm. Stanowi on prawie płaską powierzchnię o nachyleniach nie przekraczających 2 %. W strefie tej występują - u podnóży dolinek erozyjnych - stożki napływowe. Największe deniwelacje obserwuje się w części wschodniej gminy. Wysoczyzna spada tu stromą, pociętą również dolinkami erozyjnymi - krawędzią ku terasom Doliny Fordońskiej (Dolinie Dolnej Wisły). Deniwelacje dochodzą do 60 m, nachylenia przekraczają 15 %. Głębsze podłoże obszaru gminy zbudowane jest z utworów kredy dolnej (o miąższości maksymalnej ok. 600 m), które pokrywają osady trzeciorzędowe: oligocenu, miocenu i pliocenu. Trzeciorzęd reprezentują głównie plioceńskie iły i mułki ilaste oraz mioceńskie piaski kwarcowe i mułki piaszczyste. Od powierzchni zalegają utwory czwartorzędowe o miąższości ok. 60 m. Utwory te mają podstawowe znaczenie dla procesów posadowienia obiektów budowlanych. Do strefy gruntów nośnych zaliczono przeważającą część obszaru gminy zbudowaną od powierzchni z plejstoceńskich osadów czwartorzędowych reprezentowanych głównie przez grunty mineralne, spoiste - wykształcone w postaci glin piaszczystych i piasków gliniastych. Miejscami są one przewarstwione żwirami i piaskami. Utwory zastoiskowe reprezentują gliny pylaste, pyły i pyły piaszczyste oraz piaski pylaste i drobne. Grunty te występują głównie w zachodniej części gminy na obszarze równiny sandrowej. Utwory wodno - lodowcowe, mineralne, sypkie budują od powierzchni cały obszar południowej krawędzi wysoczyzny morenowej. Tworzą je piaski drobne i średnie z przewarstwieniami żwirów. Utwory aluwialne wyższej terasy akumulacyjnej - pradolinnej (w części południowej gminy) - zbudowane są z piasków drobnych i średnich - z wkładkami piasków gliniastych, pylastych i pyłów piaszczystych. Wymienione plejstoceńskie osady czwartorzędowe należą do kategorii gruntów nośnych o zróżnicowanej (w zależności od stopnia plastyczności lub stanu zagęszczenia) nośności. Do gruntów słabonośnych na terenie gminy zaliczone zostały utwory eoliczne, wykształcone w postaci piasków drobnych, które budują pola piasków przewianych i wydmy na obszarze wysoczyzny. Dna obniżeń i zagłębień budują luźne piaski humusowe, torfy, namuły organiczne. Terasy Doliny Fordońskiej budują utwory erozyjno - akumulacyjne - holoceńskie mady i piaski. Odrębną kategorię stanowią utwory deluwialne, zboczowe - Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 8 zbudowane ze zdenudowanych glin, piasków gliniastych. W strefie tej (zwłaszcza na obszarze Doliny Fordońskiej) możliwe są ruchy geodynamiczne na zboczach wysoczyzny. 3.2 Gospodarka wodno-ściekowa Od maja 2004 roku, tj. od akcesji Polski do Unii Europejskiej, Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW), uchwalona przez Parlament i Radę Unii Europejskiej (Dyrektywa 2000/60/WE), stała się nadrzędnym aktem prawnym w stosunku do polskich regulacji w zakresie gospodarowania wodami. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity: Dz. U. Nr 239 z 2005 r., poz. 2019 z późn. zm.) została dostosowana do polityki Unii Europejskiej. Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym i wojewódzkim muszą być współzależne z podstawowymi dokumentami planistycznymi w gospodarowaniu wodami. Na szczeblu krajowym: - Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2015, - Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (projekt), - Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami, - Polityka Ekologiczna Państwa. Dokumenty te muszą korespondować na szczeblu regionalnym m.in. z: - Strategią Rozwoju Województwa, - Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa, - Programem wodno - środowiskowym kraju (Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, Planem zarządzenia ryzykiem powodziowym, Planem przeciwdziałania skutkom suszy), - Wojewódzkim Programem Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami. 3.2.1 Wody powierzchniowe Pod względem hydrograficznym obszar gminy wchodzi w skład zlewni bezpośrednich rzeki Wisły i rzeki Brdy oraz Strugi Bożenkowskiej (Kotomierzycy). Wisła nie pozostaje w granicach administracyjnych gminy Osielsko. Do wód rzeki przedziela w dolinie pas terenu miasta Bydgoszczy. Brda stanowi naturalną granicę administracyjną gminy Osielsko w odcinku od leśniczówki Ługowo do zabudowań dzielnicy Smukała w rejonie ulicy Palmowej - Smukalskiej oraz w bardzo krótkim odcinku oddziału leśnego 167 przedzielającego dzielnice Smukała i Piaski. Do Brdy wody powierzchniowe odprowadzane są systemem naturalnych cieków (Potok Rynkowski, Struga Zacisze, Struga Myślęcińska) oraz rowów melioracyjnych. Całościowo w granicach administracyjnych Gminy w miejscowości Bożenkowo pozostaje jezioro zaporowe o powierzchni około 25 ha. Kotomierzyca jest to rzeka o całkowitej długości 31,1 km, odwadniająca obszar około 200 km2, zaliczona do cieków melioracji wodnych podstawowych. Ma ona źródła w gminie Bukowiec, jej górny odcinek ma charakter rowu melioracyjnego o mulistym dnie, a dolny odcinek to meandrujące naturalnie koryto o piaszczystym dnie. W układzie hydrograficznym lewy dopływ Brdy – rzeka Kotomierzyca przypada na terenie gminy Osielsko ujściowym 12 km odcinkiem zasilającym jezioro zaporowe na Brdzie. Do Kotomierzycy dopływa na terenie gminy kanał Augustowski, który ma swój początek we wsi Niwy jako odbiornik wód melioracyjnych. Ze względu na niewielkie nachylenie powierzchni (z wyjątkiem stref krawędziowych) proces odwadniania jest znacznie utrudniony, w związku z czym występuje znaczna przewaga infiltracji wód opadowych w głąb, nad spływem powierzchniowym. Przejawia się to w konsekwencji znacznym udziałem zagłębień i obniżeń bezodpływowych, zwykle podmokłych lub wypełnionych wodą. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w 2007 roku przeprowadził badania jakości wód Brdy. Na odcinku przebiegającym przez gminę Osielsko według „Raportu o stanie środowiska województwa kujawsko pomorskiego w 2007 roku” Brda kwalifikuje się w II klasie czystości wód. W porównaniu z badaniami z roku 2006 stężenia średnioroczne analizowanych parametrów fizyczno-chemicznych nie wykazały istotnych zmian. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 9 Według „Raportu o stanie środowiska województwa kujawsko - pomorskiego w 2007 roku” Kotomierzyca była badana w 6 przekrojach pomiarowo - kontrolnych (w tym 4 na obszarze narażonym na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych). Ujściowe stanowisko w Bożenkowie badane było w ramach monitoringu operacyjnego. Wyniki badań wykazały, że tylko w Karczemce, w środkowym odcinku, wody cieku odpowiadały IV klasie. Pozostałe pięć profili charakteryzowało się wodą w V klasy, głównie z powodu stężenia azotanów. Podwyższoną koncentrację azotanów stwierdzono we wszystkich profilach, również poza terenem OSN. Świadczy to o wpływie działalności rolniczej. Szczególnie wysokie koncentracje notowano w okresie intensywnych spływów powierzchniowych (luty). Badania przeprowadzone w 2007 roku wykazały, w porównaniu z rokiem ubiegłym, wyraźny wzrost stężeń średniorocznych azotanów na wszystkich stanowiskach. Stan sanitarny, odpowiadający IV i V klasie, świadczy o stałym dopływie ścieków ze źródeł rozproszonych z terenu całej jej zlewni. Stan ekologiczny na podstawie fitobentosu Raport określa jako umiarkowany. W 2007 roku WIOŚ kontynuował monitoring wód powierzchniowych na obszarach wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego. Obszarami uznanymi za zanieczyszczone są m. in. zlewnia Kotomierzycy. Bardzo wysokie, wskazujące na silną eutrofizację, stężenie fosforu ogólnego oraz azotu ogólnego, stwierdzono na wszystkich badanych stanowiskach Kotomierzycy. Zarówno wody Brdy jak i Kotomierzycy nie spełniają wymagań do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. Gminę obsługują obecnie stacje uzdatniania wody z ujęciami w Żołędowie i Niemczu. Obecnie prowadzone są prace budowlane nad kolejną stacją uzdatniania wody w miejscowości Niwy. Na terenie gminy istnieją też ujęcia zakładowe oraz studnie gospodarcze na nieruchomościach i w gospodarstwach rolnych indywidualnych. Zostały one wykonane w okresie, kiedy dany teren nie był objęty zaopatrzeniem zbiorowym w wodę. Dla strefy ochronnej stacji uzdatniania wody w Niemczu i Żołędowie nie ustalono specjalnych warunków zagospodarowania terenu. Pozwolenie wodnoprawne dla stacji w Niemczu zostało udzielone do 31 maja 2013 roku, a dla stacji w Żołędowie do 31 grudnia 2013 roku. Fragment gminy Osielsko (sołectwo Bożenkowo strefa ochrony pośredniej „B”), leży w strefie ochrony ujęcia wód pitnych „Czyżkówko” ustanowionej mocą decyzji Wojewody Bydgoskiego. Ustanowiona strefa ochronna pośrednia zewnętrzna ujęcia wody „Czyżkówko” obejmuje obszar zlewni rzeki Brdy na odcinku od zapory w Mylofie do ujęcia wody „Czyżkówko” w Bydgoszczy. Zachodnia część gminy położona jest w tzw. strefie ochrony pośredniej „B” - ujęcia wód powierzchniowych na cele komunalne aglomeracji Bydgoszczy. Obszar ten znajduje się także w granicach chronionej zlewni rzeki Brdy. Tereny położone nad rzeką Brdą i Strugą Bożenkowską (Kotomierzycą) - wchodzą w skład strefy ochrony pośredniej „A”. Rada Gminy Osielsko, począwszy od 1997 r. kolejnymi uchwałami w sprawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wprowadziła zakaz gromadzenia ścieków i odpadów, które mogą zanieczyścić wodę – gdyż tereny znajdują się w granicach stref ochronnych ujęć wodnych dla miasta Bydgoszczy: powierzchniowego w Czyżkówku i głębinowego „Las Gdański”. Wymagania stref ochronnych ujęć bydgoskich uwzględniano już w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Osielsko”, przyjętym uchwałą Rady Gminy Nr IV/56/97 z dnia 18 września 1997 roku. 3.2.2 Wody podziemne Teren gminy Osielsko podlega pod Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, który prowadzi monitoring stanu wód podziemnych. Na terenie gminy eksploatowane są głównie poziomy wodonośne charakterystyczne dla obszaru mezoregionu Wysoczyzny Świeckiej: – w utworach czwartorzędu – piaski i żwiry – zazwyczaj jeden, miejscami dwa poziomy użytkowe na głębokości od kilku do około 50 m. Wody o swobodnym zwierciadle lub pod ciśnieniem do 170 kPa. Miąższość od kilku metrów na południu do około 40 m na północy. – w utworach miocenu – piaski i piaski mułkowate – poziom użytkowy na głębokości 40 - 90 m. Wody pod ciśnieniem od 300 do 640 kPa. Miąższość od kilkunastu do ok. 60 metrów. Miejscami kontakt hydrauliczny z wodami w piaszczystych utworach czwartorzędu. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 10 Na terenie gminy nie występują obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych, wyszczególnione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 roku w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych (Dz. U. Nr 126 z 2006 r., poz. 878). Na terenie gminy badania prowadzone są przez Państwowy Instytut Geologiczny i dotyczą wyłącznie otworów badawczych znajdujących się w sieci krajowej. Tabela nr 3.2.2-1 Jakość zwykłych wód podziemnych w 2007 roku - sieć krajowa, gmina Osielsko L.p. Nr otworu Miejscowość 1. 214 Jagodowo - 1 2. 215 Jagodowo - 2 3. 216 Jagodowo - 3 4. 217 Jagodowo - 4 5. 938 Jagodowo - p Oznaczenia W - wody wgłębne G - wody gruntowe K - kredowe X/M - trzeciorzędowe / miocen Q - czwartorzędowe Głębokość stropu m p.p.t. 300 138 89,0 2,7 3,3 Stratygrafia K X/M Q Q Q Rodzaj wód Klasa czystości W W W G G IV IV III II II Wskaźniki jakie przekroczyły normy wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w wyżej wymienionych punktach monitoringu krajowego to: Mn (Mangan), FET (Żelazo ogólne), B (Bor). Na terenie gminy funkcjonuje składowisko odpadów komunalnych w Żołędowie. Cztery razy w roku przez trzy piezometry prowadzony jest monitoring jakości i stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych w okolicach składowiska. Dane i zadania dotyczące monitoringu oddziaływania składowiska odpadów w Żołędowie opisane zostały w części B dokumentacji „Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 – 2016 dla gminy Osielsko”. 3.2.3 Zużycie wody Na terenie gminy większość miejscowości korzysta z sieci wodociągowej. Woda dostarczana jest do odbiorców z ujęć: grupowych, wiejskich, zakładowych i ujęć indywidualnych. Istnieją następujące komunalne ujęcia wody podziemnej w miejscowościach: - Niemcz, - Żołędowo. Obecnie w trakcie budowy jest kolejne ujęcie w miejscowości Niwy. Pobór wód podziemnych - ujęcia na terenie gminy Osielsko: - Żołędowo: Qdśr [m3/d] =2430 , Qdśr [m3/d] = 3160 - nr 1 (na mapie), - Niemcz: Qdśr [m3/d] = 1640, Qdśr [m3/d] = 2300 - nr 2 (na mapie). Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 11 Tabela nr 3.2.3-1. Wykaz ujęć zakładowych w gminie Osielsko. Lp. Miejscowość Nazwa zakładu Zasoby ujęcia (m3/h) 1 2 3 4 ROD „Nad Strugą” ROD Zacisze ROD „Energetyk” ROD „BEFANA” ROD „Wrzos” BPBO PRIMBR ROD ROD RSP Ośrodek Zdrowia Stacja PKP GS „Samopomoc Chłopska” PKP ROD Zwycięstwo Szkoła Podstawowa Osada leśna ROD „Jagódka” ATR ROD „Leśna Polana” ROD Betoniarnia „Baumat” Poczta Hirsch-Pol Tuczarnia Dom Pomocy Społecznej Nadleśnictwo 40 b.d. b.d. 36 50 40 50 50 36,6 18 7,82 15 37 23,5 35 6 1,4 22 18 125 56 2 35 1,6 27,7 19 19,5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Jarużyn Maksymilianowo Maksymilianowo Maksymilianowo Maksymilianowo Maksymilianowo Niemcz Niemcz Niemcz Osielsko Osielsko Osielsko Osielsko Osielsko Osielsko – Myślęcinek Wilcze Zdroje k. Bożenkowa Żołędowo Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 12 3.2.4 Gospodarka ściekowa Na terenie gminy Osielsko czynna jest zbiorcza sieć kanalizacyjna. Długość sieci kanalizacyjnej grawitacyjnej i tłocznej wynosi 111,066 km, a przyłączy kanalizacyjnych – 23,044 km. Ścieki z kanalizacji przekazywane są do oczyszczalni ścieków w Bydgoszczy - Fordonie. Miejscowości nie posiadające jeszcze sieci kanalizacji obsługiwane są przez podmioty zajmujące się transportem nieczystości ciekłych. W gminie zlokalizowane są obecnie 3 przyzakładowe oczyszczalnie ścieków: Tabela nr 3.2.4 - 1. Oczyszczalnie ścieków w gminie Osielsko. Miejscowość Żołędowo Bożenkowo Żołędowo Użytkownik Dom Opieki nad Samotną Matką Jednostka Wojskowa Nadleśnictwo Żołędowo Urządzenia oczyszczalni Ilość ścieków m3/d Odbiornik ścieków Oczyszczalnia BIOCLERE B75 ze złożami tarczowymi 10 rów w zlewni Kotomierzycy Osadnik Imhoffa, złoże – stawy 46,6 ścieki odprowadzane do gruntu Krata, oczyszczalnia ELA-3, stacja PIX, filtr gruntowy, zbiornik beztlenowej stabilizacji osadu, 42,4 rów w zlewni Kotomierzycy 3.2.5 Gospodarowanie i użytkowanie wód powierzchniowych Wody stanowią niezbędny czynnik do właściwego rozwoju zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego, warunkują rozwój gospodarki rolnej oraz umożliwiają poprawę jakości życia mieszkańców. Zasoby wodne w bardzo dużym stopniu decydują o konkurencyjności regionu, gwarantują ciągłość procesów przyrodniczych, decydują o walorach ekologicznych regionu i różnorodności biologicznej. Efektywne gospodarowanie zasobami wodnymi, ich ochrona, poprawa jakości i retencjonowanie powinno służyć zachowaniu walorów przyrodniczych gminy, a tym samym stworzyć nowe warunki do użytkowania rekreacyjnego i rolniczego predysponowanych do tego celu terenów. Obszar gminy wchodzi w skład zlewni bezpośrednich rzeki Wisły i rzeki Brdy oraz Strugi Bożenkowskiej (Kotomierzycy), które są wykorzystywane pod względem turystycznym przez mieszkańców gminy. 3.3 Przyroda i krajobraz gminy Osielsko Teren gminy Osielsko znajduje się w części Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego zwanej Nadwiślańskim Parkiem Krajobrazowym. Zespół Parków utworzony na podstawie Zarządzenia Nr 144/03 Wojewody Kujawsko - Pomorskiego obejmuje środkowy fragment Doliny Dolnej Wisły od Ostromecka po Kozielec w gminie Nowe i zajmuje powierzchnię 55642,5 ha. Położony jest na terenie 16 gmin w tym gminy Osielsko. Ochroną został objęty naturalny krajobraz doliny Wisły ze względu na zachowane naturalne ekosystemy z przylegającymi do brzegów rzeki łąkami, starorzeczami, lasami łęgowymi oraz stromymi, aktywnymi geologicznie zboczami, dolinkami erozyjnymi, wąwozami porośniętymi grądami zboczowymi, roślinnością kserotermiczną i zbiorowiskami zaroślowymi. Dno doliny zajmują w większości żyzne pola uprawne, które powstały na terenach zalewowych. Na terenie parku stwierdzono ponad tysiąc gatunków roślin. Wśród nich około 50 gatunków znajduje się pod ochroną całkowitą: rośliny kserotermiczne (ostnica włosowata i ostnica Jana, miłek wiosenny, wężymord stepowy), lilia złotogłów, listera jajowata, śnieżynka przebiśnieg i len austriacki. Z gatunków fauny wspomnieć należy o minogu rzecznym i strumieniowym, rybitwie, zimorodku, perkozie rdzawym i krwawodziobie. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj „Parów Jarużyński”, stanowiący przykład procesów geomorfologicznych i tworzenia się form rzeźby terenu z licznymi źródliskami i wysiękami wodnymi zasilającymi meandrujący ciek wodny, płynący dnem parowu do Wisły. Ze skarpy nadwiślańskiej we wsi Jarużyn, dzięki różnicy poziomów wynoszącej ok. 60 metrów, podziwiać można piękną panoramę Wisły. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 13 Od południa gmina graniczy z otuliną zieleni bydgoskiego Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku. Jest to strefa wypoczynku i rekreacji oraz część Obszaru Chronionego Krajobrazu Północnego Pasa Rekreacyjnego Miasta Bydgoszczy. Zachodnią granicę gminy stanowi rzeka Brda. Te niezwykle malownicze tereny należą do mezoregionu Doliny Brdy oraz do Obszaru Chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego. Obszar Chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego obejmuje wyróżniające się krajobrazowo tereny o ważnych typach ekosystemów. Zagospodarowanie tych terenów, które uwzględnia się w planach zagospodarowania przestrzennego, powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych. Obszar ten został utworzony Rozporządzeniem nr 9 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 czerwca 1991 roku w sprawie utworzenia 22 obszarów krajobrazu chronionego w województwie bydgoskim. Należy do największych jednostek chronionych na obszarze województwa bydgoskiego. Charakteryzuje się wybitnymi walorami przyrodniczymi i turystycznymi. Jest położony na obszarze Doliny Brdy, do której od wschodu przylega Równina Świecka, od zachodu natomiast Pojezierze Krajeńskie. Malowniczość przyrodniczo - krajobrazowa tego obszaru wynika z występowania na jego powierzchni doliny rzeki Brdy, Zalewu Koronowskiego, znacznej ilości jezior, lasów oraz urozmaiconego ukształtowania hipsometrycznego powierzchni. Na ogólną powierzchnię jednostki wynoszącą 287,87 km2 przypada: - 221,55 km2 lasów, - 14,53 km2 wód, - 51,79 km2 terenów rolnych i osadniczych, w tym miasto Koronowo, z tego blisko 200 km2 lasów, prawie całość wód, terenów rolnych oraz miasto Koronowo objęte są Obszarem Chronionym. Północne tereny gminy położone w sołectwach Bożenkowa i Żołędowa zaliczane są do najbardziej zalesionych. Ten pięknie położony obszar stanowi przedsionek Borów Tucholskich. Użytki ekologiczne Użytki ekologiczne spełniają dwie ważne funkcje w krajobrazie: biocenotyczną i fizjocenotyczną. Stanowią ostoję wielu roślin naczyniowych, w tym chronionych i zagrożonych, np. storczyków i rosiczki. Są miejscem bytowania i żerowania dla zwierząt. Wiele z użytków cechuje wysoka wartość krajobrazowa, wpływają też bardzo wyraźnie na zwiększenie bioróżnorodności. W rejestrze Starosty Bydgoskiego znajdują się 23 użytki ekologiczne, które stanowią z reguły tereny bagienne oraz łąki i pastwiska oraz źródliska. Tabela nr 3.3-1. Użytki ekologiczne na terenie gminy Osielsko. Lp. Miejscowość i/lub Leśnictwo 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 2 Bożenkowo/Nowy Mostek Bożenkowo/Zdroje Czarnówko/Jastrzębie Czarnówko/Jastrzębie Czarnówko/Jastrzębie Jarużyn/Jastrzębie Jarużyn/Jastrzębie Nekla/Strzelce Niemcz/Strzelce Nowy Mostek/Nowy Mostek Osielsko/Jastrzębie Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Obręb ewidencyjny 3 Bożenkowo Bożenkowo Osielsko Osielsko Osielsko Jarużyn Jarużyn Żołędowo Maksymilianowo Żołędowo Osielsko Powierzchnia (ha) Opis obiektu 4 5,33 5,42 0,37 0,79 0,63 0,70 0,11 1,41 1,11 0,57 0,56 Plik : 317520582 5 bagno bagno bagno bagno bagno bagno bagno bagno bagno torfowisko bagno Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 14 Tabela nr 3.3-1. Użytki ekologiczne na terenie gminy Osielsko. Lp. Miejscowość i/lub Leśnictwo 1 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Obręb ewidencyjny 2 3 Osielsko/Jastrzębie Stary Jasiniec/Nowy Mostek Stary Jasiniec/Nowy Mostek Strzelce Leśne/Nowy Mostek Żołędowo/Strzelce Żołędowo/Strzelce Tryszczyn/Zdroje Maksymilianowo/Zdroje Tryszczyn/Zdroje Jagodowo/Zdroje Bożenkowo /Ługowo Bożenkowo /Ługowo Powierzchnia (ha) Opis obiektu 4 Osielsko Żołędowo Żołędowo Żołędowo Żołędowo Żołędowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo Bożenkowo 0,39 0,35 0,34 10,23 0,28 0,47 0,35 0,62 0,44 0,66 8,77 2,13 5 bagno bagno torfowisko łąki i pastwiska bagno bagno pastwisko pastwiska i łąki bagno pastwiska i łąki bagno zadrzewione bagno zadrzewione Powyższe użytki znalazły się w wykazie stanowiącym załącznik Nr 1 do rozporządzenia nr 1/2004 Wojewody Kujawsko Pomorskiego z dnia 19 stycznia 2004 roku w sprawie uznania za użytki ekologiczne (Dz. Urz. Woj. Kuj. - Pom. Nr 8 poz. 76). Uchwałą Nr I/12/2000 Rady Gminy w Osielsku z dnia 17 marca 2000 roku uznano za użytek ekologiczny teren, obejmujący kępy drzew i krzewów oraz płaty nieużytkowanej roślinności wraz ze źródliskami, zwany „Uroczysko Prodnia”. Wyżej wymieniony użytek ekologiczny usytuowany jest na skarpie Doliny Wisły tworząc ciąg ekologiczny pomiędzy skrajem wysoczyzny a drogą wojewódzką na gruntach RSP „Promień” w miejscowości Jarużyn. Pomniki przyrody Na terenie gminy Osielsko znajduje się obecnie 31 pomników przyrody. Są to drzewa lub ich skupiska oraz jedno źródlisko. Tabela nr 3.3-2. Pomniki przyrody w gminie Osielsko. L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Miejscowość Bożenkowo Czarnówczyn Jarużyn Maksymilianowo Niemcz Osielsko Żołędowo Razem Liczba pomników przyrody 2 5 5 1 3 5 10 31 Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 15 Tabela nr 3.3-3 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Osielsko. Lp. Sołectwo 1. Miejscowość i lokalizacja Nazwa pomnika i opis Bożenkowo, ul. Rekreacyjna 9. Bożenkowo 2. Bożenkowo, oddział 144 Nadleśnictwa Żołędowo. 3. Jarużyn, ul. Prodnia, przy blokach Rolniczej Spółdzielni Mieszkaniowej. 4. Jarużyn, przy kapliczce przy skrzyżowaniu ulic Starowiejskiej i Krakowskiej. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Jarużyn Jarużyn, rośnie w oddziale 313 Nadleśnictwa Żołędowo. Jarużyn, położone w oddziale 313 Nadleśnictwa Żołędowo. Maksymilianowo, w pasie drogowym przy Maksymilianowo skrzyżowaniu ul. Szkolnej z ul. Koronowską. Niemcz, przy sklepie na posesji przy ul. Bydgoskiej. Niemcz, rośnie na posesji przy Niemcz ul. Sienkiewicza 9. Niemcz, w pasie drogowym przy ul. Bydgoskiej 56. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Jarużyn, ul. Sołecka. Osielsko Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 325 cm. Trzy sosny zwyczajne o obwodach w pierśnicy 310, 265 i 260 cm. Jesion wyniosły o obwodzie w pierśnicy 318 cm. Sześć lip drobnolistnych o obwodach w pierśnicy 340, 252, 240, 218, 215 i 200 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 415 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 364 cm. Źródlisko „Oczy Jarużyna”. Kasztanowiec zwyczajny o obwodzie w pierśnicy 360 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 380 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 300 cm. Jesion wyniosły o obwodzie w pierśnicy 335 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie Osielsko, na posesji przy ul. Kolonijnej 8. w pierśnicy 345 cm. Osielsko, na skrzyżowaniu ulic Kwiatowej Wiąz szypułkowy o obwodzie i Centralnej w pobliżu kościoła. w pierśnicy 333 cm. Lipa drobnolistna o obwodzie Osielsko, na posesji przy ul. Centralnej 12. w pierśnicy 280 cm. Dwa dęby szypułkowe Osielsko, na posesji przy ul. Centralnej 33. o obwodach w pierśnicy 420 i 300 cm. Dwa grochodrzewy Osielsko, na posesji przy ul. Chabrowej o obwodach w pierśnicy 286 19. i 276 cm. Trzy dęby szypułkowe Czarnówczyn, przy ul. Leśnej. o obwodach w pierśnicy 380, 315 i 310 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie Czarnówczyn, przy ul. Leśnej. w pierśnicy 350 cm. Kasztanowiec zwyczajny Czarnówczyn, przy ul. Leśnej 19 o obwodzie w pierśnicy 297 cm. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Nr rejestru wojewódzkie go 494 516 1093 496 1383 1384 1385 515 495 503 504 505 506 508 509 510 498 499 500 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 16 Tabela nr 3.3-3 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Osielsko. Lp. Sołectwo Miejscowość i lokalizacja Nazwa pomnika i opis 20. Czarnówczyn, przy ul. Na Skarpie 3. 21. Czarnówczyn, przy ul. Leśnej 1. 22. Żołędowo, przy ul. Bydgoskiej cmentarzu przy kościele. 23. Żołędowo, na posesji przy ul. Leśników 4. Żołędowo, przy Domu Dobrego Pasterza dla Samotnych Matek przy ul. Jastrzębiej 27. Żołędowo, w pasie drogowym ul. Bydgoskiej w pobliżu kościoła. 24. 25. Żołędowo, przy siedzibie Nadleśnictwa Żołędowo od strony ul. Parkowej. 26. 27. na Żołędowo 28. Żołędowo, przy siedzibie Nadleśnictwa Żołędowo od strony ul. Leśników. Żołędowo, w parku przy siedzibie Nadleśnictwa Żołędowo od strony ul. Parkowej. 29. Żołędowo, rosną w Nadleśnictwa Różanna. oddziale 168 30. Żołędowo, rosną w Nadleśnictwa Różanna. oddziale 168 Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 265 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 262 cm. Dwa dęby szypułkowe o obwodach w pierśnicy 440 i 300 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 345 cm. Dwa dęby szypułkowe o obwodach w pierśnicy 485 i 445 cm. Lipa drobnolistna o obwodzie w pierśnicy 350 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 420 cm i trzy lipy drobnolistne o obwodach w pierśnicy 310, 300 i 290 cm. Dąb szypułkowy o obwodzie w pierśnicy 345 cm. Dwa dęby szypułkowe o obwodach w pierśnicy 330 i 315 cm. Dwadzieścia dwa dęby szypułkowe o obwodach w pierśnicy od 270 do 220 cm i pięć sosen zwyczajnych o obwodach w pierśnicy od 300 do 200 cm. Dwadzieścia dwa dęby szypułkowe o obwodach w pierśnicy od 300 do 230 cm i piętnaście sosen zwyczajnych o obwodach w pierśnicy od 270 do 165 cm. Nr rejestru wojewódzkie go 501 502 512 513 511 514 517 518 519 520 237 521 Lasy Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna pospolita, która zajmuje około 90% ogólnej powierzchni leśnej, następnie dąb – około 5%, brzoza około 1%, resztę uzupełniają olchy, modrzewie, świerki, buki, klony i inne gatunki. W podszytach występują przede wszystkim: jałowce pospolite, kruszyny pospolite, jarzęby, leszczyny, trzmieliny i inne. Dość bogata flora i fauna czyni te tereny atrakcyjnymi pod względem turystycznym, jak i edukacyjnym. Lasy na terenie gminy Osielsko administrowane są przez Nadleśnictwa: Żołędowo i Różanna, podległe Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Natura 2000 Poniżej przedstawiono położenie gminy względem najbliższych obszarów Natura 2000. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 17 Rys. nr 3.3-1. Położenie gminy Osielsko względem obszarów Natura 2000 (źródło: http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/pl/) Na terenie gminy Osielsko znajduje się obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 położony na terenie Doliny Dolnej Wisły. Całkowita powierzchnia tego obszaru wynosi 33 559,04 ha, w tym 44,2 ha na terenie gminy Osielsko. Obszar obejmuje ochroną odcinek doliny Wisły w jej dolnym biegu, która stanowi ostoje dla ptaków lęgowych oraz migrujących (w tym gatunków chronionych i zagrożonych wyginięciem). Zabytki Zarejestrowane zabytki na terenie gminy Osielsko: - Kościół Parafialny p. w. Podwyższenia św. Krzyża w Żołędowie, - zespół Kościoła Parafialnego p. w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Osielsku, - założenie dworsko - parkowe w Żołędowie. 3.4 Warunki klimatyczne i jakość powietrza atmosferycznego Gmina Osielsko leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego, przejściowego od klimatu oceanicznego Europy Zachodniej do kontynentalnego Europy Wschodniej i Azji. Znajduje się w zasięgu mas atmosferycznych o różnorodnej genezie powstania i charakterze: morskich i kontynentalnych, polarnych, podzwrotnikowych i arktycznych, czemu sprzyja m.in. ukształtowanie powierzchni. Stąd wynika duża dynamika zmienności typów pogody, zarówno w cyklu rocznym, jak i wieloletnim. Znaczne zróżnicowanie przestrzenne wykazują opady atmosferyczne. Na obszarze gminy przeważają wiatry z kierunków: zachodniego i południowo - zachodniego (ponad 40% częstości). Znaczny jest udział (ponad 10%) wiatrów wschodnich, przypadających głównie na miesiące zimowe. Najrzadziej występują wiatry z kierunków: południowego, północnego i północno - wschodniego. Największe prędkości występują w okresie zimowym, najmniejsze w sierpniu i wrześniu, przy czym maksymalne prędkości przypadają na ogół na przeważające kierunki zachodnie i południowo-zachodnie. Źródłami zanieczyszczeń powietrza są: - źródła energetyczne i przemysłowe, - niska emisja, - komunikacyjne źródła zanieczyszczeń, Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 18 - emisja niezorganizowana, - emisja transgraniczna. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie gminy Osielsko wyznaczają źródła emisji niezorganizowanej, emisji komunikacyjnej oraz „emisji niskiej” z indywidualnych palenisk domowych. Niska emisja Zanieczyszczenie powietrza wynika głównie z tzw. emisji niskiej i jest generalnie związana ze strukturą zużycia paliw do celów grzewczych. Spaliny pochodzące ze źródeł niskiej emisji są coraz poważniejszym problemem ekologicznym, ekonomicznym i społecznym. Największy odsetek całkowitego zużycia paliw w gminie stanowi przede wszystkim węgiel kamienny i koks, przy czym część mieszkańców ze względów ekonomicznych korzysta z niskiej jakości asortymentów węgla, o dużej zawartości siarki i popiołu, w tym miałów węglowych. Z tego też względu, szczególnie w okresie zimowym, odczuwalna jest obecność dymu, unoszącego się z kominów domowych palenisk. Dodatkowym czynnikiem potęgującym jest to, że wprowadzanie zanieczyszczeń następuje z kominów o niewielkiej wysokości. Z niskich źródeł emitowane są substancje alergizujące, toksyczne i kancerogenne m. in. tlenki węgla, siarki, azotu, związki chloru, fluoru, metali ciężkich oraz pyły i WWA. Rozwiązaniem tego problemu mogą być następujące działania: a) pomoc mieszkańcom w zmianie sposobu ogrzewania, wykorzystującego bardziej ekologiczne źródła energetyczne, w tym alternatywne. Czynnikiem hamującym proces przechodzenia głównie indywidualnych odbiorców z ogrzewania paliwem stałym na inne proekologiczne jest koszt paliwa; b) budowa kotłowni centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej z wykorzystaniem gazu jako medium grzewczego i objęcie tym sposobem ogrzewania jak największą liczbę lokali mieszkalnych; c) mniejsze skupiska budynków mieszkalnych mogłyby korzystać wspólnie z pojedynczych, niewielkich elektrociepłowni, wykorzystujących przede wszystkim energię odnawialną, taką jak siła wiatru lub promieniowanie słoneczne. Komunikacyjne źródła zanieczyszczeń Przebiegają tutaj linie kolejowe do Gdańska i Gdyni, droga krajowa nr 5 Bydgoszcz – Gdańsk, a drogi wojewódzkie nr 244 i 256, drogi powiatowe nr 1504C, 1507C, 1508C, 1509C, 1525C i 1526C. Przyczyną nadmiernej emisji zanieczyszczeń ze środków transportu jest zły stan techniczny pojazdów, nieodpowiednia eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu lub małą przepustowością dróg. Duże zanieczyszczenie powietrza występuje na skrzyżowaniach głównych ulic, przy trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu biegnących przez obszary o zwartej zabudowie. Na poziom emisji spalin, a w konsekwencji na stan powietrza atmosferycznego, wpływa dostępność do publicznych środków transportu oraz natężenie transportu indywidualnego. Aktualnie obserwuje się ogólną tendencję obniżania się standardów zbiorowego transportu pasażerskiego i dynamiczny wzrost transportu indywidualnego ze wszystkimi negatywnymi skutkami tego stanu. Emisja niezorganizowana Do emisji niezorganizowanej zalicza się emisję zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza z obiektów powierzchniowych takich jak wysypiska, oczyszczalnie ścieków, jak również emisję zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie, czy lakierowanie wykonywane poza obrębem warsztatu, czy spalanie na powierzchni ziemi, jak wypalanie traw itp. Składowisko odpadów W gminie Osielsko funkcjonuje gminne składowisko odpadów komunalnych innych niż niebezpieczne i obojętne w Żołędowie. Eksploatacja składowiska została rozpoczęta w 1997 roku, natomiast w 2002 roku został oddany do eksploatacji II etap składowiska. Składowisko odpadów obejmuje takie obiekty, jak: - niecka wysypiska- I i II etap, wyposażona w elementy ochrony środowiska gruntowo – wodnego w postaci uszczelnienia dna i skarp oraz drenażu systematycznego, ujmującego odcieki powstające w deponowanych odpadach i odprowadzającego je poza teren składowiska, do oczyszczalni, Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 19 - oczyszczalnia odcieków z wysypiska z systemem recylkulowania oczyszczonych ścieków na wyznaczone sektory składowiska, - zaplecze socjalne, - drogi wewnętrzne, - infrastruktura, - przyłącze wodociągowe do zaplecza socjalnego, - sieci energetyczne zasilające NN, - oświetlenie terenu, - boksy na wyselekcjonowane odpady, - ogrodzenie terenu. Składowisko jest eksploatowane przez Gminny Zakład Komunalny w Żołędowie. Na terenie gminy Osielsko nie ma komunalnych instalacji do odzysku odpadów. Rolnictwo Na terenie gminy z rolnictwa utrzymuje się niewielka część mieszkańców. Można wyróżnić tu następujące źródła zanieczyszczeń powietrza pochodzących z tej części gospodarki: zapylenie wynikające z: - wykonywania zabiegów agrotechnicznych przy niskiej wilgotności gleby, - nieodpowiedniego zabezpieczania nawozów stałych przy ich transporcie, - rozsiewania nawozów pylistych przy wietrznej pogodzie i stosunkowo małej wilgotności powietrza, - koszenia traw i wypasu bydła przy niskiej wilgotności gleb, - szybkiego pozbywania się pokrywy roślinnej z powierzchni gleby; zadymienie, którego przyczyną jest: - spalanie odpadów, które przy spalaniu wytwarzają substancje toksyczne, - spalanie odpadów, które mogą być wykorzystane do kompostowania, - wypalanie traw. Ocena stanu jakości powietrza Jednym z elementów mających istotny wpływ na stan jakości powietrza są warunki klimatyczne obszaru, w szczególności kierunek i prędkość wiatru. Średnia roczna temperatura powietrza dla gminy wynosi 7,5°C. Na terenie gminy Osielsko przeważają wiatry zachodnie. Kierunek i prędkość wiatru decydują o napływie zanieczyszczeń z zewnątrz, natomiast cisze niekorzystnie wpływają na przewietrzanie terenu i powodują lokalne wzrosty koncentracji zanieczyszczeń. Rzeczywisty stan zanieczyszczenia atmosfery określany jest na podstawie prowadzonych badań stężeń substancji w powietrzu atmosferycznym. Badania te prowadzone są na stacjach monitoringu jakości powietrza nadzorowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną oraz w stacjach zakładowych. Na terenie Osielska nie prowadzi się pomiarów zanieczyszczeń atmosferycznych. Najbliższe stacje pomiarowe znajdują się na terenie Bydgoszczy. W 2007 roku na terenie miasta Bydgoszcz, w punkcie pomiaru w Centrum Onkologii w Bydgoszczy, WIOŚ prowadził monitoring stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Pomiary średnich stężeń zanieczyszczeń z całego okresu badań na tej stacji mobilnej w 2007 roku mieściły się w normach. Jedynie poziom zanieczyszczenia benzo(α)pirenem w tym punkcie budził zastrzeżenia i pod względem stężenia tego zanieczyszczenia w powietrzu atmosferycznym aglomeracja bydgoska i powiat bydgoski zakwalifikowane zostały do stref objętych programem ochrony powietrza. W ciągu ostatnich trzech lat wyraźnie obserwuje się spadek stężeń normowanych zanieczyszczeń. Gmina Osielsko usytuowana jest w najbliższej okolicy Bydgoszczy. Na terenie gminy Osielsko duży udział procentowy powierzchni przypada gruntom leśnym. Brak jest uciążliwych dla środowiska zakładów przemysłowych, jednak zanieczyszczenia komunikacyjne spowodowane ruchem samochodowym, głównie na Szosie Gdańskiej, mają dość duże znaczenie. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 20 3.5 Hałas Teren gminy Osielsko nie jest objęty systematycznymi badaniami klimatu akustycznego środowiska. Obowiązek przeprowadzenia takich badań i sporządzania odpowiednich map zagrożenia obejmuje aglomeracje powyżej 100 tys. mieszkańców i tereny położone w zasięgu podstawowych źródeł hałasu: komunikacyjnych, przemysłowych i komunalnych. Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności przez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Na terenie gminy Osielsko hałas związany jest z ruchem na drogach i funkcjonowaniem podmiotów gospodarczych. Na terenie gminy nie funkcjonują duże zakłady przemysłowe, jednak źródłem hałasu mogą być nieduże, ale liczne zakłady usługowe. Źródłem hałasu jest także trasa kolejowa do Gdańska i Gdyni, jak również droga krajowa nr 5 Bydgoszcz - Gdańsk, która przecina centralną część gminy. Hałas drogowy Wyniki prowadzonych przez Inspekcję Ochrony Środowiska pomiarów hałasu w ramach tzw. monitoringu szczególnych uciążliwości akustycznych wzdłuż dróg krajowych wykazały, że we wszystkich punktach pomiarowych przekroczony został dopuszczalny poziom dźwięku dla poszczególnych typów terenu. Zagrożenie środowiska hałasem drogowym znacznie wzrasta, co spowodowane jest przede wszystkim wzrostem liczby pojazdów, a w nim udziału pojazdów ciężkich. Działania służące jego zmniejszeniu sprowadzają się do utrzymania dróg w należytym stanie, a przede wszystkim do modernizacji drogi krajowej numer 5. Hałas kolejowy Przez teren gminy Osielsko przebiega trasa kolejowa Bydgoszcz - Gdańsk, która może być źródłem hałasu kolejowego. Hałas przemysłowy Zagrożenie hałasem przemysłowym dotyczy głównie terenów zabudowy mieszkaniowej w miastach. W takich miejscach na hałas przekraczający dopuszczalne normy może być narażona znaczna liczba mieszkańców. Szczególnie dokuczliwe są przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w porze nocnej. Jednak hałas przemysłowy w odróżnieniu od hałasu komunikacyjnego ma charakter lokalny, ograniczony do bezpośredniego sąsiedztwa z danym zakładem. W gminie Osielsko nie ma źródeł hałasu przemysłowego, będących uciążliwością akustyczną dla mieszkańców. Problem mogą stanowić jedynie drobne podmioty gospodarcze, które są zlokalizowane na osiedlach domów jednorodzinnych. 3.6 Pola elektromagnetyczne W środowisku istnieją pola elektromagnetyczne naturalne, których występowanie nie jest związane z działalnością człowieka oraz pola będące efektem tej działalności. Do naturalnych źródeł pola elektromagnetycznego należy pole magnetyczne Ziemi i pola związane ze zjawiskami zachodzącymi w atmosferze Ziemi. Głównymi rodzajami źródeł sztucznych pól elektromagnetycznych występujących w środowisku są linie elektromagnetyczne, obiekty radiokomunikacyjne, w tym stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowych, urządzenia powszechnego użytku, takie jak kuchenki mikrofalowe, telefony bezprzewodowe, komputery, odbiorniki telewizyjne i inne. Źródłami promieniowania elekromagnetycznego niejonizującego w gminie są przecinające jej teren linie energetyczne średniego i wysokiego napięcia oraz stacje bazowe telefonii komórkowej w Żołędowie, Osielsku i Bożenkowie. Występujące na terenie gminy stacje bazowe telefonii komórkowej, z uwagi na wysokość masztu, na którym zainstalowane zostały anteny (ponad 40 m) oraz niską ich moc (20 W) spełniają wymagania techniczne i nie są Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 21 uciążliwe dla środowiska i ludności. Ustalono, że ewentualny obszar niekorzystnego oddziaływania tych urządzeń występuje w promieniu 25 m wokół nich i tylko na wysokości samych anten. Jak wynika z dotychczasowych badań Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, na terenie gminy Osielsko nie ma obszarów ograniczonego przebywania ludzi wokół obiektów będących źródłami pól elektromagnetycznych. Obecnie brak jest istotnych zagrożeń związanych z polem elektromagnetycznym. 3.7 Ziemia, gleba i zasoby kopalin W związku z intensywnym rozwojem urbanistycznym sukcesywnie maleje powierzchnia użytków rolnych. Słabe bonitacyjnie gleby o niskiej użyteczności rolniczej są w polityce przestrzennej gminy przeznaczane na funkcje pozarolnicze. W realizowanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego znaczne powierzchnie przeznaczono pod budownictwo mieszkaniowe, z funkcją mieszaną: mieszkaniowo - usługową oraz usługowo handlowe i przemysłowe, o znaczeniu ponadlokalnym. Przy lokalizacji poszczególnych funkcji zagospodarowania uwzględniono różnorakie uwarunkowania, tak aby nie zakłócać środowiska przyrodniczego. Przekształcenia mechaniczne gleb powodowane są przez zabudowę terenu, utwardzenie i ubicie podłoża, zdjęcie pokrywy glebowej lub jej wymieszanie z elementami obcymi (gruzem budowlanym) oraz w wyniku formowania wykopów, nasypów i wyrównań. Erozja gleby – wodna i wietrzna, jest procesem niszczącym jej powierzchnię. Na terenach nizinnych erozja jest uwarunkowana m. in. poprzez nadmierną eksploatację terenów uprawowych, niewłaściwą gospodarkę rolną, wycinanie lasów, nadmierny wypas i niewłaściwą gospodarkę wodną. Obszary najbardziej narażone na erozję wodną gleb (silną i intensywną) występują na terenie dolin rzek. Wietrzna erozja gleb eoliczna atakuje każdą odsłoniętą, przesuszoną powierzchnię gleby, zwłaszcza rozwiniętą na podłożu piaszczystym. Rejonem dużych potencjalnie możliwości rozwoju erozji wietrznej są wydmowe obszary Kotliny Toruńskiej. Mniejsze możliwości rozwoju erozji eolicznej stwarzają obszary sandrowe z powodu grubszego materiału piaszczystego i płytszego zalegania wody gruntowej. Większość tych obszarów pokrywa obecnie szata roślinna, która skutecznie hamuje procesy erozji gleby. Na jakość gleb zlokalizowanych wzdłuż głównych tras drogowych mają wpływ zanieczyszczenia komunikacyjne (metale ciężkie i WWA). Jednak na terenie gminy nie jest prowadzony monitoring tego typu zanieczyszczeń. Istotnym czynnikiem mogącym mieć negatywny wpływ na środowisko gruntowo-wodne jest eksploatacja zasobów naturalnych, jakimi są kruszywa naturalne. Powstałe wyrobiska, jeżeli nie będą poddane rekultywacji mogą stanowić potencjalne miejsce powstawania tzw. „dzikich składowisk” odpadów. Bardzo ważne jest, zatem aby ze szczególną dbałością podchodzić do etapów planowania eksploatacji (przeprowadzanie badań hydro-geologicznych, określenie właściwego kierunku rekultywacji) i zamykania instalacji (przeprowadzenie rekultywacji, zgodnie z uzyskanymi stosownymi decyzjami). Dbałość ta wiąże się ściśle z procedurą uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Głównym zagrożeniem dla gleb na terenie gminy jest: - niewłaściwa działalność rolnicza wynikająca ze złego stosowania nawozów i środków ochrony roślin, - nie stosowanie odpowiednich zabiegów przeciwerozyjnych, - zanieczyszczenia gleb spowodowane ściekami komunalnymi, - zanieczyszczenie powierzchni ziemi i gleb w pobliżu ciągów komunikacyjnych, - składowisko w Żołędowie. 3.8 Poważne awarie przemysłowe Poważne awarie obejmują skutki dla środowiska powstałe w wyniku awarii przemysłowych i transportowych z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych. Zapobieganie poważnym awariom w odniesieniu do przemysłu Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 22 wykorzystującego niebezpieczne substancje chemiczne ma ogromne znaczenie ekonomiczne i decyduje o jego wizerunku i akceptacji w społeczeństwie. Na terenie gminy Osielsko poważne awarie mogą być związane z: - transportem drogowym substancji niebezpiecznych, - magazynowaniem i stosowaniem w instalacjach technologicznych substancji niebezpiecznych, - magazynowaniem i dystrybucją produktów ropopochodnych, - niewłaściwym postępowaniem z odpadami zawierającymi substancje niebezpieczne. Kwalifikację danego zakładu do zakładów o dużym bądź bardzo dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej przeprowadza się na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 roku w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535 z późn. zm.). Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy prowadzi komputerową bazę danych obiektów z grupy zakładów o zwiększonym ryzyku (ZZR), zakładów o dużym ryzyku (ZDR) oraz obiektów zaliczonych do potencjalnych sprawców poważnych awarii. Żaden z zakładów leżących na terenie gminy Osielsko nie figuruje na tej liście. 4 Kierunki ochrony środowiska Założenia wyjściowe do opracowania programu ochrony środowiska opierają się na uwarunkowaniach zewnętrznych (dokumentach strategicznych: Polityka Ekologiczna Polski, Program ochrony środowiska dla województwa kujawsko pomorskiego, Program ochrony środowiska dla powiatu bydgoskiego) oraz uwarunkowaniach wewnętrznych, wynikających z zamierzeń rozwojowych gminy, determinujących przyszły kształt rozwoju gospodarczego, społecznego a także środowiskowo - przestrzennego gminy Osielsko. Formułowanie celów długookresowych i krótkookresowych opracowano w układzie analogicznym do Wojewódzkiego i Powiatowego Programu Ochrony Środowiska (dla województwa kujawsko - pomorskiego, dla powiatu bydgoskiego). Odniesiono się do tych problemów, które dotyczą gminy i są priorytetowe dla realizacji polityki ekologicznej gminy. 4.1 Kierunki działań o charakterze systemowym 4.1.1 Edukacja ekologiczna Edukacja ekologiczna ukazuje zależności człowieka od przyrody, uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym, dlatego powinna stać się nieodłącznym elementem całego procesu edukacyjnego. Zadaniem jej jest wykształcenie społeczeństwa stosującego zasady zrównoważonego rozwoju. Wdrażanie zagadnień ekologicznych odbywa się między innymi poprzez dydaktykę, promocję działań na rzecz racjonalnej gospodarki oraz wyrabianie poczucia odpowiedzialności za środowisko, w którym żyjemy. Ciągły proces edukacyjny ma w konsekwencji doprowadzić do poprawy stanu środowiska, co będzie miało istotny wpływ na zmianę jakości naszego życia oraz pozwoli zachować naturalne bogactwo środowiska przyrodniczego przyszłym pokoleniom. Kształtowanie świadomości ekologicznej powinno dotyczyć zarówno młodego pokolenia, jak i ludzi dorosłych i rozwijać się na różnych płaszczyznach życia gospodarczego i politycznego regionu. 4.1.2 Planowanie przestrzenne Polityka ekologiczna opiera się na konstytucyjnej zasadzie zrównoważonego rozwoju, dlatego jej zalecenia muszą być uwzględniane we wszystkich dokumentach, których realizacja może mieć wpływ na stan środowiska, w tym regionalnego programu ochrony środowiska. Mimo wzrostu w ostatnich latach roli planowania przestrzennego, jako Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 23 instrumentu ochrony środowiska, istnieje nadal konieczność pełniejszego uwzględniania w procesach planistycznych zagadnień ochrony środowiska. Gmina Osielsko posiada Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, którego celem jest określenie polityki przestrzennej gminy w zakresie dotyczącym gospodarowania przestrzenią, przyjęte Uchwałą Nr IV/56/97 Rady Gminy Osielsko z dnia 18.09.1997roku. Studium ma za zadanie: - Wskazanie obszarów podlegających ochronie na podstawie przepisów ustaw szczególnych, - Wskazanie obszarów i terenów, dla których przewiduje się lokalizację funkcji ponadlokalnych (w granicach tych terenów i obszarów wszelkie zamierzenia będą podstawą negocjacji i prowadzenia wspólnej polityki dotyczącej ich zagospodarowania pomiędzy administracją rządową i lokalną), - Koordynację własnych zamierzeń w zakresie promocji gminy i działań inwestycyjnych mających za zadanie aktywizacje gminy i poprawę jakości życia mieszkańców. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Osielsko przyjęło następujące cele i kierunki: - poprawę warunków życia ludności i podniesienie efektywności gospodarki przy zachowaniu zasad ekorozwoju, - ochronę i racjonalne kształtowanie środowiska przyrodniczego, wiążące się między innymi z pilną potrzebą realizacji inwestycji z zakresu gospodarki wodno - ściekowej, - ochronę reliktów dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza z zakresu obiektów architektury, - tworzenie warunków do zintegrowanego zarządzania przestrzenią, w którym działania będą ekologicznie dopuszczalne, społecznie pożądane i ekonomicznie uzasadnione, - wykorzystanie warunków zewnętrznych wynikających z położenia gminy w strefie podmiejskiej Bydgoszczy i warunków wewnętrznych wynikających z jej zasobów naturalnych, istniejącego zainwestowania i aktywności społecznej, do efektywnego rozwoju gminy, - tworzenie ładu przestrzennego poprzez przebudowę i budowę układu komunikacyjnego, restrukturyzację istniejącego zainwestowania oraz realizację nowego zainwestowania, zgodnie z przyjętymi kierunkami zagospodarowania przestrzennego, - godzenie interesów publicznych i prywatnych przy realizacji polityki przestrzennej gminy, - synchronizacja celów lokalnych z ponadlokalnymi. Studium, poprzez miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, założyło następujące działania do realizacji: - budowę systemu oczyszczania i odprowadzenia ścieków poza obszar zagrażający ujęciom wody dla gminy Osielsko i miasta Bydgoszczy, - utrzymanie sprawnego systemu melioracji i rozwiązanie systemu odprowadzania wód opadowych z dróg i terenów zainwestowanych, - ochronę gruntów rolnych klas I do III i leśnych, polegającą na niedopuszczeniu do realizacji na nich inwestycji nie związanych z gospodarką rolną i leśną oraz nie dopuszczeniu do ich degradacji, poprzez usuwanie źródeł zagrożeń oraz odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, na terenach przeznaczonych pod inwestycje z bezwzględnym przestrzeganiem zasady współudziału terenów biologicznie czynnych, - ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego przez zakaz stosowania do celów ogrzewczych paliw zawierających siarkę - przy preferencji ogrzewania gazowego i elektrycznego, - przebudowę dróg, ograniczającą ich uciążliwość, poprzez prowadzenie głównych tras poza obszarami zainwestowanymi i chronionymi oraz uwzględnianie osłony z zieleni izolacyjnej, ekranów akustycznych itp. Na terenie gminy występują Obszary Chronionego Krajobrazu (Obszar Krajobrazu Chronionego Zalewu Koronowskiego, Obszar Chronionego Krajobrazu Północnego Pasa Rekreacyjnego miasta Bydgoszczy, Zespół Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych oraz użytki ekologiczne obejmujące głównie bagna, śródleśne torfowiska i zakrzewione łąki), co sprzyja rozwojowi turystyki i rekreacji w regionie. W związku z powyższym uznaje się za uzasadnione przeznaczanie niektórych terenów gminy pod zabudowę i inwestycje związane z turystyką i rekreacją. Wszelkie potencjalne inwestycje na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu powinny być poprzedzone wnikliwą analizą oddziaływania tych inwestycji na środowisko. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 24 4.1.3 Zarządzanie środowiskowe Proces zarządzania obejmuje następujące czynności: planowanie, organizowanie, decydowanie, motywowanie i kontrolowanie. Reforma ustrojowa państwa spowodowała znaczące zmiany w strukturze organizacyjnej ochrony środowiska. Struktura ta funkcjonuje na 4 poziomach: centralnym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Struktura organizacyjna ochrony środowiska nie ma charakteru hierarchicznego. Składają się na nią odrębne i niezależne od siebie organy rządowe i samorządowe, a dany szczebel administracji realizuje te zadania, których nie można realizować na szczeblu niższym. Odzwierciedleniem zarządzania środowiskowego w praktyce może być wdrożenie Systemu Ekozarządzania i Audytu EMAS oraz rejestracja w prowadzonym przez Ministra Środowiska krajowym rejestrze organizacji zarejestrowanych w EMAS. Niezależnie od wdrożenia systemu EMAS istotną rolę we właściwie działających mechanizmach zarządzania środowiskowego odgrywa monitorowanie kluczowych charakterystyk operacji, które mogą mieć wpływ na środowisko. Proces zarządzania środowiskiem spoczywa na Władzach lokalnych. Władze Gminy odpowiadają za następujące zadania z zakresu gospodarki środowiskiem: - ochronę środowiska – najczęściej poprzez wprowadzanie zakazów i nakazów dotyczących sposobu użytkowania powierzchni, przestrzeni i zasobów naturalnych oraz poprzez organizacyjno – finansowe stwarzanie podstaw do budowy komunalnych urządzeń ochrony środowiska, - zarządzanie środowiskowe gminą, - promowanie zasad zrównoważonego rozwoju, - opracowywanie i realizację programów ekorozwoju gminy, jak np. program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami czy strategia zrównoważonego rozwoju, - opracowywanie i realizację jednostkowych proekologicznych dokumentów, jak np. dotyczących ograniczenia niskiej emisji. Do zadań własnych Gminy z zakresu środowiska należy m.in.: - ład przestrzenny, - gospodarka terenami, - ochrona środowiska, - dbałość o infrastrukturę techniczną służącą ochronie środowiska (wodociągi, oczyszczalnie ścieków, kanalizacja, składowiska odpadów), - zieleń komunalna i zadrzewianie, - utrzymanie czystości i porządku oraz gospodarka odpadami na terenie gminy, - tworzenie warunków do selektywnej zbiórki odpadów, - organizowanie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami, - zatwierdzenie ugody w sprawach zmian stosunków wodnych na gruntach, - organizowanie ochotniczych drużyn ratowniczych, - zarządzanie ewakuacją ludności na wypadek zagrożenia np. powodziowego, - edukacja ekologiczna, - wprowadzanie form ochrony przyrody, - ustanawianie parków wiejskich i miejskich, - opiniowanie rocznych planów łowieckich. Do podstawowych instrumentów prawnych odnoszących się do zagadnień ochrony środowiska i prawidłowej gospodarki odpadami należą: standardy i normy, wyznaczone limity ilościowe i jakościowe, pozwolenia i odpowiedzialność administracyjna, karna i cywilna. Władze gminne mogą wykonywać swe zadnia z zakresu gospodarowania środowiskiem dzięki instrumentom finansowym i prawnym, takim jak: - wydawanie zezwoleń na usuwanie drzew i krzewów, - kary pieniężne za samowolne usuwanie drzew i zakrzewień, Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko - 25 ustanawianie ograniczeń czasu pracy lub korzystania z urządzeń uciążliwych dla środowiska, nakazywanie czynności ograniczających uciążliwość dla środowiska, określanie warunków i wymagań wobec osób hodujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych, nakazywanie wykonania zabezpieczeń wody przed zanieczyszczeniem i zakaz odprowadzania ścieków bez pozwolenia wodnoprawnego. Rada Gminy oddziaływuje na środowisko pośrednio, poprzez: - uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, - uchwalanie budżetu gminy, - uchwalanie planów gospodarczych i rozwojowych mikroregionu, - ustalanie zakresu działań jednostek pomocniczych, - uchwalanie podatków i opłat lokalnych, w tym np. stawek za usuwanie i unieszkodliwianie odpadów, - podejmowanie decyzji odnośnie współpracy z innymi jednostkami, jak np. tworzenie związku gmin itp. Ochrona środowiska niejednokrotnie jest także realizowana przez stowarzyszenia i związki gmin, powołane np. w celu wspólnej gospodarki odpadami. 4.2 Kierunki ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów przyrodniczych 4.2.1 Ochrona przyrody i krajobrazu Kierunki działań w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu obejmują zminimalizowanie zmniejszenia różnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemowym i krajobrazowym). Podstawą wszelkich działań w tym zakresie powinna być kompleksowa inwentaryzacja przyrodnicza, której wynikiem powinno być obejmowanie ochroną prawną wszystkich terenów i tworów przyrody cennych przyrodniczo wymagających ochrony. Do najbardziej istotnych problemów i zagrożeń w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych na terenie gminy należy zaliczyć: - niska jakość kruszywa naturalnego, która jest dużym ograniczeniem dla możliwości użytkowego wykorzystania nawet dla celów lokalnego budownictwa i drogownictwa (gmina Osielsko jest stosunkowo słabo wyposażona w bazę surowcową, ogółem stwierdzono tylko 12 punktów eksploatacji surowców), - ograniczenia rozwoju przestrzennego wynikające z dużego udziału obszarów leśnych, - bliskość dużej aglomeracji miejskiej Bydgoszczy powodem znacznego uszkodzenia drzewostanu przez przemysł i słabej kondycji, głównie sosnowych lasów, - intensyfikacja rolnictwa, - rozwój budownictwa mieszkaniowego i ruchu turystycznego. Głównym celem ochrony zasobów przyrodniczych na terenie gminy jest zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu właściwego jej składników, w szczególności ekosystemów zachowanych w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego. Z uwagi na występujące na terenie gminy Obszary Chronionego Krajobrazu należy brać pod szczególną uwagę możliwość bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania na ten obszar potencjalnych inwestycji na terenie gminy. 4.2.2 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Zgodnie z polityką leśną państwa i krajowym planem zwiększania lesistości uznaje się konieczność zwiększania roli lasów i leśnictwa w rozwoju regionalnym. Jako bardzo ważne uznaje się kształtowanie wielofunkcyjnego leśnictwa, w którym obok funkcji gospodarczych wyraźnie eksponowane są funkcje: ekologiczna i społeczna. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 26 Przy wykonywaniu zalesień należy zwrócić szczególną uwagę na dostosowanie składu gatunkowego do możliwości produkcyjnych siedlisk i wprowadzanie gatunków biocenotycznych. Będzie to miało na celu zwiększenie bioróżnorodności i naturalnej odporności przyszłych drzewostanów. Zwiększenie lesistości i wprowadzania zadrzewień przyczynia się w znacznym stopniu do ograniczenia spływu zanieczyszczeń obszarowych. Dlatego jako priorytetowe należy uznać wprowadzanie zadrzewień przy brzegach rzek i jezior. Ważnym elementem działań w zakresie gospodarki leśnej i zadrzewień jest edukacja społeczeństwa. 4.2.3 Ochrona powierzchni ziemi i gleb Rozwój społeczno - gospodarczy w bardzo dużym stopniu odbywa się kosztem tzw. rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Zmiany zagospodarowania przestrzennego wymagają wyłączania z użytkowania rolniczego zasobów glebowych. Działania ochronne powinny być prowadzone przede wszystkim na obszarach o zaawansowanej degradacji jak również zapobiegawczo na obszarze całej gminy. W pierwszej kolejności należy ograniczać, poprzez odpowiednie zadania, źródła przekształcania i degradacji ziemi (i jednocześnie zasobów glebowych), którymi są: rolnictwo, budownictwo, eksploatacja kopalin, transport samochodowy oraz gospodarka odpadami. Obszary najbardziej narażone na erozję wodną gleb występują na terenie gminy w strefach krawędziowych doliny Wisły. Tereny te zagrożone są również osuwiskami. W związku z powyższym ważnym działaniem byłoby opracowanie projektu stabilizacji zboczy, w oparciu o ocenę ich stabilności oraz ocenę opłacalności przedsięwzięcia (stabilizowania). Inną ważną sprawą są tereny poeksploatacyjne kopalń kruszyw naturalnych. Pomimo nie wielkiej ilości źródeł kruszyw naturalnych na terenie gminy istotne jest dbanie o miejsca wyrobisk poeksploatacyjnych, zgodnie z sugestiami zawartymi w punkcie 3.7 niniejszej dokumentacji. 4.2.4 Ochrona zasobów kopalin Złoża kopalin stanowią cenne bogactwa naturalne. Zagrożenia dla tych złóż wynikają z takiego gospodarowania powierzchnią ziemi, w szczególności jej zabudową, które w przyszłości może utrudnić dostęp do rozpoznanych i zinwentaryzowanych zasobów kopalin. Dodatkowym zagrożeniem jest też nielegalna eksploatacja zasobów surowców mineralnych. Najistotniejszym kierunkiem działań w zakresie ochrony zasobów kopalin jest ich racjonalne pozyskiwanie zgodnie z przepisami prawa geologicznego i górniczego oraz wydanymi koncesjami. Nie mniej ważne są też działania ukierunkowane na rekultywację terenów zdegradowanych w wyniku prac wydobywczych. Na obszarze gminy brak jest większych złóż kopalin. Występują jedynie lokalne torfowiska niskie i przejściowe, nie nadające się do eksploatacji, przede wszystkim ze względu na małą miąższość złóż i małą powierzchnię. Naturalne zapasy torfowej masy organicznej były wykorzystywane od zawsze przez miejscowych rolników dla utrzymania niedoboru materii organicznej na występujących przyległych glebach lekkich. Wyrobiska wypełniła woda tworząc lokalne śródpolne oczka wodne. Na przestrzeni rolniczej, w zdecydowanej większości grunt gleb torfowych, przypada na trwałych użytkach zielonych, stanowiących klasoużytki – łąki, a także nieużytki. Natomiast torfowiska na terenie kompleksów leśnych Nadleśnictwa Żołędowo uznane w większości zostały za użytki ekologiczne. Na terenie gminy nie prowadzi się obecnie wydobycia torfu ani innych kopalin pospolitych na skalę gospodarczą. 4.3 Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii 4.3.1 Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość W związku z rozwojem gospodarczym zachwianiu ulega równowaga pomiędzy zaspokojeniem potrzeb przemysłu energetyki, a dostępnością surowców naturalnych i wody. Duże znaczenie mają aspekty efektywności użytkowania energii oraz zmniejszenia odpadowości produkcji. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 27 4.3.2 Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy Jedną z podstawowych zasad gospodarowania wodami jest zachowanie racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. Podstawowym zadaniem w ramach ochrony przed powodzią i skutkami suszy jest doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia klęsk żywiołowych. 4.3.3 Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Jednym z priorytetów polityki energetycznej jest rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii (OZE). Gmina Osielsko charakteryzuje się korzystnymi warunkami do rozwoju OZE na bazie większości źródeł. Na terenie gminy funkcjonuje prywatna elektrownia wodna w Bożenkowie na rzece Kotomierzycy. 4.4 Kierunki dalszej poprawy jakości środowiska 4.4.1 Poprawa jakości wód Podstawowym celem w zakresie gospodarki wodnej jest: zapewnienie obecnym i przyszłym pokoleniom dostępu do wody dobrej jakości oraz umożliwienie korzystania z niej przez przemysł i rolnictwo, przy jednoczesnej ochronie środowiska naturalnego. Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi polega na takim ich wykorzystaniu, aby zabezpieczyć bieżące i przyszłe potrzeby w zakresie ich ilości i jakości. Jakość wód powierzchniowych uzależniona jest od uwarunkowań naturalnych takich jak: warunki hydrograficzne, klimatyczne, zdolności wód do samooczyszczania się oraz presji antropogenicznych. Obniżenie jakości wód powierzchniowych spowodowane jest poprzez: spływy powierzchniowe z terenów rolniczych, ścieki komunalne i przemysłowe odprowadzane do wód powierzchniowych a także dzikie składowiska odpadów. Do zanieczyszczenia wód powierzchniowych przyczyniają się również ścieki gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, a następnie wywożone na pola, do lasów lub cieków wodnych, zamiast do punktów zlewnych oczyszczalni ścieków. Zanieczyszczenie wód podziemnych głównie zależy od głębokości ich zalegania, izolacji poziomu wodonośnego do powierzchni terenu a także lokalizacji potencjalnych źródeł zanieczyszczeń. Najbardziej zagrożone są wody czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Jest to spowodowane dobrymi właściwościami filtracyjnymi skał słabo izolujących ten poziom wodonośny stwarzając warunki do migracji zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Zagrożeniem dla wód podziemnych w gminie może być rolnictwo. Do podstawowych źródeł tych zanieczyszczeń można zaliczyć przede wszystkim intensywne stosowanie nawozów i środków ochrony roślin jak również ich niewłaściwe magazynowanie. Za najbardziej niebezpieczną grupę nawozową z uwagi na dobrą rozpuszczalność w wodzie i łatwość migracji przyjmuje się grupę nawozów azotowych. Kolejnym typem zagrożeń są pestycydy przeznaczone do niszczenia owadów (insektycydy), grzybów (fungicydy) i chwastobójczych (herbicydy) a dokładnie ich niewłaściwe magazynowanie oraz nieumiejętne sporządzenie roztworów. Stopień toksyczności, rozpuszczalność w wodzie oraz trwałość to jedne z głównych czynników, które decydują o intensywności zagrożenia dla wód podziemnych. Niebezpieczne dla wód podziemnych może być również źle zabezpieczone składowisko odpadów. Zanieczyszczenie wód podziemnych może mieć charakter nieodwracalny, w związku z tym ich ochrona ma charakter priorytetowy. Na terenie gminy nie wszystkie miejscowości korzystają z sieci wodno - kanalizacyjnej. Istnieją dwa komunalne ujęcia wody podziemnej w miejscowościach: Żołędowo i Niemcz oraz buduje się stacje uzdatniania wody w miejscowości Niwy. Na terenie gminy Osielsko ustalono strefy ujęć wód podziemnych dla: - ujęcia w Niemczu, Decyzja Starosty Bydgoskiego OŚ.II - 6223/7 - 1/02 z dnia 3 czerwca 2002 roku, - ujęcia w Żołędowie, Decyzja Starosty Bydgoskiego OŚ.II - 6223/25/03 z dnia 31 grudnia 2003 roku. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 28 Żadne z wymienionych ujęć wody nie posiada ustalonych specjalnych warunków zagospodarowania terenu dla stref ochronnych. Ze względu na wymogi stawiane wodzie przeznaczonej do picia, na terenie gminy powinny być tworzone duże systemy wodociągów grupowych. Wzrost zapotrzebowania na wodę wymusza konieczność rozbudowy istniejących sieci wodociągowych. Na terenie gminy rozbudowywana jest sieć wodociągowa umożliwiająca bezawaryjną dostawę wody do nowych odbiorców. Konieczne jest wykonanie nowych rurociągów z nowoczesnych materiałów. Na terenie gminy Osielsko czynna jest zbiorcza sieć kanalizacyjna. Długość sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej wynosi 111,066 km, a przyłączy kanalizacyjnych 23,044 km. Punkt zlewny w Osielsku przestał istnieć 1 sierpnia 2009 roku. Ścieki z terenu gminu Osielsko odbierane wozami asenizacyjnymi z przydomowych szamb, wywożone są do punktu zlewnego przy oczyszczalni ścieków w Bydgoszczy - Fordonie oraz do punktu zlewnego przy oczyszczalni ścieków w Koronowie. Ścieki z kanalizacji przekazywane są do oczyszczalni ścieków w Bydgoszczy Fordonie. Obecnie prowadzone są prace nad budową brakujących odcinków sieci wodno - kanalizacyjnej w całej gminie Osielsko. Na kolejne lata przewidziane jest sukcesywne powiększanie sieci. Stan nowo wybudowanej sieci kanalizacyjnej jest dobry, natomiast odcinki o niesatysfakcjonującej jakości są modernizowane. Liczba odbiorców mających podpisane umowy na dostawę wody i odbiór ścieków w gminie Osielsko do 2009 roku: - na dostawę wody - 3347, - na odbiór ścieków z sieci kanalizacyjnej - 1491, - na odbiór ścieków z zbiorników bezodpływowych - 456. Najistotniejsze problemy w zakresie ochrony wód na terenie gminy Osielsko: - nieuporządkowana gospodarka ściekowa w gospodarstwach rolnych i na obszarach nieskanalizowanych, - zanieczyszczenia obszarowe z terenów rolniczych. Działania na terenie gminy Osielsko, zmierzające do poprawy jakości wód, odpowiadają „Polityce ekologicznej państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016”. Cele na lata 2009 – 2012: - ochrona głównych zbiorników wód podziemnych, które stanowią główne, strategiczne źródło zaopatrzenia ludności w wodę, - dążenie do zapewnienia dobrego stanu (jakościowego i ilościowego) wód w Polsce, - osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych. Cele średniookresowe do 2016 roku: - osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych, - racjonalne korzystanie z zasobów wód podziemnych do celów innych niż socjalno - bytowe, - rozwijanie sieci kanalizacyjnej na podstawie wyniku ekonomicznej opłacalności, - zapewnienie mieszkańcom odpowiedniej jakości wody do picia, - ochrona jakości wód powierzchniowych i podziemnych, - ochrona jakości wód płynących, - zapobieganie deficytom wody. Kierunki działań na terenie gminy Osielsko związane z poprawą jakości wód: - modernizacja i rozbudowa sieci wodnokanalizacyjnej na terenie gminy, - budowa nowej stacji uzdatniania wody wraz z ujęciem wód podziemnych w miejscowości Niwy. Szczegółowe cele i działania w zakresie poprawy jakości wód na terenie gminy Osielsko znajdują się w Załączniku nr 1. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 29 4.4.2 Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Obecnie jednym z najistotniejszych aspektów w zakresie planowania działań poprawiających jakość powietrza jest spełnienie wymagań ustawowych w zakresie stężeń przekraczających wartości graniczne (dopuszczalne) oraz utrzymanie korzystnych tendencji dla substancji, których wartości graniczne nie są przekraczane. Polityka ekologiczna państwa podkreśla konieczność spełnienia wymagań prawnych oraz zachowania norm emisyjnych w zakresie jakości powietrza, konieczność spełnienia zobowiązań przyjętych przez Polskę w Traktacie Akcesyjnym. Wynegocjowano okresy przejściowe (dla emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów) związane z realizacją dyrektywy 2001/80/WE w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania. Szczególne znaczenie będzie mieć wdrażanie programów ochrony powietrza sporządzanych dla stref klasy C zgodnie z wynikami rocznej oceny jakości powietrza, ze względu na ochronę zdrowia. Rok 2010 jest terminem pełnego wdrożenia dyrektywy 96/61/WE z dnia 24 września 1996 roku w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (Dyrektywa IPPC) oraz osiągnięcia wyznaczonych pułapów emisyjnych dwutlenku siarki i tlenków azotu ze wszystkich obiektów energetycznego spalania. Niektóre z wymagań w/w dyrektywy mogą być trudne do osiągnięcia. Sytuację może w pewnym stopniu poprawić wprowadzenie handlu emisją SO2 i NOX, a także sporządzenie i wdrażanie krajowego planu redukcji emisji dla istniejących źródeł. Tak jak dotychczas działania będą skupiać się przede wszystkim na zarządzaniu ochroną powietrza, redukcji emisji zanieczyszczeń z transportu i komunikacji oraz przemysłu, energetyki i sektora mieszkaniowego (tzw. niska emisja). Cały powiat bydgoski, jako strefa (w tym również gmina Osielsko) charakteryzuje się klasą A czystości powietrza. Ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin działania podejmowane na terenie gminy powinny przyczyniać się do utrzymania takiego stanu. Cel średniookresowy do 2016 roku: Utrzymanie jakości powietrza na obecnym poziomie. Źródłami mającymi największy udział w ilości zanieczyszczeń emitowanych na terenie gminy są: - zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł „ niskiej emisji”, - zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł komunikacyjnych, - zanieczyszczenia pochodzące z rolnictwa. Obecnie jedną z najbardziej niebezpiecznych postaci zanieczyszczenia powietrza są „cząstki stałe", czyli pył unoszący się w powietrzu, którego cząstki mają średnicę mierzoną w mikrometrach. Do płuc łatwo przedostają się cząsteczki pyłu o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów (10-5 m), oznaczane symbolem PM10 lub niższym. Wnikają one głęboko do płuc i są przyczyną wystąpienia poważnych chorób serca i układu oddechowego, a przynajmniej znacznie potęgują ryzyko ich wystąpienia. Źródłami emisji tych cząstek jest głównie przemysł, silniki samochodowe i elektrociepłownie. W 2008 roku weszła w życie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE), która narzuca niezwykle ostre stężenia dopuszczalne dla drobnych pyłów, o granulacji poniżej 2,5 μm, i wymusza znaczące ograniczenie narażenia ludności na ich oddziaływanie. Na terenie gminy istotnym źródłem mogą być środki transportu. Dlatego szczególną uwagę należy zachować przy planowaniu inwestycji drogowych. Za celowe wydaje się sporządzenie i utrzymanie bazy danych dotyczących źródeł emisji niezbędnych do obliczeń stężeń pyłu zawieszonego na terenie gminy. Istotnym problemem dla mieszkańców gminy są wysokie ceny paliw energetycznych, co skutkuje stosowaniem przez niektórych mieszkańców odpadów, jako paliwa do ogrzewania domów oraz paliwa o złej jakości. Wg przepisów prawa (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 roku w sprawie standardów emisyjnych z instalacji Dz. U. Nr 260 z 2005 r., poz. 2181 z późn. zm.) dopuszczalne jest spalanie odpadów innych niż niebezpieczne w ilości do 1% ogólnej ilości paliwa. Spalanie większych ilości odpadów jest niezgodne z prawem i jest źródłem zwiększonej emisji niskiej związków takich jak tlenek węgla lub tlenki azotu. Poza tym w trakcie niskotemperaturowego spalania (a za takie należy uznać spalanie w paleniskach domowych) uwalniane są do atmosfery bardzo szkodliwe dla zdrowia człowieka związki halogenoorganiczne, w tym dioksyny i furany. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 30 Zakres działań, które powinny zapewnić poprawę jakości powietrza i doprowadzić do obniżenia stanu zanieczyszczenia powietrza, powinien obejmować: 1. w kierunku likwidacji „niskiej emisji, jako najbardziej uciążliwej dla środowiska: - modernizację systemów grzewczych i termomodernizację budynków będących w gestii gminy dla obniżenia energochłonności i obniżenia emisji zanieczyszczeń, - promowanie działań w kierunku termomodernizacji budynków indywidualnych, - prowadzenie edukacji ekologicznej z uwzględnieniem wskazania korzyści z przeprowadzenia termomodernizacji budynków i modernizacji systemów ogrzewania, 2. w zakresie ograniczenia emisji ze środków transportu: - modernizację nawierzchni dróg i układu komunikacyjnego, 3. w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa: - prowadzenie edukacji dotyczącej poprawnego wykonywania zabiegów agrotechnicznych, - zakaz wypalania traw i spalania odpadów, 4. dbałość o stan terenów zielonych w gminie jako elementu poprawiającego warunki aerosanitarne oraz pełniących funkcje izolacyjne dla tras drogowych. Podstawowymi zadaniami w zakresie poprawy stanu jakości powietrza w zakresie działań władz gminy powinno być: - podnoszenie świadomości społecznej w zakresie ochrony powietrza, - ograniczenie emisji ze środków transportu przez modernizację układu komunikacyjnego, poprawę stanu technicznego dróg, budowę ścieżek rowerowych, promowanie korzystania z publicznych środków transportu, - współpraca z sąsiednimi gminami w zakresie ochrony środowiska, w modernizacji układu komunikacyjnego. Gmina może być inicjatorem działań i wspomagać potencjalnych inwestorów w zakresie uzyskania pomocy finansowej z Funduszy Unijnych. 4.4.3 Poprawa klimatu akustycznego Na podstawie diagnozy stanu środowiska można przyjąć, że w gminie Osielsko nie występują zagrożenia hałasem wymagające podjęcia jakichkolwiek działań interwencyjnych. Jednakże, w celu rozpoznania zagrożenia hałasem na swoim terenie gmina powinna współdziałać w identyfikacji jego źródła, zgodnie ze stanem aktualnym, jak również pod kątem inwestycji planowanych w przyszłości. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego powinien zawierać przyporządkowanie poszczególnych terenów (wyróżnionych ze względu na sposób użytkowania lub pełnione funkcje) do określonych kategorii dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku. Cel średniookresowy do 2016 roku: Identyfikacja źródeł hałasu i prowadzenie ich aktualnego rejestru. Cele i kierunki działań mających na celu poprawę klimatu akustycznego zawarte są w załączniku nr 1. 4.4.4 Ochrona przed polami elektromagnetycznymi W chwili obecnej brak jest istotnych zagrożeń związanych z polem elektromagnetycznym. Stacje bazowe telefonii komórkowej nie stanowią zagrożenia, jeśli zostaną zbudowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Cel średniookresowy do 2016 roku: Kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego. Cele i kierunki działań mających na celu ochronę przed polami elektromagnetycznymi zawarte są w załączniku nr 1. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 31 4.4.5 Ochrona przed poważnymi awariami Cele, przed którymi stoi gmina Osielsko w ramach ochrony przed poważnymi awariami, są następujące: - ograniczenie skutków poważnych awarii w odniesieniu do ludzi oraz środowiska, - zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii poprzez nadzór nad wszystkimi instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami takich awarii (kontrola stacji benzynowych), - dążenie do zminimalizowania ryzyka wystąpienia poważnych awarii przemysłowych poprzez nadzór nad wszystkimi instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii. Cele i kierunki działań mających na celu ochronę przed poważnymi awariami zawarte są w załączniku nr 1. 5 Harmonogram i sposób finansowania realizacji zadań do roku 2012 z perspektywą 2013 - 2016 Na podstawie analizy celów polityki ekologicznej państwa i zadań wojewódzkiego programu ochrony środowiska stwierdza się, że w realizacji tych celów i zadań znaczny udział ma gmina. Na podstawie oceny zadań, które obejmą obszar gminy dokonano oszacowania kosztów w sposób uśredniający wartości nakładów globalnych w województwie z uwzględnieniem kierunków inwestowania ważniejszych zadań, które będą realizowane poza lub na obszarze gminy. Ustalone w ten sposób nakłady dla poszczególnych dziedzin ochrony środowiska jest traktowana jako górna granica nakładów na cele. Cele określone w wojewódzkim programie ochrony środowiska średniookresowe i zadania krótkoterminowe zostały skorelowane z POŚ i PGO powiatu bydgoskiego i przyjęte jako dane wyjściowe do sporządzania listy projektów zadań krótkoterminowych na lata 2009 - 2012 i celów średniookresowych na lata 2013 - 2016. Harmonogram i sposób finansowania wg hierarchii potrzeb i strategii programu stanowi załącznik nr 1. 6 Nakłady finansowe Źródłami finansowania niniejszego Programu będą zarówno środki krajowe, jak i zagraniczne. Należy stwierdzić, że podstawowymi źródłami finansowania ochrony środowiska w nadchodzących latach będą zarówno środki własne inwestorów – przedsiębiorstw, podmiotów komunalnych i samorządów lokalnych oraz fundusze Unii Europejskiej pochodzące z krajowych i regionalnych programów. Warto jednak zauważyć, że to na samorządach lokalnych i przedsiębiorstwach spoczywa obowiązek wdrożenia wymagań wspólnotowych m.in. w zakresie gospodarki wodno ściekowej oraz odpadowej. Obowiązki te znacznie niekiedy przewyższają możliwości budżetu danej jednostki. Będą one musiały wykazać się aktywnością w pozyskiwaniu środków zewnętrznych. Działania często będą musiały być wspierane kredytami i pożyczkami bankowymi. Istotnym wsparciem dla inwestorów będzie dofinansowanie działań proekologicznych z celowych funduszy ekologicznych – Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu. W wyniku akcesji do Unii Europejskiej rozszerzyły się możliwości wykorzystania funduszy zagranicznych, które w latach 2007 - 2015 będą pełniły ważną rolę w finansowaniu ochrony środowiska, zwłaszcza w kierunku mobilizowania środków krajowych i funduszy własnych podmiotów realizujących inwestycje w celu uzupełniania montażu finansowego. Tym niemniej skuteczne wykorzystanie środków UE wymagać będzie spełnienia kilku warunków. Pierwszeństwo w finansowaniu będą miały przedsięwzięcia niezbędne dla realizacji środowiskowych zobowiązań Traktatu Akcesyjnego, a więc dotyczące przede wszystkim realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. W odniesieniu do finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej największe znaczenie ze środków UE ma Fundusz Spójności, z którego na realizację PO Infrastruktura i Środowisko planuje się przeznaczyć około 21,5 mld euro w latach 2007 - 2013. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 32 Kolejnym istotnym funduszem jest Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, który finansować będzie przedsięwzięcia ujęte w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 - 2013 (PROW). Szacuje się, że na Oś II PROW ujmującą m. in. współfinansowanie (80%) programów rolno - środowiskowych, płatności dla obszarów Natura 2000 i związane z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz zalesianie przeznaczy się w skali kraju ok. 5,5 mld euro. Specyfiką systemu finansowania ochrony środowiska jest to, że większą część wydatków ponoszą przedsiębiorstwa, fundusze ekologiczne i samorządy terytorialne, natomiast udział środków budżetu jest mała, na poziomie kilku procent. 7 Zarządzanie programem ochrony środowiska Proces zarządzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Mając na uwadze spójność koordynacji działań pomiędzy poszczególnymi szczeblami władz samorządowych i rządowych, a także współpracę z pozostałymi podmiotami uczestniczącymi w zarządzaniu środowiskiem na terenie gminy, zarządzanie środowiskiem gminy Osielsko przy pomocy Programu Ochrony Środowiska wymagać będzie ustalenia roli i zakresu działania poszczególnych podmiotów zaangażowanych w jego realizację, struktury organizacji Programu oraz systemu monitoringu. Partnerzy – podmioty realizujące Program nie stanowią grupy jednorodnej. Należą do nich m.in. struktury administracyjne władz samorządowych obszaru. Do nich należy bezpośrednie zarządzanie Programem. Władze gminy pełnią w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedną z ważniejszych jest funkcja regulacyjna, na którą składają się akty prawa lokalnego – uchwały oraz decyzje administracyjne związane odpowiednio z określonymi obszarami zagadnień środowiskowych. Władze pełnią również funkcje wykonawcze (zadania wynikające z ustaw) i kontrolne. Pożądane jest, aby władze gminy pełniły również funkcje wspierające dla podmiotów zaangażowanych w rozwój gmin oraz funkcje kreujące działania ukierunkowane na poprawę środowiska. Inną grupą są partnerzy wykonujący zadania Programu, a jeszcze inną społeczność lokalna będąca również beneficjentem jego rezultatów. Zarządzanie środowiskiem realizowane zgodnie z zasadami Zrównoważonego Rozwoju posługuje się określonymi instrumentami o charakterze prawnym, finansowym i społecznym. Instrumenty te mają charakter uniwersalny, a ich zastosowanie ma miejsce na poszczególnych szczeblach administracyjnych. INSTRUMENTY POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA - INSTRUMENTY PRAWNE Do podstawowych instrumentów prawnych odnoszących się do zagadnień ochrony środowiska należą: standardy i normy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialność administracyjna, karna i cywilna. - INSTRUMENTY FINANSOWE Głównymi instrumentami finansowymi są opłaty (za gospodarcze korzystanie ze środowiska, za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych, eksploatacyjne – za wydobywanie kopalin, z tytułu przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze i nieleśne, za usługi komunalne, miejscowe- klimatyczne), kary, fundusze celowe, ulgi podatkowe. - INSTRUMENTY SPOŁECZNE Wśród instrumentów o charakterze społecznym wyróżniamy dostęp do informacji, komunikacje społeczną, edukację i promocję ekologiczną. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska nakłada na instytucje rządowe i samorządowe obowiązek wzajemnego informowania się i uzgadniania. Obowiązek ten dotyczy w pierwszej kolejności wymiany informacji między przedstawicielami różnych szczebli samorządu i rządowych organizacji ochrony środowiska. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 33 - INSTRUMENTY STRUKTURALNE Instrumenty strukturalne rozumiane są jako narzędzia dla formułowania, integrowania i wdrażania polityk środowiskowych. Są to przede wszystkim strategie i programy wdrożeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM Zarządzanie środowiskiem odbywa się na kilku szczeblach. W gminie zarządzanie dotyczy działań własnych (podejmowanych przez gminę), a także jednostek organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska. Ponadto administracja publiczna województwa i powiatu również w ramach swoich obowiązków i kompetencji realizuje zadania związane z zarządzaniem środowiskiem w gminie. Podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska kierują się głównie efektami ekonomicznymi i zasadami konkurencji rynkowej, a od niedawna liczą się także z głosami opinii społecznej. Na tym szczeblu zarządzanie środowiskiem odbywa się przez: - dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa, - porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń, - modernizację technologii, - eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska, - instalowanie urządzeń ochrony środowiska, - stałą kontrolę emisji zanieczyszczeń. Instytucje działające w ramach administracji odpowiedzialnych za wykonywanie i egzekwowanie prawa mają głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska przez: - racjonalne planowanie przestrzenne, - kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, - porządkowanie działalności związanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska. Zarządy województw, powiatów i gmin sporządzają programy ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej państwa. Dokumenty dotyczące zagospodarowania przestrzennego sporządza się na wszystkich szczeblach, ale nie wszystkie mają jednakową moc prawną i rolę w całym systemie. Z punktu widzenia prawnego najmocniejszą pozycję w omawianej strukturze ma gmina, gdyż tylko miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, uchwalane przez gminy, mają rangę obowiązującego powszechnie przepisu prawa miejscowego. Wszelkie programy, plany i strategie formułowane na różnych szczeblach mają tylko wtedy szansę realizacji, jeśli znajdą odzwierciedlenie w konkretnym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA Wyróżnia się następujące grupy podmiotów uczestniczących w Programie: - podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem, - podmioty realizujące zadania programu, w tym instytucje finansujące, - podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu, - społeczność gminy jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu. Wójt Gminy będzie składał Radzie Gminy raporty z wykonania Programu oraz będzie współdziałał z organami administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego i powiatowego. MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU Zakres monitoringu Wdrażanie Programu Ochrony Środowiska będzie podlegało na regularnej ocenie w zakresie: Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko - 34 określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / działań, określenia stopnia realizacji przyjętych celów, oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, analizy przyczyn tych rozbieżności. Rada Gminy będzie oceniać, co dwa lata stopień wdrożenia Programu, natomiast na bieżąco będzie kontrolowany postęp w zakresie wykonania przedsięwzięć opisanych w programie. W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów. Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie "Prawo ochrony środowiska", a dotyczących okresu, na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony środowiska. Zatem głównymi elementami monitoringu wdrażania Programu będą: - ocena postępów we wdrażaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie raportu (co dwa lata), - aktualizacja polityki ochrony środowiska, tj. celów ekologicznych i kierunków działań (co cztery lata). Proponowane wskaźniki monitorowania wymiernych efektów ekologicznych: 1. Jakość wód powierzchniowych: - udział % rzek wg klas czystości, - jeziora badane wg klas czystości, - liczba nowopowstałych zbiorników retencyjnych. 2. Jakość wód podziemnych: - klasyfikacja jakości wód podziemnych, - ilość ujęć nie odpowiadających wymogom sanitarnym. 3. Pobór wody: - stopień zwodociągowania gminy. 4. Ilość ścieków oczyszczanych: - stopień skanalizowania gminy, - liczba nowych przydomowych oczyszczalni ścieków, - liczba zmodernizowanych oczyszczalni. 5. Klasyfikacja stanu powietrza atmosferycznego: - liczba zmodernizowanych kotłowni, - liczba zmodernizowanych kotłowni z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. 6. Wskaźnik lesistości gminy: - powierzchnia nowych zalesień. 7. Wskaźniki ochrony przyrody: - ilość rezerwatów/pomników przyrody, - powierzchnia użytków ekologicznych, - % powierzchni objętej ochroną prawną. 8. Wzrost świadomości ekologicznej dzieci, młodzieży i społeczeństwa dorosłego 9. Liczba nowopowstałych gospodarstw ekologicznych: - liczba wdrożonych programów rolno – środowiskowych. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 35 Załącznik nr 1 Lp. 1 1.1 Cel Kierunki działań o charakterze systemowym Edukacja ekologiczna Cel średniookresowy do 2016 roku: stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa i zapewnienie jej szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Kierunki działań Kierunki działań do 2012 roku: organizacja konkursów, olimpiad i przeglądów o tematyce ekologicznej, opracowanie i wdrażanie programów szkolnych z zakresu ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, edukacja mieszkańców gminy w zakresie uświadomienia szkodliwości wylewania ścieków na pola oraz wypalania traw, a także korzyści wynikających z prawidłowej termoizolacji budynków mieszkalnych, przeprowadzenie wśród rolników z obszaru gminy szkolenia na temat prawidłowej techniki prowadzenia zabiegów agrotechnicznych (zapobieganie erozji gleb, eutrofizacji, migracji ścieków do wód podziemnych itp.), przygotowywanie i udostępnianie informacji o stanie i zagrożeniach środowiska, prowadzenie edukacji ekologicznej o obszarach cennych przyrodniczo, bieżący udział w szkoleniach przez pracowników UG oraz jednostek współpracujących w zakresie realizacji zadań z ochrony środowiska, w tym możliwości pozyskania funduszy strukturalnych UE. Plik : 317520582 Podmioty realizujące działania Gmina, Starosta, Wojewoda, Marszałek, organizacje ekologiczne, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, WIOŚ, UTP Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 84 12 Źródło finansowania Środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze pomocowe UE. Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. 1.2 2. 2.1 Cel 36 Kierunki działań Planowanie przestrzenne Cel średniookresowy do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: zachowanie równowagi uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego przyrodniczej w procesie organizacji wymagań ochrony środowiska oraz identyfikacji konfliktów przestrzeni gminy dla potrzeb środowiskowych i przestrzennych, przy zachowaniu ustalonych społeczności i prognozowania kierunków zgodnych z charakterem gminy. rozwoju gospodarczego, integracja problematyki środowiskowej i planowania przestrzennego wraz z konieczną odbudową struktur instytucjonalnych, inwestycje na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu powiązane z systemem zarządzania gospodarką przestrzenną Kierunki ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów przyrodniczych Ochrona przyrody i krajobrazu Cel średniookresowy do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: zachowanie dla przyszłych pokoleń Priorytetowym zadaniem w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu terenów o wyróżniających się w skali będzie zachowanie wysokich walorów przyrodniczo regionu walorach przyrodniczych, krajobrazowych oraz zachowanie różnorodności biologicznej, krajobrazowych i kulturowych, szczególnie poprzez: zahamowanie strat różnorodności dostosowanie reżimów ochronnych na obszarach chronionych biologicznej na poziomie do potrzeb ochrony przyrody i krajobrazu oraz do zamierzeń wewnątrzgatunkowym rozwoju społeczno - gospodarczego, (genetycznym), gatunkowym intensyfikacja wdrażania i promocji programów rolno i ponadgatunkowym (ekosystemów środowiskowych, i krajobrazu). kontrola przestrzegania przepisów o ochronie przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystywania jej zasobów. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 Źródło finansowania Urząd Gminy, Wojewódzki Konserwator Przyrody, Parki Krajobrazowe, Nadleśnictwa. 60 60 Środki własne. Gmina, Starosta, Wojewoda, Wojewódzki Konserwator Przyrody, Parki Krajobrazowe, Nadleśnictwa. 120 144 Środki własne, Wojewoda, Państwo, fundusze pomocowe UE. Podmioty realizujące działania Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. Cel 2.2 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Cele średniookresowe do 2016 roku: kształtowanie właściwej struktury przestrzennej, gatunkowej i wiekowej lasów, wykorzystanie gospodarcze zasobów leśnych z zapewnieniem zachowania trwałości lasów oraz ich potencjału biologicznego, produkcyjnego i regeneracyjnego. 2.3 Ochrona powierzchni ziemi i gleb Cel średniookresowy do 2016 roku: ochrona zasobów glebowych przed degradacją i nieracjonalnym użytkowaniem, wzrost powierzchni terenów zrekultywowanych, Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. 37 Kierunki działań Podmioty realizujące działania Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 Źródło finansowania Kierunki działań do 2012 roku: lokalizacja zalesień i zadrzewień zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego, w tym kształtowanie granicy polno - leśnej, racjonalne rekreacyjne udostępnianie lasów, kontynuowanie przebudowy drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku działalności człowieka, kontynuowanie i rozwijanie monitoringu środowiska leśnego w celu rozpoznania stanu lasu, przeciwdziałania pożarom, rozwojowi szkodników i chorób, ochrona przed patogenicznymi grzybami, zwierzyną płową, występowaniem szkodliwych owadów, wprowadzanie zadrzewień śródpolnych, kontynuacja działań prowadzonych przez Lasy Państwowe na rzecz podnoszenia świadomości i wiedzy ekologicznej społeczeństwa w zakresie leśnictwa (np. ścieżki dydaktyczne). Nadleśnictwa, Gmina, Starosta, Właściciele gruntów, Dyrekcja Lasów Państwowych 360 420 NFOŚiGW, fundusze pomocowe UE, fundusz leśny. Kierunki działań do 2012 roku: przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej w zakresie ochrony gleb użytkowanych rolniczo, przeprowadzanie badań odczynu i zanieczyszczeń glebowych, kontrola stosowanych środków ochrony roślin i nawozów mineralnych, Gmina, Starosta, Wojewoda, Właściciele gruntów. 300 360 Środki własne, WFOŚiGW, fundusze pomocowe UE Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. Cel - 2.4 3 3.1 prawidłowe zagospodarowanie terenów osuwiskowych i zagrożonych ruchami masowymi ziemi w ramach zarządzania gospodarką przestrzenną. Rozpoznanie terenów osuwiskowych i zagrożonych ruchami masowymi ziemi (inwentaryzacja). Tereny rekultywowane do 2014: - rekultywacja składowiska odpadów w Żołędowie po jego zamknięciu (przewidziane na 2013 rok) Ochrona zasobów kopalin Cel średniookresowy do 2016 roku: ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalną eksploatację i minimalizowanie degradacji środowiska. 38 Kierunki działań - Źródło finansowania Gmina, Starosta, Marszałek, Podmioty gospodarcze. 120 240 Środki własne. RZGW, Wojewoda, Urząd Regulacji Energetyki. 120 144 Środki własne, NFOŚiGW, fundusze pomocowe UE. Podmioty realizujące działania rekultywacja terenów zdegradowanych, likwidacja „zwyczajowych” miejsc składowania odpadów, terenów poeksploatacyjnych oraz zagospodarowanie nieużytków, preferowanie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych w kierunku leśnym, rolnym i wodnym, ograniczanie procesów erozji wodnej i wietrznej, opracowanie projektu zapobiegania i monitoringu osuwisk. Kierunki działań do 2012 roku: wspieranie działań w celu skuteczniejszej ochrony kopalin i wód podziemnych, optymalizacja wykorzystania i zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin i wód podziemnych, prowadzenie okresowych badań gleby i ziemi. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość Cel średniookresowy do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: wzrost efektywności wykorzystania wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia zasobów wodnych i surowcowych na wody i podniesienia efektywności wykorzystania energii cele gospodarcze, zwiększenie w gospodarce komunalnej, efektywności energetycznej wprowadzenie nowych odnawialnych źródeł energii gospodarki (zaoszczędzenie wdrażanie powiatowych wskaźników w zakresie zmniejszenia 9% energii finalnej do 2017 roku), strumienia wytwarzanych odpadów, zwiększenia ponownego zapobieganie oraz ograniczanie wykorzystania surowców odpadowych, rozdzielenia strumienia powstawania odpadów u źródła odpadów, Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. Cel ilości a także zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko. 3.2 3.3 39 Kierunki działań promocja proekologicznych nośników energii, poprawa parametrów energetycznych budynków (wymiana okien i ocieplenie) - przede wszystkim budynki użyteczności publicznej Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy Cel średniookresowy do 2016 roku: Kierunki działań do 2013 roku: trwały i zrównoważony rozwój W najbliższych latach wiele zadań z zakresu kształtowania w gospodarowaniu zasobami zasobów wodnych będzie realizowanych na poziomie krajowym wodnymi i skuteczna ochrona przed w związku z obowiązkiem opracowania dokumentów wynikających powodzią i suszą, z realizacji dyrektyw unijnych tj.: ”Program wodno–środowiskowy zmiana systemu finansowania kraju” i „Plany gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy”. gospodarki wodnej tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (samofinansowanie gospodarki (rekreacja, energetyka, żegluga) przy niepogarszaniu ich wodnej), jakości, modernizacja i rozwój śródlądowych dróg wodnych, efektywna ochrona przed powodzią rozwój małej retencji, i suszą. właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych, utrzymanie koryt rzecznych, wyznaczenie obszarów zalewowych, modernizacja melioracji szczegółowych (nawadnianie), budowa i modernizacja sieci wodo - kanalizacyjnej w gminie 2 166 000 środki własne i dofinansowanie, budowa stacji uzdatniania wody w Niwach 1 640 000 środki własne i pożyczki, bieżąca kontrola stanu urządzeń oczyszczalni ścieków. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Cel średniookresowy do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: zwiększenie produkcji energii intensyfikacja wykorzystania mechanizmów wsparcia rozwoju pochodzącej z odnawialnych źródeł OZE z prowadzeniem działań edukacyjnych oraz energii (OZE) zgodnie z krajową popularyzacyjnych, polityką energetyczną kraju, Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Podmioty realizujące działania Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 Źródło finansowania - Plik : 317520582 RZGW, WIOŚ, Wojewoda, MWiK, gmina 240 288 + 21666 + 1640 Budżety gminy, RZGW, Urząd Marszałkowski, administratorzy cieków, Środki pomocowe UE Gmina, Organizacje pozarządowe, Przedsiębiorcy 360 360 Środki własne inwestorów, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. Cel - 4 4.1 dalsze zwiększanie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw używanych w transporcie. 40 Kierunki działań - wspieranie wykorzystania biomasy i biogazu, energii wiatrowej, wodnej, słonecznej, ciepła ziemi, inicjacja działań, zmierzających do utworzenia skupisk gospodarstw domowych wykorzystujących OZE jako źródła energii cieplnej i/lub elektrycznej. Kierunki dalszej poprawy jakości środowiska Poprawa jakości wody Cele średniookresowe do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: osiągnięcie dobrego stanu wód - modernizacja sieci wodnokanalizacyjnej na terenie gminy, powierzchniowych i podziemnych, - budowa oczyszczalni przydomowych - wspieranie budowy racjonalne korzystanie z zasobów indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejscach wód podziemnych do celów innych gdzie jest niemożliwa technicznie lub ekonomicznie niż socjalno-bytowe, nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej, rozwijanie sieci kanalizacyjnej na - wspieranie działań mających na celu poprawę jakości wody podstawie wyniku ekonomicznej przeznaczonej do spożycia, w tym budowa lub modernizacja opłacalności, stacji uzdatniania wody i sieci wodociągowych, zapewnienie mieszkańcom - ochrona wód podziemnych, odpowiedniej jakości wody do picia, - kontrola postępowania ze ściekami. ochrona jakości wód Ponadto: powierzchniowych i podziemnych, opracowanie i realizacja planów ochrony przeciwpowodziowej, ochrona jakości wód płynących, edukacja ekologiczna – propagowanie postaw i zachowań zapobieganie deficytom wody. motywujących ludność do oszczędzania wody i konieczności oczyszczania ścieków, wspieranie działań inwestycyjnych mających na celu ograniczenie i eliminację ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego, a w szczególności substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, wdrażanie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Podmioty realizujące działania Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 Plik : 317520582 Źródło finansowania pomocowe UE. Gmina, Właściciele nieruchomości, Zarządcy nieruchomości, Zarządcy wodociągów i kąpielisk, Inspektor Sanitarny, NFOŚiGW, WFOŚiGW. 600 600 Środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze pomocowe UE. Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. 4.2 Cel 41 Kierunki działań Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Cel średniookresowy do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: utrzymanie jakości powietrza na - modernizacja systemów grzewczych i termomodernizacja budynków będących w gestii gminy dla obniżenia obecnym poziomie. energochłonności i obniżenia emisji zanieczyszczeń promowanie działań w kierunku termomodernizacji budynków indywidualnych, prowadzenie edukacji ekologicznej z uwzględnieniem wskazania korzyści z przeprowadzenia termomodernizacji budynków i modernizacji systemów ogrzewania, modernizacja nawierzchni dróg i układu komunikacyjnego: o realizacja projektu „Budowa ścieżek pieszo - rowerowych w powiecie bydgoskim w pobliżu dróg i węzłów komunikacyjnych”, o poprawa jakości dróg osiedlowych, prowadzenie edukacji dotyczącej poprawnego wykonywania zabiegów agrotechnicznych, pełny i konsekwentny zakaz wypalania traw i spalania odpadów, dbałość o stan terenów zielonych w gminie jako elementu poprawiającego warunki aerosanitarne, wspieranie działań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza podejmowanych przez podmioty gospodarcze, zwiększanie świadomości społeczeństwa, w zakresie oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii, promowanie wykorzystywania biopaliw, ochrony warstwy ozonowej i klimatu, sporządzenie i utrzymanie bazy danych dotyczących źródeł emisji niezbędnych do obliczeń stężeń pyłu zawieszonego na terenie gminy. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Podmioty realizujące działania WIOŚ, Starosta, Wojewoda, zakłady, zarządcy dróg, gmina, Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 56000 30000 Źródło finansowania PFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze pomocowe UE, powiat, gmina, państwo, Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. 4.3 4.4 4.5 Cel 42 Kierunki działań Poprawa jakości klimatu akustycznego Cel średniookresowy do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: identyfikacja źródeł hałasu systematyczna identyfikacja źródeł hałasu. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Cele średniookresowe do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: ochrona mieszkańców gminy przed prowadzenie monitoringu poziomów pól elektromagnetycznych ponadnormatywnym w środowisku na terenie gminy, oddziaływaniem pól monitorowanie przestrzegania zasad ochrony ludzi przed elektromagnetycznych, oddziaływaniem pól elektromagnetycznych w planowaniu dążenie do utrzymania poziomów przestrzennym w odniesieniu do terenów przeznaczonych pod pól elektromagnetycznych zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności. w środowisku dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i dla terenów dostępnych dla ludności poniżej poziomów dopuszczalnych. Ochrona przed poważnymi awariami Cele średniookresowe do 2016 roku: Kierunki działań do 2012 roku: ograniczenie skutków poważnych edukacja społeczeństwa na wypadek wystąpienia poważnych awarii w odniesieniu do ludzi oraz awarii. środowiska, zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii poprzez nadzór nad wszystkimi instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami takich awarii, Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Podmioty realizujące działania Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 Źródło finansowania Wojewoda, Rada Powiatu 3000 3000 Środki własne, NFOŚiGW. WIOŚ, Inspektor Sanitarny, Wojewoda, Starosta. 18 24 PFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze pomocowe UE Komendant Wojewódzkiej Straży Pożarnej, WIOŚ, Starosta, Gmina, Wojewoda. 18 24 Środki własne, fundusze pomocowe UE. Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko Lp. Cel - Kierunki działań dążenie do zminimalizowania ryzyka wystąpienia poważnej awarii w tym awarii będącej następstwem transportu substancji niebezpiecznych. Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 43 Podmioty realizujące działania Szacunkowa wielkość nakładów (tys. zł) 2009- 20132012 2016 Źródło finansowania Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 44 WYKAZ SKRÓTÓW BAT b.d. GFOŚiGW NFOŚiGW PFOŚiGW WFOŚiGW GUS GZWP ODR RLM RZGW SAPARD UE UG UM UMiG US UTP WIOŚ WSSE ZGK OSO SOO - Best Available Techniques (Najlepsze Dostępne Techniki) brak danych Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Główny Urząd Statystyczny Główny Zbiornik Wód Podziemnych Ośrodek Doradztwa Rolniczego Równoważna liczba mieszkańców Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Fundusz pomocowy Unii Europejskiej dla rolników Unia Europejska Urząd Gminy Urząd Miasta Urząd Miasta i Gminy Urząd Statystyczny Uniwersytet Technologiczno - Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Wojewódzka Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna Zakład Gospodarki Komunalnej Obszary Specjalnej Ochrony Specjalne Obszary Ochrony Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582 Aktualizacja programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016 dla gminy Osielsko 45 Wykaz tabel zawartych w treści opracowania Tabela nr 2.3-1 Stan ludności gminy Osielsko na podstawie danych ewidencji ludności Urzędu Gminy Osielsko zameldowani na pobyt stały ....................................................................................................................................... 5 Tabela nr 3.2.2-1 Jakość zwykłych wód podziemnych w 2007 roku - sieć krajowa, gmina Osielsko ................................ 10 Tabela nr 3.2.3-1. Wykaz ujęć zakładowych w gminie Osielsko. ...................................................................................... 11 Tabela nr 3.2.4 - 1. Oczyszczalnie ścieków w gminie Osielsko. ....................................................................................... 12 Tabela nr 3.3-1. Użytki ekologiczne na terenie gminy Osielsko. ....................................................................................... 13 Tabela nr 3.3-2. Pomniki przyrody w gminie Osielsko. ..................................................................................................... 14 Tabela nr 3.3-3 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Osielsko. ........................................................................... 15 Zakład Sozotechniki Sp. z o. o. Plik : 317520582
