2.1. Wykorzystanie roślin do oceny środowiska

Kod przedmiotu
Rok akad./semestr (zimowy, letni)
2013/2014, semestr 3 (letni)
Nazwa przedmiotu
Przedmiot specjalnościowy – Ekologia i ochrona
przyrody
Wykorzystanie roślin do oceny środowiska
Kierunek
Ochrona Środowiska
Typ studiów
Studia II stopnia, stacjonarne
Rodzaj przedmiotu
fakultatywny
Semestr studiów
3
Punkty ECTS
2
Formy kształcenia
(wykłady/ćwiczenia/inne) - liczba
godz.
Wykłady 15 godz.
Prowadzący
dr hab. Ewa Fudali, prof. nadzw.
Język
polski
Efekty kształcenia
Wiedza:
Student ma wiedzę dotyczącą kształtowania i ochrony
środowiska. Racjonalnie ocenia funkcjonowanie
człowieka w przyrodzie i oddziaływanie działalności
człowieka na środowisko. OŚ2_W11, OŚ2_W12
Ćwiczenia: 30 godz.
Umiejętności:
Student potrafi dokonać analizy czynników
wpływających na stan środowiska naturalnego.
Potrafi pozyskiwać informacje z literatury lub innych
źródeł dotyczących skutków antropopresji i ochrony
środowiska. OŚ2_U05, OŚ2_U06
Kompetencje społeczne:
Ma świadomość odpowiedzialności za stan
środowiska przyrodniczego. Potrafi pracować
indywidualnie oraz w zespołach, przyjmując w nim
różne role OŚ2_K02, OŚ_K07
Wymagania wstępne
ekologia
Treści kształcenia
Teoretyczne podstawy bioindykacji. Cele i zakres
fitoindykacji powietrza, gleb i zmian szaty roślinnej.
Metody bioindykacyjne wykorzystujące mchy,
porosty i wątrobowce do oceny czystości powietrza.
Roślinne wskaźniki właściwości gleb oraz fito-testy
stosowane do oceny pozostałości herbicydów oraz
zawartości metali ciężkich w glebach. Koncepcje i
metody
oceny
przekształcenia
środowiska
naturalnego
na
podstawie
analizy
składu
florystycznego. Roślinne wskaźniki zmian klimatu.
Literatura
Fałtynowicz W. 1997. Wykorzystanie porostów do
oceny zanieczyszczenia powietrza. Fundacja Centrum
Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno.
Fudali E. 2009. Antropogeniczne zmiany w
ekosystemach. Transformacje roślinności. Wyd.
Uniw. Przyr. we Wrocławiu.
Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska.
Bioindykacja i biomonitoring. Agencja ReklamowoWydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa.
Metody oceny
Wiedza: kolokwium
wykładowych.
zaliczeniowe
z
treści
Umiejętności: ocena wykonanych sprawozdań.
Kompetencje społeczne: ocena efektów pracy w
zespole.
Uwagi
Tematyka wykładów
1. Teoretyczne podstawy bioindykacji. Cechy roślin jako dobrych wskaźników stanu środowiska.
2. Morfologia, anatomia i fizjologia mchów i wątrobowców jako fitoindykatorów czystości powietrza
atmosferycznego.
3. Wykorzystanie porostów, mchów i wątrobowców w monitoringu biernym czystości powietrza
atmosferycznego.
4. Monitoring aktywny powietrza przy użyciu mszaków i porostów.
5. Wskaźniki morfologiczne i metaboliczne w fitoindykacji powietrza.
6. Roślinne wskaźniki zmian klimatycznych.
7. Rośliny naczyniowe jako indykatory warunków edaficznych. Biologia wybranych gatunków
wskaźnikowych.
8. Koncepcja liczb ekologicznych Ellenberga i jej zastosowanie w ocenie parametrów siedliskowych.
9. Fito-testy stosowane w ocenie czystości gleb – możliwości diagnostyczne i metodyka.
10. Monitoring wód powierzchniowych z wykorzystaniem mchów.
11. Roślinne wskaźniki antropogenicznych zniekształceń fitocenoz leśnych – koncepcja form
degeneracyjnych Olaczka.
12. Metody fitosocjologiczne w ocenie naturalności fitocenoz i ich antropogenicznych przekształceń –
koncepcja faz degeneracyjnych zbiorowisk Falińskiego.
13. Zalety, możliwości zastosowania i ograniczenia monitoringu biologicznego z wykorzystaniem
roślin i porostów – podsumowanie.
14. Test zaliczeniowy (zaliczenie treści wykładów).
TEMATYKA CWICZEŃ (po 2 h na każde zagadnienie)
1. Cechy diagnostyczne mchów i wątrobowców – podstawy identyfikacji gatunków. Nauka
wykonywania preparatów morfologicznych i anatomicznych do oznaczania taksonów.
2. Samodzielne oznaczanie mchów (na zaliczenie). Gatunki wskaźnikowe fitocenoz leśnych,
mokradłowych i ruderalnych.
3. Morfologia i anatomia torfowców – cechy diagnostyczne niezbędne do prawidłowej identyfikacji
gatunków. Samodzielne oznaczanie (na zaliczenie).
4. Biologia i morfologia porostów jako bioindykatorów stanu środowiska. Ocena czystości powietrza
na podstawie morfologii plech. Gatunki wskaźnikowe skali porostowej Hakswortha i Rose’a.
5. Metoda lichenoindykacyjna oceny stanu powietrza atmosferycznego – wyznaczanie stref
lichenoindykacyjnych na podstawie inwentaryzacji florystycznej porostów
6. Wykorzystanie koncepcji grup brio-cenologicznych i brio-ekologicznych jako wskaźnika stanu
środowiska i jego zmian – analiza danych brio-florystycznych.
7. Ocena stanu środowiska przy zastosowaniu mchów, wątrobowców i porostów jako wskaźników
kumulujących – analiza danych ekologicznych.
8. Wykorzystanie wymagań ekologicznych roślin wyższych do diagnozy stanu środowiska –
zastosowanie koncepcji wskaźników ekologicznych.
9. Tabele fitosocjologiczne i ich interpretacja jako podstawa syn-indykacji.
10, 11, 12. Zajęcia terenowe; m.in. rozpoznawanie porostów nadrzewnych, wyróżnianie grup brioekologicznych, wykonywanie zdjęć fitosocjologicznych.
13, 14 Opracowanie własnych danych zebranych w terenie (na zaliczenie).
15. Zaliczenie.