William Shakespeare 1564-1616
advertisement
William Shakespeare Urodził się 23 kwietnia 1564, zmarł 23 kwietnia 1616 w Stratford- Upon- Avon. Angielski poeta, dramatopisarz, aktor. Największy dramaturg świata. Jego wszechstronna twórczość dramatyczna łączyła tragizm z humorem, realizm z fantastyką, ukazując współzależność ludzkich losów i historii. Najbliższa rodzina artysty William był synem Johna Shakespeare'a, rękawicznika i lokalnego polityka, oraz Mary Arden, kobiety pochodzącej ze znanej i bogatej rodziny Ardenów. Jego rodzice byli jednocześnie kuzynostwem, ze względu na to, że ich matki były siostrami. Był trzecim z ósemki ich dzieci. Przypuszcza się, że jego narodziny miały miejsce w domu rodzinnym przy Henley Street. William Shakespeare z rodzicami Mieli trójkę dzieci: Susannę (ur. w 1583) i bliźnięta o imionach Hamnet i Uczęszczał do lokalnej szkoły w Stratford. Judith, urodzone w 1585. Hamnet Uczył się tam łaciny, historii, literatury zmarł w 1596 roku; niektórzy antycznej i retoryki. Prawdopodobnie w przypuszczają, że jego śmierć była okresie kłopotów finansowych ojca, musiał jedną z inspiracji do napisania przerwać naukę… Hamleta. Pracował w kilku magnackich rezydencjach jako guwerner, sekretarz, a także aktor w dworskich przedstawieniach. Młodość Shakespeare’a W 1582 roku ożenił się z Anne Hathaway, która miała wtedy 26 lat, pisarz zaś 18. W związku z tą różnicą wieku, a także z tym, że Anne była w trzecim miesiącu ciąży, przyjmuje się, że małżeństwo to było wymuszone przez jej rodzinę. The lost years… Po narodzinach bliźniąt Shakespeare zniknął zarówno z dokumentów, jak i ze Stratford. Nic nie wiadomo o następnych ośmiu latach jego życia. Ten czas określa się jako the lost years (stracone lata). Istnieją tylko domysły co do tego, co mogło dziać się w tym okresie…. Być może… • … pracował jako nauczyciel.. • … w późniejszym okresie walczył jako żołnierz w Holandii lub służył w szlacheckiej rodzinie.. • … podróżował po kontynencie.. • … William został aresztowany i osadzony w więzieniu za kłusownictwo.. The lost years… …Jednak najbardziej prawdopodobna jest wersja, która zakłada, że dołączył do grupy teatralnej w Londynie i tam służył jej pomocą Pierwsza drukowana wzmianka o Shakespearze pojawia się w broszurze Roberta Greene'a z 1592 roku. W tym okresie był on już członkiem Trupy Lorda Szambelana, grupy znanej później jako King's Men. Shakespeare i „The King's men” Ostatnie lata życia… Shakespeare wrócił do Stratford w 1613 roku.. Ostatnie lata spędził i New Place zmarł w wieku 52 lat, 23 kwietnia 1616 roku Lepiej być o trzy godziny za wcześnie niż o minutę za późno. (William Shakespeare) „O przyjacielu…” Na płycie grobowej wyryto czterowiersz, być może napisany przez samego Szekspira: „O przyjacielu, na Jezusa rany, Proch uszanujcie tutaj pogrzebany. Błogosławieństwo przyjaznej duszy, A klątwa temu, kto me kości ruszy.” Tł. Włodzimierz Lewik „Ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś.” - William Shakespeare Za 440 funtów… Został pochowany w absydzie, w kolegiacie Świętej Trójcy w Stratford. To wyróżnienie spotkało go jednak nie ze względu na jego sławę jako pisarza: kupił ten przywilej za kwotę 440 funtów. Jego pomnik przedstawia go jako poetę, z piórem w ręce. Epitafium na jego nagrobku głosi: „IVDICIO PYLIUM, GENIO SOCRATEM, ARTE MARONEM, TERRA TEGIT, POPULUS MAERET, OLYMPUS HABET” Ostatnie lata spędził w New Place. Pierwszą część możemy przetłumaczyć jako "Pylos w osądach, Sokrates w geniuszu, Maro w sztuce". Słowa te odnoszą się do mądrego króla Nestora, władcy Pylos, filozofa Sokratesa i Wergiliusza. Druga część znaczy: "Ziemia go grzebie, ludzie opłakują, do Olimpu należy", co jest odwołaniem do mitologicznej Góry Olimp. Praca twórcza… W 1598 roku po raz pierwszy wziął udział w przedstawieniu; a jego nazwisko zaczęło pojawiać się w charakterze autora sztuk. Przekaz mówi, że oprócz tego, że pisał dla Trupy Lorda Szambelana teksty nowych utworów, zajmował się finansami grupy, grywał także niewielkie role w spektaklach, takich jak „Jak wam się podoba” czy „Henryk V”. Był współwłaścicielem Globe Theatre. Większość swoich dzieł oparł na tych już istniejących, natomiast za najważniejsze kryterium oceny uznawał reakcję publiczności Poematy Tragedie Sonety Komedie Wiersze Kroniki Podział utworów Shakeaspear’a… * wczesne komedie i kroniki (np. Sen nocy letniej; ok. 1590 - 1596) * utwory z okresu pośredniego (wtedy powstały najbardziej znane sztuki, takie jak Otello, Romeo i Julia, Makbet, Hamlet czy Król Lear, a także sztuki problemowe, do których zaliczyć możemy Miarkę za miarkę; ok. 1595 - 1609) * późne romanse (Burza, ok. 1610-1612) Sztuka teatralna… Liczne sztuki tego pisarza, kroniki, komedie i tragedie, są uważane za jedne z najlepszych dzieł w swoich gatunkach, arcydzieła angielskiej literatury. Większość z nich została wystawiona w Globe Theatre, wybudowanym w 1599 roku, który spłonął w 1613 roku podczas inscenizowania Henryka VIII. Pisarz występował też jako aktor; jego grupa nosiła nazwę Lord Chamberlain's Men. Po objęciu patronatu nad nią przez króla Jakuba I zmieniła nazwę na King's Men. Sztuka teatralna… Jeśli chodzi o sztuki historyczne, Shakespeare korzystał z dwóch podstawowych źródeł. Dla dzieł związanych z Rzymem i Grecją są to utwory Plutarcha zaś te, które są związane z historią Brytanii, bazę czerpią z kronik Raphaela Holinsheda. Można je także podzielić na te wydane wcześniej (pierwsza tetralogia) i te powstałe w późniejszym okresie (druga tetralogia). Teatr elżbietański… James Burbage wybudował pod Londynem pierwszy gmach przeznaczony wyłącznie do prezentacji widowisk teatralnych. Nazwał go The Theatre i rozpoczął wystawianie pierwszych sztuk. Wkrótce pojawiły się dwa kolejne teatry – The Curtain i The Rose - a po nich przyszły następne (Globe Theatre). Najważniejszymi elementami widowiska były gra aktorska i tekst dramatu. Aktorzy byli zawodowcami, dbali o wymowę, każdym gestem i ruchem starali się uzyskać wrażenie prawdopodobieństwa natomiast kostiumy i rekwizyty, którymi się posługiwali służyły do stworzenia iluzji przedstawionej rzeczywistości. Zasada trzech jedności: czasu, miejsca i akcji została złamana. Twórczość poza teatralna… Shakespeare jest także autorem cyklu 154 sonetów (1609) uznawanych za perełki angielskiej liryki. Twórczość Shakespeare'a, który nawiązywał do Seneki Młodszego, Plauta, Plutarcha, do średniowiecznych kronik, początkowo wśród współczesnych mu była wysoko ceniona, jednak z czasem zaczęto wysuwać przeciw twórcy oskarżenia o prostactwo i łamanie klasycznych reguł. Od romantyzmu do dzisiaj uznaje się Shakespeare'a za najwybitniejszego dramaturga literatury światowej, którego twórczość znacząco wpłynęła na kształtowanie się nowożytnego teatru europejskiego. Życie i dzieło Shakespeare'a stały się inspiracją dla J. Maddena, który w 1998 nakręcił film „Zakochany Szekspir”. Sonety… Kolekcja 154 sonetów autorstwa Williama Shakespeare’a, których tematem są m.in. miłość, piękno, polityka, moralność. Były pisane przez dłuższy okres. Wszystkie, oprócz dwóch pierwszych, pojawiają się w zbiorze z roku 1609. Numery: 138 i 144 były pierwotnie publikowane w 1599 roku. Pierwsze wydanie sonetów Sonety… Większość sonetów jest adresowanych do Młodzieńca, Czarnej Damy i Konkurencyjnego Poety. Autor jest wyraźnie zakochany w Młodzieńcu, podziwia jego urodę. W późniejszym okresie ma romans z Damą. Nie wiadomo, czy postaci są fikcyjne, czy też wydarzenia opisane w sonetach mają charakter autobiograficzny–, jeśli tak jest, nieznana jest ich tożsamość. Pojawiają się jednak pewne hipotezy… Sonet 135… "Inne mają zachcianki -Ty masz raczej wole, Więcej woli niż trzeba, i wolę w zapasie. Do tego - Will Cię dręczy, próbując w mozole, Czy do twej woli jego wole dodać da się. Czyż nie pozwolisz, żeby twoja wola twa pojemną Choć raz dla woli Willa schronieniem się stała? Czy tylko wola innych zda Ci się przyjemną, A mojej - brzask nadziei nigdy nie zapala? Może, choć pełne wody, i w dodatku soli, wchłania deszcze - w podobnej roli i ty, miła, W wole bogata, do swej tak przestronnej woli Wpuść wole Willa, by twą wole wypełniła Niech suplikanta twoja odmowa nie boli: Daj mu do woli czynić zadość twojej woli" Chronologia… Powszechnie przyjmuje się jednak teorię, która zakłada, że najstarszą, napisaną w 1590 roku sztuką jest Chronologia powstawania dzieł Shakespeare'a nie jest możliwa do ustalenia ani pod względem Henryk VI, część 1, najmłodsze zaś pochodzą z 1612 roku (Henryk VIII, ich wydania drukiem, ani pod względem Dwóch szlachetnych krewnych, inscenizacji. Jest tak dlatego, że nie istnieje weryfikowalne źródło, z którego można by Cardenio). skorzystać, a także dlatego, że wiele z nich zostało wystawionych na scenie na długo przed publikacją. Uczeni zrekonstruowali chronologię powstawania jego utworów, posługując się w tym celu wieloma wskazówkami, takimi jak im współczesne aluzje, odnotowane inscenizacje, wpisy w rejestrze instytucji zajmującej się regulacją praw autorskich, daty publikacji zamieszczone na stronach tytułowych wydań przetrwałych do obecnych czasów, badanie stylu w jakim utwory zostały napisane, a także listą zawierającą wiele jego dzieł, wydaną w 1598 roku. Styl… Prace tego autora miały ogromny wpływ zarówno na teatr w jego czasach, jak i ten współczesny. Dzieła Shakespeare'a stanowią nie tylko najwybitniejsze przykłady zachodniej literatury, dzięki nim rozwinął się także teatr elżbietański, poprzez zwiększenie wymagań co do tego, co można pokazać za pomocą postaci, scenariusza lub fabuły. Jego twórczość pozwoliła, żeby sztuki teatralne zostały docenione przez intelektualistów, zadowalając jednocześnie tych, którzy szukają zwykłej rozrywki. Symbol angielskiej dumy Williama Shakespeare za życia i krótko po śmierci był szanowanym, aczkolwiek nieuznawanym za wybitnego, poetą. Zdarzało się, że był uwzględniany w różnorodnych spisach wybitnych pisarzy. W XVII wieku nadal pozostawał cenionym pisarzem, nie osiągając popularności. Później jednak stał się bardziej cenionym, uzyskał tytuł najlepszego angielskiego pisarza, którego miał już nigdy nie stracić. Pod koniec XVIII wieku jego dzieła powoli uzyskiwały status wybitnych, sam zaś poeta był uważany za wspaniałego angielskiego autora sztuk. Był jednocześnie uznawany za dramaturga, utwory jego autorstwa wydawały się lepsze do wydawania drukiem i czytania, niż do inscenizowania. Na początku XIX wieku osiągał szczyty popularności. Shakespeare w Hollywood… Shakespeare pozostaje najczęściej inscenizowanym i ekranizowanym, (także w Hollywood, jednakże tam częściej dzieła tego pisarza są podstawą fabuły, nie zaś dialogów) autorem sztuk w historii. Często akcja jego utworów jest przenoszona do czasów współczesnych. Jednocześnie istotne jest, że wiele słów w obecnym języku angielskim zostało do niego wprowadzonych właśnie przez Williama Shakespeare'a (np. assassination, epileptic, majestic). Kontrowersje Wielokrotnie podnoszono kwestię autorstwa dzieł Shakespeare’a. Większość literaturoznawców uważa takie spekulacje za czyste teorie spiskowe, jednak pewna liczba powszechnie znanych autorytetów z różnych dziedzin powątpiewała w autorstwo tej twórczości lub otwarcie je kwestionowała, przypisując je innym niż Shakespeare. Wśród osób tych byli m.in. Słonimski, Dickens, Twain, Whitman, Bismarck czy Freud. Ogólnie istnieje wiele potencjalnych kontrargumentów takich jak np. najważniejszy z nich czyli: brak jakichkolwiek dowodów, by to William Shakespeare był autorem przypisywanych mu dzieł .. „Jeżeli w książkach czyta się tylko to, co zostało napisane, to całe czytanie na nic.” William Shakespeare KONIEC Prezentacje przygotował: Łukasz Moskal, klasa 3ia
